Podczas I epoki żelaza ludność południowego Lewantu zaczęła identyfikować się jako „Izraelita”, odróżniając się od swoich sąsiadów wyjątkowymi praktykami, takimi jak zakaz małżeństw mieszanych, nacisk na historię rodziny i genealogię oraz odrębne zwyczaje religijne.^[24] Liczba wiosek na wyżynach znacznie wzrosła od późnej epoki brązu do końca I epoki żelaza, z około 25 do ponad 300, a liczba ludności podwoiła się z 20 000 do 40 000.^[25] Chociaż nie było żadnych charakterystycznych cech, które pozwalałyby określić te wioski jako specyficznie izraelskie, odnotowano pewne cechy charakterystyczne, takie jak układ osad i brak kości wieprzowych na wzgórzach.Cechy te nie wskazują jednak wyłącznie na tożsamość Izraelitów.^[26]Badania archeologiczne, prowadzone zwłaszcza od 1967 roku, uwydatniły pojawienie się odrębnej kultury na wyżynach zachodniej Palestyny, kontrastującej ze społeczeństwami filistyńskimi i kananejskimi.Kulturę tę, utożsamianą z wczesnymi Izraelitami, charakteryzuje brak pozostałości wieprzowiny, prostsza ceramika i praktyki takie jak obrzezanie, co sugeruje raczej przejście od kultur kananejsko-filistyńskich niż wynik exodusu lub podboju.^[27] Wydaje się, że transformacja ta była pokojową rewolucją w stylu życia około 1200 roku p.n.e., naznaczoną nagłym powstaniem licznych społeczności na wzgórzach w centralnym górskim kraju Kanaan.^[28] Współcześni uczeni w dużej mierze postrzegają pojawienie się Izraela jako wewnętrzny rozwój na wyżynach kananejskich.^[29]Z archeologicznego punktu widzenia społeczeństwo izraelskie z wczesnej epoki żelaza składało się z małych, przypominających wioski ośrodków o skromnych zasobach i liczebności populacji.Wioski, często budowane na szczytach wzgórz, składały się z domów skupionych wokół wspólnych dziedzińców, zbudowanych z cegły mułowej z kamiennymi fundamentami, a czasami z drewnianych drugich pięter.Izraelici zajmowali się głównie rolnikami i pasterzami, zajmującymi się uprawą tarasową i utrzymywaniem sadów.Choć ekonomicznie w dużej mierze samowystarczalny, istniała również regionalna wymiana gospodarcza.Społeczeństwo było zorganizowane w regionalne wodzów lub ugrupowania polityczne, zapewniające bezpieczeństwo i prawdopodobnie podlegające większym miastom.Do prowadzenia rejestrów używano pisma, nawet w mniejszych witrynach.^[30]