ფერდინანდ მაგელანის მოგზაურობა

1505

Პირველი მოგზაურობა

1518

Მეფე ჩარლზ I აფინანსებს მოგზაურობას

1519

Გამგზავრება

1519

Რიო დე ჟანეირო

1520

Ამბოხება

1520

Მაგელანის სრუტე

1521

Ხმელეთზე ჩავარდნა

1521

Ფილიპინები

1521

Სიკვდილი ბრძოლაში

1521

Ინდონეზია

1521

Კონცხის დამრგვალება

1522

Შიმშილი

1522

Მოგზაურობა სახლში

1523

Ეპილოგი

ფერდინანდ მაგელანის მოგზაურობა

მაგელანის ექსპედიცია, ასევე ცნობილი როგორც მაგელან-ელკანოს ექსპედიცია, იყო პირველი მოგზაურობა მთელს მსოფლიოში.ეს იყო მე-16 საუკუნის ესპანური ექსპედიცია, თავდაპირველად პორტუგალიელი მკვლევარის ფერდინანდ მაგელანის ხელმძღვანელობით მოლუკებში, რომელიც გაემგზავრაესპანეთიდან 1519 წელს და დაასრულა 1522 წელს ესპანელმა ნავიგატორმა ხუან სებასტიან ელკანომ, ატლანტის, წყნარი ოკეანისა და ინდოეთის ოკეანეების გადაკვეთის შემდეგ. მსოფლიოს გარშემო შემოვლა.ექსპედიციამ მიაღწია თავის მთავარ მიზანს - მოლუკების (სპაისის კუნძულების)კენ დასავლეთის მარშრუტის პოვნა.ფლოტმა დატოვა ესპანეთი 1519 წლის 20 სექტემბერს, გაცურა ატლანტის ოკეანე და სამხრეთ ამერიკის აღმოსავლეთ სანაპიროზე, საბოლოოდ აღმოაჩინა მაგელანის სრუტე, რაც მათ საშუალებას აძლევდა გაევლოთ წყნარ ოკეანეში (რომელიც მაგელანმა დაარქვა).ფლოტმა დაასრულა წყნარი ოკეანის პირველი გადაკვეთა, შეჩერდა ფილიპინებზე და საბოლოოდ მიაღწია მოლუკას ორი წლის შემდეგ.1522 წლის 6 სექტემბერს, ხუან სებასტიან ელკანოს ხელმძღვანელობით, ეკიპაჟი საბოლოოდ დაბრუნდა ესპანეთში, დასავლეთით გაცურა დიდი ინდოეთის ოკეანე, შემდეგ კარგი იმედის კონცხის გარშემო პორტუგალიელების მიერ კონტროლირებადი წყლებით და ჩრდილოეთით დასავლეთ აფრიკის სანაპიროზე. ჩამოსვლა ესპანეთში.ფლოტი თავდაპირველად შედგებოდა ხუთი გემისგან და დაახლოებით 270 კაცისგან.ექსპედიციას შეექმნა მრავალი გაჭირვება, მათ შორის პორტუგალიის დივერსიული მცდელობები, აჯანყება, შიმშილი, სკორბუტი, ქარიშხალი და მტრული შეტაკებები მკვიდრ ხალხთან.მხოლოდ 30 კაცმა და ერთმა გემმა (ვიქტორია) დაასრულეს ესპანეთში დასაბრუნებელი მოგზაურობა.თავად მაგელანი გარდაიცვალა ბრძოლაში ფილიპინებში და გენერალ-კაპიტანის თანამდებობა დაიკავა ოფიცერთა სერიამ, ელკანო საბოლოოდ ხელმძღვანელობდა ვიქტორიას დაბრუნების მოგზაურობას.ექსპედიცია ძირითადად ესპანეთის მეფე ჩარლზ I-მა დააფინანსა, იმ იმედით, რომ აღმოაჩენდა მომგებიან დასავლურ გზას მოლუკებისკენ, რადგან აღმოსავლეთ მარშრუტს პორტუგალია აკონტროლებდა ტორდესილასის ხელშეკრულებით.მიუხედავად იმისა, რომ ექსპედიციამ იპოვა მარშრუტი, ის მოსალოდნელზე ბევრად გრძელი და რთული იყო და, შესაბამისად, კომერციულად არ იყო სასარგებლო.მიუხედავად ამისა, ექსპედიცია ითვლება ერთ-ერთ უდიდეს მიღწევად მეზღვაურობაში და მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია მსოფლიოს ევროპულ გაგებაზე.

ეწვიეთ მაღაზიას

ბრძოლა პორტუგალიურ არმადასა და ცხენზე ამხედრებულ თურქ ჯარისკაცებს შორის გოაში, დასავლეთ ინდოეთში ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1505 Mar 1

პირველი მოგზაურობა

Goa, India

1505 წლის მარტში, 25 წლის ასაკში, მაგელანმა ჩაირიცხა 22 გემისგან შემდგარი ფლოტში, რომლებიც გაგზავნეს ფრანცისკო დე ალმეიდას მასპინძლად, როგორც პორტუგალიის ინდოეთის პირველი ვიცე-მეფე.მიუხედავად იმისა, რომ მისი სახელი არ ჩანს ქრონიკებში, ცნობილია, რომ ის იქ რვა წელი დარჩა, გოაში, კოჩინსა და კვილონში.მან მონაწილეობა მიიღო რამდენიმე ბრძოლაში, მათ შორის 1506 წელს კანანორეს ბრძოლაში, სადაც დაიჭრა.1509 წელს იბრძოდა დიუს ბრძოლაში.

▲

●

ჩარლზ I, ესპანეთის ახალგაზრდა მეფე ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1518 Mar 22

მეფე ჩარლზ I აფინანსებს მოგზაურობას

Seville, Spain

მას შემდეგ, რაც პორტუგალიის მეფე მანუელის მიერ მისი შემოთავაზებული ექსპედიციები სანელებლების კუნძულებზე არაერთხელ უარყო, მაგელანმა მიმართა ჩარლზ I-ს, ესპანეთის ახალგაზრდა მეფეს (და საღვთო რომის მომავალ იმპერატორს).1494 წლის ტორდესილასის ხელშეკრულების თანახმად, პორტუგალია აკონტროლებდა აზიისკენ მიმავალ აღმოსავლეთ მარშრუტებს, რომლებიც გადიოდა აფრიკაში.მაგელანმა სანაცვლოდ შესთავაზა სანელებლების კუნძულებზე დასავლეთის მარშრუტით მიღწევა, რაც არასოდეს განხორციელებულა.იმ იმედით, რომ ესესპანეთისთვის კომერციულად სასარგებლო სავაჭრო გზას გამოიღებდა, ჩარლზმა დაამტკიცა ექსპედიცია და უზრუნველყო დაფინანსების უმეტესი ნაწილი.

▲

●

მაგელანის ფლოტი შედგებოდა ხუთი გემისგან, რომლებიც ატარებდნენ მარაგს ორი წლის მოგზაურობისთვის. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1519 Sep 20

გამგზავრება

Sanlúcar de Barrameda, Spain

1519 წლის 10 აგვისტოს, მაგელანის მეთაურობით ხუთმა გემმა დატოვა სევილია და დაეშვა მდინარე გვადალკივირიდან სანლუკარ დე ბარამედაში, მდინარის შესართავთან.იქ ისინი ხუთ კვირაზე მეტხანს დარჩნენ.ფლოტმა დატოვა ესპანეთი 1519 წლის 20 სექტემბერს და მიცურავდა დასავლეთით ატლანტის ოკეანისკენ სამხრეთ ამერიკისკენ.მაგელანის ფლოტი შედგებოდა ხუთი გემისგან, რომლებიც ატარებდნენ მარაგს ორი წლის მოგზაურობისთვის.ეკიპაჟი დაახლოებით 270 კაცისგან შედგებოდა.უმეტესობა ესპანელი იყო, მაგრამ დაახლოებით 40 პორტუგალიელი.

▲

●

პედრო ალვარეს კაბრალმა მოითხოვა ბრაზილია პორტუგალიისთვის 1500 წელს, მაგელანის მოგზაურობამდე 20 წლით ადრე.1922 წლის ეს ნახატი ასახავს მის ჩამოსვლას პორტო სეგუროში და პირველ შეხვედრას ადგილობრივებთან. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1519 Dec 13

რიო დე ჟანეირო

Rio de Janeiro, Brazil

13 დეკემბერს ფლოტმა მიაღწია რიო-დე-ჟანეიროს, ბრაზილია .მიუხედავად იმისა, რომ ნომინალურად პორტუგალიის ტერიტორია იყო, მათ იმ დროს იქ მუდმივი დასახლება არ შეინარჩუნეს.ნავსადგურში ვერ დაინახა პორტუგალიური გემები, მაგელანმა იცოდა, რომ გაჩერება უსაფრთხო იქნებოდა.ფლოტმა რიოში გაატარა 13 დღე, რომლის დროსაც მათ შეაკეთეს გემები, მოაგროვეს წყალი და საკვები (როგორიცაა იამი, კასავა და ანანასი) და ურთიერთობდნენ ადგილობრივებთან.ექსპედიციამ თან მოიტანა ვაჭრობისთვის განკუთვნილი დიდი რაოდენობით წვრილმანები, როგორიცაა სარკეები, სავარცხლები, დანები და ზარები.ადგილობრივები სიამოვნებით ცვლიდნენ საკვებს და ადგილობრივ საქონელს (როგორიცაა თუთიყუშის ბუმბული) ასეთ ნივთებში.ეკიპაჟმა ასევე აღმოაჩინა, რომ მათ შეეძლოთ ადგილობრივი ქალებისგან სექსუალური სარგებლის შეძენა.ისტორიკოსმა იან კამერონმა ეკიპაჟის დრო რიოში აღწერა, როგორც "ქეიფისა და სიყვარულის სატურნალია".27 დეკემბერს ფლოტმა დატოვა რიო დე ჟანეირო.პიგაფეტა წერდა, რომ ადგილობრივები იმედგაცრუებულნი იყვნენ მათი წასვლის ხილვით და რომ ზოგი მათ კანოებით მიჰყვებოდა, ცდილობდა დაეტოვებინათ ისინი.

▲

●

ამბოხება ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1520 Mar 30

ამბოხება

Puerto San Julian, Argentina

სამთვიანი ძიების შემდეგ (მათ შორის, რიო-დე ლა პლატას შესართავში ცრუ დაწყების ჩათვლით), ამინდის პირობებმა აიძულა ფლოტი შეეწყვიტა ძებნა ზამთრის დადგომამდე.მათ იპოვეს თავშესაფარი ბუნებრივი ნავსადგური სენტ ჯულიანის პორტში და იქ ხუთი თვე დარჩნენ.სენტ-ჯულიანზე დაშვებიდან მალევე მოხდა ამბოხის მცდელობა, რომელსაც ხელმძღვანელობდნენ ესპანელი კაპიტანები ხუან დე კარტახენა, გასპარ დე კესადა და ლუის დე მენდოზა.მაგელანმა ძლივს მოახერხა აჯანყების ჩახშობა, მიუხედავად იმისა, რომ ერთ მომენტში დაკარგა კონტროლი თავისი ხუთი გემიდან სამზე მეამბოხეების გამო.მენდოზა კონფლიქტის დროს მოკლეს, მაგელანმა კი კესადასა და კარტახენას, შესაბამისად, თავის მოკვეთა და დახოცვა მიუსაჯა.ქვედა დონის შეთქმულებს ზამთარში ჯაჭვებით მძიმე შრომა უწევდათ, მაგრამ მოგვიანებით გაათავისუფლეს.

▲

●

მაგელანის სრუტის აღმოჩენა 1520 წელს. ©Oswald Walters Brierly

1520 Nov 1

მაგელანის სრუტე

Strait of Magellan, Chile

ზამთარში, ფლოტის ერთ-ერთი გემი, სანტიაგო, დაიკარგა ქარიშხალში, როდესაც ათვალიერებდა ახლომდებარე წყლებს, თუმცა არცერთი ადამიანი არ დაიღუპა.ზამთრის შემდეგ, ფლოტმა განაახლა წყნარ ოკეანეში გასასვლელის ძებნა 1520 წლის ოქტომბერში. სამი დღის შემდეგ მათ იპოვეს ყურე, რომელმაც საბოლოოდ მიიყვანა ისინი სრუტემდე, რომელიც ახლა ცნობილია როგორც მაგელანის სრუტე, რამაც მათ საშუალება მისცა გადასულიყვნენ სრუტეში. წყნარი ოკეანე.სრუტის შესწავლისას, დარჩენილი ოთხი გემიდან ერთმა, სან ანტონიო, მიატოვა ფლოტი და დაბრუნდა აღმოსავლეთით ესპანეთში.ფლოტმა წყნარ ოკეანეში 1520 წლის ნოემბრის ბოლოს მიაღწია. იმდროინდელი მსოფლიო გეოგრაფიის არასრული გაგებიდან გამომდინარე, მაგელანი ელოდა მოკლე მოგზაურობას აზიაში, შესაძლოა სულ მცირე სამი ან ოთხი დღე დასჭირდეს.სინამდვილეში, წყნარი ოკეანის გადაკვეთას სამი თვე და ოცი დღე დასჭირდა.ხანგრძლივმა მოგზაურობამ ამოწურა მათი საკვებისა და წყლის მარაგი და დაახლოებით 30 კაცი დაიღუპა, უმეტესად სკორბუტით.თავად მაგელანი ჯანმრთელი დარჩა, შესაძლოა, კონსერვირებული კომშის პირადი მარაგის გამო.

▲

●

©Anonymous

1521 Mar 6

ხმელეთზე ჩავარდნა

Guam

1521 წლის 6 მარტს, დაქანცული ფლოტი დაეშვა კუნძულ გუამს და შეხვდნენ მკვიდრი ჩამოროელები, რომლებიც ჩავიდნენ გემებზე და წაიღეს ისეთი ნივთები, როგორიცაა გაყალბება, დანები და გემის ნავი.ჩამოროელებმა შეიძლება ეგონათ, რომ ისინი მონაწილეობდნენ სავაჭრო ბირჟაში (რადგან მათ უკვე მიაწოდეს ფლოტს გარკვეული მარაგი), მაგრამ ეკიპაჟმა მათი ქმედებები ქურდობად განმარტა.მაგელანმა შურისძიების მიზნით დარბევის ჯგუფი გაგზავნა ნაპირზე, მოკლა რამდენიმე ჩამოროელი მამაკაცი, გადაწვეს მათი სახლები და დაიბრუნეს „მოპარული“ საქონელი.

▲

●

პირველი კათოლიკური მესა ფილიპინებში ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1521 Mar 16

ფილიპინები

Limasawa, Philippines

16 მარტს ფლოტმა მიაღწია ფილიპინებს , სადაც ისინი დარჩნენ თვენახევრის განმავლობაში.მაგელანი დაუმეგობრდა ადგილობრივ ლიდერებს კუნძულ ლიმასავაზე და 31 მარტს ჩაატარა პირველი მესა ფილიპინებში, ჯვარი დადგა კუნძულის ყველაზე მაღალ გორაზე.მაგელანმა ადგილობრივების გაქრისტიანება დაიწყო.უმეტესობამ ადვილად მიიღო ახალი რელიგია, მაგრამ კუნძულმა მაკტანმა წინააღმდეგობა გაუწია.

▲

●

ლაპუ ლაპუ კლავს მაგელანს ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1521 Apr 27

სიკვდილი ბრძოლაში

Mactan, Philippines

27 აპრილს მაგელანმა და მისი ეკიპაჟის წევრებმა სცადეს ძალის გამოყენებით დაემორჩილებინათ მაკტანელი მკვიდრები, მაგრამ მომდევნო ბრძოლაში ევროპელები დაამარცხეს და მაგელანი მოკლა ლაპულაპუმ, მაკტანის ადგილობრივმა მთავარმა.

▲

●

©David Hueso

1521 Nov 1

ინდონეზია

Maluku Islands, Indonesia

მისი გარდაცვალების შემდეგ, მაგელანს თავდაპირველად თანამეთაურებმა ხუან სერანომ და დუარტე ბარბოზამ გადაანაცვლეს (შემდგომში სხვა ოფიცრების სერიასთან ერთად).ფლოტმა დატოვა ფილიპინები (ყოფილი მოკავშირის რაჯა ჰუმაბონის სისხლიანი ღალატის შემდეგ) და საბოლოოდ გაემართნენ მოლუკებისკენ 1521 წლის ნოემბერში. სანელებლებით დატვირთულებმა დეკემბერში სცადეს გასვლა ესპანეთში, მაგრამ აღმოაჩინეს, რომ მათგან მხოლოდ ერთი დარჩა. ორი გემი „ვიქტორია“ საზღვაო იყო.

▲

●

©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1521 Dec 21

კონცხის დამრგვალება

Cape of Good Hope, Cape Penins

ვიქტორია 1521 წლის 21 დეკემბერს, ხუან სებასტიან ელკანოს მეთაურობით, გავიდა ინდოეთის ოკეანის მარშრუტით.1522 წლის 6 მაისისთვის ვიქტორიამ შემოუარა კარგი იმედის კონცხს, რაციონში მხოლოდ ბრინჯი იყო.

▲

●

ეკიპაჟის ოცი წევრი შიმშილით გარდაიცვალა 1522 წლის 9 ივლისს, როდესაც ელკანო პორტუგალიურ კონცხში ჩასვეს საკვების მისაღებად. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1522 Jul 9

შიმშილი

Cape Verde

ეკიპაჟის ოცი წევრი შიმშილით გარდაიცვალა 1522 წლის 9 ივლისს, როდესაც ელკანო პორტუგალიურ კონცხში ჩასვეს საკვების მისაღებად.ეკიპაჟი გაოცებული იყო, როცა შეიტყო, რომ თარიღი იყო 1522 წლის 10 ივლისი, რადგან მათ ჩაწერეს სამწლიანი მოგზაურობის ყოველი დღე გამოტოვების გარეშე.თავიდან მათ არ უჭირდათ შესყიდვები, ქავერ სიუჟეტის გამოყენებით, რომ ისინი ესპანეთში ბრუნდებოდნენ ამერიკიდან.თუმცა, პორტუგალიელმა დააკავა ეკიპაჟის 13 წევრი მას შემდეგ, რაც აღმოაჩინა, რომ ვიქტორია აღმოსავლეთ ინდოეთიდან სანელებლებს ატარებდა.ვიქტორიამ გაქცევა მოახერხა თავისი ტვირთით 26 ტონა სანელებლებით (მიხაკი და დარიჩინი).

▲

●

ვიქტორია, მაგელანის ფლოტის ერთადერთი ხომალდი, რომელიც დაასრულებს გარშემორტყმას. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1522 Sep 6

მოგზაურობა სახლში

Sanlúcar de Barrameda, Spain

1522 წლის 6 სექტემბერს, ელკანო და მაგელანის მოგზაურობის დარჩენილი ეკიპაჟი ჩავიდნენ ესპანეთის სანლუკარ დე ბარამედაში, ვიქტორიას გემზე, მათი გამგზავრებიდან თითქმის სამი წლის შემდეგ.შემდეგ ისინი მდინარეზე გადაცურავდნენ სევილიაში, იქიდან კი ხმელეთიდან ვალადოლიდში, სადაც იმპერატორის წინაშე წარდგნენ.როდესაც ვიქტორია, ერთი გადარჩენილი გემი და ფლოტის ყველაზე პატარა კარაკი, დედამიწის პირველი შემოვლითი ნავმისადგომის დასრულების შემდეგ დაბრუნდა გასაფრენ ნავსადგურში, ბორტზე თავდაპირველი 270 კაციდან მხოლოდ 18 კაცი იმყოფებოდა.დაბრუნებული ევროპელების გარდა, ვიქტორიას ჰყავდა სამი მოლუკელი, რომლებიც ტიდორში ჩავიდნენ.

▲

●

1523 Jan 1

ეპილოგი

Spain

მაგელანი ცნობილი გახდა თავისი ნავიგაციის უნარითა და გამძლეობით.პირველ შემოვლით ნაოსნობას უწოდეს "უდიდესი საზღვაო მოგზაურობა აღმოჩენების ეპოქაში", და კიდევ "ყველაზე მნიშვნელოვანი საზღვაო მოგზაურობა ოდესმე განხორციელებული".მაგელანის მიღწევების შეფასება შეიძლება დროთა განმავლობაში გაძლიერებულიყო შემდგომი ექსპედიციების წარუმატებლობის გამო, რომლებიც ცდილობდნენ მისი მარშრუტის დაბრუნებას, დაწყებული 1525 წელს ლოაისას ექსპედიციით (რომელშიც ხუან სებასტიან ელკანო იყო მეორე მეთაური).შემდეგი ექსპედიცია, რომელმაც წარმატებით დაასრულა შემოვლითი ნავიგაცია, რომელსაც ხელმძღვანელობდა ფრენსის დრეიკი, შედგა 1580 წლამდე, ვიქტორიას დაბრუნებიდან 58 წლის შემდეგ.მაგელანმა დაარქვა წყნარი ოკეანე (რომელსაც ხშირად მეთვრამეტე საუკუნემდე მის პატივსაცემად მაგელანის ზღვასაც ეძახდნენ) და მის სახელს ანიჭებს მაგელანის სრუტეს.მიუხედავად იმისა, რომ მაგელანს არ გადაურჩა მოგზაურობა, მან ექსპედიციისთვის უფრო მეტი აღიარება მიიღო, ვიდრე ელკანომ, რადგან მაგელანმა დაიწყო ის, პორტუგალიას სურდა პორტუგალიელი მკვლევარის აღიარება, ხოლო ესპანეთს ეშინოდა ბასკური ნაციონალიზმის.

▲

●

Appendices

APPENDIX 1

How Did the Caravel Change the World?

APPENDIX 2

Technology of the Age of Exploration

Characters

Holy Roman Emperor

Portuguese Explorer

Castilian Explorer

Juan de Cartagena

Spanish Explorer

Portuguese Explorer

Mactan Datu

References

The First Voyage Round the World, by Magellan, full text, English translation by Lord Stanley of Alderley, London: Hakluyt, [1874] – six contemporary accounts of his voyage
Guillemard, Francis Henry Hill (1890), The life of Ferdinand Magellan, and the first circumnavigation of the globe, 1480–1521, G. Philip, retrieved 8 April 2009
Zweig, Stefan (2007), Conqueror of the Seas – The Story of Magellan, Read Books, ISBN 978-1-4067-6006-4