Rum sultonligi

1070-yillarda Manzikert jangidan soʻng Gʻarbiy Anadoluda saljuqiylar sardori Sulaymon ibn Qutulmish Malikshoh I ning uzoqdagi amakivachchasi va Saljuqiylar saltanati taxti uchun sobiq daʼvogar Sulaymon ibn Qutulmish hokimiyat tepasiga keldi.1075 yilda Vizantiyaning Nikea (hozirgi Iznik) va Nikomediya (hozirgi Izmit) shaharlarini egalladi.Ikki yildan soʻng u oʻzini mustaqil Saljuqiylar davlatining sultoni deb eʼlon qildi va poytaxtini Iznikda oʻrnatdi.Sulaymon 1086 yilda Suriya saljuqiylar hukmdori Tutush I tomonidan Antioxiyada o‘ldirilgan va Sulaymonning o‘g‘li Qilij Arslon I qamoqqa tashlangan.1092-yilda Malikshoh vafot etgach, Qilij Arslon ozod qilindi va darhol otasi hududlarida o‘zini mustahkamladi.

Qilij Arslonning turk qo'shinlari Bogemond salibchilar kontingentini deyarli yo'q qilishlariga qaramay, boshqa salibchilar juda yaqin g'alaba uchun o'z vaqtida etib kelishdi.Kuchli bosqin natijasida Rum va Danismendlar salibchilarni qaytarishga urinishda ittifoq tuzdilar.Salibchilar Anadolu bo'ylab yurishlari chog'ida kuchlarini bo'lishda davom etdilar.Danishmend va Rum qoʻshinlarining birlashgan qoʻshinlari 29-iyun kuni Dorilaeum yaqinida salibchilarni pistirmaga tushirishni rejalashtirgan edi. Biroq Qilij Arslonning ot kamonchilari salibchilar ritsarlari tomonidan oʻrnatilgan mudofaa chizigʻiga kira olmadilar va Bogemond boshchiligidagi oldingi qoʻshin turk lagerini qoʻlga kiritish uchun yetib keldi. 1-iyul. Qilij Arslon chekindi va salibchilar armiyasini partizanlar urushi va urish-qochish taktikasi bilan yo'qotdi.Shuningdek, u salibchilar armiyasining moddiy-texnik ta'minotiga zarar etkazish uchun ularning yo'nalishi bo'ylab ekinlar va suv ta'minotini yo'q qildi.Poytaxt Iznik salib yurishlari natijasida boy berilgan.

1100-yili Meliten jangida Antakyalik Bogemond I boshchiligidagi salibchilar qoʻshini Sharqiy Anadoludagi Melitenada Gʻozi Gumushtigin qoʻmondonligidagi Danishmend turklari tomonidan magʻlubiyatga uchradi.1098 yilda Antioxiya knyazligini qo'lga kiritgandan so'ng, Bogemond Kilikiya armanlari bilan ittifoq tuzdi.Melitenlik Gabriel va uning arman garnizoni Danishmend shtatidan shimolga hujumga uchraganida, Bogemond franklar qo'shinlari bilan ularning yordamiga yo'l oldi.Malik G‘oziyning Danishmendlari ekspeditsiyani pistirmaga soldilar va “salibchilarning ko‘pchiligi halok bo‘ldi”.Bogemond Salernolik Richard bilan birga qo'lga olindi.O'lganlar orasida Marash va Antioxiya arman episkoplari ham bor.Bogemond 1103 yilgacha to'lov uchun ushlab turilgan va uni qutqarish 1101 yilgi salib yurishining bir ustunining ob'ekti bo'ldi. Bu jang birinchi salib yurishi qatnashchilarining g'alabalari qatoriga yakun yasadi.Edessa grafi va keyinchalik Quddus qiroli Bolduin Melitenni muvaffaqiyatli ozod qildi.Biroq, salibchilar Bogemondni to'lash to'g'risida muzokaralar olib borishayotganda, Danishmendlar 1103 yilda shaharni egallab olishdi va Melitenlik Gabrielni qatl etishdi.

Qilij Arslon I va G’ozi Gumushtigin boshchiligidagi turklar 20 minglik askarlari bilan Mersivan yaqinidagi tekislikda to’plangan salibchilarga to’satdan hujum qiladilar, turklarning urush faryodi bilan ularga hujum qilayotganini ko’rgan salibchilar dovdirab qoladilar va shoshilib qarorgoh qurishga harakat qiladilar.Lager atrofida ular to'siq qurish uchun barcha transport vositalari va har xil tovarlarni to'plashdi, buning ortidan panoh topishdi.Bu harakatni ko‘rgan turklar zudlik bilan qarorgohni o‘rab olishdi va salibchilarga o‘qlar bilan yomg‘ir yog‘dirib, ularga muhlat bermadilar.Jang turklarning g‘alabasi bilan yakunlandi.

1116 yilgi Filomelion jangi imperator Aleksios I Komnenos boshchiligidagi Vizantiya ekspeditsion qoʻshini bilan Sulton Malikshoh boshqaruvidagi Rum sultonligi kuchlari oʻrtasida bir necha kun davom etgan toʻqnashuvlardan iborat edi;Vizantiya-Saljuqiy urushlari paytida sodir bo'lgan.Saljuqiy qo'shinlari Vizantiya qo'shiniga bir necha marta hujum qilishdi;bu hujumlar chog‘ida qo‘shiniga talofat ko‘rgan Malikshoh tinchlik uchun da’vo qildi.

Otasi Qilij Arslon 1107 yilda Xabur daryosi bo‘yidagi jangda Halabning Ridvoniga qarshi jang qilganda mag‘lub bo‘lib vafot etgach, Mesud ukasi Malikshoh foydasiga taxtdan mahrum bo‘ldi.Danishmendlar yordami bilan Mesud Konyani egallab, 1116 yilda Malikshohni mag'lub etdi, keyinroq uning ko'zini ko'r qildi va oxir-oqibat o'ldirdi.Mesud keyinchalik Danishmendlarga qarshi chiqib, ularning yerlarining bir qismini bosib oladi.1130 yilda Koniyadagi Aloeddin masjidini qurishga kirishdi, keyinchalik 1221 yilda qurib bitkazildi.

Nemislar Konstantinopol atrofidan Bosforning Osiyo qirg'oqlariga olib borildi.Salibchilar etarli darajada ta'minlanmaganligi sababli, Muqaddas Yerga quruqlikdan o'tishni niyat qilib, Anado'lining ichki qismiga ko'chib o'tdilar.Salibchilar Anadolu platosiga o'tib, Vizantiya va Saljuqiy turklari o'rtasidagi bahsli chegara tumanlari hududiga kirdilar.Nemis armiyasi Vizantiyaning samarali nazorati ostida bo'lmaganida, bunday taktikalarni yaxshi bilgan turklar tomonidan doimiy tazyiqlar ostida bo'ldi.Salibchilar armiyasining kambag'al va kam ta'minlangan piyoda askarlari ot kamonchilarning hujumiga eng zaif bo'lib, qurbonlar va qo'lga olish uchun odamlarni yo'qotishni boshladilar.Salibchilar yurgan hudud asosan quruq va qurigan edi;Shuning uchun qo'shin o'z ta'minotini ko'paytira olmadi va tashnalikdan qiynaldi.Nemislar Dorilaeumdan uch kun narida yurishganda, zodagonlar qo'shinni orqaga qaytarishni va qayta to'planishni so'rashdi.Salibchilar chekinishni boshlaganlarida, 25-oktabrda turklarning hujumlari kuchayib, tartib buzildi, keyin chekinish salibchilarning katta talofatlari bilan toʻqnash keldi.Konradning o'zi ham marshrut paytida o'qlardan yaralangan.Salibchilar deyarli barcha yuklarini yo'qotdilar va "Siray Chronicle"ga ko'ra, "Turklar boyib ketishdi, chunki ular oltin va kumushni cheksiz tosh kabi olib ketishdi".

Meander jangi 1147 yil dekabrda Ikkinchi salib yurishi paytida bo'lib o'tdi.Frantsiyalik Lui VII boshchiligidagi frantsuz salibchilar qo'shini Rum saljuqiylarining Buyuk Menderes daryosi (tarixda Meander nomi bilan mashhur) bo'yida pistirmasini muvaffaqiyatli bartaraf etdi.

Frantsuzlar va nemislar alohida yo'l tutishga qaror qilishdi.1147-yil 25-oktabrda Dorilaeum jangida Konrad armiyasi magʻlubiyatga uchradi. Konrad armiyasining qoldiqlari Fransiya qiroli qoʻshiniga qoʻshila oldi.Qo'shinlar Lidiyadagi Filadelfiyaga birinchi salibchilar yurishi qoldirgan yo'ldan bordilar.Lui VII qo'shinlari qirg'oq bo'ylab ergashib, keyin sharqqa yo'l oldilar.Saljuqiylar Meander daryosining qirg'og'ida kutishdi, ammo franklar o'tish joyini majburlab, Laodikiyaga yo'l oldilar va ular 6-yanvar, Epifaniya kuni etib kelishdi.Keyin ular Pisidiya Frigiyasini ajratib turadigan tog'larga yo'l olishdi.Jefri de Rankon boshchiligidagi avangard ehtiyotsizlik bilan armiyadan ancha oldinda joylashgan edi.Qirol Lui, asosiy ustun bilan bu haqiqatni e'tiborsiz qoldirdi va davom etdi.Frantsuz askarlari o'z safdoshlari oldilaridagi balandliklarni egallab turganiga ishonch bilan yurdilar.Biroq, frantsuz saflari bo'linib, qo'llarida qilichlar bilan hujum qilganda, saljuqiylar ustunlikka ega edilar.Frantsuzlar bir tomoni jarliklar va ikkinchi tomondan qoyalar bilan chegaralangan tor dara tomon chekinishdi.Otlar, odamlar va yuklar tubsizlikka tushishga majbur bo'ldi.Qirol Lui VII jangdan qochib qutulib, daraxtga suyanib, ko‘plab hujumchilarga qarshi yakka o‘zi turdi.Kechasi podshoh qorong'ulikdan foydalanib, o'lik deb hisoblangan qo'shinining oldingi qismiga qo'shildi.Jangdan soʻng katta yoʻqotishlarga uchragan Fransiya qirolining qoʻshini 20-yanvarda Ataliyaga zoʻrgʻa yetib keldi.

Miriokefalon jangi 1176-yil 17-sentyabrda Turkiyaning janubi-gʻarbiy qismidagi Beyshehir koʻli yaqinida Frigiyada Vizantiya imperiyasi bilan saljuqiy turklar oʻrtasida boʻlib oʻtgan jang boʻlib, togʻdan oʻtib ketayotganda pistirmaga tushib qolgan Vizantiya qoʻshinlari uchun strategik teskari jang boʻlgan. o'tish.Bu Vizantiyaliklarning Anadoluning ichki qismini saljuqiy turklardan qaytarib olish uchun qilgan yakuniy, muvaffaqiyatsiz urinishi bo'lishi kerak edi.

Hyelion va Leimocheir jangi Vizantiyaliklar tomonidan katta saljuqiy turk qo'shinining deyarli butunlay yo'q qilinishini ko'rdi.Saljuqiylar qoʻshini Anadoludagi Maander vodiysidagi Vizantiya hududiga bostirib kirdi va bir qancha shaharlarni talon-taroj qildi.Vizantiya qoʻshinlari daryo oʻtish joyida turklarni pistirmaga solishdi.

Filomelion jangi 1190-yil 7-mayda uchinchi salib yurishi paytida Muqaddas Rim imperiyasi qoʻshinlarining Rum sultonligining turk qoʻshinlari ustidan qozongan gʻalabasi edi.1189 yil may oyida Muqaddas Rim imperatori Frederik Barbarossa Saladin qo'shinlaridan Quddus shahrini qaytarib olish uchun Uchinchi Salib yurishi doirasida Muqaddas Yerga ekspeditsiyasini boshladi.Vizantiya imperiyasining Yevropa hududlarida uzoq vaqt turgach, imperator qoʻshini 1190-yil 22–28-mart kunlari Dardanel boʻgʻozida Osiyoga oʻtdi. Vizantiya aholisi va turk tartibbuzarlarining qarshiliklarini yengib oʻtib, salibchilar qoʻshini lagerda 10 000 kishidan hayratda qoldi. -Rum sultonligining turk qo'shinlari Filomelion yaqinida 7 may kuni kechqurun.Salibchilar qoʻshini Shvabiya gertsogi Fridrix VI va Meraniya gertsogi Bertold boshchiligida 2000 ta piyoda va otliq askar bilan qarshi hujumga oʻtib, turklarni qochib yubordi va ulardan 4174–5000 nafarini oʻldirdi.

Ikoniya jangi (ba'zan Konya jangi deb ham ataladi) 1190 yil 18 mayda Uchinchi salib yurishi paytida Frederik Barbarossaning Muqaddas zaminga ekspeditsiyasida bo'lib o'tdi.Natijada Qilij Arslon II davridagi Rum sultonligining poytaxti Ikoniya imperator qoʻshinlari qoʻliga oʻtdi.

Bu jang Gruziya monarxlari va Anadoludagi saljuqiylar hukmdorlari oʻrtasidagi 11—13-asrlar tarixini toʻldiradigan bir nechta toʻqnashuvlardan biri edi.Bu saljuqiylarning gruzinlarning janubga yurishlarini toʻxtatishga yana bir urinishi boʻldi.Jangda saljuqiylar qo'shinlari gruzinlarning bir necha hujumlarini qaytarishga muvaffaq bo'lishdi, ammo oxir-oqibat mag'lubiyatga uchradilar.Sulton bayrog‘ining gruzinlarga yo‘qotilishi saljuqiylar safida vahima qo‘zg‘atdi.Sulaymonshohning o‘zi yaralanib, Erzurumga chekindi.Gruzinlar Rukn ad-Din Sulaymonshoh II ning ukasini asirga oldilar, keyinchalik u bitta taqaga almashtirildi.Bu harakat Tamarning Kavkaz, Anadolu, Arman tog'lari , Shirvon va Qora dengizning g'arbiy qismlarida mutlaq hokimiyatga ega ekanligini ko'rsatdi.Basiandagi g'alaba Gruziyaga janubi-g'arbiy qismida o'z pozitsiyalarini saqlab qolish va Saljuqiylarning qayta tiklanishini nazorat qilish imkonini berdi.Jangdan ko'p o'tmay Gruziya qirolligi davlat tuzish uchun Trebizondga bostirib kirdi.

Sulton Kayxusrav 1207 yilda Antaliyani Nicean garnizonidan tortib oldi, bu saljuqiylar sultonligini O'rta er dengizida port bilan ta'minladi.Portning qo'lga olinishi turklarga O'rta er dengiziga boshqa yo'l ochdi, garchi turklar dengizga jiddiy urinishlar qilishlari uchun yana 100 yil kerak edi.

Qirol Lyudovik VII frantsuz qoʻshiniga Yevropa va Kichik Osiyo boʻylab Quddusga yurishda boshchilik qildi.Armiya Kichik Osiyo qirg'oqlari bo'ylab yurishga qaror qildi, chunki Germaniya imperatori Konrad va uning qo'shini Dorileyda mag'lubiyatga uchraganligi sababli, quruqlikka yurish juda xavfli ekanligini aniq ko'rsatdi.1147 yil dekabrda armiya Maander daryosi vodiysi bo'ylab Adaliyaning yirik portiga etib bordi.Marshda ishtirok etgan Deuilning Odo, Maander vodiysi xiyonatkor ekanligini aniq ko'rsatadi.Uning tog 'qoyalari va yon bag'irlari turklarga salibchilarni doimiy ravishda chaqmoq zarbalari bilan ta'qib qilishlariga imkon berdi.Salibchilar nihoyat daryoni kesib o'tishga harakat qilganda turklar ayniqsa kuchli pistirmani boshladilar.Ular odatdagidek hujum qilish taktikasini qo‘llashdi, keyin esa dushman qayta to‘planib, qarshi hujumga o‘tishdan oldin tezda chekinishdi.Shu munosabat bilan, Lui o'zining eng kuchli ritsarlarini old, yon va orqa tomonda joylashtirgan edi, bu esa bu qattiq qo'shinlarga turklarga katta zarar etkazmasdan oldin ularni jalb qilish imkonini berdi.Turklar katta talafot ko'rdilar, garchi ko'pchilik o'zlarining chaqqon otlarida tog'larga qaytib qochishga muvaffaq bo'lishdi.Tirlik Uilyamga ko'ra, keyinroq yozgan, salibchilar ham ko'plab bosqinchilarni qo'lga olishga muvaffaq bo'lishgan.Na Uilyam, na Odo salibchilarning jami qurbonlari haqida xabar berishmadi, garchi ular engil deb taxmin qilish mumkin bo'lsa-da, chunki faqat bitta muhim zodagon Milo Nogent o'ldirilgan.Mudofaani noma'lum oq libosli ritsar boshqarganligi haqidagi mish-mish jangdan keyin salibchilar orasida mashhur bo'ldi.Tarixchi Jonaton Fillipsning aytishicha, Meander jangi muhim, chunki u Ikkinchi salib yurishining muvaffaqiyatsizligini to'liq tushunishga yordam beradi.Uning so'zlariga ko'ra, bu jang salib yurishining muvaffaqiyatsizligi salibchilarning jangovar qobiliyatining pastligi bilan bog'liq emasligini ko'rsatadi.

Kayxusrav I 1205-yilda Koniyani egallab, hukmronligini tikladi.Uning va uning ikki vorislari - Kaykavs I va Kayqubod I hukmronligi davrida Anadoludagi saljuqiylar hokimiyati o'zining yuksak cho'qqisiga chiqdi.Kayxusravning eng muhim yutugʻi 1207-yilda Oʻrta yer dengizi sohilidagi Attaliya (Antaliya) bandargohini egallashi boʻldi.Uning o'g'li Kaykaus Sinop Qora dengiz portini qo'lga kiritdi va 1214 yilda Trebizond imperiyasini o'ziga vassalga aylantirdi. Sinop Qora dengiz sohilidagi muhim port shahri bo'lib, o'sha paytda Vizantiya yunon vorisi davlatlaridan biri bo'lgan Trebizond imperiyasi tasarrufida edi. To'rtinchi salib yurishidan keyin.Trapetsiya imperatori Aleksios I (hukmronligi 1204—1222) qamalni buzish uchun qoʻshinga boshchilik qildi, ammo u magʻlubiyatga uchradi va asirga olindi va 1 noyabrda shahar taslim boʻldi.

Jaloliddin Xorazmshohlarning oxirgi hukmdori edi.Aslida saltanat hududi Jaloliddinning otasi Alaaddin Muhammad davrida Mo'g'ullar imperiyasiga qo'shib olingan edi;lekin Jaloliddin oz sonli qoʻshin bilan kurashni davom ettirdi.1225-yilda Ozarbayjonga chekindi va Sharqiy Ozarbayjonning Marog‘i atrofida beklikka asos soldi.Dastlab u Rum Saljuqiylar sultonligi bilan moʻgʻullarga qarshi ittifoq tuzgan boʻlsa-da, nomaʼlum sabablarga koʻra keyinchalik fikrini oʻzgartirib, saljuqiylarga qarshi urush boshladi.1230-yilda u saljuqiylar va ayyubiylar oʻrtasidagi ittifoqqa sabab boʻlgan Ayyubiylar davrining muhim madaniy shahri Ahlatni (hozirgi Turkiyaning Bitlis viloyatida) zabt etdi.Jaloliddin esa Erzurumning isyonkor saljuqiy hokimi Jahonshoh bilan ittifoq tuzdi.Bu jang Jaloliddinning soʻnggi jangi boʻldi, chunki u qoʻshinini yoʻqotdi va 1231-yilda yashirinib qochib ketayotib, uni payqab qoladi va 1231 yilda oʻldiradi. Uning qisqa muddatli knyazligi moʻgʻullar tomonidan bosib olinadi.Rum saljuqiylar sultonligi Ahlat, Van, Bitlis, Malazgirt va Tbilisini asta-sekin oʻz ichiga oladi.Rum Saljuqiylar sultonligi Jaloliddin Mangburnuning sobiq hududlarini egallab olganligi sababli Moʻgʻullar imperiyasi bilan chegaradosh boʻldi.

Anadoluga yaqinda kelgan turkman (oʻgʻuz) va harzem qochoqlarining qoʻzgʻoloni 1239-yilda Samsat atrofida boshlanib, tez orada Oʻrta Anadoluga tarqaldi.Qo'zg'olonni boshqargan Bobo Ishoq Kayserining qozisi Baba Ilyasning izdoshi edi.U oʻzini Omirʼul-Muʼminin Sadrʼud-Dunya vaʼd-Din va Rassʼulloh deb eʼlon qildi. Malatya saljuqiylar qoʻzgʻolonini bostirishga harakat qilgan boʻlsa-da, Elbiston atrofidagi inqilobchilar tomonidan magʻlubiyatga uchradi. Markaziy va Shimoliy Anadoludagi Sivas, Kayseri va Tokatning muhim shaharlari.Amasiya hokimi 1240-yilda Bobo Ishoqni o‘ldiradi, lekin bu qo‘zg‘olonning tugashini anglatmaydi.Inqilobchilar poytaxt Konyaga yurish qildilar.Sulton qoʻshini qoʻzgʻolonni bosa olmayotganini koʻrib, asli frantsuzlardan yollanma askarlarni yolladi.Kirshehir yaqinidagi Malya tekisliklarida boʻlib oʻtgan hal qiluvchi jangda inqilobchilar magʻlubiyatga uchradilar.Qoʻzgʻolon koʻp qon toʻkishlar bilan bostirildi.Ammo qoʻzgʻolonni bostirish uchun zarur boʻlgan mablagʻlarni yoʻnaltirish natijasida Saljuqiylar qoʻshini qattiq taʼsir qildi.Sharqiy viloyatlarning mudofaasiga ko'p e'tibor berilmadi va Anadoluning katta qismi talon-taroj qilindi.Saljuqiylar Qora dengiz shimolidagi Qrimdagi qimmatli savdo koloniyasini yo'qotdilar.Moʻgʻul sarkardasi Bayju buni Sharqiy Anadoluni egallash uchun fursat deb bildi va 1242 yilda Erzurumni egalladi.

Ogedeyxon davrida Rum sultonligi moʻgʻullarning eng buyuk sarkardalaridan biri boʻlgan xoshig Chormaqanga doʻstlik va kamtarona hurmat koʻrsatdi.Kayxusrav II davrida esa moʻgʻullar sultonga shaxsan Moʻgʻulistonga borish, garovga berish va moʻgʻul darugʻachini qabul qilish uchun bosim oʻtkaza boshladi.Jang mo'g'ullarning hal qiluvchi g'alabasi bilan yakunlandi.Saljuqiylarning mag‘lubiyati Anado‘lida notinchlik davriga olib keldi va bevosita Saljuqiylar davlatining tanazzulga uchrashi va parchalanishiga olib keldi.Trebizond imperiyasi Moʻgʻullar imperiyasining vassal davlatiga aylandi.Bundan tashqari, Kilikiya Armaniston qirolligi moʻgʻullarning vassal davlatiga aylandi.Saljuqiylar saltanati Kayxusravning uch oʻgʻli oʻrtasida boʻlingan.Eng kattasi Kaykaus II Qizilmak daryosining g'arbiy qismida hukmronlikni o'z zimmasiga oldi.Uning kichik ukalari Qilij Arslon IV va Kayqubod II moʻgʻullar boshqaruvi ostida daryoning sharqidagi hududlarni boshqarishga tayinlangan edi.1256 yil oktabrda Bayju Aksaray yaqinida Kaykaus II ni magʻlub etdi va butun Onadoʻli rasman Monke Xonga boʻysundi;

1277-yil 15-apreldaMamluk sultoni Baybarlar Suriyadan moʻgʻullar hukmron boʻlgan Rum Saljuqiy sultonligiga yurish qildilar va Elbiston (Abulustayn) jangida moʻgʻul bosqinchilariga hujum qildilar.Kamida 10 000 otliq bilan Elbistonga yetib borgan Baybars mo'g'ullar bilan jangga shaylanib, ularning soni 30 000 ga yaqin bo'ladi.Biroq, mo'g'ul qo'shinlari Mamluklar qo'shinidan kichikroq bo'lsa-da, ularning sonini kuchaytirgan gruzinlar va Rum Saljuqiylar bor edi.Baybars g'alabasidan so'ng, u g'alaba qozongan holda Anado'lining qoq markazidagi Kayseriga qarshi yurish qildi va jangdan bir oy o'tgach, 1277 yil 23 aprelda unga kirdi.Mo'g'ul Ilxon Abaqa esa Rumda o'z hokimiyatini qayta tikladi.Abaqa jang maydonini ko'zdan kechirgandan so'ng, u juda g'azablandi.U Kayseriy va sharqiy Rumdagi musulmon aholini o'ldirishni buyurdi.Ko'p sonli odamlar halok bo'ldi.

Rum saljuqiylar sulolasi Buyuk Saljuqiylar vorisi sifatida oʻz siyosiy, diniy va madaniy merosini fors-islom anʼanalari va yunon-rum anʼanalariga asoslagan, hattoki oʻgʻillariga forscha ismlar qoʻyish darajasiga koʻtargan.Saljuqiylar turkiy boʻlishlariga qaramay, maʼmuriy maqsadlarda fors tilidan foydalanganlar, hatto arab tilini almashtirgan tarixlari ham fors tilida edi.Ularning turk tilidan foydalanishlari deyarli targ'ib qilinmadi.Uning eng mashhur fors yozuvchilaridan biri Rumiy nomini davlat nomidan olgan.Bundan tashqari, Vizantiyaning Sultonlikdagi ta'siri ham muhim edi, chunki Vizantiya yunon aristokratiyasi Saljuqiy zodagonlarining bir qismi bo'lib qoldi va mahalliy Vizantiya (Rum) dehqonlari mintaqada ko'p bo'lib qoldi.Rum saljuqiylari karvonsaroylar, madrasalar va masjidlar qurishda Eron saljuqiylarining gʻisht va gips meʼmorchiligini toshdan foydalanishga oʻgirganlar.Bular ichida, ayniqsa, Anadolu saljuqiylari davrida karvonlar uchun toʻxtash, savdo nuqtalari va mudofaa sifatida foydalanilgan va yuzga yaqin inshooti qurilgan karvonsaroylar (yoki xonlar) diqqatga sazovordir.Saljuqiylar saroylari, qolaversa, ularning qoʻshinlari gʻulomlar, musulmon boʻlmagan jamoalardan, asosan, sobiq Vizantiya hududidan kelgan yunonlardan tortib olingan qul yoshlardan iborat boʻlgan.G'ulomlarni saqlash amaliyoti Usmonli imperiyasi davrida keyingi devşirme uchun namuna bo'lgan bo'lishi mumkin.