1921 Jan 1 - 1932
Majburiy Iroq
Iraq1921 yilda Britaniya nazorati ostida tashkil etilgan majburiy Iroq Iroqning zamonaviy tarixida hal qiluvchi bosqich bo'ldi.Mandat Birinchi jahon urushidan keyin Usmonli imperiyasining parchalanishi va 1920-yildagi Sevr shartnomasi va 1923-yildagi Lozanna shartnomasiga muvofiq uning hududlari boʻlinishi natijasi edi.1921 yilda inglizlar Faysal Ini Usmonlilarga qarshi arab qo'zg'oloni va Qohira konferentsiyasida qatnashganidan so'ng Iroq qiroli etib tayinladilar.Faysal I hukmronligi Iroqda 1958 yilgacha davom etgan Hoshimiylar monarxiyasining boshlanishini belgilab berdi. Britaniya mandati konstitutsiyaviy monarxiya va parlament tizimini o'rnatish bilan birga Iroq ma'muriyati, harbiy va tashqi siyosati ustidan sezilarli nazoratni saqlab qoldi.Bu davrda Iroq infratuzilmasida, jumladan, zamonaviy taʼlim muassasalarining barpo etilishi, temir yoʻllarning qurilishi, neft sanoatining rivojlanishi kabi muhim oʻzgarishlar roʻy berdi.1927 yilda Britaniyaga qarashli Iraq Petroleum Company tomonidan Mosulda neft topilishi mintaqaning iqtisodiy va siyosiy manzarasiga sezilarli ta'sir ko'rsatdi.Biroq, mandat davri ham keng tarqalgan norozilik va Britaniya hukmronligiga qarshi isyon bilan ajralib turdi.1920 yildagi Buyuk Iroq inqilobi, Iroq davlatining shakllanishiga sezilarli ta'sir ko'rsatgan keng ko'lamli qo'zg'olon diqqatga sazovordir.Bu qo'zg'olon inglizlarni ko'proq itoatkor monarxni o'rnatishga undadi va oxir-oqibat Iroqning mustaqilligiga olib keldi.1932 yilda Iroq Buyuk Britaniyadan rasmiy mustaqillikka erishdi, ammo Britaniya ta'siri sezilarli darajada saqlanib qoldi.Ushbu o'tish 1930 yildagi Angliya-Iroq shartnomasi bilan belgilandi, bu Iroqning o'zini o'zi boshqarish darajasiga ruxsat berdi, shu bilan birga Britaniya manfaatlarini, xususan, harbiy va tashqi ishlarda ta'minladi.Majburiy Iroq zamonaviy Iroq davlatining poydevorini qo'ydi, ammo u kelajakdagi mojarolar, xususan, etnik va diniy bo'linishlar uchun urug'larni sepdi.Britaniya mandati siyosati ko‘pincha mazhablararo ziddiyatlarni kuchaytirib, mintaqada keyingi siyosiy va ijtimoiy nizolar uchun zamin yaratdi.
▲
●