የ1953ቱ የኢራን መፈንቅለ መንግስት በዲሞክራሲያዊ መንገድ የተመረጡት ጠቅላይ ሚኒስትር መሀመድ ሞሳዴግ የተገረሰሱበት ጉልህ የፖለቲካ ክስተት ነበር።እ.ኤ.አ. ነሐሴ 19 ቀን 1953 የተከሰተው ይህ መፈንቅለ መንግስት በዩናይትድ ስቴትስ እና በእንግሊዝ ^{[የተቀናበረ]} እና በኢራን ጦር መሪነት የሻህ መሀመድ ሬዛ ፓህላቪን ንጉሳዊ አገዛዝ ለማጠናከር ነበር።ኦፕሬሽን አጃክስ ^[85] እና የዩኬ ኦፕሬሽን ቡት በሚለው ስም የአሜሪካን ተሳትፎ ያካትታል።^[86] የሺዓ ቀሳውስትም በዚህ ክስተት ትልቅ ሚና ተጫውተዋል።^[87]የዚህ የፖለቲካ አለመረጋጋት መነሻ ሞሳዴግ የአንግሎ ኢራን ኦይል ኩባንያ (AIOC፣ አሁን BP) ኦዲት ለማድረግ እና የኢራን የነዳጅ ክምችት ላይ ያለውን ቁጥጥር ለመገደብ ባደረገው ሙከራ ላይ ነው።የኢራንን የነዳጅ ኢንዱስትሪ ብሔራዊ ለማድረግ እና የውጭ ኩባንያዎች ተወካዮችን ለማባረር የሱ መንግስት ውሳኔ በብሪታንያ የተነሳውን የኢራን ዘይት ዓለም አቀፋዊ ማቋረጥ ^[88] በኢራን ኢኮኖሚ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል።ዩናይትድ ኪንግደም በጠቅላይ ሚኒስትር ዊንስተን ቸርችል እና በዩኤስ አይዘንሃወር አስተዳደር የሞሳድዴህን የማያወላዳ አቋም በመፍራት እና የቱዴ ፓርቲ የኮሚኒስት ተጽእኖ ያሳሰባቸው የኢራን መንግስት ለመጣል ወሰኑ።^[89]ከመፈንቅለ መንግስት በኋላ የጄኔራል ፋዝሎላህ ዛህዲ መንግስት ተቋቁሟል፣ ይህም ሻህ በስልጣን እንዲገዛ በመፍቀድ፣ ^[90] በዩኤስ በጣም የተደገፈ።^[91] ሲአይኤ፣ ባልታወቁ ሰነዶች እንደተገለጸው፣ መፈንቅለ መንግስቱን በማቀድና በማስፈጸም ላይ፣ የሻህ ደጋፊ የሆኑ አመፅ እንዲቀሰቀስ ለማድረግ ወንጀለኞችን መቅጠርን ጨምሮ ከፍተኛ ተሳትፎ ነበረው።^[84] ግጭቱ ከ 200 እስከ 300 ሞትን አስከትሏል, እና ሞሳዴግ ተይዟል, በአገር ክህደት ክስ ተመስርቶበት እና የእድሜ ልክ እስራት ተፈርዶበታል.^[92]ሻህ እ.ኤ.አ. በ1979 እስከ ኢራን አብዮት ድረስ ለ26 አመታት የስልጣን ዘመኑን ቀጠለ።በ2013 የአሜሪካ መንግስት በመፈንቅለ መንግስቱ ውስጥ ያለውን ሚና ሚስጥራዊ ሰነዶችን በማውጣቱ የተሳትፎውን እና እቅዱን ምን ያህል እንደሆነ አጋልጧል።እ.ኤ.አ. በ2023 ሲአይኤ መፈንቅለ መንግስቱን መደገፉ “ኢ-ዲሞክራሲያዊ” መሆኑን አምኗል፣ ይህ ክስተት በኢራን የፖለቲካ ታሪክ እና በዩኤስ-ኢራን ግንኙነት ላይ ያለውን ጉልህ ተፅእኖ አጉልቶ ያሳያል።^[93]