پارتیان امپراتورۍ

کرکټرونه

حوالې


Play button

247 BCE - 224

پارتیان امپراتورۍ



د پارتیان امپراتورۍ چې د ارساید امپراتورۍ په نوم هم پیژندل کیږي، په لرغوني ایران کې له 247 څخه تر 224 میلادي کال پورې د ایران یو لوی سیاسي او کلتوري ځواک و.د دې وروستی نوم د دې بنسټ ایښودونکي، ارسیس I څخه راځي، چې د پارني قوم مشري یې د ایران په شمال ختیځ کې د پارتیا سیمه فتحه کړه، بیا د انډراګورس تر مشرۍ لاندې یو ستراپي (ولایت)، د سلیوسیډ امپراتورۍ په وړاندې په بغاوت کې.Mithridates ما د سلیوسیډز څخه میډیا او میسوپوتامیا په نیولو سره امپراتورۍ خورا پراخه کړه.د پارتیانو امپراتورۍ په خپل اوج کې د فرات له شمالي څنډو څخه، چې اوس په منځني ختیځ کې ترکیه ده، اوسني افغانستان او لویدیځ پاکستان ته غزیدلې وه.دغه امپراتورۍ چې د ورېښمو د لارې په سوداګریزه لاره کې د مدیترانې په حوزه کې د روم امپراتورۍ او د چین د هان کورنۍ ترمنځ موقعیت لري، د سوداګرۍ او سوداګرۍ مرکز شو.پارتیانو په لویه کچه هنر، معمارۍ، مذهبي عقیدې، او د دوی د کلتوري پلوه متضاد امپراتورۍ شاهي نښه غوره کړه، کوم چې فارسي، هیلینیسټیک او سیمه ایز کلتورونه پکې شامل وو.د خپل وجود په لومړۍ نیمایي کې، د ارسید محکمې د یوناني کلتور عناصر غوره کړل، که څه هم په پای کې یې د ایراني دودونو تدریجي بیا رغونه ولیدل.د ارسید واکمنانو ته د "پاچا پاچا" لقب ورکړل شو، د دې ادعا په توګه چې د اچین امپراتورۍ وارثان دي؛په حقیقت کې، دوی ډیری محلي پاچاهان د واکدارانو په توګه منلي وو چیرې چې اکیمینیدانو به په مرکزي توګه ټاکل شوي وي، که څه هم په لویه کچه خودمختاره، سیتراپس.محکمې یو لږ شمیر سیتراپونه وګمارل ، په لویه کچه له ایران څخه بهر ، مګر دا سیتراپیان د اچمینیډ ځواکمنانو په پرتله کوچني او لږ ځواکمن وو.د ارسید د ځواک په پراخیدو سره، د مرکزي حکومت څوکۍ له نیسا څخه سیټیفون ته د دجلې په اوږدو کې (د عصري بغداد سویل، عراق) ته لیږدول شوې، که څه هم یو شمیر نورو سایټونو هم د پلازمینې په توګه کار کاوه.د پارتیانو لومړني دښمنان په لویدیځ کې سیلوسیډان او په شمال کې سیتیان وو.په هرصورت، لکه څنګه چې پارتیا لویدیځ ته پراختیا ورکړه، دوی د ارمنستان د سلطنت سره په ټکر کې راغلل، او بالاخره د روم د وروستي جمهوریت سره.روم او پارتیا له یو بل سره سیالي وکړه ترڅو د ارمنستان پاچا د خپلو ماتحت پیرودونکو په توګه رامینځته کړي.پارتیانو په 53 BCE کې د کارهای په جګړه کې د مارکوس لیسینیوس کراسوس پوځ له منځه یوړ او په 40-39 BCE کې د پارتیانو ځواکونو د رومیانو څخه د ټایر پرته د لیونټ ټوله برخه ونیوله.په هرصورت، مارک انتوني د پارتیا په وړاندې د مقابلې مشري وکړه، که څه هم د هغه بریالیتوبونه په عمومي توګه د هغه په ​​​​نه شتون کې، د هغه د لیفټینین وینټیډیس په مشرۍ ترلاسه شوي.مختلفو رومن امپراتورانو یا د دوی ټاکل شوي جنرالانو په راتلونکو څو پیړیو کې د روم - پارتین جګړو په جریان کې میسوپوتامیا برید وکړ.روميانو د دغو شخړو په ترڅ کې په څو ځله د Seleucia او Ctesiphon ښارونه نيولي، مګر هيڅکله ونه توانېدل چې دوی وساتي.د تخت لپاره د پارتیانو ترمنځ پرله پسې کورنۍ جګړې د بهرنۍ یرغل په پرتله د امپراتورۍ ثبات ته خورا خطرناک ثابت شوي، او د پارتیان ځواک هغه وخت تبخیر شو کله چې په پارس کې د استخار واکمن اردشیر اول د ارسایدانو په وړاندې پاڅون وکړ او د دوی وروستی واکمن ارتابانوس IV په 224 میلادي کال کې ووژل شو. .اردشیر د ساسانیانو امپراتورۍ رامینځته کړه ، کوم چې د اوومې پیړۍ د مسلمانانو فتحو پورې په ایران او نږدې ختیځ ډیری برخه واکمنه کړه ، که څه هم د ارساید کورنۍ د کورنۍ د څانګو له لارې ژوند کاوه چې په قفقاز کې یې په ارمنیا ،ابریا او البانیا واکمني کوله.
HistoryMaps Shop

دوکان ته ورشه

247 BCE - 141 BCE
جوړښت او ابتدايي پراختیاornament
د پارتیا فتحه
د پارتیا فتحه ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
247 BCE Jan 1 00:01

د پارتیا فتحه

Ashgabat, Turkmenistan
په 245 BCE کې، اندراګوراس، د پارتیا د سیلوسیډ والي (ساتراپ) د سلیوسیډز څخه خپلواکي اعلان کړه، کله چې - د انټیوکوس II له مړینې وروسته - دریم پولیمي په انټیوچ کې د سیلوکید پلازمینې کنټرول په لاس کې واخیست، او "په دې توګه د سیلوسیډ سلطنت راتلونکی پریښود. د یوې شیبې لپاره د پوښتنې لپاره. "په عین حال کې، "د ارسیسس په نامه یو سړی چې د سیتینیا یا باختري اصل څخه و، د پارني قومونو مشر وټاکل شو."د سلیوسیډ امپراتورۍ څخه د پارتیا له جلا کیدو او د سیلوسیډ نظامي ملاتړ له لاسه ورکولو په پایله کې ، اندراګورس د خپلو پولو په ساتلو کې ستونزې درلودې ، او شاوخوا 238 BCE - د "ارسیسس او د هغه ورور ټیریډیټس" تر قوماندې لاندې - پارني په پارتیا برید وکړ او کنټرول یې ترلاسه کړ. د استابین (استاوا) ، د دې سیمې شمالي سیمه ، چې اداري پلازمینه یې کابوچان (کوچان په ولګیټ کې) وه.یو څه وخت وروسته پارني د پارتیا پاتې برخه له اندراګوراس څخه ونیوله او په پروسه کې یې وواژه.د ولایت په فتح کولو سره، ارساید په یوناني او رومن سرچینو کې د پارتیانو په نوم پیژندل شوی.ارسیسیس زه د پارتیا لومړی پاچا شو او همدارنګه د پارتیا د ارساید کورنۍ بنسټ ایښودونکی او تخلص شو.
▲
●
د انټیوکس III کمپاینونه
سیلوسیډ کالوری بمقابله رومن پیاده ©Igor Dzis
209 BCE Jan 1

د انټیوکس III کمپاینونه

Turkmenistan
انټیوکس III د ختیځو ولایتونو د کنټرول ترلاسه کولو لپاره کمپاین پیل کړ، او په جګړه کې د پارتیانو له ماتولو وروسته، هغه په ​​​​بریالیتوب سره د سیمې کنټرول ترلاسه کړ.پارتیان اړ شول چې د واکدارۍ حیثیت ومني او اوس یوازې هغه ځمکه کنټرولوي چې د پارتیا پخوانی سیلوسید ولایت سره مطابقت لري.په هرصورت، د پارتیا غاصب یوازې په غوره توګه نومول شوي او یوازې د دې لپاره چې د سیلوسیډ پوځ د دوی په دروازه کې و.د هغه د ختیځو ولایتونو د بیرته نیولو او د ختیځ په څیر د سلیوکید سرحدونو د جوړولو لپاره چې دوی د سیلیوکوس I نیکاتور په واک کې وو، انټیوکس ته د هغه د امیرانو لخوا لوی لقب ورکړل شو.په خوشبختۍ سره د پارتیانو لپاره، د سلیوسیډ امپراتورۍ ډیری دښمنان درلودل، او دا ډیر وخت نه و چې انټیوکس خپل ځواکونه لویدیځ ته رهبري کړي ترڅود Ptolemaic مصر او مخ پر ودې رومن جمهوریت سره جګړه وکړي.په 190 BCE کې په مګنیزیا کې د سیلوسیډ له ماتې وروسته سیلوسیډ د پارتیان په چارو کې نوره مداخله ونه کړه.Priapatius (rc 191-176 BCE) د ارسیس II ځای ناستی شو، او فراتس I (rc 176-171 BCE) په پای کې د پارتیان تخت ته پورته شو.فراتس ما پرته د سیلوسیډ مداخلې پرته پارتیا حکومت وکړ.
▲
●
د ختیځ څخه ګواښ
ساکا جنګیالیو ©JFoliveras
177 BCE Jan 1

د ختیځ څخه ګواښ

Bactra, Afghanistan
پداسې حال کې چې پارتیانو په لویدیځ کې له لاسه ورکړې سیمې بیرته ترلاسه کړې، په ختیځ کې یو بل ګواښ رامنځته شو.په 177-176 BCE کې د ژینګنو د کوچیانو کنفدراسیون یویژی کوچیان د دوی له ټاټوبو څخه چې اوسد چین په شمال لویدیز کې د ګانسو ولایت دی بې ځایه کړل.يوزي بيا لويديځ باختر ته مهاجر شول او د ساکا (سيتيان) قومونه يې بې ځايه کړل.ساکا مجبور شول چې نور لویدیځ ته لاړ شي، چیرته چې دوی د پارتیان امپراتورۍ شمال ختیځ سرحدونه اشغال کړل.په دې توګه میتریډیټس د میسوپوتامیا له فتحې وروسته هیرکانیا ته تقاعد ته اړ شو.ځینې ​​ساکا د انټیوکس په وړاندې د فراتس په ځواکونو کې شامل شوي.په هرصورت، دوی په جګړه کې د ښکیلتیا لپاره ډیر ناوخته رسیدلي.کله چې فراتس د خپلو معاشونو له ورکولو څخه انکار وکړ، ساکا پاڅون وکړ، چې هغه هڅه وکړه چې د پخوانیو سیلوسیډ سرتیرو په مرسته له مینځه یوسي، مګر دوی هم فراتس پریښود او د ساکا سره یوځای شول.فراتس II د دې ګډ ځواک په وړاندې حرکت وکړ، مګر هغه په ​​​​جګړه کې ووژل شو.د روم تاریخ لیکونکی جسټین راپور ورکوي چې د هغه ځای ناستی ارتابانوس I (rc 128-124 BCE) په ختیځ کې د کوچیانو سره ورته برخلیک شریک کړ.
▲
●
په ختیځ کې جګړه
©Angus McBride
163 BCE Jan 1 - 155 BCE

په ختیځ کې جګړه

Balkh, Afghanistan
فراتس I د الکساندر له دروازو څخه د پارتیا کنټرول پراخولو په توګه ثبت شوی او اپامیا راګیانا یې نیولې.د دغو کسانو ځایونه نامعلوم دي.بیا هم د پارتیان ځواک او سیمې خورا پراخه پراختیا د هغه د ورور او جانشین میتریډیټس I (rc 171-132 BCE) د واکمنۍ پرمهال رامینځته شوه ، کوم چې کاتوزیان د لوی سایرس (د 530 BCE) سره پرتله کوي ، چې د اچمینید امپراتورۍ بنسټ ایښودونکی دی.میتریډیټس ما خپل نظرونه د ګریکو - باکتریا سلطنت ته واړول کوم چې د ګاونډیو سغدیانو، درانګیانانو او هندیانو په وړاندې د جنګونو په پایله کې خورا کمزوری شوی و.د یوناني باکتریا نوي پاچا یوکراتیدس I (r. 171-145 BCE) تخت غصب کړی و او په پایله کې یې د مخالفت سره مخ شو، لکه د ارینانو لخوا بغاوت، چې ممکن د میټریډیټس I لخوا یې ملاتړ شوی و، ځکه چې دا به د دې لپاره خدمت وکړي. د هغه ګټه.د 163-155 ق.م په منځ کې یو څه وخت، میټریډیټس I د یوکرایټایډس په واکمنۍ برید وکړ، چې هغه یې مات کړ او اریا، مارګیانا او لویدیځ باختر یې ونیول.یوکرایټایډس په پام کې نیول شوی و چې د پارتین واسل جوړ شوی و، لکه څنګه چې د کلاسیک تاریخ پوهانو جسټین او سټرابو لخوا اشاره شوې.میرو په شمال ختیځ کې د پارتیانو د واکمنۍ مرکز شو.د Mithridates I د برونزو ځینې سکې د "لوی پاچا ارسیسس" افسانې سره په شا کې یو هاتین انځوروي.د ګریکو-بکتوریانو سکې د هاتیانو د عکسونو سره جوړې کړې، چې دا په ډاګه کوي چې د میتریډیټس I د سکې د خورا حیوان سکې شاید د باختر د فتحې د لمانځلو لپاره وي.
▲
●
141 BCE - 63 BCE
د طلایی عمر او د روم سره شخړېornament
بابل ته پراختیا
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
141 BCE Jan 1 00:01

بابل ته پراختیا

Babylon, Iraq
د Seleucid په سیمه کې خپل نظرونه وګرځول، Mithridates I په میډیا برید وکړ او په 148 یا 147 BCE کې یې اکباتانا ونیوله؛سیمه په دې وروستیو کې وروسته له هغه بې ثباته شوه کله چې سلیوسیډ د تیمارچس په مشرۍ یو بغاوت وځپل.میتریدات I وروسته خپل ورور باګاسیس د سیمې د والي په توګه وټاکه.دا بریا د میډیا ایټروپاټین د پارتین فتح وروسته تعقیب شوه.په 141 BCE کې، میټریډیټس I په میسوپوتامیا کې بابل ونیول، چیرته چې هغه په ​​سلیوکیا کې سکې جوړې کړې وې او د رسمي پانګونې مراسم یې ترسره کړل.داسې ښکاري چې میټریډیټس په بابل کې د نوي کال جشن یو پریډ معرفي کړی و چې د لرغوني میسوپوتامیا خدای مردوک یوه مجسمه د ایسګیلا معبد څخه د پریډ په لاره کې د ایشتار دیوی لاسونو په نیولو سره رهبري شوې وه.د میسوپوتامیا سره چې اوس د پارتیانو په لاس کې دی، د امپراتورۍ اداري تمرکز د ختیځ ایران پر ځای هلته لیږدول شوی.Mithridates I لږ وروسته هایرکنیا ته تقاعد شو، پداسې حال کې چې د هغه ځواکونو د ایلیمیس او چاراسین سلطنتونه لاندې کړل او سوسا یې ونیوله.په دې وخت کې، د پارتیان واک ختیځ ته د سیند سیند پورې وغځول شو.
▲
●
د فارس فتح
پارتیان کیتفراکټونه ©Angus McBride
138 BCE Jan 1

د فارس فتح

Persia
د Seleucid واکمن ډیمیټریوس II نیکاتور په لومړي سر کې د بابیلون د بیا نیولو په هڅو کې بریالی و، په هرصورت، په پای کې سلیوسیډز مات شول او ډیمیټریوس پخپله په 138 BCE کې د پارتین ځواکونو لخوا ونیول شو.هغه وروسته د میډیا او میسوپوتامیا د یونانیانو په وړاندې د پارتیانو د واکمنۍ د منلو په نیت سره پریډ شوی و.وروسته، میتریډیټس ما ډیمیټریوس په هرکانیا کې د هغه یوې ماڼۍ ته ولیږه.هلته ما د هغه له بندیانو سره په خورا مېلمه پالنه چلند وکړ.هغه حتی خپله لور رودوګون دیمتریوس سره واده کړه.د جسټین په وینا، میټریډیټس ما د سوریې لپاره پلانونه درلودل، او پلان یې درلود چې ډیمیټریوس د نوي سیلوسیډ واکمن انټیوکس VII سیډیټس (r. 138-129 BCE) په وړاندې د هغه د وسیلې په توګه وکاروي.د روډوګون سره د هغه واده په حقیقت کې د میتریډیټس I لخوا یوه هڅه وه چې د سیلیوید ځمکې د پارتیا په پراخیدو سیمه کې شاملې کړي.Mithridates I بیا د پارتیان واکوال سلطنت ایلیمایس ته د سلیوسیډز سره د مرستې لپاره مجازات کړل – هغه یو ځل بیا په سیمه برید وکړ او د دوی دوه لوی ښارونه یې ونیول.د همدې مودې په شاوخوا کې، Mithridates I د ایران سویل لویدیځ فارس سیمه فتح کړه او د ودفرداد II د فراترک په توګه یې نصب کړ.هغه هغه ته ډیره خودمختاره ورکړه، ډیری احتمال د پارس سره د سالمو اړیکو ساتلو په هڅه کې ځکه چې د پارتیان امپراتورۍ د ساکا، سلیوسیډز او میسینیانو سره په دوامداره شخړه کې وه.هغه داسې ښکاري چې د پارتیان لومړنی پاچا و چې د فارس په چارو کې یې نفوذ درلود.د وادفراد II سکې د هغو سکې اغیزې ښیې چې د Mithridates I لاندې نقاشي شوي. Mithridates I په c کې مړ شو.132 BCE، او د هغه زوی فراتس II لخوا ځای پرځای شو.
▲
●
د سلیوسیډ امپراتورۍ زوال
پارتیان پوځیان هلته پر دښمنانو ډزې کوي ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
129 BCE Jan 1

د سلیوسیډ امپراتورۍ زوال

Ecbatana, Hamadan Province, Ir
انټیوکس VII Sidetes، د ډیمیټریوس ورور، د سلیوسیډ تخت په غاړه واخیست او د وروستنۍ میرمن کلیوپاترا تیا سره یې واده وکړ.د ډیوډوټس ټریفون له ماتې وروسته، انټیوکس په 130 BCE کې د میسوپوتامیا د بیرته نیولو لپاره کمپاین پیل کړ، چې اوس د فراتس II (rc 132-127 BCE) تر واکمنۍ لاندې دی.د پارتیان جنرال انډیټس د لوی زیاب په اوږدو کې ماتې وخوړه، وروسته د محلي پاڅون په پایله کې چې د بابل د پارتیان والي ووژل شو.انټیوکس بابل فتح کړ او سوسا یې ونیوله، چیرته چې هغه سکې جوړې کړې.میډیا ته د خپل اردو د پرمختګ وروسته، پارتیانو د سولې لپاره فشار راوړ، کوم چې انټیوکوس د منلو څخه انکار وکړ پرته له دې چې ارساکیډز د پارتیا مناسب پرته ټولې ځمکې هغه ته ورکړي، درنه خراج یې ورکړ، او ډیمیټریوس یې له بند څخه خوشې کړ.ارسیس دیمتریوس خوشې کړ او سوریې ته یې واستاوه، مګر نورې غوښتنې یې رد کړې.د 129 BCE په پسرلي کې، میډیس د انټیوکس په وړاندې په ښکاره بغاوت کې وو، چې اردو یې د ژمي په موسم کې د کلیوالو سیمو سرچینې ختمې کړې وې.په داسې حال کې چې د پاڅونونو د کمولو هڅه کوله، د پارتیان اصلي ځواک سیمې ته ورغی او په 129 BCE کې د ایکباتانا په جګړه کې انټیوکس وواژه.د هغه جسد بېرته سوريې ته د سپينو زرو په تابوت کې ولېږدول شو.د هغه زوی سیلیوکس د پارتیانو یرغمل شو او لور یې د فراتس حرم سره یوځای شوه.
▲
●
Mithradates II
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
124 BCE Jan 1 - 115 BCE

Mithradates II

Sistan, Afghanistan
د جسټین په وینا، میتریډیټس II د خپل "مور او پلار یا پلرونو" (الټر انیوریا پیرنټم) د مړینې غچ واخیست، کوم چې دا په ګوته کوي چې هغه د توچاریانو سره جګړه وکړه او ماتې یې ورکړه، کوم چې ارټابانوس I او فراتس II وژلي وو.Mithridates II هم د سیتیانو څخه لویدیځ باکتریا بیرته ونیوله.د پارتیان سکې او ویشل شوي راپورونه پدې معنی دي چې د میتریډیټس II په باکترا، کامپیرتپا او ترمیز واکمني کوله، پدې معنی چې هغه هغه ځمکې بیرته نیولې وې چې د هغه په ​​نوم Mithridates I (r. 171 - 132 BCE) لخوا فتح شوي.د امول په شمول د منځنۍ امو دریا کنټرول د پارتیانو لپاره خورا مهم و، ترڅو د ټرانسکسیانا، په ځانګړې توګه د سغدیا څخه د کوچیانو د یرغل مخه ونیسي.د پارتیان سکې په لویدیځ باختر او د آمو دریا په مینځ کې د ګوتارز II تر واکمنۍ پورې دوام درلود (40-51 عیسوي).د کوچیانو یرغلونه د ختیځ پارتیان ولایت درنګیانا ته هم رسیدلي و ، چیرې چې د ساکا قوي واکمني رامینځته شوې وه ، په دې توګه د ساکاستان نوم ("د ساکا ځمکه") ته وده ورکړه.دا کوچیان شاید د هغه فشار له امله سیمې ته کډه شوي وي چې د ارتابانوس I او Mithridates II په شمال کې د دوی په وړاندې اچول شوي وو.د 124 او 115 BCE تر مینځ یو څه وخت ، میټریډیټس II د سورین د مجلس د یوه جنرال په مشرۍ یو لښکر واستاوه ترڅو سیمې ته بیرته ونیسي.وروسته له هغه چې ساکستان بیرته د پارتیان په سیمه کې شامل شو، میتریډیټس II سیمه د هغه د جایداد په توګه سورینیډ جنرال ته ورکړه.د میتریډیټس II لاندې د پارتیان امپراتورۍ ختیځه حد تر اراکوشیا پورې رسیدلی.
▲
●
د هان پارتیان سوداګریزې اړیکې
سمرقند د ورېښمو لار ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
121 BCE Jan 1

د هان پارتیان سوداګریزې اړیکې

China
د هان امپراتور وو (م. 141-87 ق. م) د واکمنۍ پرمهال منځنۍ اسیا ته د جانګ چیان د ډیپلوماتیکو هڅو وروسته، دچین هان امپراتورۍ په 121 م کال کې د میتریدیټس II محکمې ته یو پلاوی واستاوه.د هان سفارت د ورېښمو د لارې له لارې د پارتیا سره رسمي سوداګریزې اړیکې پرانیستې، مګر د ژینګنو د کنفدراسیون په وړاندې یو مطلوب نظامي اتحاد ترلاسه نه کړ.د پارتیان امپراتورۍ د ورېښمو د اروپایی کاروان په سوداګرۍ باندې د مالیې په ورکولو سره بډایه شوې وه، چې د رومیانو لخوا وارد شوي خورا لوړ قیمت لرونکی سامان.موتی هم د چین څخه یو ډیر ارزښتناکه وارد وو، پداسې حال کې چې چینایانو د پارتیان مصالحې، عطر او میوې پیرودلې.بهرني حیوانات هم د ارساید څخه د هان محکمو ته د ډالۍ په توګه ورکړل شوي؛په 87 میلادي کال کې د پارتیا پاچا دویم پاکورس د هان امپراتور ژانګ ته زمریان او د پارسي غزالونه واستول.د ورېښمو تر څنګ، د پارتیان مالونه چې د رومي سوداګرو لخوا اخیستل شوي د هند څخه اوسپنه، مصالحې او ښه څرمن شامل دي.د پارتیان امپراتورۍ له لارې سفر کولو کاروانونو چین ته د لویدیځ آسیا او ځینې وختونه د روم لوکس شیشې توکي راوړل.د سغدیا سوداګر چې په ختیځ ایراني ژبه خبرې کوي، د پارتیا او هان چین ترمنځ د ورېښمو د دې مهمې سوداګرۍ د لومړني منځګړیتوب په توګه کار کاوه.
▲
●
Ctesiphon تاسیس شو
د Ctesiphon د آرشیف لاره ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
120 BCE Jan 1

Ctesiphon تاسیس شو

Salman Pak, Madain, Iraq
Ctesiphon د 120s BCE په وروستیو کې تاسیس شوی.دا د پارتیا د میتریډیټس I لخوا د سیلوسیا څخه په شاوخوا کې د نظامي کمپ په ساحه کې جوړ شوی و.د ګوتارز پاچاهۍ ما ولیدل چې سیټیفون د سیاسي او سوداګریز مرکز په توګه خپل اوج ته ورسید.ښار د اوروډس II د واکمنۍ پرمهال د 58 BCE په شاوخوا کې د امپراتورۍ پلازمینه شو.په تدریج سره ، ښار د سیلوسیا د زاړه هیلینیسټیک پلازمینې او نورو نږدې میشت ځایونو سره یوځای شو ترڅو یو کاسموپولیټان ښار جوړ کړي.
▲
●
ارمنستان د پارتیان واکدار شو
ارمني جنګیالي ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
120 BCE Jan 1

ارمنستان د پارتیان واکدار شو

Armenia
په شاوخوا 120 BCE کې، د پارتیان پاچا میتریډیټس II (r. 124-91 BCE) په ارمنستان برید وکړ او د هغې پاچا ارتواسډیس I ته یې د پارتیان حاکمیت تسلیم کړ.ارتواسدیس زه اړ شوم چې پارتیان ټیګرینز ته چې یا یې زوی یا وراره و، د یرغمل په توګه ورکړم.Tigranes په Ctesiphon کې د پارتیان په محکمه کې ژوند کاوه، چیرې چې هغه د پارتیان کلتور کې زده کړې کړې وې.ټیګرینز تر هغه پورې د پارتیان په محکمه کې یرغمل پاتې شو.په 96/95 BCE، کله چې میتریډیټس II هغه خوشې کړ او هغه یې د ارمنستان د پاچا په توګه وټاکه.ټیګرینز په کیسپین کې د "اویا دره" په نوم یوه سیمه میټریډیټس II ته وسپارله ، یا د ژمنې په توګه یا ځکه چې میټریډیټس II غوښتنه کړې وه.د Tigranes لور اریازیت هم د میتریډیټس II زوی سره واده کړی و، کوم چې د عصري تاریخ لیکونکي اډوارډ ډبرووا لخوا وړاندیز شوی چې د هغه د وفادارۍ د تضمین په توګه د ارمنیا تخت ته د رسیدلو څخه لږ وخت مخکې ترسره شوی و.Tigranes به د 80s BCE تر پایه پورې د پارتیان واکدار پاتې شي.
▲
●
د روميانو سره اړیکه
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
96 BCE Jan 1

د روميانو سره اړیکه

Rome, Metropolitan City of Rom
بل کال، میتریډیټس II په اډیابین، ګورډین او اوسروین برید وکړ او د دې ښار ایالتونه یې فتح کړل، د پارتیان سلطنت لویدیځ پوله یې فرات ته واړوله.هلته پارتیان د لومړي ځل لپاره له رومیانو سره مخامخ شول.په 96 BCE کې Mithridates II خپل یو چارواکی، اوروبازس، سولا ته د سفیر په توګه واستاوه.لکه څنګه چې د رومیانو ځواک او نفوذ په زیاتیدو و، پارتیانو له رومیانو سره د دوستانه اړیکو په لټه کې و او په دې توګه یې غوښتل چې یوې موافقې ته ورسیږي چې د دواړو قدرتونو ترمنځ متقابل احترام تضمین کړي.خبرې اترې وروسته له هغې وشوې چې په ښکاره ډول سولا برلاسی شو، کوم چې اوروبازوس او پارتیان د غوښتونکو په څیر ښکاري.اوروبازس به وروسته اعدام شي.
▲
●
پارتیان تیاره عمر
پارتیان تیاره عمر ©Angus McBride
91 BCE Jan 1 - 57 BCE

پارتیان تیاره عمر

Turkmenistan
د "پارتیان تیاره دور" په نوم یادیږي د پارتیان امپراتورۍ په تاریخ کې د درې لسیزو دورې ته اشاره کوي چې په 91 BCE کې د میتریډیټس II مړینه (یا وروستي کلونو) او په 57 BCE کې د اوروډس II تخت ته د رسیدو ترمینځ ، د مختلفو تاریخونو سره چې د پوهانو لخوا ذکر شوي.دا په امپراتورۍ کې د دې دورې د پیښو په اړه د روښانه معلوماتو د نشتوالي له امله د "تور دور" په نوم یادیږي، پرته له دې چې په ښکاره توګه د واکمنۍ یو لړ لړۍ وي.د دې دورې تشریح کولو کومه لیکل شوې سرچینه نه ده پاتې، او پوهان نه دي توانیدلي چې د خپلو ابهاماتو له امله د موجوده عددي سرچینو په کارولو سره د واکمنانو د جانشینۍ او د دوی د واکمنۍ کلونه په روښانه توګه بیا تنظیم کړي.د دې مودې څخه هیڅ قانوني یا اداري سند نه دی ساتل شوی.ډیری تیورۍ وړاندیز شوي ترڅو د دې شمیرې ستونزې په جزوي توګه حل کړي.د کلاسیکي سرچینو پر بنسټ، په دې دوره کې د واکمنانو نومونه سیناتروسس او د هغه زوی فراتس (III)، میتریډیټس (III/IV)، اورودس (II)، د فراتس III زامن، او یو ځانګړی داريوش (I)، د رسنیو حاکم (یا میډیا ایټروپاټین؟).دوه نور نومونه، Gotarzes (I) او Orodes (I) د بابل څخه په تاریخي کیونیفورم ټابلیټونو کې تصدیق شوي.
▲
●
د پارتیا - روم سرحد ټاکل شوی
د Tigranocerta جګړه ©Angus McBride
69 BCE Oct 6

د پارتیا - روم سرحد ټاکل شوی

Euphrates River, Iraq
د دریم میتریډیټیک جنګ له پیلیدو وروسته، د پونټس (119-63 BCE) د میتریډیټس VI، د ارمنستان د تیګرانس II متحد، د روم په وړاندې د پارتیا څخه د مرستې غوښتنه وکړه، مګر سیناتروسس مرسته رد کړه.کله چې د روم قوماندان لوکولس په 69 BCE کې د ارمنستان د پلازمینې تیګرانوسرتا په وړاندې حرکت وکړ، میتریډیټس VI او Tigranes II د فراتس III (rc 71-58) څخه د مرستې غوښتنه وکړه.فراتس دواړو ته مرستې ونه لیږلې، او د تیګرانوسرتا له سقوط وروسته هغه د لوکولس فرات سره د پارتیا او روم تر منځ د سرحد په توګه بیا تایید کړه.
▲
●
Play button
53 BCE Jan 1

Carrhae

Harran, Şanlıurfa, Turkey
مارکوس لیسینیوس کراسوس، یو له تریومویرس څخه چې اوس د سوریې سرپرست و، په 53 BCE کې د میتریډیټس په ملاتړ کې پارتیا برید وکړ.کله چې د هغه پوځ کارهای (عصري هاران، سویل ختیځ ترکیه) ته روان شو، اورودس II په ارمنستان برید وکړ، د روم د متحد ارمنستان ارتواسډیس II څخه یې ملاتړ پرې کړ (53-34 BCE).اوروډس ارتواسدیس وهڅول چې د پارتیا د تاج شهزاده پیکورس I او د ارتواسدیس خور تر منځ واده وکړي.سورینا، په بشپړ ډول په آس باندې د اردو سره، د کراسس سره د لیدلو لپاره ولاړه.د سورینا 1,000 کیتفراک (په لینس سره په وسلو سمبال) او 9,000 اسونه تیران د کراسوس په اردو کې شاوخوا څلور څخه تر یو څخه ډیر وو، چې اوه رومي سرتیري او معاونین په شمول د ګالونو او سپکو پیاده عسکرو په شمول.د شاوخوا 1000 اوښانو د بار وړونکي اورګاډي په کارولو سره، د پارتیا پوځ د آسونو تیرانانو ته د تیرونو دوامداره اکمالات چمتو کړل.د آسونو تیرانانو د "پارتیان شاټ" تاکتیک کار کاوه: د دښمن د ایستلو لپاره د شاتګ ادعا کول، بیا د ښکاره کیدو په وخت کې په هغوی باندې ډزې کول.دا تاکتیک، په فلیټ میدان کې د درنو جامع کمانونو سره اعدام شو، د کراسوس پیاده ویجاړ کړ.د څه باندې 20,000 روميانو د وژلو سره، نږدې 10,000 ونيول شول، او نږدې 10,000 نور لويديځ ته تښتېدل، کراسس د ارمنيانو کليو ته وتښتېدل.د هغه د اردو په سر کې، سرینا کراسس ته ورسیده، د خبرو وړاندیز یې وکړ، کوم چې کراسس ومنله.په هرصورت، هغه هغه مهال ووژل شو کله چې د هغه یو لوړ پوړی افسر، د جال په شک کې، هڅه وکړه چې د سرینا کمپ ته د هغه د تګ مخه ونیسي.په Carrhae کې د کراسس ماتې د روم د تاریخ ترټولو بدترین پوځي ماتې و.د پارتیا بریا د روم سره د مساوي ځواک په توګه د هغه شهرت پیاوړی کړ.د خپل کمپ د پیروانو، جنګي بندیانو، او قیمتي رومن غنیمتونو سره، سورینا شاوخوا 700 کیلومتره (430 میل) بیرته سیلوسیا ته سفر وکړ چیرې چې د هغه بریا ولمانځل شوه.په هرصورت، حتی د ارساید تخت لپاره د هغه د هیلو له ډاره، اوروډس سورینا لږ وروسته اعدام کړ.
▲
●
50 BCE - 224
د بې ثباتۍ او داخلي شخړو دورهornament
د سیلیکین ګیټس جګړه
رومیان د پارتیانو سره جګړه کوي ©Angus McBride
39 BCE Jan 1

د سیلیکین ګیټس جګړه

Mersin, Akdeniz/Mersin, Turkey
د پارتیان ځواکونو د کارهای په جګړه کې د کراسوس لاندې د رومي اردو له ماتې وروسته د روم په خاوره کې یو شمیر بریدونه وکړل.د ګیوس کاسیوس لوګینس لاندې رومیانو د دې پارتیانو یرغلونو په وړاندې په بریالیتوب سره د پولې دفاع وکړه.په هرصورت، په 40 BCE کې د پارتیان یرغل ځواک د یاغی رومي ځواکونو سره چې د کوینټوس لیبینس په مشرۍ یې خدمت کاوه د ختیځ روم په ولایتونو برید وکړ، دوی د لوی بریالیتوب څخه خوند واخیست ځکه چې لیبینس د یو څو ښارونو پرته د آسیا کوچنۍ ټوله برخه ونیوله، پداسې حال کې چې د پارتیا ځوان شهزاده پیکورس I. د سوریې او په یهودي کې د حسمونیه ایالت ونیول.له دې پیښو وروسته مارک انتوني د ختیځ روم د ځواکونو قومانده خپل لیفټیننټ پوبلیوس وینټیدیوس باسوس ته ورکړه، یو ماهر پوځي جنرال چې د جولیوس سیزر په مشرۍ یې دنده ترسره کوله.وینټیډیس په ناڅاپي ډول د آسیا کوچني ساحل ته راښکته شو ، کوم چې لیبینس دې ته اړ کړ چې بیرته سیلیکیا ته راښکته شي چیرې چې هغه د پیکورس څخه اضافي پارتیان ځواک ترلاسه کړ.وروسته له هغه چې لیبینس د پیکورس اضافي ځواکونو سره تنظیم شو، د هغه او وینټیډیس لښکر د توروس په غرونو کې یو ځای سره ولیدل.په 39 BCE کې د کلیشین ګیټس جګړه د پارتیان اردو او د هغې د رومي متحدینو په وړاندې د رومي جنرال پبلیوس وینټیدیوس باسس لپاره پریکړه کونکې بریا وه چې په آسیا کوچني کې د کوینټس لیبینس تر مشرۍ لاندې یې خدمت کاوه.
▲
●
د انتوني پارتیان کمپاین ناکام شو
©Angus McBride
36 BCE Jan 1

د انتوني پارتیان کمپاین ناکام شو

Lake Urmia, Iran
د انتوني پارتیان جګړه د فراتس IV په مشرۍ د پارتیان امپراتورۍ پروړاندې د روم جمهوریت د ختیځ ټریومیر مارک انتوني لخوا نظامي کمپاین و.جولیوس سیزر د پارتیا برید پلان کړی و خو مخکې له دې چې هغه پلي کړي ووژل شو.په 40 BCE کې، پارتیان د پومپیایي ځواکونو سره یوځای شول او په لنډ وخت کې یې د روم ختیځ ډیره برخه ونیوله، مګر د انتوني لخوا لیږل شوي ځواک دوی ته ماتې ورکړه او د دوی لاسته راوړنې یې بیرته واخیستې.د ارمنستان په ګډون د څو سلطنتونو سره ملګرتیا، انتوني په 36 BCE کې د لوی ځواک سره د پارتیا په وړاندې کمپاین پیل کړ.د فرات جبهه قوي وموندل شوه او له دې امله انتوني د ارمنستان له لارې لاره غوره کړه.اټروپاټین ته د ننوتلو سره، د روم د سامانونو اورګاډي او د محاصرې انجنونه، چې بله لاره یې نیولې وه، د پارتیان د سپرو ځواکونو لخوا ویجاړ شول.انتوني بیا هم د اتروپاتین پلازمینه محاصره کړه مګر ناکامه وه.ارمنستان او بیا سوریې ته د وتلو سخت سفر د هغه ځواک ته ډیر زیانونه واړول.رومي سرچینې د ارمنستان پاچا د درنې ماتې پړه اچوي، خو عصري سرچینې د انتوني ضعیف مدیریت او پلانونه یادوي.انتوني وروسته پر ارمنستان یرغل وکړ او لوټ یې کړ او پاچا یې اعدام کړ.
▲
●
د هند-پارتیان سلطنت
د هند-پارتیان سلطنت د ګوندوفریس لخوا تاسیس شوی ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
19 Jan 1 - 226

د هند-پارتیان سلطنت

Taxila, Pakistan
د هند-پارتیان سلطنت د پارتیان سلطنت و چې د ګونډوفیریس لخوا تاسیس شوی، او د 19 عیسوي څخه تر 19 پورې فعال و.226 عیسوی.په خپل عروج کې، دوی د ختیځ ایران ځینې برخې، د افغانستان مختلفې برخې او دهند د نیمه وچې شمال لویدیز سیمې (ډیری عصري پاکستان او د هند شمال لویدیځې برخې) باندې واکمني کوله.واکمنان ممکن د سورین د ماڼۍ غړي وي، او سلطنت حتی د ځینو لیکوالانو لخوا د "سورین سلطنت" په نوم یاد شوی دی. دا سلطنت په 19 کې تاسیس شو کله چې د ډرینګیانا والي (ساکاستان) ګوندوفریس د پارتیان امپراتورۍ څخه خپلواکي اعلان کړه.هغه به وروسته ختیځ ته سفرونه وکړي، د هند-سیتیانو او هند-یونانیانو څخه سیمې فتح کړي، په دې توګه به یې خپل سلطنت په یوه امپراتورۍ بدل کړي.د لومړۍ پیړۍ په دویمه نیمایي کې د کوشانانو له یرغلونو وروسته د هند-پارتیانو واکمني خورا کمه شوې وه.پیړۍدوی وکولای شول د ساکستان کنټرول وساتي، تر هغه چې په سی کې د ساسانیانو امپراتورۍ فتحه کړي.۲۲۴/۵.په بلوچستان کې، پراتراجا، د هند-پارتیانو سیمه ایزه کورنۍ، د 262 عیسوي په شاوخوا کې د ساسانیانو امپراتورۍ په مدار کې راښکته شوه.
▲
●
د ارمنستان د بریالیتوب جګړه
©Angus McBride
58 Jan 1 - 63

د ارمنستان د بریالیتوب جګړه

Armenia
د 58-63 د رومن – پارتیان جګړه یا د ارمنیا د جانشینۍ جګړه د روم امپراتورۍ او پارتیان امپراتورۍ تر منځ د ارمنستان د کنټرول لپاره جګړه شوې وه، چې د دواړو هیوادونو ترمنځ یو مهم بفر دولت دی.ارمنستان د اګسټس د امپراتورۍ له ورځو راهیسې د روم پیرودونکی دولت و، مګر په 52/53 کې پارتیان په دې بریالي شول چې د ارمنستان په تخت باندې خپل کاندید، تیریډیټس نصب کړي.دا پیښې په روم کې د امپراتورۍ تخت ته د نیرو د رسیدو سره سمون لري، او ځوان امپراتور پریکړه وکړه چې په کلکه غبرګون وښيي.جګړه، چې د هغه د واکمنۍ یوازینی لوی بهرنی کمپاین و، د رومي ځواکونو لپاره د چټک بریالیتوب سره پیل شو، چې مشري یې د وړ جنرال ګینیوس ډومیټیوس کوربولو په غاړه وه.دوی تیریډیټس ته وفادار ځواکونه مات کړل، د ارمنستان په تخت کې یې خپل کاندید، ټیګرانس VI نصب کړ، او هیواد یې پریښود.د رومیانو سره د دې حقیقت له امله مرسته وشوه چې د پارتیان پاچا وولوګیس په خپل هیواد کې د یو لړ پاڅونونو په ځپلو کې ښکیل شو.کله چې له دې سره معامله وشوه، پارتیانو خپله توجه ارمنستان ته واړوله او له څو کلونو بې پایلې مبارزې وروسته یې د رینډیا په جګړه کې رومیانو ته سخته ماتې ورکړه.شخړه وروسته له هغه پای ته ورسېده، چې په یوه اغېزمن تعامل او رسمي جوړجاړي کې رامنځته شوه: د ارساید د کرښې یو پارتیان شهزاده به له دې وروسته د ارمنستان په تخت ناست وي، خو د هغه نوماندي باید د روم امپراتور لخوا تصویب شي.دا شخړه یوه پیړۍ دمخه د کراسس له ویجاړونکي سفر او د مارک انتوني کمپاینونو راهیسې د پارتیا او رومیانو ترمینځ لومړۍ مستقیمه نښته وه او د ارمنستان په سر د روم او ایراني قدرتونو ترمینځ د اوږدې جګړې لومړۍ لړۍ وه.
▲
●
د الانس یرغل
©JFoliveras
72 Jan 1

د الانس یرغل

Ecbatana, Hamadan Province, Ir
الاني په 72 CE کې د پارتیان امپراتورۍ د کوچیانو د یرغل په شرایطو کې هم یادونه شوې.دوی د شمال ختیځ څخه د پارتیان سیمې څخه تیریدل او په اوسني لویدیځ ایران کې میډیا ته ورسیدل، د واکمن ارسید پاچا، ووولوجیس I (والخش I) شاهي حرم یې ونیول.د ميډيا له مخې، دوی په ارمنستان بريد وکړ او د تريداټس لښکرو ته يې ماتې ورکړه، چې نږدې نيول شوي وو.پارتیان او ارمنیان د دغو کوچیانو یرغلګرو لخوا د ویجاړتیا څخه دومره ویریدلي وو چې دوی د بیړنۍ مرستې غوښتنه وکړه، مګر رومیانو له مرستې څخه انکار وکړ (فرای: 240).په خوشبختۍ سره د پارتیانو او ارمنیانو لپاره، الاني د یوریشیا پراخو سیندونو ته بیرته راستانه شول وروسته له دې چې دوی یو لوی مقدار مالونه راټول کړل (کالج: 52).
▲
●
په روم کې د چین ډیپلوماتیک ماموریت
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
97 Jan 1

په روم کې د چین ډیپلوماتیک ماموریت

Persian Gulf (also known as th
په ۹۷ میلادي کال کې د لویدیځو سیمو د ساتونکي جنرال هان چینايي جنرال بان چاو خپل سفیر ګان ینګ د روم امپراتورۍ ته د رسیدو لپاره په ډیپلوماټیک ماموریت کې واستاوه.ګان د روم په لور تر روانیدو دمخه په هیکاټومپیلوس کې د پاکورس II محکمې څخه لیدنه وکړه.هغه د فارس خلیج په څیر لویدیځ ته سفر وکړ، چیرته چې پارتیان چارواکو هغه ته قناعت ورکړ چې د عربي ټاپووزمې شاوخوا یو سخت سمندري سفر روم ته د رسیدو یوازینۍ وسیله وه.له دې څخه ناهیلي شوی، ګان یینګ د هان محکمې ته راستون شو او د هان امپراتور (د 88-105 عیسوي) ته یې د روم امپراتورۍ په اړه مفصل راپور د هغه د پارتیان کوربه د شفاهي حسابونو پر بنسټ چمتو کړ.ویلیم واټسن اټکل کوي چې پارتیان به د هان امپراتورۍ لخوا د روم سره د ډیپلوماتیکو اړیکو د پرانستلو په ناکامه هڅو کې راحته شوي وي، په ځانګړې توګه په ختیځ منځنۍ آسیا کې د ژینګو په وړاندې د بان چاو د پوځي بریالیتوبونو وروسته.
▲
●
د ټراجن پارتیان کمپاین
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
115 Jan 1 - 117

د ټراجن پارتیان کمپاین

Levant
د ټراجان پارتیان کمپاین د روم امپراتور ټریجان لخوا په 115 کې په میسوپوتامیا کې د پارتیان امپراتورۍ پروړاندې بوخت و.جګړه په پیل کې د رومیانو لپاره بریالۍ وه، مګر یو لړ خنډونه، په شمول په ختیځ مدیترانې او شمالي افریقا کې د پراخو بغاوتونو او په 117 کې د ټراجان مړینه، د رومیانو په وتلو سره پای ته ورسیده.په 113 کې، تراجان پریکړه وکړه چې د پارتیا د پرېکنده ماتې او د ارمنستان د الحاق له لارې د "ختیځ پوښتنې" د وروستي حل لپاره وخت مناسب دی.د هغه بریا د پارتیا په لور د رومن پالیسۍ په قصدي ډول بدلون او د امپراتورۍ په "لویه ستراتیژۍ" کې د ټینګار بدلون په نښه کړ.په 114 کې، ټراجن په ارمنستان برید وکړ.دا د روم ولایت په توګه ضمیمه کړه او پارتاماسریس یې وواژه، چې د ارمنستان په تخت کې د هغه د خپلوان، پارتیا پاچا اوسروس I لخوا ځای پرځای شوی و.په 115 کې، د روم امپراتور د میسوپوتامیا شمالي برخه ونیوله او د روم سره یې هم ضمیمه کړه.د دې فتح کول اړین وګڼل شول ځکه چې که نه نو، د سویل څخه د پارتیانو لخوا د ارمنیانو سلسله قطع کیدی شي.رومیانو بیا د پارتیان پلازمینه کټسیفون ونیوله، مخکې له دې چې دوی د فارس خلیج ته د سیند په لور روان شي.په هرصورت، په هغه کال کې په ختیځ مدیترانې، شمالي افریقا او شمالي میسوپوتامیا کې پاڅونونه پیل شول، پداسې حال کې چې د روم په خاوره کې د یهودانو لوی پاڅون پیل شو، چې د روم نظامي سرچینې یې سختې پراخې کړې.ټراجن د هاترا په نیولو کې پاتې راغلی، کوم چې د پارتیان د بشپړې ماتې څخه ډډه وکړه.د پارتیانو ځواکونو د روم په کلیدي پوستونو برید وکړ، او په سیلوسیا، نیسبیس او اډیسا کې د رومي ګارنیزون د ځایی خلکو لخوا وشړل شول.ټراجن په میسوپوتامیا کې یاغیان مات کړل؛د پارتیان شهزاده پارتهماسپاتس د یوه مشتري واکمن په توګه وټاکه او سوریې ته ستون شو.ټراجن په 117 کې مړ شو مخکې لدې چې هغه جګړه نوي کړي
▲
●
د لوسیوس ویروس پارتیان جنګ
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
161 Jan 1 - 166

د لوسیوس ویروس پارتیان جنګ

Armenia
د 161-166 د روم - پارتیان جنګ (د لوسیوس ویروس پارتیان جنګ هم ویل کیږي) د ارمنستان او پورتنۍ میسوپوتامیا په اوږدو کې د روم او پارتیان امپراتورۍ ترمینځ جګړه شوې وه.دا په 166 کې وروسته له هغه پای ته ورسیده کله چې رومیانو په ټیټ میسوپوتامیا او میډیا کې بریالي کمپاینونه وکړل او د پارتیان پلازمینه کټسیفون یې له مینځه یوړل.
▲
●
د سیوریس د رومن پارتیان جنګ
د هاترا محاصره ©Angus McBride
195 Jan 1

د سیوریس د رومن پارتیان جنګ

Baghdad, Iraq
د 197 په پیل کې سیوریس روم پریښود او ختیځ ته لاړ.هغه د برونډیزیم په لور حرکت وکړ او شاید د سیلیکیا په ایجی بندر کې ښکته شو، د ځمکې له لارې سوریې ته سفر وکړ.هغه سمدلاسه خپل لښکر راغونډ کړ او د فرات سیند ته لاړ.ابګر IX، د آسروین نومول شوی پاچا مګر په اصل کې یوازې د اډیسا واکمن و چې د روم د ولایت په توګه د هغه د سلطنت له الحاق راهیسې یې خپل ماشومان د یرغمل په توګه وسپارل او د تیراندو په چمتو کولو سره یې د سیوروس په سفر کې مرسته وکړه.د ارمنستان پاچا خسروف اول هم یرغمل، پیسې او سوغاتونه لیږل.سیوریس نیسبیس ته سفر وکړ، کوم چې د هغه جنرال جولیوس لایتس د پارتین لاسونو ته د رسیدلو مخه نیولې وه.وروسته سیوروس بیرته سوریې ته راستون شو ترڅو یو ډیر مهم کمپاین پلان کړي.راتلونکی کال هغه د پارتیان امپراتورۍ په وړاندې یو بل، ډیر بریالی کمپاین رهبري کړ، د راپور له مخې د هغه ملاتړ په غچ کې چې دا پیسینیوس نایجر ته ورکړی و.د هغه لښکرو د پارتیان شاهي ښار کټسیفون ونیوه او د میسوپوتامیا شمالي نیمه برخه یې له امپراتورۍ سره یوځای کړه.سیوروس د پارتیکوس میکسیمس لقب خپل کړ، د ټراجان مثال په تعقیب.په هرصورت، هغه ونه توانید چې د هاترا کلا ونیسي، حتی د دوو اوږدو محاصرو وروسته - لکه د ټراجان په څیر چې نږدې یوه پیړۍ دمخه یې هڅه کړې وه.په ختیځ کې د خپل وخت په جریان کې، که څه هم، سیوریس د لیمس عربیوس هم پراخ کړ، د عربو په دښته کې له باسي څخه تر دوماتا پورې نوې قلعې جوړې کړې.دا جنګونه د شمالي میسوپوتامیا د رومن استملاک لامل شوي، تر هغه چې د نیسبیس او سنګارا شاوخوا سیمو پورې اړه لري.
▲
●
د کاراکلا پارتیان جګړه
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
216 Jan 1 - 217

د کاراکلا پارتیان جګړه

Antakya, Küçükdalyan, Antakya/
د کاراکلا د پارتیانو جګړه په 216-17 CE کې د پارتیان امپراتورۍ پروړاندې د کاراکلا لاندې د روم امپراتورۍ لخوا ناکامه مبارزه وه.دا د څلورو کلونو دوره وه، چې په 213 کې پیل شوه، کله چې کاراکلا په مرکزي او ختیځ اروپا او نږدې ختیځ کې اوږد کمپاین تعقیب کړ.د پارتیا سره نږدې د مراجعینو سلطنتونو کې د واکمنانو د نسکورولو لپاره د مداخلې وروسته، هغه په ​​216 کې د پارتیان پاچا ارتابانوس لور ته د کاس بیلی په توګه د واده د سقط وړاندیز په کارولو سره یرغل وکړ.د هغه ځواکونو د پارتیان امپراتورۍ په شمالي سیمو کې د ډله ایزو وژنو کمپاین ترسره کړ مخکې له دې چې آسیا مائنر ته لاړ شي، چیرته چې هغه د اپریل په 217 کې ووژل شو. جګړه په نسبیس کې په یوه جګړه کې د پارتیانو له بریالیتوب وروسته پای ته ورسیده، چې د رومیانو پیسې یې ورکړې. پارتیانو ته د جګړې د جبران لوی مقدار.
▲
●
Play button
217 Jan 1

د نسیبس جګړه

Nusaybin, Mardin, Turkey
د نیسبیس جګړه د 217 په دوبي کې د رومي امپراتورۍ د لښکرو تر مینځ د نوي لوړ شوي امپراتور میکرینوس او پاچا ارتابانوس IV د پارتیان اردو ترمینځ جګړه شوې وه.دا درې ورځې دوام وکړ، او د پارتیان په خونړۍ بریا سره پای ته ورسید، چې دواړو خواوو ته د لوی تلفاتو سره مخ شو.د جګړې په پایله کې، ماکرینوس اړ شو چې د سولې په لټه کې شي، پارتیانو ته یوه لویه پیسي ورکړه او د میسوپوتامیا یرغل چې کاراکلا یو کال دمخه پیل کړی و، پریښود.د 218 کال د جون په میاشت کې، ماکرینوس د انټیوچ څخه بهر د ایلګابالوس په ملاتړ د ځواکونو لخوا مات شو، په داسې حال کې چې ارتابانوس د اردشیر I په مشرۍ د پارس ساساني قبیلې له پاڅون سره مخ شو. نسیبیس په دې توګه د روم او پارتیا ترمنځ وروستۍ لویه جګړه وه، ځکه چې د پارتیانو کورنۍ د اردشیر څو لخوا نسکوره شوه. کلونه وروسته.په هرصورت، د روم او فارس ترمنځ جګړه ډیر ژر بیا پیل شوه، ځکه چې د اردشیر او میکرینوس ځای ناستی الکساندر سیوروس د میسوپوتامیا په اړه جګړه وکړه، او دښمنۍ په وقفه توګه د مسلمانانو تر فتحې پورې دوام درلود.
▲
●
224 - 226
ساسانیانو ته سقوط او سقوطornament
د پارتیان امپراتورۍ پای
©Angus McBride
224 Jan 1 00:01

د پارتیان امپراتورۍ پای

Fars Province, Iran
د پارتیان امپراتورۍ، د داخلي شخړو او د روم سره د جنګونو له امله کمزورې شوې، ډیر ژر به د ساسانیانو امپراتورۍ تعقیب شي.په حقیقت کې، لږ وروسته، اردشیر اول، د استخار څخه د فارس (د فارس عصري ولایت، ایران) سیمه ایز ایراني واکمن د ارساید واکمنۍ په سرغړونې سره د شاوخوا سیمو تابع کول پیل کړل.هغه د 224 میلادي کال د اپریل په 28 د هرمزدګان په جګړه کې د ارتابانوس IV سره مخامخ شو، شاید اصفهان ته نږدې په یوه ځای کې، هغه یې مات کړ او د ساسانیانو امپراتورۍ یې تاسیس کړه.په هرصورت، داسې شواهد شتون لري چې دا وړاندیز کوي چې وولوګاسس VI د 228 عیسوي کال تر وروستیو پورې په سیلوسیا کې د سکې ټوټو ته دوام ورکړ.ساسانیانو به نه یوازې د پارتیا میراث د روم د پارس نیمیسس په توګه په غاړه اخیستی ، بلکهدوی به د خسرو II (r. 590-628 عیسوی).په هرصورت، دوی به دا سیمې هیراکلیوس ته له لاسه ورکړي - د عربو فتحو دمخه د روم وروستی امپراتور.سره له دې، د 400 کلونو څخه د ډیرو مودې لپاره، دوی د روم د اصلي سیال په توګه د پارتیان سلطنت بریالي شول.
▲
●

Characters



Artabanus IV of Parthia

Artabanus IV of Parthia

Last Ruler of the Parthian Empire

Ardashir I

Ardashir I

Founder of the Sasanian Empire

Arsaces I of Parthia

Arsaces I of Parthia

Founder of the Arsacid dynasty of Parthia

Orodes II

Orodes II

King of the Parthian Empire

Mithridates I of Parthia

Mithridates I of Parthia

King of the Parthian Empire

References



  • An, Jiayao (2002), "When Glass Was Treasured in China", in Juliano, Annette L. and Judith A. Lerner (ed.), Silk Road Studies: Nomads, Traders, and Holy Men Along China's Silk Road, vol. 7, Turnhout: Brepols Publishers, pp. 79–94, ISBN 978-2-503-52178-7.
  • Asmussen, J.P. (1983). "Christians in Iran". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 924–948. ISBN 0-521-24693-8.
  • Assar, Gholamreza F. (2006). A Revised Parthian Chronology of the Period 91-55 BC. Parthica. Incontri di Culture Nel Mondo Antico. Vol. 8: Papers Presented to David Sellwood. Istituti Editoriali e Poligrafici Internazionali. ISBN 978-8-881-47453-0. ISSN 1128-6342.
  • Ball, Warwick (2016), Rome in the East: Transformation of an Empire, 2nd Edition, London & New York: Routledge, ISBN 978-0-415-72078-6.
  • Bausani, Alessandro (1971), The Persians, from the earliest days to the twentieth century, New York: St. Martin's Press, pp. 41, ISBN 978-0-236-17760-8.
  • Bickerman, Elias J. (1983). "The Seleucid Period". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 3–20. ISBN 0-521-20092-X..
  • Bivar, A.D.H. (1983). "The Political History of Iran Under the Arsacids". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 21–99. ISBN 0-521-20092-X..
  • Bivar, A.D.H. (2007), "Gondophares and the Indo-Parthians", in Curtis, Vesta Sarkhosh and Sarah Stewart (ed.), The Age of the Parthians: The Ideas of Iran, vol. 2, London & New York: I.B. Tauris & Co Ltd., in association with the London Middle East Institute at SOAS and the British Museum, pp. 26–36, ISBN 978-1-84511-406-0.
  • Boyce, Mary (1983). "Parthian Writings and Literature". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1151–1165. ISBN 0-521-24693-8..
  • Bringmann, Klaus (2007) [2002]. A History of the Roman Republic. Translated by W. J. Smyth. Cambridge: Polity Press. ISBN 978-0-7456-3371-8.
  • Brosius, Maria (2006), The Persians: An Introduction, London & New York: Routledge, ISBN 978-0-415-32089-4.
  • Burstein, Stanley M. (2004), The Reign of Cleopatra, Westport, CT: Greenwood Press, ISBN 978-0-313-32527-4.
  • Canepa, Matthew (2018). The Iranian Expanse: Transforming Royal Identity Through Architecture, Landscape, and the Built Environment, 550 BCE–642 CE. Oakland: University of California Press. ISBN 9780520379206.
  • Colpe, Carsten (1983). "Development of Religious Thought". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 819–865. ISBN 0-521-24693-8..
  • Curtis, Vesta Sarkhosh (2007), "The Iranian Revival in the Parthian Period", in Curtis, Vesta Sarkhosh and Sarah Stewart (ed.), The Age of the Parthians: The Ideas of Iran, vol. 2, London & New York: I.B. Tauris & Co Ltd., in association with the London Middle East Institute at SOAS and the British Museum, pp. 7–25, ISBN 978-1-84511-406-0.
  • de Crespigny, Rafe (2007), A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23–220 AD), Leiden: Koninklijke Brill, ISBN 978-90-04-15605-0.
  • De Jong, Albert (2008). "Regional Variation in Zoroastrianism: The Case of the Parthians". Bulletin of the Asia Institute. 22: 17–27. JSTOR 24049232..
  • Demiéville, Paul (1986), "Philosophy and religion from Han to Sui", in Twitchett and Loewe (ed.), Cambridge History of China: the Ch'in and Han Empires, 221 B.C. – A.D. 220, vol. 1, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 808–872, ISBN 978-0-521-24327-8.
  • Duchesne-Guillemin, J. (1983). "Zoroastrian religion". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 866–908. ISBN 0-521-24693-8..
  • Ebrey, Patricia Buckley (1999), The Cambridge Illustrated History of China, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-66991-7 (paperback).
  • Emmerick, R.E. (1983). "Buddhism Among Iranian Peoples". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 949–964. ISBN 0-521-24693-8..
  • Frye, R.N. (1983). "The Political History of Iran Under the Sasanians". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 116–180. ISBN 0-521-20092-X..
  • Garthwaite, Gene Ralph (2005), The Persians, Oxford & Carlton: Blackwell Publishing, Ltd., ISBN 978-1-55786-860-2.
  • Green, Tamara M. (1992), The City of the Moon God: Religious Traditions of Harran, BRILL, ISBN 978-90-04-09513-7.
  • Howard, Michael C. (2012), Transnationalism in Ancient and Medieval Societies: the Role of Cross Border Trade and Travel, Jefferson: McFarland & Company.
  • Katouzian, Homa (2009), The Persians: Ancient, Medieval, and Modern Iran, New Haven & London: Yale University Press, ISBN 978-0-300-12118-6.
  • Kennedy, David (1996), "Parthia and Rome: eastern perspectives", in Kennedy, David L.; Braund, David (eds.), The Roman Army in the East, Ann Arbor: Cushing Malloy Inc., Journal of Roman Archaeology: Supplementary Series Number Eighteen, pp. 67–90, ISBN 978-1-887829-18-2
  • Kurz, Otto (1983). "Cultural Relations Between Parthia and Rome". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 559–567. ISBN 0-521-20092-X..
  • Lightfoot, C.S. (1990), "Trajan's Parthian War and the Fourth-Century Perspective", The Journal of Roman Studies, 80: 115–126, doi:10.2307/300283, JSTOR 300283, S2CID 162863957
  • Lukonin, V.G. (1983). "Political, Social and Administrative Institutions: Taxes and Trade". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 681–746. ISBN 0-521-24693-8..
  • Mawer, Granville Allen (2013), "The Riddle of Cattigara", in Nichols, Robert; Woods, Martin (eds.), Mapping Our World: Terra Incognita to Australia, Canberra: National Library of Australia, pp. 38–39, ISBN 978-0-642-27809-8.
  • Mommsen, Theodor (2004) [original publication 1909 by Ares Publishers, Inc.], The Provinces of the Roman Empire: From Caesar to Diocletian, vol. 2, Piscataway (New Jersey): Gorgias Press, ISBN 978-1-59333-026-2.
  • Morton, William S.; Lewis, Charlton M. (2005), China: Its History and Culture, New York: McGraw-Hill, ISBN 978-0-07-141279-7.
  • Neusner, J. (1983). "Jews in Iran". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 909–923. ISBN 0-521-24693-8..
  • Olbrycht, Marek Jan (2016). "The Sacral Kingship of the early Arsacids. I. Fire Cult and Kingly Glory". Anabasis. 7: 91–106.
  • Posch, Walter (1998), "Chinesische Quellen zu den Parthern", in Weisehöfer, Josef (ed.), Das Partherreich und seine Zeugnisse, Historia: Zeitschrift für alte Geschichte, vol. 122 (in German), Stuttgart: Franz Steiner, pp. 355–364.
  • Rezakhani, Khodadad (2013). "Arsacid, Elymaean, and Persid Coinage". In Potts, Daniel T. (ed.). The Oxford Handbook of Ancient Iran. Oxford University Press. ISBN 978-0199733309.
  • Roller, Duane W. (2010), Cleopatra: a biography, Oxford: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-536553-5.
  • Schlumberger, Daniel (1983). "Parthian Art". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1027–1054. ISBN 0-521-24693-8..
  • Sellwood, David (1976). "The Drachms of the Parthian "Dark Age"". The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. Cambridge University Press. 1 (1): 2–25. doi:10.1017/S0035869X00132988. JSTOR 25203669. S2CID 161619682. (registration required)
  • Sellwood, David (1983). "Parthian Coins". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 279–298. ISBN 0-521-20092-X..
  • Shahbazi, Shahpur A. (1987), "Arsacids. I. Origin", Encyclopaedia Iranica, 2: 255
  • Shayegan, Rahim M. (2007), "On Demetrius II Nicator's Arsacid Captivity and Second Rule", Bulletin of the Asia Institute, 17: 83–103
  • Shayegan, Rahim M. (2011), Arsacids and Sasanians: Political Ideology in Post-Hellenistic and Late Antique Persia, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-76641-8
  • Sheldon, Rose Mary (2010), Rome's Wars in Parthia: Blood in the Sand, London & Portland: Valentine Mitchell, ISBN 978-0-85303-981-5
  • Skjærvø, Prods Oktor (2004). "Iran vi. Iranian languages and scripts". In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica, Volume XIII/4: Iran V. Peoples of Iran–Iran IX. Religions of Iran. London and New York: Routledge & Kegan Paul. pp. 348–366. ISBN 978-0-933273-90-0.
  • Strugnell, Emma (2006), "Ventidius' Parthian War: Rome's Forgotten Eastern Triumph", Acta Antiqua, 46 (3): 239–252, doi:10.1556/AAnt.46.2006.3.3
  • Syme, Ronald (2002) [1939], The Roman Revolution, Oxford: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-280320-7
  • Torday, Laszlo (1997), Mounted Archers: The Beginnings of Central Asian History, Durham: The Durham Academic Press, ISBN 978-1-900838-03-0
  • Wang, Tao (2007), "Parthia in China: a Re-examination of the Historical Records", in Curtis, Vesta Sarkhosh and Sarah Stewart (ed.), The Age of the Parthians: The Ideas of Iran, vol. 2, London & New York: I.B. Tauris & Co Ltd., in association with the London Middle East Institute at SOAS and the British Museum, pp. 87–104, ISBN 978-1-84511-406-0.
  • Waters, Kenneth H. (1974), "The Reign of Trajan, part VII: Trajanic Wars and Frontiers. The Danube and the East", in Temporini, Hildegard (ed.), Aufstieg und Niedergang der römischen Welt. Principat. II.2, Berlin: Walter de Gruyter, pp. 415–427.
  • Watson, William (1983). "Iran and China". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 537–558. ISBN 0-521-20092-X..
  • Widengren, Geo (1983). "Sources of Parthian and Sasanian History". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1261–1283. ISBN 0-521-24693-8..
  • Wood, Frances (2002), The Silk Road: Two Thousand Years in the Heart of Asia, Berkeley and Los Angeles: University of California Press, ISBN 978-0-520-24340-8.
  • Yarshater, Ehsan (1983). "Iranian National History". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 359–480. ISBN 0-521-20092-X..
  • Yü, Ying-shih (1986), "Han Foreign Relations", in Twitchett, Denis and Michael Loewe (ed.), Cambridge History of China: the Ch'in and Han Empires, 221 B.C. – A.D. 220, vol. 1, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 377–462, ISBN 978-0-521-24327-8.
  • Young, Gary K. (2001), Rome's Eastern Trade: International Commerce and Imperial Policy, 31 BC - AD 305, London & New York: Routledge, ISBN 978-0-415-24219-6.
  • Zhang, Guanuda (2002), "The Role of the Sogdians as Translators of Buddhist Texts", in Juliano, Annette L. and Judith A. Lerner (ed.), Silk Road Studies: Nomads, Traders, and Holy Men Along China's Silk Road, vol. 7, Turnhout: Brepols Publishers, pp. 75–78, ISBN 978-2-503-52178-7.
  • Daryaee, Touraj (2012). The Oxford Handbook of Iranian History. Oxford University Press. pp. 1–432. ISBN 978-0-19-987575-7. Archived from the original on 2019-01-01. Retrieved 2019-02-10.