Na mocy umowy poczdamskiej z 1945 r., podpisanej przez trzy zwycięskie mocarstwa, Związek Sowiecki zachował większość terytoriów zdobytych w wyniku paktu Ribbentrop-Mołotow z 1939 r., w tym zachodnią Ukrainę i zachodnią Białoruś, a inne zdobył.Polska została zrekompensowana większością Śląska, w tym Breslau (Wrocław) i Grünberg (Zielona Góra), większością Pomorza, w tym Szczecinem (Szczecin), oraz większą południową częścią dawnych Prus Wschodnich wraz z Gdańskiem (Gdańsk), w oczekiwaniu na ostateczną konferencję pokojową z Niemcami, która ostatecznie nigdy się nie odbyła.Określane zbiorczo przez władze polskie jako „Ziemie Odzyskane”, weszły w skład odrodzonego państwa polskiego.Po klęsce Niemiec Polska została więc przesunięta na zachód w stosunku do swojego przedwojennego położenia, co dało kraj bardziej zwarty i ze znacznie szerszym dostępem do morza. Polacy stracili 70% swoich przedwojennych zdolności naftowych na rzecz Sowietów, ale zyskali dzięki Niemcy wysoko rozwiniętą bazę przemysłową i infrastrukturę, która po raz pierwszy w historii Polski umożliwiła zdywersyfikowaną gospodarkę przemysłową.Ucieczka i wypędzenie Niemców z terenów, które przed wojną były wschodnimi Niemcami, rozpoczęły się przed i podczas sowieckiego podboju tych regionów przez nazistów, a proces ten trwał w latach bezpośrednio po wojnie.Do 1950 roku ewakuowano, wydalono lub wyemigrowano 8 030 000 Niemców.Wczesne wypędzenia w Polsce zostały podjęte przez polskie władze komunistyczne jeszcze przed konferencją poczdamską, aby zapewnić ustanowienie jednorodnej etnicznie Polski.Około 1% (100 000) niemieckiej ludności cywilnej na wschód od linii Odry i Nysy zginęło w walkach przed kapitulacją w maju 1945 r., A następnie około 200 000 Niemców w Polsce zostało zatrudnionych do pracy przymusowej przed wysiedleniem.Wielu Niemców zginęło w obozach pracy, takich jak obóz pracy Zgoda i obóz Potulice.Spośród tych Niemców, którzy pozostali w nowych granicach Polski, wielu zdecydowało się później na emigrację do powojennych Niemiec.Z drugiej strony 1,5–2 mln etnicznych Polaków przeniosło się lub zostało wypędzonych z terenów wcześniej polskich zaanektowanych przez Związek Radziecki.Zdecydowana większość została przesiedlona na tereny poniemieckie.Co najmniej milion Polaków pozostało w tym, co stało się Związkiem Sowieckim, a co najmniej pół miliona znalazło się na Zachodzie lub gdzie indziej poza granicami Polski.Jednak wbrew oficjalnej deklaracji, że dawni niemieccy mieszkańcy Ziem Odzyskanych musieli zostać szybko wysiedleni, aby pomieścić Polaków wysiedlonych w wyniku zaboru sowieckiego, Ziemie Odzyskane początkowo borykały się z poważnym niedoborem ludności.Wielu wygnanych Polaków nie mogło wrócić do kraju, za który walczyli, ponieważ należeli do ugrupowań politycznych niekompatybilnych z nowymi reżimami komunistycznymi lub pochodzili z terenów przedwojennej wschodniej Polski, które zostały włączone do Związku Sowieckiego.Niektórych powstrzymywało od powrotu po prostu ostrzeżenie, że każdy, kto służył w jednostkach wojskowych na Zachodzie, będzie narażony na niebezpieczeństwo.Wielu Polaków było ściganych, aresztowanych, torturowanych i więzionych przez władze sowieckie za przynależność do Armii Krajowej lub innych formacji, bądź prześladowanych za walkę na froncie zachodnim.Ziemie po obu stronach nowej polsko-ukraińskiej granicy również zostały „oczyszczone etnicznie”.Spośród Ukraińców i Łemków mieszkających w Polsce w nowych granicach (około 700 tys.) blisko 95% zostało przymusowo przesiedlonych na sowiecką Ukrainę lub (w 1947 r.) na nowe terytoria w północnej i zachodniej Polsce w ramach Akcji Wisła.Na Wołyniu 98% przedwojennej ludności polskiej zostało zabite lub wypędzone;w Galicji Wschodniej ludność polska zmniejszyła się o 92%.Według Timothy'ego D. Snydera około 70 000 Polaków i około 20 000 Ukraińców zginęło w zamieszkach na tle etnicznym, które miały miejsce w latach czterdziestych XX wieku, zarówno podczas wojny, jak i po niej.Według szacunków historyka Jana Grabowskiego około 50 000 z 250 000 polskich Żydów, którzy uciekli przed nazistami podczas likwidacji gett, przeżyło bez opuszczania Polski (pozostali zginęli).Więcej repatriowano ze Związku Radzieckiego i innych krajów, a spis ludności z lutego 1946 r. Wykazał około 300 000 Żydów w nowych granicach Polski.Spośród ocalałych Żydów wielu zdecydowało się na emigrację lub poczuło się do tego zmuszonych z powodu przemocy antyżydowskiej w Polsce.Ze względu na zmieniające się granice i masowe przemieszczanie się ludności różnych narodowości, rodząca się komunistyczna Polska miała w większości jednorodną etnicznie polską ludność (97,6% według spisu z grudnia 1950 r.).Pozostałych członków mniejszości etnicznych nie zachęcały ani władze, ani sąsiedzi do podkreślania swojej tożsamości etnicznej.