Wojna stuletnia

Edward odziedziczył księstwo Akwitanii i jako książę Akwitanii był wasalem Filipa VI we Francji.Edward początkowo zaakceptował sukcesję Filipa, ale stosunki między dwoma królami zepsuły się, gdy Filip sprzymierzył się z wrogiem Edwarda, królem Szkocji Dawidem II.Edward z kolei udzielił schronienia Robertowi III z Artois, francuskiemu uciekinierowi.Kiedy Edward odmówił posłuszeństwa żądaniom Filipa dotyczącym wydalenia Roberta z Anglii, Filip skonfiskował księstwo Akwitanii.Ta przyspieszyła wojnę i wkrótce, w 1340 roku, Edward ogłosił się królem Francji.Edward III i jego syn Edward Czarny Książę poprowadzili swoje armie do w dużej mierze udanej kampanii w całej Francji.

Filip VI zebrał dużą flotę morską u wybrzeży Marsylii w ramach ambitnego planu krucjaty do Ziemi Świętej.Jednak plan został porzucony, a flota, w tym elementy szkockiej marynarki wojennej, przeniosła się do kanału La Manche u wybrzeży Normandii w 1336 roku, zagrażając Anglii.Aby poradzić sobie z tym kryzysem, Edward zaproponował Anglikom zebranie dwóch armii, jednej do rozprawienia się ze Szkotami „w odpowiednim czasie”, drugiej do natychmiastowego udania się do Gaskonii.W tym samym czasie do Francji mieli zostać wysłani ambasadorowie z propozycją traktatu dla francuskiego króla.Pod koniec kwietnia 1337 r. Filip, król Francji, został zaproszony na spotkanie z delegacją z Anglii, ale odmówił.Arrière-ban, dosłownie wezwanie do broni, zostało ogłoszone w całej Francji począwszy od 30 kwietnia 1337 r. Następnie, w maju 1337 r., Filip spotkał się ze swoją Wielką Radą w Paryżu.Uzgodniono, że Księstwo Akwitanii, a właściwie Gaskonia, powinno zostać ponownie wzięte w ręce króla na tej podstawie, że Edward III naruszył swoje obowiązki jako wasala i udzielił schronienia „śmiertelnemu wrogowi” króla, Robertowi d'Artois.Edward odpowiedział na konfiskatę Akwitanii, kwestionując prawo Filipa do tronu francuskiego.

Dla Edwarda wojna nie rozwijała się tak dobrze, jak oczekiwano na początku roku, ponieważ wahania sojuszników w Niderlandach i Niemczech uniemożliwiły inwazję na Francję zgodnie z zamierzeniami, a niepowodzenia w teatrze gaskońskim uniemożliwiły jakikolwiek postęp tam też.Flota Edwarda była nieprzygotowana do przeprawy z głównymi siłami jego armii, a jego finanse były w opłakanym stanie, ponieważ został zmuszony do płacenia dużych stypendiów siłom europejskim.Dlatego potrzebował jakiegoś symbolu swoich zamiarów przeciwko Francuzom i demonstracji tego, co mogą osiągnąć jego siły.W tym celu rozkazał Sir Walterowi Manny'emu, dowódcy jego awangardy, która stacjonowała już w Hainaut, aby wziął małą flotę i dokonał najazdu na wyspę Cadzand.Bitwa pod Cadzand była wczesną potyczką wojny stuletniej stoczonej w 1337 roku. Składała się z nalotu na flamandzką wyspę Cadzand, mającego na celu sprowokowanie reakcji i bitwy miejscowego garnizonu, a tym samym poprawę morale w Anglii i wśród króla kontynentalnych sojuszników Edwarda III, zapewniając jego armii łatwe zwycięstwo.9 listopada Sir Walter Manny wraz z oddziałami frontowymi do inwazji kontynentalnej Edwarda III podjął próbę zajęcia miasta Sluys, ale został odparty.

Na początku lutego król Filip VI mianował nowego admirała Francji, niejakiego Nicholasa Béhucheta, który wcześniej służył jako urzędnik skarbowy, a teraz otrzymał polecenie prowadzenia wojny gospodarczej z Anglią.24 marca 1338 roku rozpoczął kampanię, prowadząc dużą flotę małych statków przybrzeżnych przez kanał La Manche z Calais do Solent, gdzie wylądowały i spaliły niezwykle ważne portowe miasto Portsmouth.Miasto nie było otoczone murami i nie było bronione, a Francuzów nie podejrzewano, gdy płynęli w kierunku miasta z powiewającymi angielskimi flagami.Rezultatem była katastrofa dla Edwarda, ponieważ miejska wysyłka i zapasy zostały splądrowane, domy, sklepy i doki spłonęły, a ludność, która nie mogła uciec, została zabita lub zabrana jako niewolnicy.Żadne angielskie statki nie były dostępne, aby zakwestionować ich przejście z Portsmouth i żadna z milicji, które miały się utworzyć w takim przypadku, nie pojawiła się.Kampania na morzu została wznowiona we wrześniu 1338 r., Kiedy duża flota francuska i włoska ponownie wylądowała na Wyspach Normandzkich pod dowództwem marszałka Francji Roberta VIII Bertranda de Bricquebec .Wyspa Sark, która rok wcześniej doznała poważnego nalotu, padła bez walki, a Guernsey została zdobyta po krótkiej kampanii.Wyspa była w dużej mierze niebroniona, ponieważ większość garnizonu Wysp Normandzkich znajdowała się na Jersey, aby zapobiec kolejnemu nalotowi, a nieliczni wysłani na Guernsey i Sark zostali schwytani na morzu.Na Guernsey forty Castle Cornet i Vale Castle były jedynymi punktami, które się utrzymały.Żaden fort nie przetrwał zbyt długo, ponieważ oba były bez załogi i bez prowiantu.Garnizony zostały wymordowane.Krótka bitwa morska toczyła się między mieszkańcami Wysp Normandzkich na statkach przybrzeżnych i rybackich oraz włoskich galerach, ale pomimo zatopienia dwóch włoskich statków, wyspiarze zostali pokonani z ciężkimi stratami.Kolejnym celem Béhucheta i jego porucznika Hugh Quiéreta były linie zaopatrzeniowe między Anglią a Flandrią, które zgromadziły 48 dużych galer w Harfleur i Dieppe.Następnie flota ta zaatakowała angielską eskadrę pod Walcheren 23 września.Angielskie statki rozładowywały ładunek i były zaskoczone i przytłoczone po zaciekłych walkach, w wyniku czego schwytano pięć dużych i potężnych angielskich trybików, w tym okręty flagowe Edwarda III, Cog Edward i Christopher.Schwytane załogi zostały stracone, a statki dodane do floty francuskiej.Kilka dni później, 5 października, siły te przeprowadziły swój najbardziej niszczycielski nalot ze wszystkich, lądując kilka tysięcy francuskich, normańskich, włoskich i kastylijskich marynarzy w pobliżu głównego portu w Southampton i atakując go zarówno z lądu, jak iz morza.Mury miejskie były stare i rozpadające się, a bezpośrednie rozkazy ich naprawy zostały zignorowane.Większość milicji i mieszkańców miasta uciekła w panice na wieś, a tylko garnizon zamku utrzymywał się, dopóki siły Włochów nie przedarły się przez obronę i miasto nie upadło.Sceny z Portsmouth powtórzyły się, gdy całe miasto zostało zrównane z ziemią, towary i transport o wartości tysięcy funtów wróciły do ​​Francji, a jeńcy zostali zmasakrowani lub wzięci jako niewolnicy.Wczesna zima wymusiła przerwę w działaniach wojennych pod kanałem La Manche, aw 1339 r. Sytuacja wyglądała zupełnie inaczej, ponieważ angielskie miasta przejęły inicjatywę w ciągu zimy i przygotowały zorganizowane milicje do odparcia najeźdźców bardziej zainteresowanych grabieżą niż ustalonymi bitwami.Przez zimę utworzono również flotę angielską, która została wykorzystana do zemsty na Francuzach poprzez atakowanie żeglugi przybrzeżnej.Morley poprowadził swoją flotę na francuskie wybrzeże, paląc miasta Ault i Le Tréport i żerując w głębi lądu, pustosząc kilka wiosek i wywołując panikę, która miała odzwierciedlenie w Southampton rok wcześniej.Zaskoczył także i zniszczył francuską flotę w porcie w Boulogne.Angielscy i flamandzcy kupcy szybko wyposażyli statki desantowe i wkrótce nadmorskie wioski i statki wzdłuż północnego, a nawet zachodniego wybrzeża Francji zostały zaatakowane.Flota flamandzka również była aktywna, wysyłając we wrześniu swoją flotę przeciwko ważnemu portowi Dieppe i doszczętnie go spalając.Sukcesy te w znacznym stopniu przyczyniły się do odbudowania morale w Anglii i Niderlandach, a także do naprawy zniszczonego handlu w Anglii.Nie miało to jednak finansowego wpływu na wcześniejsze francuskie naloty, ponieważ francuska gospodarka kontynentalna mogła przetrwać grabieże z morza znacznie lepiej niż morska Anglia.

W 1339 roku Cambrai stało się centrum walki między zwolennikami Ludwika IV, Świętego Cesarza Rzymskiego i Wilhelma II, hrabiego Hainaut , z jednej strony, a zwolennikami króla Francji Filipa VI z drugiej.W międzyczasie Edward III opuścił Flandrię w sierpniu 1339 r., Gdzie przebywał na kontynencie od lipca 1338 r. Edward dochodził swoich praw do tronu Francji, otwarcie przeciwstawiając się autorytetowi Filipa VI.Chcąc zadowolić swoich bawarskich sojuszników, postanowił zająć Cambrai.Edward poprosił biskupa Cambrai, Guillaume d'Auxonne, wasala Świętego Cesarstwa Rzymskiego, aby go wpuścił, jednak biskup otrzymał również instrukcje od Filipa VI, aby powstrzymał się przez kilka dni, dopóki nie przybędzie z armią francuską .Guillaume ogłosił swoją wierność Francji i przygotował się do odparcia oblężenia.Obronę Cambrai zapewnił gubernator Étienne de la Baume, wielki mistrz kuszników Francji.Francuski garnizon miał artylerię składającą się z 10 dział, pięciu z żelaza i pięciu z innych metali.Jest to jeden z najwcześniejszych przypadków użycia armaty w wojnie oblężniczej.Edward przeprowadził kilka ataków od 26 września, a Cambrai stawiał opór każdemu atakowi przez pięć tygodni.Kiedy Edward dowiedział się 6 października, że ​​Filip zbliża się z dużą armią, 8 października porzucił oblężenie.

22 czerwca 1340 roku Edward i jego flota wypłynęli z Anglii, a następnego dnia przybyli do ujścia rzeki Zwin.Flota francuska przyjęła formację obronną u wybrzeży portu Sluis.Flota angielska oszukała Francuzów, aby uwierzyli, że się wycofują.Kiedy wiatr zmienił się późnym popołudniem, Anglicy zaatakowali z wiatrem i słońcem za sobą.Angielska flota składająca się ze 120–150 statków była prowadzona przez Edwarda III z Anglii, a 230-osobowa flota francuska przez bretońskiego rycerza Huguesa Quiéreta, admirała Francji i Nicolasa Béhucheta, konstabla Francji.Anglicy byli w stanie manewrować przeciwko Francuzom i szczegółowo ich pokonać, zdobywając większość ich statków.Francuzi stracili 16–20 000 ludzi.Bitwa dała flocie angielskiej dominację morską na kanale La Manche.Jednak nie byli w stanie wykorzystać tego strategicznie, a ich sukces ledwo przerwał francuskie naloty na terytoria angielskie i żeglugę.

Miażdżące zwycięstwo morskie Edwarda w bitwie pod Sluys pozwoliło mu wylądować swoją armią i przeprowadzić kampanię w północnej Francji.Kiedy Edward wylądował, dołączył do niego Jacob van Artevelde, na wpół dyktatorski władca Flandrii, który przejął kontrolę nad hrabstwem podczas powstania.W 1340 roku koszty wojny wyczerpały już angielskie skarbce i Edward przybył do Flandrii bez grosza przy duszy.Edward próbował zapłacić za swoją kampanię dużym podatkiem od zboża i wełny, jednak podatek ten przyniósł tylko 15 000 funtów z przewidywanych 100 000 funtów.Wkrótce po wylądowaniu Edward podzielił swoją armię.10 000 do 15 000 Flamandów i 1 000 angielskich łuczników wystrzeliłoby szwoleżera pod dowództwem Roberta III z Artois, a pozostała część sił koalicyjnych pod dowództwem Edwarda miała oblegać Tournai.Edward i jego siły dotarli do Tournai 23 lipca.Oprócz mieszkańców w środku znajdował się garnizon francuski.Oblężenie przeciągało się i Filip zbliżał się z armią, podczas gdy Edwardowi kończyły się pieniądze.W tym samym czasie Tournaiowi kończyło się jedzenie.Teściowa Edwarda, Joanna de Valois, odwiedziła go następnie w jego namiocie 22 września i błagała o pokój.Już złożyła tę samą prośbę przed Filipem, który był jej bratem.Można było wtedy zawrzeć rozejm (znany jako rozejm z Espléchin) bez utraty twarzy przez nikogo, a Tournai poczuł ulgę.

Letnia kampania króla Edwarda III (rozpoczęta w następstwie bitwy pod Sluys) przeciwko Francji, rozpoczęta z Flandrii, zaczęła się źle.W Saint-Omer, w nieoczekiwanym obrocie wydarzeń, francuska zbrojna armia o znacznej przewadze liczebnej, której zadaniem była obrona miasta i oczekiwanie na posiłki, samodzielnie pokonała siły anglo-flamandzkie.Alianci ponieśli ciężkie straty, a Francuzi zajęli ich obóz w stanie nienaruszonym, zabierając wiele koni bojowych i wozów, wszystkie namioty, ogromne ilości zapasów i większość sztandarów flamandzkich.

Anglia dominowała nad kanałem La Manche przez resztę wojny, zapobiegając francuskim inwazjom.W tym momencie skończyły się fundusze Edwarda i wojna prawdopodobnie zakończyłaby się, gdyby nie śmierć księcia Bretanii w 1341 r., która przyspieszyła spór o sukcesję między przyrodnim bratem księcia Janem z Montfort a Karolem z Blois, bratankiem Filipa VI .W 1341 roku konflikt o sukcesję Księstwa Bretanii rozpoczął wojnę o sukcesję bretońską , w której Edward poparł Jana z Montfort (męskiego następcę), a Filip poparł Karola z Blois (dziedzica płci żeńskiej).Akcja przez kilka następnych lat koncentrowała się wokół toczącej się tam iz powrotem walki w Bretanii.Miasto Vannes w Bretanii kilkakrotnie przechodziło z rąk do rąk, a dalsze kampanie w Gaskonii spotkały się z mieszanymi sukcesami dla obu stron.Wspieranemu przez Anglików Montfort ostatecznie udało się przejąć księstwo, ale dopiero w 1364 r. Wojna stanowiła integralną część wczesnej wojny stuletniej ze względu na pośrednie zaangażowanie rządów francuskiego i angielskiego w konflikt.

Bitwa pod Champtoceaux, często nazywana bitwą pod l'Humeau, była akcją otwierającą 23-letnią wojnę o sukcesję bretońską.Pod koniec września 1341 roku Karol z Blois miał w swojej armii 5000 żołnierzy francuskich, 2000 genueńskich najemników i nieznaną, ale dużą liczbę żołnierzy bretońskich.Karol oblegał ufortyfikowany zamek, który strzegł Doliny Loary w Champtoceaux.Jan z Montfort mógł zebrać tylko garstkę ludzi z Nantes, aby połączyli swoje siły w celu odciążenia oblężenia.W końcu John przyznał się do porażki pod Champtoceaux i pojechał tak szybko, jak tylko mógł, do Nantes.W nadchodzących dniach nastąpiła seria wypadów montfortystów;armia francuska odpowiedziała i rozpoczęła ataki na odległe forty utrzymywane przez siły Jana.John został zmuszony do poddania się przez zirytowaną radę miejską 2 listopada i został uwięziony w Luwrze w Paryżu.

Oblężenia Vannes w 1342 r. Były serią czterech oblężeń miasta Vannes, które miały miejsce w 1342 r. Dwóch rywalizujących pretendentów do Księstwa Bretanii, Jan z Montfort i Karol z Blois, rywalizowali o Vannes przez całą tę wojnę domową od 1341 do 1365 Kolejne oblężenia rujnowały Vannes i okolice.Vannes został ostatecznie sprzedany w rozejmie między Anglią a Francją , podpisanym w styczniu 1343 w Malestroit.Ocalone apelem papieża Klemensa VI, Vannes pozostawało w rękach własnych władców, ale ostatecznie znajdowało się pod kontrolą angielską od września 1343 do końca wojny w 1365.

Statki do transportu armii angielskiej w końcu zebrały się w Portsmouth na początku sierpnia, a hrabia Northampton opuścił port z zaledwie 1350 ludźmi w 260 małych transportach przybrzeżnych, z których niektórzy zostali wcieleni do tego obowiązku nawet z Yarmouth.Zaledwie trzy dni po opuszczeniu Portsmouth siły Northampton przybyły z Brestu.Flota angielska zbliżyła się do Genueńczyków u wejścia do rzeki Penfeld, gdzie zakotwiczyli w linii pionowej.Genueńczycy spanikowali, trzy z czternastu galer uciekły przed tłumem drobnych przeciwników, którzy walczyli o wejście na pokład większych genueńskich statków i dotarły do ​​bezpiecznego ujścia rzeki Elorn, skąd mogli uciec na otwarte morze.Pozostałych jedenastu zostało otoczonych i wyjechało na brzeg, walcząc z przeciwnikami, gdzie załogi zostawiły ich na granicy i wystrzeliły, gdy odchodzili, jednym uderzeniem niszczącym dominację francuskiej marynarki wojennej na wodach Bretonu.Wierząc, że statki przewoziły ogromną angielską siłę wyszkolonych wojowników, Karol przerwał oblężenie i udał się do północnej Bretanii wraz z pozostałymi Genueńczykami, podczas gdy znaczna część jego armii złożonej z najemnej piechoty kastylijskiej i genueńskiej wycofała się do Bourgneuf i zabrała swoje statki z powrotem do Hiszpania.

Z Brestu Northampton przeniósł się w głąb lądu i ostatecznie dotarł do Morlaix, jednej z twierdz Karola de Blois.Jego początkowy atak na miasto zakończył się niepowodzeniem i odparty z niewielkimi stratami rozpoczął oblężenie.Odkąd siły Charlesa de Blois uciekły z oblężenia Brześcia, ich liczba rosła, prawdopodobnie sięgając nawet 15 000.Poinformowany, że siły Northampton były znacznie mniejsze niż jego własne, Charles zaczął nacierać na Morlaix, zamierzając znieść oblężenie Northampton.Bitwa była nierozstrzygnięta.Siły De Blois najwyraźniej odciążyły Morlaix, a oblegający Anglicy, teraz uwięzieni w lesie, sami stali się obiektem oblężenia na kilka dni.

Pod koniec października 1342 roku Edward III przybył ze swoją główną armią do Brześcia i odzyskał Vannes.Następnie przeniósł się na wschód, aby oblegać Rennes.Armia francuska maszerowała, by go zaatakować, ale wielka bitwa została zażegnana, gdy dwóch kardynałów przybyło z Awinionu w styczniu 1343 r. I wymusiło ogólny rozejm, rozejm w Malestroit.Nawet po zawarciu rozejmu wojna trwała w Bretanii do maja 1345 r., Kiedy to Edwardowi ostatecznie udało się przejąć kontrolę.Oficjalnym powodem tak długiego rozejmu było zapewnienie czasu na konferencję pokojową i wynegocjowanie trwałego pokoju, ale oba kraje cierpiały też z powodu wyczerpania wojennego.W Anglii obciążenia podatkowe były duże, a ponadto handel wełną był mocno manipulowany.Kolejne lata Edward III powoli spłacał swój ogromny dług.We Francji Filip VI miał własne trudności finansowe.Francja nie miała centralnej instytucji, która byłaby uprawniona do nadawania podatków dla całego kraju.Zamiast tego Korona musiała negocjować z różnymi sejmikami prowincji.Zgodnie z dawnymi zwyczajami feudalnymi większość z nich odmawiała płacenia podatków w czasie trwania rozejmu.Zamiast tego Filip VI musiał uciec się do manipulacji monetami i wprowadził dwa bardzo niepopularne podatki, najpierw „podatek fouage”, czyli podatek od paleniska, a następnie „gabelle”, podatek od soli.Kiedy obowiązywał traktat lub rozejm, wielu żołnierzy pozostawało bez pracy, więc zamiast wracać do życia w biedzie, zrzeszali się w wolne kompanie lub ugrupowania.Kompanie routierów składały się z ludzi, którzy pochodzili głównie z Gaskonii, ale także z Bretanii i innych części Francji, Hiszpanii, Niemiec i Anglii.Wykorzystywali swoje szkolenie wojskowe, aby żyć z rabowania wsi, grabieży, zabijania lub torturowania, gdy szli po zapasy.Wraz z obowiązującym rozejmem Malestroit bandy rozbójników stały się coraz większym problemem.Byli dobrze zorganizowani i czasami działali jako najemnicy dla jednej lub obu stron.Jedną z taktyk byłoby zajęcie miasta lub zamku o lokalnym znaczeniu strategicznym.Z tej bazy splądrowali okoliczne tereny, aż nie pozostało nic wartościowego, a następnie przenieśli się do bardziej dojrzałych miejsc.Często trzymali miasta dla okupu, który płacił im za wyjazd.Problem routierów nie został rozwiązany, dopóki system podatkowy w XV wieku nie pozwolił na regularną armię zatrudniającą najlepszych z routierów.

Siły Derby'ego zaokrętowały się w Southampton pod koniec maja 1345 r. Zła pogoda zmusiła jego flotę 151 statków do schronienia się w Falmouth przez kilka tygodni po drodze, ostatecznie odlatując 23 lipca.Gaskończycy, przygotowywani przez Stafforda, by spodziewać się przybycia Derby'ego pod koniec maja i wyczuwając słabość Francji, wyszli na boisko bez niego.Gaskończycy zdobyli duże, słabo obsadzone zamki Montravel i Monbreton nad Dordogne na początku czerwca;obaj zostali zaskoczeni, a ich zajęcie zerwało wątły rozejm Malestroit.Stafford przeprowadził krótki marsz na północ, aby oblegać Blaye.Opuścił Gasconów, aby ścigać to i udał się do Langon, na południe od Bordeaux, aby rozpocząć drugie oblężenie.Francuzi wydali pilne wezwanie do broni.W międzyczasie małe niezależne grupy Gaskończyków napadały na cały region.Dołączyły do ​​​​nich lokalne grupy francuskie, a kilku pomniejszych szlachciców przyłączyło się do Anglo-Gasconów.Odnieśli pewne sukcesy, ale ich głównym efektem było związanie większości francuskich garnizonów w regionie i zmuszenie ich do wezwania posiłków – bezskutecznie.Nieliczne wojska francuskie, które nie obsadzały fortyfikacji, unieruchomiły się podczas oblężeń fortyfikacji kontrolowanych przez Anglików: Casseneuil in the Agenais;Monchamp w pobliżu Condom;i Montcuq, silny, ale strategicznie nieistotny zamek na południe od Bergerac.Duże obszary pozostały skutecznie niebronione.9 sierpnia Derby przybył do Bordeaux z 500 zbrojnymi, 1500 angielskimi i walijskimi łucznikami, z których 500 na kucykach, aby zwiększyć ich mobilność, oraz oddziałami pomocniczymi i pomocniczymi, takimi jak zespół 24 górników.Większość stanowili weterani wcześniejszych kampanii.Po dwóch tygodniach dalszej rekrutacji i konsolidacji sił Derby zdecydował się na zmianę strategii.Zamiast kontynuować oblężenia, postanowił uderzyć bezpośrednio na Francuzów, zanim zdążą skoncentrować swoje siły.Francuzi w regionie byli pod dowództwem Bertranda de l'Isle-Jourdain, który gromadził swoje siły w centrum komunikacyjnym i strategicznie ważnym mieście Bergerac.To było 60 mil (97 kilometrów) na wschód od Bordeaux i kontrolowało ważny most na rzece Dordogne.

Henryk z Grosmont, hrabia Derby, przybył do Gaskonii w sierpniu i zrywając z poprzednią polityką ostrożnego natarcia, uderzył bezpośrednio w największą francuską koncentrację w Bergerac.Zaskoczył i pokonał siły francuskie pod dowództwem Bertranda I z L'Isle-Jourdain i Henri de Montigny.Francuzi ponieśli ciężkie straty i utratę miasta, co było znaczącym strategicznym niepowodzeniem.Bitwa i późniejsze zdobycie Bergerac były głównymi zwycięstwami;grabieże pokonanej armii francuskiej i splądrowania miasta były ogromne.Ze strategicznego punktu widzenia armia anglo-gaskońska zapewniła sobie ważną bazę do dalszych operacji.Z politycznego punktu widzenia lokalnym lordom, którzy byli niezdecydowani w swojej lojalności, pokazano, że Anglicy ponownie są siłą, z którą należy się liczyć w Gaskonii.

Derby zaplanował trójstronny atak.Atak został rozpoczęty, gdy Francuzi jedli wieczorny posiłek i osiągnięto całkowite zaskoczenie.Podczas gdy Francuzi byli zdezorientowani i rozproszeni atakiem z zachodu, Derby przeprowadził szarżę kawalerii ze swoimi 400 zbrojnymi z południa.Francuska obrona upadła i uciekli.Bitwa zakończyła się ciężką klęską Francuzów, którzy ponieśli bardzo duże straty, a ich przywódcy zostali zabici lub schwytani.Książę Normandii stracił serce na wieść o klęsce.Pomimo przewagi liczebnej sił Anglo-Gascon osiem do jednego, wycofał się do Angoulême i rozwiązał swoją armię.Francuzi porzucili również wszystkie trwające oblężenia innych garnizonów anglo-gaskońskich.Derby pozostawał prawie całkowicie bez sprzeciwu przez sześć miesięcy, podczas których zajął więcej miast.Lokalne morale, a co ważniejsze, prestiż w regionie przygranicznym zdecydowanie zmieniły Anglię po tym konflikcie, zapewniając napływ podatków i rekrutów dla armii angielskiej.Lokalni lordowie noty opowiedzieli się za Anglikami, przywożąc ze sobą znaczące orszaki.Dzięki temu sukcesowi Anglicy ustanowili regionalną dominację, która trwała przez ponad trzydzieści lat.

W 1345 roku Henryk, hrabia Lancaster, został wysłany do Gaskonii w południowo-zachodniej Francji z 2000 ludzi i dużymi zasobami finansowymi.W 1346 r. Francuzi skoncentrowali swoje wysiłki na południowym zachodzie i na początku sezonu kampanii armia licząca 15–20 000 ludzi maszerowała doliną Garonny.Aiguillon dowodzi zarówno Garonną, jak i Lotem, i nie można było kontynuować ofensywy w głąb Gaskonii, chyba że miasto zostało zdobyte.Książę Jan, syn i następca tronu Filipa VI, oblegał miasto.Garnizon, około 900 ludzi, wielokrotnie wyruszał, aby przerwać operacje francuskie, podczas gdy Lancaster skoncentrował główne siły anglo-gaskońskie w La Réole, około 30 mil (48 km) dalej, jako zagrożenie.Duke John nigdy nie był w stanie całkowicie zablokować miasta i stwierdził, że jego własne linie zaopatrzenia były poważnie nękane.Pewnego razu Lancaster użył swoich głównych sił do eskortowania dużego pociągu zaopatrzeniowego do miasta.W lipcu główna armia angielska wylądowała w północnej Francji i ruszyła w kierunku Paryża.Filip VI wielokrotnie nakazał swojemu synowi, księciu Janowi, przerwać oblężenie i sprowadzić swoją armię na północ.Książę Jan, uznając to za sprawę honoru, odmówił.W sierpniu francuski system zaopatrzenia załamał się, w ich obozie wybuchła epidemia dyzenterii, szerzyła się dezercja, a rozkazy Filipa VI stawały się władcze.20 sierpnia Francuzi opuścili oblężenie i obóz i odmaszerowali.Sześć dni później główna armia francuska została zdecydowanie pokonana w bitwie pod Crécy z bardzo ciężkimi stratami.Dwa tygodnie po tej klęsce armia księcia Jana dołączyła do ocalałych Francuzów.

Dowódcą frakcji anglo-bretońskiej był Sir Thomas Dagworth, weteran żołnierz zawodowy, który przez wiele lat służył u swego zwierzchnika, króla Edwarda III, i któremu powierzono skuteczne prowadzenie wojny bretońskiej, podczas gdy Edward zbierał fundusze w Anglii i planował inwazji na Normandię na następny rok.Karol z Blois zaatakował Dagwortha i jego 180-osobowego ochroniarza w odizolowanej wiosce Saint-Pol-de-Léon.Dagworth zebrał swoich ludzi i poprowadził ich do szybkiego wycofania się w kierunku pobliskiego wzgórza, gdzie wykopali okopy i przygotowali pozycje.Blois zsiadł ze wszystkich swoich żołnierzy, sam porzucił konia i rozkazał swoim przełożonym dokonać trójstronnego ataku na linie anglo-bretońskie.Atak i inne, które nastąpiły po nim po południu, zostały odparte przez celny ogień łuczniczy, który zdziesiątkował szeregi atakujących, oraz kilka desperackich walk wręcz ostatniej szansy.Ostateczny atak nadszedł wreszcie z samym Karolem w awangardzie, ale nawet to nie przyniosło zwycięstwa, a siły francusko-bretońskie zostały zmuszone do porzucenia ataku i powrotu do wschodniej Bretanii, pozostawiając po sobie dziesiątki zabitych, rannych i schwytanych żołnierzy na zboczu pola bitwy.Karol z Blois, który miał reputację zaciekłego i inteligentnego dowódcy, został ponownie pokonany przez angielskiego dowódcę, i to zwykłego.Rzeczywiście, Karolowi nie udało się wygrać ani jednej z pięciu znaczących bitew, które stoczył z Anglikami w latach 1342-1364, chociaż okazał się bardziej skuteczny w oblężeniach i długich kampaniach.Szlachta bretońska miała teraz do przemyślenia wybór strony w toczącej się wojnie.

W marcu 1346 r. Francuzi, liczący od 15 000 do 20 000, w tym duży pociąg oblężniczy i pięć dział, znacznie przewyższający wszelkie siły, jakie mogli wystawić Anglo-Gaskończycy, maszerowali na Aiguillon i oblegali je 1 kwietnia.2 kwietnia na południu Francji ogłoszono arrière-ban, formalne wezwanie do broni dla wszystkich pełnosprawnych mężczyzn.Francuskie wysiłki finansowe, logistyczne i kadrowe koncentrowały się na tej ofensywie.Derby, obecnie znany jako Lancaster po śmierci ojca, wysłał pilną prośbę o pomoc do Edwarda.Edward był nie tylko moralnie zobowiązany do udzielenia pomocy swojemu wasalowi, ale także zobowiązany umową.Kampania rozpoczęła się 11 lipca 1346 r., Kiedy flota Edwarda składająca się z ponad 700 statków, największych, jakie kiedykolwiek zgromadzili Anglicy, opuściła południową Anglię i wylądowała następnego dnia w St. Vaast la Hogue, 20 mil (32 km) z Cherbourga.Szacuje się, że armia angielska liczyła od 12 000 do 15 000 żołnierzy i składała się z żołnierzy angielskich i walijskich, a także niektórych najemników i sojuszników niemieckich i bretońskich.Obejmowało kilku baronów normańskich, którzy byli niezadowoleni z rządów Filipa VI.Anglicy osiągnęli całkowite strategiczne zaskoczenie i pomaszerowali na południe.

Po wylądowaniu w Normandii celem Edwarda było przeprowadzenie chevauchée, nalotu na dużą skalę, na terytorium Francji, aby obniżyć morale i bogactwo przeciwnika.Jego żołnierze zrównali z ziemią każde miasto na swojej drodze i splądrowali ludność, co tylko mogli.Miasta Carentan, Saint-Lô i Torteval zostały zniszczone, gdy przechodziła armia, wraz z wieloma mniejszymi miejscowościami.Flota angielska płynęła równolegle do trasy armii, niszcząc kraj do 5 mil (8 kilometrów) w głąb lądu i zabierając ogromne ilości łupów;wiele statków opustoszało, a ich załogi wypełniły ładownie.Zdobyli też lub spalili ponad sto statków;61 z nich zostało przerobionych na okręty wojskowe.Caen, kulturalne, polityczne, religijne i finansowe centrum północno-zachodniej Normandii, było początkowym celem Edwarda;miał nadzieję, że zwróci wydatki na wyprawę i wywrze presję na rząd francuski, zajmując to ważne miasto i niszcząc je.Anglicy byli praktycznie bez sprzeciwu i zdewastowali większość Normandii przed atakiem na Caen.Część armii angielskiej, licząca 12–15 tys., dowodzona przez hrabiów Warwick i Northampton, przedwcześnie zaatakowała Caen.Obsadzono go 1000–1500 żołnierzy, których uzupełniała nieznana, duża liczba uzbrojonych mieszczan, a dowodził nim Raoul, hrabia Eu, wielki konstabl Francji.Miasto zostało zdobyte w pierwszym ataku.Zginęło ponad 5000 zwykłych żołnierzy i mieszczan, a kilku szlachciców dostało się do niewoli.Miasto zostało splądrowane na pięć dni.Armia angielska ruszyła 1 sierpnia na południe nad Sekwanę, a następnie w kierunku Paryża.

29 lipca Filip ogłosił zakaz arrière dla północnej Francji, nakazując każdemu sprawnemu mężczyźnie zgromadzenie się 31 lipca w Rouen.16 sierpnia Edward spalił Poissy i pomaszerował na północ.Francuzi prowadzili politykę spalonej ziemi , zabierając wszystkie zapasy żywności i zmuszając Anglików do rozproszenia się na dużym obszarze w poszukiwaniu paszy, co znacznie ich spowolniło.Anglicy byli teraz uwięzieni na obszarze pozbawionym żywności.Francuzi opuścili Amiens i posunęli się na zachód, w kierunku Anglików.Byli teraz gotowi stoczyć bitwę, wiedząc, że będą mieli przewagę, będąc w stanie stanąć w defensywie, podczas gdy Anglicy będą zmuszeni spróbować przebić się przez nich.Edward był zdeterminowany, aby przełamać francuską blokadę Sommy i badał kilka punktów, na próżno atakując Hangest i Pont-Remy, zanim ruszył na zachód wzdłuż rzeki.Angielskie zapasy się kończyły, a armia była obdarta, głodna i zaczynała cierpieć z powodu spadku morale.W nocy Edward został poinformowany, albo przez Anglika mieszkającego w okolicy, albo przez francuskiego jeńca, że ​​zaledwie 4 mile (6 km) dalej, w pobliżu wioski Saigneville, znajdował się bród o nazwie Blanchetaque.Edward natychmiast zwinął obóz i skierował całą swoją siłę w kierunku brodu.Gdy odpływ obniżył poziom wody, oddział angielskich łuczników przemaszerował częściowo przez bród i stojąc w wodzie, zaatakował oddział najemnych kuszników, których ostrzał byli w stanie stłumić.Francuska kawaleria próbowała odepchnąć łuczników, ale została z kolei zaatakowana przez angielskich zbrojnych.Po starciu w rzece Francuzi zostali odepchnięci, więcej żołnierzy angielskich zostało wprowadzonych do walki, a Francuzi złamali się i uciekli.Straty francuskie wyniosły ponad połowę ich sił, podczas gdy straty angielskie były niewielkie.

Gdy Francuzi się wycofali, Edward przemaszerował 9 mil (14 km) do Crécy-en-Ponthieu, gdzie przygotował pozycję obronną.Francuzi byli tak pewni, że Anglicy nie mogą przekroczyć linii Sommy, że nie ogołocili tego obszaru, a okolica była bogata w żywność i łupy.Tak więc Anglicy byli w stanie uzupełnić zapasy, w szczególności Noyelles-sur-Mer i Le Crotoy, dostarczając duże zapasy żywności, które zostały splądrowane, a miasta następnie spalone.Podczas krótkiego pojedynku łuczniczego duża siła francuskich najemnych kuszników została rozgromiona przez walijskich i angielskich łuczników.Następnie Francuzi rozpoczęli serię szarż kawalerii przez swoich konnych rycerzy.Zanim francuskie szarże dotarły do ​​angielskich zbrojnych, którzy zsiedli do bitwy, stracili wiele ze swojego impetu.Wynikająca z tego walka wręcz została opisana jako „mordercza, bez litości, okrutna i bardzo okropna”.Francuskie szarże trwały do ​​​​późnej nocy, wszystkie z tym samym rezultatem: zacięte walki, po których nastąpił francuski odpór.

Po bitwie pod Crecy Anglicy odpoczywali przez dwa dni i grzebali zmarłych.Anglicy, potrzebując zaopatrzenia i posiłków, pomaszerowali na północ.Kontynuowali dewastację ziemi i zrównali z ziemią kilka miast, w tym Wissant, normalny port wyokrętowania angielskiej żeglugi do północno-wschodniej Francji.Poza płonącym miastem Edward zwołał naradę, na której zadecydowano o zdobyciu Calais.Miasto było idealnym przedsiębiorcą z angielskiego punktu widzenia, blisko granicy Flandrii i flamandzkich sojuszników Edwarda.Anglicy przybyli poza miasto 4 września i oblegali je.Calais było silnie ufortyfikowane: szczyciło się podwójną fosą, solidnymi murami miejskimi, a cytadela w północno-zachodnim narożniku posiadała własną fosę i dodatkowe fortyfikacje.Otaczały go rozległe bagna, niektóre z nich były pływowe, co utrudniało znalezienie stabilnych platform dla trebuszy i innej artylerii lub minowanie murów.Był odpowiednio obsadzony garnizonem i zaopatrzony, a pod dowództwem doświadczonego Jeana de Vienne.Można go było łatwo wzmocnić i zaopatrywać drogą morską.Dzień po rozpoczęciu oblężenia angielskie statki przybyły z brzegu i uzupełniły zaopatrzenie, ponownie wyposażyły ​​i wzmocniły armię angielską.Anglicy osiedlili się na dłuższy pobyt, zakładając dobrze prosperujący obóz na zachodzie, Nouville, czyli „Nowe Miasto”, z dwoma dniami targowymi w tygodniu.Duża operacja zaopatrzenia w prowiant opierała się na źródłach w całej Anglii i Walii, aby zaopatrywać oblegających, a także drogą lądową z pobliskiej Flandrii.W trakcie oblężenia brały udział łącznie 853 statki z załogą 24 000 marynarzy;bezprecedensowy wysiłek.Zmęczony dziewięcioletnią wojną Parlament niechętnie zgodził się sfinansować oblężenie.Edward uznał to za sprawę honoru i wyznał, że zamierza pozostać do upadku miasta.Dwóch kardynałów działających jako emisariusze papieża Klemensa VI, którzy od lipca 1346 r. Bezskutecznie próbowali wynegocjować zaprzestanie działań wojennych, nadal podróżowało między armiami, ale żaden król nie chciał z nimi rozmawiać.17 lipca Filip poprowadził armię francuską na północ.Zaalarmowany tym Edward wezwał Flamandów do Calais.27 lipca Francuzi pojawili się w zasięgu wzroku miasta oddalonego o 6 mil (10 km).Ich armia liczyła od 15 000 do 20 000 żołnierzy;jedna trzecia wielkości Anglików i ich sojuszników, którzy przy każdym podejściu przygotowali roboty ziemne i palisady.Pozycja Anglików była wyraźnie nie do zdobycia.Próbując zachować twarz, Filip wpuścił teraz wysłanników papieża na audiencję.Oni z kolei zorganizowali rozmowy, ale po czterech dniach przepychanek spełzły one na niczym.1 sierpnia garnizon Calais, obserwując przez tydzień armię francuską, która wydawała się być w zasięgu ręki, zasygnalizował, że jest bliski kapitulacji.Tej nocy armia francuska wycofała się.3 sierpnia 1347 Calais poddało się.Wypędzono całą ludność francuską.Na terenie miasta znaleziono ogromną ilość łupów.Edward ponownie zaludnił miasto osadnikami angielskimi.Calais zapewniło Anglikom ważną strategiczną kwaterę na pozostałą część wojny stuletniej i później.Port został odbity przez Francuzów dopiero w 1558 roku.

Po bitwie pod Crecy francuska obrona na południowym zachodzie była zarówno słaba, jak i zdezorganizowana.Lancaster skorzystał, rozpoczynając ofensywę na Quercy i Bazadais, a sam poprowadził trzecią siłę podczas nalotu konnego na dużą skalę ( chevauchée ) między 12 września a 31 października 1346 r. Wszystkie trzy ofensywy zakończyły się sukcesem, z chevauchée Lancastera około 2000 Anglików i żołnierze Gascon, nie napotykając skutecznego oporu ze strony Francuzów, penetrując 160 mil (260 kilometrów) na północ i szturmując bogate miasto Poitiers.Następnie jego siły spaliły i splądrowały duże obszary Saintonge, Aunis i Poitou, zdobywając po drodze liczne miasta, zamki i mniejsze ufortyfikowane miejsca.Ofensywy całkowicie zakłóciły francuską obronę i przeniosły punkt ciężkości walk z serca Gaskonii na 80 kilometrów lub więcej poza jej granice.Wrócił do Anglii na początku 1347 roku.

Sojusz Auld między Francją a Szkocją został odnowiony w 1326 roku i miał na celu powstrzymanie Anglii od ataku na którykolwiek kraj groźbą, że w tym przypadku drugi dokona inwazji na terytorium Anglii.Król Francji Filip VI wezwał Szkotów do wypełnienia ich zobowiązań wynikających z warunków sojuszu Auld i do inwazji na Anglię.Dawid II zobowiązany.Po inwazji szkockiej armii liczącej 12 000 dowodzonej przez króla Dawida II, angielska armia licząca około 6 000–7 000 ludzi dowodzona przez Ralpha Neville'a, Lord Neville został szybko zmobilizowany w Richmond w północnym Yorkshire pod nadzorem Williama de la Zouche , arcybiskup Yorku , który był Lordem Strażnikiem Marchii.Szkocka armia została pokonana z ciężkimi stratami.Podczas bitwy Dawid II został dwukrotnie postrzelony strzałami w twarz.Chirurdzy próbowali usunąć strzały, ale czubek jednej pozostał w jego twarzy, przez co był podatny na bóle głowy przez dziesięciolecia.Pomimo ucieczki bez walki, Robert Stewart został mianowany Lordem Guardianem do działania w imieniu Dawida II pod jego nieobecność.Czarny Rood of Scotland, czczony jako fragment Prawdziwego Krzyża, a wcześniej należący do byłej królowej Szkocji, św. Małgorzaty Szkockiej, został odebrany Dawidowi II i przekazany do sanktuarium św.

Około 4000–5000 francuskich, bretońskich i genueńskich najemników (największa armia polowa, jaką kiedykolwiek zebrał Karol z Blois) obległo miasto La Roche-Derrien w nadziei na zwabienie Sir Thomasa Dagwortha, dowódcy jedynej stojącej angielskiej armii polowej w ówczesnej Bretanii, w otwartej bitwie.Kiedy armia pomocnicza Dagwortha, mniej niż jedna czwarta wielkości sił francuskich, przybyła do La Roche-Derrien, zaatakowała wschodni (główny) obóz i wpadła w pułapkę zastawioną przez Karola.Główne siły Dagwortha zostały zaatakowane bełtami z kuszy z przodu iz tyłu, a po krótkim czasie sam Dagworth został zmuszony do poddania się.Karol, myśląc, że wygrał bitwę i że Bretania faktycznie należy do niego, obniżył czujność.Jednak wypad z miasta, złożony głównie z mieszczan uzbrojonych w topory i narzędzia rolnicze, nadszedł zza linii Karola.Łucznicy i zbrojni, którzy pozostali po początkowym ataku, zebrali się teraz z miejskim garnizonem, aby odciąć siły Karola.Karol został zmuszony do poddania się i został wzięty jako okup.

Rozejm w Calais był rozejmem zawartym przez króla Anglii Edwarda III i króla Francji Filipa VI w dniu 28 września 1347 r., w którym pośredniczyli wysłannicy papieża Klemensa VI.Oba kraje były wyczerpane finansowo i militarnie, a dwóch kardynałów działających w imieniu papieża Klemensa było w stanie wynegocjować rozejm w serii negocjacji poza Calais.Zostało to podpisane 28 września i obowiązywało do 7 lipca 1348 r.Edward zasugerował przedłużenie rozejmu w maju 1348 r., Ale Filip był chętny do kampanii.Jednak skutki czarnej śmierci, która rozprzestrzeniła się na oba królestwa w 1348 r., Spowodowały odnowienie rozejmu w 1348, 1349 i 1350 r. Podczas gdy rozejm obowiązywał, żaden kraj nie prowadził kampanii z pełną armią polową, ale nie zatrzymał się powtarzające się starcia morskie ani walki w Gaskonii i Bretanii.Filip zmarł 22 sierpnia 1350 r. I nie było jasne, czy rozejm wygasł, ponieważ został podpisany z jego osobistego upoważnienia.Jego syn i następca, Jan II, wyruszył na pole z dużą armią w południowo-zachodniej Francji.Po pomyślnym zakończeniu tej kampanii John zezwolił na odnowienie rozejmu na rok do 10 września 1352 r. Angielscy poszukiwacze przygód zajęli strategicznie położone miasto Guînes w styczniu 1352 r., Powodując ponowne wybuchy walk na pełną skalę, co poszło źle dla Francuzów .

Czarna śmierć (znana również jako Zaraza, Wielka Śmiertelność lub Zaraza) była pandemią dżumy dymieniczej występującą w Afro-Eurazji od 1346 do 1353 roku. Jest to najbardziej śmiertelna pandemia odnotowana w historii ludzkości, powodująca śmierć 75–200 osób. milionów ludzi w Eurazji i Afryce Północnej, osiągając szczyt w Europie od 1347 do 1351 roku.Dżuma została podobno po raz pierwszy sprowadzona do Europy przez genueńskich kupców z ich miasta portowego Kaffa na Krymie w 1347 r. Gdy choroba się rozprzestrzeniła, kupcy z Genui uciekli przez Morze Czarne do Konstantynopola, gdzie choroba po raz pierwszy dotarła do Europy latem 1347 r. przez dwanaście genueńskich galer dżuma przybyła statkiem na Sycylię w październiku 1347 r. Z Włoch choroba rozprzestrzeniła się na północny zachód w całej Europie, uderzając we Francję, Hiszpanię (epidemia zaczęła siać spustoszenie najpierw w Koronie Aragonii wiosną 1348 r.), Portugalię i Anglii do czerwca 1348 r., a następnie rozprzestrzenił się na wschód i północ przez Niemcy, Szkocję i Skandynawię od 1348 do 1350 r. W ciągu następnych kilku lat umrze jedna trzecia populacji Francji, w tym królowa Joanna.

W listopadzie 1349 roku Karol de la Cerda, najemnik, syn Ludwika de la Cerda i członek gałęzi kastylijskiej rodziny królewskiej, wypłynął z północnejHiszpanii na zlecenie Francuzów nieznaną liczbą statków.Przechwycił i schwytał kilka angielskich statków załadowanych winem z Bordeaux i zamordował ich załogi.Później w tym roku de la Cerda poprowadził kastylijską flotę składającą się z 47 statków załadowanych hiszpańską wełną z Corunny do Sluys we Flandrii, gdzie zimowała.Po drodze zdobył jeszcze kilka angielskich statków, ponownie mordując załogi – wyrzucając je za burtę.10 sierpnia 1350 roku, kiedy Edward był w Rotherhithe, ogłosił zamiar konfrontacji z Kastylijczykami.Angielska flota miała spotkać się w Sandwich w hrabstwie Kent.Edward miał dobre źródła informacji wywiadowczych we Flandrii i znał skład floty De la Cerdy oraz czas jej wypłynięcia.Postanowił go przechwycić i 28 sierpnia wypłynął z Sandwich z 50 statkami, wszystkie mniejsze niż większość statków kastylijskich, a niektóre znacznie mniejsze.Edward i wielu najwyższych arystokratów Anglii, w tym dwóch synów Edwarda, pływało z flotą, która była dobrze zaopatrzona w zbrojnych i łuczników.Bitwa pod Winchelsea była zwycięstwem floty angielskiej składającej się z 50 statków, dowodzonej przez króla Edwarda III, nad flotą kastylijską złożoną z 47 większych statków, dowodzoną przez Charlesa de la Cerda.Schwytano od 14 do 26 statków kastylijskich, a kilka zatopiono.Wiadomo, że zatopiono tylko dwa angielskie statki, ale doszło do znacznej utraty życia.Charles de la Cerda przeżył bitwę i wkrótce potem został konstablem Francji.Nie było pościgu za ocalałymi statkami kastylijskimi, które uciekły do ​​portów francuskich.Wraz z francuskimi statkami nadal nękali angielską żeglugę przez resztę jesieni, po czym ponownie wycofali się do Sluys na zimę.Następnej wiosny kanał La Manche był nadal skutecznie zamknięty dla żeglugi angielskiej, chyba że była silnie eskortowana.Handel z Gaskonią był mniej dotknięty, ale statki były zmuszone do korzystania z portów w zachodniej Anglii, często niepraktycznie daleko od zamierzonych angielskich rynków ich ładunku.Inni sugerowali, że bitwa była tylko jednym z wielu znaczących i zaciekłych starć morskich tego okresu, odnotowanych tylko ze względu na zaangażowane wybitne postacie.

Walka trzydziestu była epizodem bretońskiej wojny o sukcesję, która miała na celu ustalenie, kto będzie rządził Księstwem Bretanii.Była to zaaranżowana walka między wybranymi bojownikami z obu stron konfliktu, toczona w miejscu w połowie drogi między bretońskimi zamkami Josselin i Ploërmel, wśród 30 czempionów, rycerzy i giermków po każdej stronie.Wyzwanie rzucił Jean de Beaumanoir, kapitan Charles of Blois, wspierany przez króla Francji Filipa VI, Robertowi Bemborough, kapitanowi Jean de Montfort, wspieranemu przez Edwarda III z Anglii.Po zaciętej bitwie zwyciężyła francusko-bretońska frakcja Blois.Walka była później celebrowana przez średniowiecznych kronikarzy i balladystów jako szlachetny przejaw ideałów rycerskich.Mówiąc słowami Jeana Froissarta, wojownicy „trzymali się tak dzielnie po obu stronach, jakby wszyscy byli Rolandami i Oliversami”.

Nowy angielski dowódca Calais John de Beauchamp prowadził najazd wokół regionu otaczającego Saint-Omer z siłą około 300 zbrojnych i 300 konnych łuczników, kiedy został odkryty przez francuskie siły dowodzone przez Édouarda I de Beaujeu, Lord of Beaujeu, francuski dowódca w marszu na Calais, niedaleko Ardres.Francuzi ruszyli, by otoczyć Anglików, zatrzymując ich na zakręcie rzeki.Beaujeu zmusił wszystkich swoich ludzi do zejścia z koni, zanim zaatakowali, po tym, jak wyciągnięto wnioski z bitwy pod Lunalonge w 1349 r. W podobnych warunkach, kiedy trzymali zbyt wielu swoich ludzi na koniach, zbyt szybko dzieląc swoje siły, co spowodowało przegraną bitwy przez Francuzów.W walkach zginął Édouard I de Beaujeu, ale przy pomocy posiłków z garnizonu Saint-Omer Francuzi pokonali Anglików.John Beauchamp był jednym z wielu schwytanych Anglików.

Oblężenie Guînes miało miejsce w 1352 r., Kiedy armia francuska pod dowództwem Geoffreya de Charny bezskutecznie próbowała odbić francuski zamek w Guînes, który został zajęty przez Anglików.Silnie ufortyfikowany zamek został zdobyty przez Anglików w okresie nominalnego rozejmu, a angielski król Edward III postanowił go zatrzymać.Charny, prowadząc 4500 ludzi, odbił miasto, ale nie był w stanie odzyskać ani zablokować zamku.Po dwóch miesiącach zaciekłych walk wielki nocny atak Anglików na francuski obóz zadał ciężką klęskę i Francuzi się wycofali.

W 1352 r. armia francuska pod dowództwem marszałka Guy II de Nesle najechała Bretanię i po odbiciu Rennes i terytoriów na południu posuwała się na północny zachód, w kierunku miasta Brześć.Na rozkaz francuskiego króla Francji Jana II, aby odzyskać zamek Ploërmel od okupującego go garnizonu anglo-bretońskiego, de Nesle udał się w kierunku Ploërmel.W obliczu tego zagrożenia angielski kapitan Walter Bentley i bretoński kapitan Tanguy du Chastel zebrali wojska, aby wyruszyć i stawić czoła siłom francusko-bretońskim 14 sierpnia 1352 r. Zwyciężyli Anglo-Bretończycy.Bitwa była bardzo gwałtowna i po obu stronach wystąpiły dotkliwe straty: 800 po stronie francusko-bretońskiej i 600 po stronie anglo-bretońskiej.Było to szczególnie poważne dla bretońskiej arystokracji popierającej partię Karola de Blois.Zginęli Guy II de Nesle i bohater Bitwy Trzydziestej, Alain de Tinténiac.Ponad osiemdziesięciu rycerzy niedawno utworzonego rycerskiego Zakonu Gwiazdy również straciło życie, prawdopodobnie częściowo z powodu przysięgi zakonu, że nigdy nie wycofa się w bitwie.

Po klęsce Maurona podczas wojny stuletniej Bretończycy pod wodzą Bertranda Du Guesclina dokonali zemsty.W 1354 Calveley był kapitanem angielskiej twierdzy Bécherel.Zaplanował nalot na zamek Montmuran 10 kwietnia, aby schwytać Arnoula d'Audrehem, marszałka Francji, który był gościem pani Tinteniac.Bertrand du Guesclin, w jednym z pierwszych momentów swojej kariery, przewidział atak, wysyłając łuczników jako wartowników.Kiedy wartownicy podnieśli alarm w związku ze zbliżaniem się Calveleya, du Guesclin i d'Audrehem pospieszyli, by przechwycić.W następnej walce Calveley został zrzucony z konia przez rycerza o imieniu Enguerrand d'Hesdin, schwytany, a później wykupiony.

Traktat kończący wojnę został wynegocjowany w Guînes i podpisany 6 kwietnia 1354 r. Zmienił się jednak skład rady wewnętrznej króla Francji Jana II (1350–1364) i nastroje obróciły się przeciwko jej warunkom.John postanowił go nie ratyfikować i było jasne, że od lata 1355 roku obie strony będą zaangażowane w wojnę na pełną skalę.W kwietniu 1355 r. Edward III i jego rada, mając skarbiec w niezwykle korzystnej sytuacji finansowej, postanowili rozpocząć w tym roku ofensywy zarówno w północnej Francji, jak iw Gaskonii.John próbował silnie obsadzić swoje północne miasta i fortyfikacje przed spodziewanym zejściem Edwarda III, jednocześnie gromadząc armię polową;nie był w stanie, głównie z powodu braku pieniędzy.Chevauchée Czarnego Księcia był najazdem konnym na dużą skalę przeprowadzonym przez anglo-gaskońskie siły pod dowództwem Edwarda, Czarnego Księcia, między 5 października a 2 grudnia 1355 r. Jan, hrabia Armagnac, który dowodził lokalnymi siłami francuskimi , unikał bitwy, a podczas kampanii było mało walk.Siły Anglo-Gascon liczące 4 000–6 000 ludzi maszerowały z Bordeaux w kontrolowanej przez Anglię Gaskonii 300 mil (480 km) do Narbonne iz powrotem do Gaskonii, niszcząc po drodze szeroki obszar terytorium Francji i plądrując wiele francuskich miast.Chociaż żadne terytorium nie zostało zdobyte, Francja poniosła ogromne szkody gospodarcze;współczesny historyk Clifford Rogers doszedł do wniosku, że „nie można przecenić znaczenia ekonomicznego aspektu wyniszczenia szwoleżera”.Składnik angielski wznowił ofensywę po Bożym Narodzeniu z wielkim skutkiem, a ponad 50 francuskich miast lub fortyfikacji zostało zdobytych w ciągu następnych czterech miesięcy.

W 1356 roku Czarny Książę zamierzał przeprowadzić podobny chevauchée, tym razem w ramach większej operacji strategicznej mającej na celu uderzenie Francuzów z kilku kierunków jednocześnie.4 sierpnia 6000 żołnierzy anglo-gaskońskich skierowało się na północ od Bergerac w kierunku Bourges, niszcząc po drodze szeroki obszar terytorium Francji i plądrując wiele francuskich miast.Oczekiwano, że połączy się z dwoma siłami angielskimi w pobliżu Loary, ale na początku września Anglo-Gascons samodzielnie stawiali czoła znacznie większej francuskiej armii królewskiej.Czarny Książę wycofał się w kierunku Gaskonii;był gotów stoczyć bitwę, ale tylko wtedy, gdy mógł walczyć w taktycznej obronie na wybranym przez siebie terenie.John był zdeterminowany, by walczyć, najlepiej odcinając Anglo-Gasconów od dostaw i zmuszając ich do zaatakowania go na jego przygotowanej pozycji.W przypadku gdyby Francuzom udało się odciąć armię księcia, ale i tak postanowili zaatakować ją w jej przygotowanej pozycji obronnej, częściowo z obawy, że może się wymknąć, ale głównie jako kwestia honoru.To była bitwa pod Poitiers.

Na początku 1356 r. Książę Lancaster poprowadził armię przez Normandię, podczas gdy Edward poprowadził swoją armię na wielkim szwoleżu z Bordeaux 8 sierpnia 1356 r. Siły Edwarda napotkały niewielki opór, plądrując liczne osady, aż dotarły do ​​Loary w Tours.Nie byli w stanie zdobyć zamku ani spalić miasta z powodu silnej ulewy.To opóźnienie pozwoliło królowi Janowi podjąć próbę przygwożdżenia i zniszczenia armii Edwarda.Dwie armie stanęły do ​​walki, obie gotowe do bitwy, niedaleko Poitiers.Francuzi zostali ciężko pokonani;angielski kontratak schwytał króla Jana wraz z jego najmłodszym synem i znaczną częścią francuskiej szlachty, która była obecna.Upadek francuskiej szlachty w bitwie, zaledwie dziesięć lat od katastrofy pod Crécy, pogrążył królestwo w chaosie.Królestwo zostało pozostawione w rękach Delfina Karola, który po klęsce stanął w obliczu powszechnego buntu w całym królestwie.

Po schwytaniu francuskiego króla przez Anglików podczas bitwy pod Poitiers we wrześniu 1356 r., władza we Francji przeszła bezowocnie między Stany Generalne i syna Jana, Delfina, późniejszego Karola V. Stany Generalne były zbyt podzielone, aby zapewnić skuteczną rząd i ich sojusz z królem Karolem II z Nawarry, innym pretendentem do tronu francuskiego, wywołały rozłam wśród szlachty.W rezultacie prestiż francuskiej szlachty spadł do nowego poziomu.Wiek zaczął się źle dla szlachty pod Courtrai („Bitwa pod Złotymi Ostrogami”), gdzie uciekli z pola i zostawili swoją piechotę na porąbanie na kawałki;zostali również oskarżeni o oddanie swojego króla w bitwie pod Poitiers.Uchwalenie prawa, które zobowiązywało chłopów do obrony zamków będących symbolami ich ucisku, było bezpośrednią przyczyną spontanicznego powstania.Bunt ten stał się znany jako „Jacquerie”, ponieważ szlachta wyśmiewała chłopów jako „Jacques” lub „Jacques Bonhomme” za ich wyściełaną komżę, zwaną „jacque”.Bandy chłopskie zaatakowały okoliczne domy szlacheckie, z których wiele było zamieszkanych tylko przez kobiety i dzieci, a mężczyźni byli z armiami walczącymi z Anglikami.Okupanci byli często masakrowani, domy rabowane i palone w orgii przemocy, która wstrząsnęła Francją i spustoszyła ten niegdyś prosperujący region.Odpowiedź szlachty była wściekła.Arystokracja z całej Francji zjednoczyła się i utworzyła armię w Normandii, do której dołączyli angielscy i zagraniczni najemnicy, wyczuwając zapłatę i szansę splądrowania pokonanych chłopów.Siły paryskie walczyły najciężej, zanim się złamały, ale w ciągu kilku minut cała armia była niczym innym jak spanikowanym motłochem blokującym każdą ulicę z dala od zamku.Uchodźcy z armii Jacquerie i Meaux rozprzestrzenili się po okolicy, gdzie zostali eksterminowani wraz z tysiącami innych chłopów, wielu niewinnych udziału w buncie, przez mściwą szlachtę i ich najemnych sojuszników.

Wykorzystując niezadowolenie we Francji, późnym latem 1359 roku Edward zebrał swoją armię w Calais. Jego pierwszym celem było zajęcie miasta Reims.Jednak obywatele Reims zbudowali i wzmocnili obronę miasta, zanim przybył Edward i jego armia.Edward oblegał Reims przez pięć tygodni, ale nowe fortyfikacje przetrwały.Zniósł oblężenie i wiosną 1360 roku przeniósł swoją armię do Paryża.

W Poniedziałek Wielkanocny 13 kwietnia armia Edwarda dotarła do bram Chartres.Francuscy obrońcy ponownie odmówili bitwy, zamiast tego schronili się za swoimi fortyfikacjami i nastąpiło oblężenie.Tej nocy armia angielska rozbiła obóz pod Chartres na otwartej równinie.Nagła burza zmaterializowała się i uderzył piorun, zabijając kilka osób.Temperatura drastycznie spadła, a ogromne gradobicia wraz z marznącym deszczem zaczęły obrzucać żołnierzy, rozpraszając konie.W ciągu pół godziny podżeganie i intensywne zimno zabiło prawie 1000 Anglików i do 6000 koni.Wśród rannych angielskich przywódców był Sir Guy de Beauchamp II, najstarszy syn Thomasa de Beauchamp, 11.hrabiego Warwick;umrze z powodu odniesionych obrażeń dwa tygodnie później.Edward był przekonany, że to zjawisko było znakiem od Boga przeciwko jego wysiłkom.Mówi się, że w kulminacyjnym momencie burzy zsiadł z konia i ukląkł w kierunku katedry Matki Bożej w Chartres.Wyrecytował ślub pokoju i dał się przekonać do negocjacji z Francuzami.

Król Francji Jan II , wzięty do niewoli w bitwie pod Poitiers (19 września 1356), współpracował z królem Anglii Edwardem III nad napisaniem traktatu londyńskiego .Traktat został potępiony przez francuskie Stany Generalne, które doradziły Delfinowi Karolowi jego odrzucenie.W odpowiedzi Edward, który chciał uzyskać niewiele z korzyści, o których rok wcześniej twierdzono w nieudanym traktacie londyńskim, oblegał Reims.Oblężenie trwało do stycznia, a przy wyczerpaniu zapasów Edward wycofał się do Burgundii.Po tym, jak armia angielska podjęła daremną próbę oblężenia Paryża, Edward pomaszerował do Chartres, a dyskusja na temat warunków rozpoczęła się na początku kwietnia.Traktat z Brétigny był traktatem, sporządzonym 8 maja 1360 i ratyfikowanym 24 października 1360, między królami Anglii Edwardem III i Janem II, królem Francji.Z perspektywy czasu uważa się, że oznaczało to koniec pierwszej fazy wojny stuletniej (1337–1453), a także szczyt potęgi Anglii na kontynencie europejskim.Warunki były następujące:Edward III uzyskał, oprócz Guyenne i Gaskonii, Poitou, Saintonge i Aunis, Agenais, Périgord, Limousin, Quercy, Bigorre, hrabstwo Gauré, Angoumois, Rouergue, Montreuil-sur-Mer, Ponthieu, Calais, Sangatte, Ham i hrabstwo z Guînes.Król Anglii miał zapewnić im wolność i czystość, nie składając im hołdu.Ponadto traktat stanowił, że tytuł do „wszystkich wysp, które obecnie posiada król Anglii”, nie będzie już podlegał zwierzchnictwu króla Francji.Król Edward zrzekł się księstwa Touraine, hrabstw Anjou i Maine, zwierzchnictwa Bretanii i Flandrii.Traktat nie doprowadził do trwałego pokoju, ale zapewnił dziewięć lat wytchnienia od wojny stuletniej.Zrzekł się też wszelkich roszczeń do tronu francuskiego.Jan II musiał zapłacić trzy miliony ecu za okup i miał zostać zwolniony po zapłaceniu miliona.

W traktacie z Brétigny Edward III zrzekł się roszczeń do tronu francuskiego w zamian za księstwo Akwitanii w pełnej suwerenności.W ciągu dziewięciu lat formalnego pokoju między dwoma królestwami Anglicy i Francuzi starli się w Bretanii i Kastylii.W 1364 Jan II zmarł w Londynie, będąc jeszcze w zaszczytnej niewoli.Karol V zastąpił go jako króla Francji.W wojnie o sukcesję bretońską Anglicy poparli męskiego następcę tronu, ród Montfort (kadet z rodu Dreux, który sam był kadetem z dynastii Kapetyngów), podczas gdy Francuzi poparli następcę tronu, ród Blois.Wraz z pokojem we Francji najemnicy i żołnierze zatrudnieni ostatnio na wojnie stracili pracę i zajęli się grabieżą.Karol V miał również rachunki do wyrównania z Pedro Okrutnym, królem Kastylii, który poślubił swoją szwagierkę Blanche z Burbon i kazał ją otruć.Karol V nakazał Du Guesclinowi poprowadzić te bandy do Kastylii, aby obalić Pedra Okrutnego.Wybuchła kastylijska wojna domowa.Po sprzeciwie Francuzów Pedro zaapelował do Czarnego Księcia o pomoc, obiecując nagrody.Interwencja Czarnego Księcia w kastylijskiej wojnie domowej i niepowodzenie Pedra w wynagrodzeniu jego usług uszczupliły skarbiec księcia.Postanowił odrobić straty, podnosząc podatki w Akwitanii.Gaskończycy, nieprzyzwyczajeni do takich podatków, narzekali.Karol V wezwał Czarnego Księcia, aby odpowiedział na skargi swoich wasali, ale Edward odmówił.Rozpoczęła się faza karolińska wojny stuletniej.

Korona francuska była w konflikcie z Nawarrą (niedaleko południowej Gaskonii) od 1354 r. W 1363 r. Nawarra wykorzystała niewolę Jana II we Francji w Londynie i polityczną słabość Delfina, aby spróbować przejąć władzę.Ponieważ Anglia miała być w pokoju z Francją, angielskie siły zbrojne użyte do wsparcia Nawarry pochodziły z kompanii najemników, a nie z armii króla Anglii, unikając w ten sposób naruszenia traktatu pokojowego.W przeszłości, gdy armia przeciwnika posuwała się naprzód, byli rozcinani na kawałki przez łuczników, jednak w tej bitwie du Guesclin zdołał przełamać formację obronną, atakując, a następnie udając odwrót, co skusiło Sir Johna Jouela i jego batalion do wycofania się. ich wzgórze w pogoni.Captal de Buch i jego kompania podążyli za nim.Atak z flanki rezerwy du Guesclina wygrał dzień.

Na początku 1364 roku, po niepowodzeniu negocjacji Évran, Montfort, z pomocą Johna Chandosa, ruszył do ataku na Auray, które od 1342 roku znajdowało się w rękach francusko-bretońskich. Wkroczył do miasta Auray i oblegał zamek, który został zablokowany przez morze przez statki Nicolasa Boucharta płynące z Le Croisic.Bitwa rozpoczęła się od krótkiej potyczki między francuskimi arbalesterami a angielskimi łucznikami.Każdy korpus anglo-bretoński był atakowany czołowo, jeden po drugim, ale rezerwy przywróciły sytuację.Prawe skrzydło pozycji francusko-bretońskiej zostało następnie kontratakowane i odparte, a ponieważ nie było wspierane przez własne rezerwy, zostało złożone w kierunku środka.Następnie lewe skrzydło złożyło się z kolei, hrabia Auxerre został schwytany, a wojska Karola z Blois złamały się i uciekły.Karol, powalony lancą, został wykończony przez angielskiego żołnierza, wykonującego rozkazy, by nie okazywać ćwierćdolarówki.Du Guesclin, po złamaniu całej broni, musiał poddać się angielskiemu dowódcy Chandosowi.Du Guesclin został aresztowany i wykupiony przez Karola V za 100 000 franków.To zwycięstwo położyło kres wojnie o sukcesję.Rok później, w 1365 roku, na mocy pierwszego traktatu z Guérande, król Francji uznał Jana IV, syna Jana z Montfort, za księcia Bretanii.

Wojna domowa w Kastylii była wojną o sukcesję o Koronę Kastylii, która trwała od 1351 do 1369 roku. Konflikt rozpoczął się po śmierci króla Kastylii Alfonsa XI w marcu 1350 roku. Stał się częścią większego konfliktu szalejącego wówczas między Królestwem Anglia i Królestwo Francji : wojna stuletnia .Walczono głównie w Kastylii i jej wodach przybrzeżnych między lokalnymi i sprzymierzonymi siłami panującego króla Piotra i jego nieślubnego brata Henryka z Trastamary o prawo do korony.W 1366 roku wojna domowa o sukcesję w Kastylii otworzyła nowy rozdział.Siły władcy Piotra Kastylii stanęły przeciwko siłom jego przyrodniego brata Henryka z Trastamary.Korona angielska wspierała Piotra;Francuzi poparli Henry'ego.Siły francuskie były dowodzone przez Bertranda du Guesclina, Bretona, który od stosunkowo skromnych początków zyskał rozgłos jako jeden z francuskich przywódców wojennych.Karol V dostarczył 12-tysięczną siłę, z du Guesclinem na czele, do wsparcia Trastámary w jego inwazji na Kastylię.Peter zaapelował do Anglii i Czarnego Księcia Akwitanii o pomoc, ale żadna nie nadeszła, zmuszając Piotra do wygnania w Akwitanii.Czarny Książę wcześniej zgodził się poprzeć roszczenia Piotra, ale obawy dotyczące warunków traktatu z Brétigny skłoniły go do pomocy Piotrowi jako przedstawicielowi Akwitanii, a nie Anglii.Następnie poprowadził armię anglo-gaskońską do Kastylii.

Potęga marynarki kastylijskiej, znacznie przewyższająca potęgę francuską czy angielską , zachęciła oba państwa do opowiedzenia się po którejś ze stron w wojnie domowej w celu przejęcia kontroli nad flotą kastylijską.Króla Kastylii Piotra wspierała Anglia, Akwitania, Majorka, Nawarra oraz najlepsi europejscy najemnicy wynajęci przez Czarnego Księcia.Jego rywalowi, hrabiemu Henrykowi, pomagała większość szlachty i chrześcijańskie organizacje wojskowe w Kastylii.Chociaż ani Królestwo Francji , ani Korona Aragonii nie udzieliły mu oficjalnej pomocy, miał po swojej stronie wielu żołnierzy aragońskich i francuskie wolne kompanie lojalne wobec jego porucznika, bretońskiego rycerza i francuskiego dowódcy Bertranda du Guesclina.Chociaż bitwa zakończyła się sromotną porażką Henryka, miała katastrofalne skutki dla króla Piotra, księcia Walii i Anglii.Po bitwie pod Najerą Piotr I nie przekazał Czarnemu Księciu terytoriów uzgodnionych w Bayonne ani nie opłacił kosztów kampanii.W rezultacie stosunki między królem Kastylii Piotrem I a księciem Walii dobiegły końca, a Kastylia i Anglia zerwały sojusz, tak że Piotr I nie mógł już liczyć na wsparcie Anglii.Spowodowało to katastrofę polityczną i gospodarczą oraz astronomiczne straty Czarnego Księcia po pełnej trudów kampanii.

Bitwa pod Montiel była bitwą stoczoną 14 marca 1369 roku pomiędzy siłami francusko-kastylijskimi wspierającymi Henryka z Trastamary a siłami grenadyjsko-kastylijskimi wspierającymi panującego Piotra Kastylii.Francusko-Kastylijczycy odnieśli zwycięstwo w dużej mierze dzięki otaczającej taktyce du Guesclina.Po bitwie Piotr uciekł do zamku Montiel, gdzie został uwięziony.Próbując przekupić Bertranda du Guesclina, Peter został zwabiony w pułapkę poza swoim zamkowym schronieniem.W konfrontacji jego przyrodni brat Henry wielokrotnie dźgnął Petera.Jego śmierć w dniu 23 marca 1369 oznaczała koniec kastylijskiej wojny domowej.Jego zwycięski przyrodni brat został koronowany na Henryka II Kastylijskiego.Henryk mianował du Guesclina księciem Moliny i zawarł sojusz z francuskim królem Karolem V. W latach 1370-1376 flota kastylijska zapewniała wsparcie morskie francuskim kampaniom przeciwko Akwitanii i angielskiemu wybrzeżu, podczas gdy du Guesclin odbił Poitou i Normandię z rąk Anglików.

Miasto Limoges znajdowało się pod kontrolą Anglików, ale w sierpniu 1370 roku poddało się Francuzom, otwierając swoje bramy księciu Berry.Oblężenie Limoges zostało rozpoczęte przez armię angielską dowodzoną przez Edwarda Czarnego Księcia w drugim tygodniu września.19 września miasto zostało zdobyte szturmem, po którym nastąpiło wiele zniszczeń i śmierć wielu cywilów.Worek skutecznie zakończył przemysł emaliowy Limoges, który był znany w całej Europie od około wieku.

W 1369 roku pod pretekstem nieprzestrzegania przez Edwarda warunków traktatu Karol V ponownie wypowiedział wojnę.W sierpniu francuska ofensywa próbowała odbić zamki w Normandii.Mężczyzn, którzy walczyli we wcześniejszych kampaniach angielskich i zdobyli już fortunę i sławę, wezwano z emerytury i wydano rozkazy nowym, młodszym mężczyznom.Kiedy Karol V wznowił wojnę, szala przechyliła się na jego korzyść;Francja pozostała największym i najpotężniejszym państwem w Europie Zachodniej, a Anglia straciła swoich najzdolniejszych dowódców wojskowych.Edward III był za stary, Czarny Książę inwalidą, podczas gdy w grudniu 1370 roku John Chandos, niezwykle doświadczony seneszal z Poitou, zginął w potyczce pod Lussac-les-Châteaux.Za radą Bertranda du Guesclina, mianowanego konstablem Francji w listopadzie 1370 r., Francuzi przyjęli strategię wyniszczającą.Francuzi zdobyli terytoria na zachodzie, ponownie zajmując strategiczną stolicę prowincji Poitiers i zdobywając wiele zamków.Anglicy splądrowali i spalili sobie drogę przez północną Francję od Calais do Paryża.Wraz z nadejściem zimy angielscy dowódcy poróżnili się i podzielili swoją armię na cztery.Bitwa składała się z dwóch oddzielnych starć: jednego pod Pontvallain, gdzie po forsownym marszu, który trwał przez noc, Guesclin, nowo mianowany konstabl Francji, zaskoczył większą część sił angielskich i zniszczył je.W skoordynowanym ataku podwładny Guesclina, Louis de Sancerre, złapał mniejsze siły angielskie tego samego dnia w pobliskim mieście Vaas, również je niszcząc.Te dwie są czasami nazywane oddzielnymi bitwami.Francuzi liczyli 5200 ludzi, a siły angielskie były mniej więcej tej samej wielkości.Anglia nadal traciła terytorium w Akwitanii do 1374 roku, a gdy utraciła ziemię, straciła lojalność lokalnych panów.Pontvallain zakończył krótkotrwałą strategię króla Edwarda polegającą na promowaniu sojuszu z Karolem, królem Nawarry.Oznaczało to również ostatnie użycie wielkich kompanii - dużych sił najemników - przez Anglię we Francji;większość ich pierwotnych przywódców została zabita.Najemnicy nadal byli uważani za przydatnych, ale byli coraz bardziej wchłaniani przez główne armie obu stron.

W 1372 roku angielski monarcha Edward III zaplanował ważną kampanię w Akwitanii pod dowództwem nowego porucznika księstwa, hrabiego Pembroke.Rządy angielskie w Akwitanii były wówczas zagrożone.Od 1370 r. duża część regionu znalazła się pod panowaniem francuskim.W 1372 roku Bertrand du Guesclin oblegał La Rochelle.Aby odpowiedzieć na żądania sojuszu francusko-kastylijskiego z 1368 r., Król Kastylii, Henryk II z Trastamary, wysłał flotę do Akwitanii pod dowództwem Ambrosio Boccanegra.John Hastings, 2.hrabia Pembroke został wysłany do miasta z małą świtą 160 żołnierzy, 12 000 funtów i instrukcjami wykorzystania tych pieniędzy do rekrutacji armii 3000 żołnierzy wokół Akwitanii na co najmniej cztery miesiące.Flota angielska składała się prawdopodobnie z 32 statków i 17 małych barek o masie około 50 ton.Zwycięstwo Kastylii było całkowite i cały konwój został schwytany.Ta porażka osłabiła angielski handel morski i zaopatrzenie oraz zagroziła ich posiadłościom Gaskońskim.Bitwa pod La Rochelle była pierwszą ważną angielską klęską morską wojny stuletniej.Anglicy potrzebowali roku, aby odbudować swoją flotę dzięki wysiłkom czternastu miast.

Francuzi oblegali miasto, a Anglicy wysłali pomoc.Francuzi, dowodzeni przez Bertranda du Guesclina, napotkali siły humanitarne i pokonali je.Była to ostatnia duża bitwa w kampanii Valois mającej na celu odzyskanie hrabstwa Poitou, które zostało scedowane na Anglików na mocy traktatu z Brétigny w 1360 r. Zwycięstwo Francji położyło kres angielskiej dominacji na tym obszarze.

Czarny Książę zmarł w 1376 roku;w kwietniu 1377 r. Edward III wysłał swojego lorda kanclerza Adama Houghtona, aby negocjował z Karolem, który wrócił do domu, gdy sam Edward zmarł 21 czerwca. Jego następcą został jego dziesięcioletni wnuk Ryszard II, następca tronu Anglii.Zwykle mianowano regenta w przypadku monarchy-dziecka, ale nie mianowano regenta dla Ryszarda II, który nominalnie sprawował władzę królewską od daty jego wstąpienia na tron ​​​​w 1377 r. W latach 1377-1380 rzeczywista władza była w rękach z serii rad.Społeczność polityczna wolała to od regencji kierowanej przez wuja króla, Jana z Gaunt, chociaż Gaunt pozostał bardzo wpływowy.Richard stanął w obliczu wielu wyzwań podczas swojego panowania, w tym buntu chłopskiego kierowanego przez Wata Tylera w 1381 r. I wojny anglo-szkockiej w latach 1384–1385.Jego próby podniesienia podatków, aby opłacić swoją szkocką przygodę i ochronę Calais przed Francuzami, sprawiły, że stał się coraz bardziej niepopularny.

Schizma zachodnia, zwana także schizmą papieską, impasem watykańskim, wielką schizmą zachodnią i schizmą z 1378 r., była rozłamem w Kościele katolickim trwającym od 1378 do 1417 r., w którym biskupi mieszkający w Rzymie i Awinionie obaj twierdzili, że są prawdziwym papieżem, dołączyli przez trzecią linię papieży z Pizy w 1409 r. Schizma była napędzana przez osobowości i przynależności polityczne, przy czym papiestwo w Awinionie było ściśle związane z monarchią francuską.Te rywalizujące roszczenia do tronu papieskiego zaszkodziły prestiżowi urzędu.

Hrabia Buckingham dowodził wyprawą do Francji, aby pomóc sojusznikowi Anglii, księciu Bretanii.Kiedy Woodstock maszerował ze swoimi 5200 ludźmi na wschód od Paryża, stanęli w obliczu armii Filipa Śmiałego, księcia Burgundii, pod Troyes, ale Francuzi nauczyli się z bitwy pod Crécy w 1346 i bitwy pod Poitiers w 1356, aby nie oferować zacięta bitwa z Anglikami, więc siły Buckingham kontynuowały chevauchée i oblegały Nantes i jego ważny most na Loarze w kierunku Akwitanii.Jednak w styczniu stało się jasne, że książę Bretanii pogodził się z nowym francuskim królem Karolem VI, a gdy sojusz upadł, a jego ludzi pustoszyła dyzenteria, Woodstock porzucił oblężenie.

Karol V zmarł 16 września 1380 r., A Du Guesclin zmarł z powodu choroby w Châteauneuf-de-Randon podczas wyprawy wojskowej do Langwedocji.Francja straciła swoje główne przywództwo i ogólny rozmach w wojnie.Karol VI został następcą swojego ojca jako król Francji w wieku 11 lat i w ten sposób został poddany regencji kierowanej przez jego wujków, którym udało się utrzymać skuteczną kontrolę nad sprawami rządowymi do około 1388 roku, długo po tym, jak Karol osiągnął królewską większość.Ponieważ Francja stoi w obliczu powszechnych zniszczeń, zarazy i recesji gospodarczej, wysokie podatki nakładają duże obciążenie na francuskie chłopstwo i społeczności miejskie.Wysiłki wojenne przeciwko Anglii w dużej mierze zależały od podatków królewskich, ale ludność była coraz bardziej niechętna do płacenia za to, co można było wykazać podczas buntów Harelle i Maillotin w 1382 r. Karol V zniósł wiele z tych podatków na łożu śmierci, ale kolejne próby ich przywrócenie wywołało wrogość między rządem francuskim a ludnością.

Bunt chłopski, zwany także Rebelią Wata Tylera lub Wielkim Powstaniem, był głównym powstaniem w dużej części Anglii w 1381 r. Bunt miał różne przyczyny, w tym napięcia społeczno-ekonomiczne i polityczne wywołane czarną śmiercią w latach czterdziestych XIII wieku, wysokie podatki wynikające z konfliktu z Francją podczas wojny stuletniej oraz niestabilność w lokalnym kierownictwie Londynu.Bunt wywarł duży wpływ na przebieg wojny stuletniej, powstrzymując późniejsze parlamenty od podnoszenia dodatkowych podatków na opłacenie kampanii wojskowych we Francji.

Filip Śmiały rządził radą regentów od 1380 do 1388 roku i rządził Francją w latach dzieciństwa Karola VI, który był siostrzeńcem Filipa.Rozmieścił armię francuską w Westrozebeke, aby stłumić flamandzką rebelię kierowaną przez Philipa van Artevelde , który zamierzał pozbyć się Ludwika II Flandrii .Filip II był żonaty z Małgorzatą Flandryjską, córką Ludwika.Bitwa pod Roosebeke miała miejsce pomiędzy armią flamandzką pod dowództwem Philipa van Artevelde a armią francuską pod dowództwem Ludwika II Flandrii, który wezwał na pomoc francuskiego króla Karola VI po tym, jak poniósł on klęskę w bitwie pod Beverhoutsveld.Armia flamandzka została pokonana, Philip van Artevelde został zabity, a jego zwłoki wystawiono na pokaz.

Krucjata Despensera (lub krucjata biskupa Norwich, czasami po prostu krucjata Norwich) była wyprawą wojskową prowadzoną przez angielskiego biskupa Henry'ego le Despensera w 1383 r., Która miała na celu pomóc miastu Gandawa w walce ze zwolennikami antypapieża Klemensa VII.Miało to miejsce w czasie wielkiej schizmy papieskiej i wojny stuletniej między Anglią a Francją .Podczas gdy Francja wspierała Klemensa, którego dwór miał siedzibę w Awinionie, Anglicy poparli papieża Urbana VI w Rzymie.

W lipcu 1385 roku Ryszard II, król Anglii, poprowadził armię angielską do Szkocji.Inwazja była po części odwetem za szkockie naloty graniczne, ale najbardziej sprowokowało ją przybycie armii francuskiej do Szkocji poprzedniego lata.Anglia i Francja były zaangażowane w wojnę stuletnią, a Francja i Szkocja zawarły traktat o wzajemnej pomocy.Angielski król dopiero niedawno osiągnął pełnoletność i oczekiwano, że będzie odgrywał rolę wojownika, tak jak jego ojciec, Edward Czarny Książę, i dziadek Edward III.Wśród angielskich przywódców panował pewien spór, czy najechać Francję, czy Szkocję;wuj króla, John of Gaunt, opowiadał się za inwazją na Francję, aby uzyskać taktyczną przewagę w Kastylii, gdzie on sam był technicznie królem przez swoją żonę, ale miał problemy z dochodzeniem swoich roszczeń.Przyjaciele króla wśród szlachty - którzy byli także wrogami Gaunta - woleli inwazję na Szkocję.Rok wcześniej parlament przyznał fundusze na kampanię na kontynencie i uznano, że nierozsądne jest lekceważenie Izby Gmin.Koronę ledwo było stać na wielką kampanię.Richard wezwał pobór feudalny, którego nie zwoływano od wielu lat;była to ostatnia okazja, przy której miał zostać wezwany.Richard ogłosił zarządzenia mające na celu utrzymanie dyscypliny w swoich siłach inwazyjnych, ale kampania od samego początku była nękana problemami.

W październiku 1386 r. tak zwany Cudowny Parlament Ryszarda II zatwierdził komisję, która zaczęła zbierać ludzi i statki do zejścia (desant desantowy) na Flandrię.Miało to na celu sprowokowanie powstania, które zastąpiłoby rząd Filipa Śmiałego reżimem proangielskim.16 marca Richard, hrabia Arundel, przybył do Sandwich, gdzie objął dowództwo nad flotą sześćdziesięciu statków.W dniu 24 marca 1387 r. Flota Arundela dostrzegła część francuskiej floty składającej się z około 250–360 statków dowodzonych przez Sir Jeana de Bucqa.Gdy Anglicy zaatakowali, kilka flamandzkich statków opuściło flotę i stamtąd rozpoczęła się seria bitew od Margate do kanału w kierunku flamandzkiego wybrzeża.Pierwsze starcie, poza samym Margate, było największą akcją i zmusiło aliancką flotę do ucieczki z utratą wielu statków.Margate była ostatnią dużą bitwą morską fazy wojny o Karolinę w wojnie stuletniej.To zniszczyło szansę Francji na inwazję na Anglię przez co najmniej następną dekadę.

Rozejm w Leulinghem był rozejmem uzgodnionym przez Królestwo Anglii Ryszarda II i jego sojuszników oraz Królestwo Francji Karola VI i jego sojuszników w dniu 18 lipca 1389 r., Kończący drugą fazę wojny stuletniej.Anglia znajdowała się na skraju zapaści finansowej i cierpiała z powodu wewnętrznych podziałów politycznych.Z drugiej strony Karol VI cierpiał na chorobę psychiczną, która utrudniała prowadzenie wojny przez rząd francuski.Żadna ze stron nie była skłonna ustąpić z głównej przyczyny wojny, statusu prawnego Księstwa Akwitanii i hołdu króla Anglii dla króla Francji poprzez posiadanie księstwa.Jednak obie strony stanęły w obliczu poważnych problemów wewnętrznych, które mogłyby poważnie zaszkodzić ich królestwom, gdyby wojna trwała dalej.Rozejm został pierwotnie wynegocjowany przez przedstawicieli królów na trzy lata, ale obaj królowie spotkali się osobiście w Leulinghem, niedaleko angielskiej fortecy Calais, i zgodzili się przedłużyć rozejm do okresu dwudziestu siedmiu lat.Kluczowe wnioski:Wspólna krucjata przeciwko TurkomAngielskie wsparcie francuskiego planu zakończenia papieskiej schizmySojusz małżeński między Anglią a FrancjąPokój dla Półwyspu IberyjskiegoAnglicy ewakuowali wszystkie swoje posiadłości w północnej Francji z wyjątkiem Calais.

23 listopada 1407 roku Ludwik, książę Orleanu, brat króla Karola VI, został zamordowany przez zamaskowanych zabójców w służbie Jana Nieustraszonego w Hôtel Barbette przy Rue Vieille-du-Temple wParyżu .Wojna domowa Armagnac-Burgundia była konfliktem między dwiema gałęziami kadetów francuskiej rodziny królewskiej - Domem Orleanu (frakcja Armagnac) i Domem Burgundii (frakcja Burgundii) od 1407 do 1435 roku. Rozpoczęła się podczas przerwy w stu latach Wojna z Anglikami i nałożyła się na zachodnią schizmę papiestwa.Rozpoczyna się francuska wojna domowa.Przyczyny wojny były zakorzenione w panowaniu Karola VI we Francji (najstarszego syna i następcy Karola V) oraz konfrontacji dwóch różnych systemów ekonomicznych, społecznych i religijnych.Z jednej strony była Francja, bardzo silna rolniczo, z silnym systemem feudalnym i religijnym, az drugiej Anglia, kraj, którego deszczowy klimat sprzyjał pastwiskom i hodowli owiec, a ważni byli rzemieślnicy, klasa średnia i miasta.Burgundowie opowiadali się za modelem angielskim (tym bardziej, że hrabstwo Flandrii, którego handlarze suknem stanowili główny rynek zbytu angielskiej wełny, należało do księcia Burgundii), natomiast Armagnacowie bronili modelu francuskiego.W ten sam sposób schizma zachodnia doprowadziła do wyboru popieranego przez Armagnaca antypapieża z siedzibą w Awinionie, papieża Klemensa VII, któremu sprzeciwiał się wspierany przez Anglików papież Rzymu, papież Urban VI.

Wojna Lancastryjska była trzecią i ostatnią fazą angielsko-francuskiej wojny stuletniej.Trwało to od 1415 roku, kiedy król Anglii Henryk V najechał Normandię, do 1453 roku, kiedy Anglicy stracili Bordeaux.Nastąpił długi okres pokoju od zakończenia wojny karolińskiej w 1389 r. Faza ta została nazwana na cześć dynastii Lancaster, domu panującego w Królestwie Anglii , do którego należał Henryk V.Henryk V z Anglii wystąpił z roszczeniem o dziedziczenie w linii żeńskiej, przy czym przedstawicielstwo i dziedziczenie kobiet zostały uznane w prawie angielskim, ale zabronione we Francji przez prawo salickie Franków salickich.Pierwsza połowa tej fazy wojny była zdominowana przez Królestwo Anglii.Początkowe sukcesy Anglików, zwłaszcza słynna bitwa pod Azincourt, w połączeniu z podziałami wśród francuskiej klasy rządzącej, pozwoliły Anglikom przejąć kontrolę nad dużymi częściami Francji.Druga połowa tej fazy wojny była zdominowana przez Królestwo Francji .Siły francuskie przeprowadziły kontratak, zainspirowane Joanną d'Arc, La Hire i hrabią Dunois, i wspomagane przez angielską utratę głównych sojuszników, książąt Burgundii i Bretanii.

Henryk V z Anglii najechał Francję po niepowodzeniu negocjacji z Francuzami.Za pośrednictwem swojego pradziadka Edwarda III domagał się tytułu króla Francji, chociaż w praktyce królowie angielscy byli na ogół gotowi zrzec się tego roszczenia, gdyby Francuzi uznali roszczenia Anglików do Akwitanii i innych ziem francuskich (warunki traktatu z Bretigny).W 1415 roku negocjacje zostały wstrzymane, a Anglicy twierdzili, że Francuzi kpili z ich roszczeń i wyśmiewali samego Henryka.W grudniu 1414 r. Parlament angielski został przekonany do przyznania Henrykowi „podwójnej dotacji”, podatku o dwukrotnie wyższej stawce niż tradycyjna, w celu odzyskania spadku po Francuzach.19 kwietnia 1415 r. Henryk ponownie poprosił wielką radę o sankcjonowanie wojny z Francją i tym razem zgodzili się.We wtorek, 13 sierpnia 1415, Henry wylądował w Chef-en-Caux w ujściu Sekwany.Następnie zaatakował Harfleur z co najmniej 2300 zbrojnymi i 9000 łuczników.Obrońcy Harfleur poddali się Anglikom na warunkach i zostali potraktowani jak jeńcy wojenni.Armia angielska została znacznie zmniejszona przez ofiary i wybuch dyzenterii podczas oblężenia, ale maszerowała w kierunku Calais, pozostawiając garnizon w porcie.

Po zajęciu Harfleur Henryk V pomaszerował na północ, Francuzi ruszyli, by zablokować ich wzdłuż rzeki Sommy.Przez pewien czas odnosili sukcesy, zmuszając Henry'ego do przeniesienia się na południe, z dala od Calais, w celu znalezienia brodu.Anglicy w końcu przekroczyli Sommę na południe od Péronne, w Béthencourt i Voyennes i wznowili marsz na północ.Do 24 października obie armie stanęły naprzeciw siebie w bitwie, ale Francuzi odmówili, mając nadzieję na przybycie większej liczby żołnierzy.Obie armie spędziły noc 24 października na otwartym terenie.Następnego dnia Francuzi rozpoczęli negocjacje jako taktykę opóźniającą, ale Henryk nakazał swojej armii posuwać się naprzód i rozpocząć bitwę, której, biorąc pod uwagę stan swojej armii, wolałby uniknąć lub walczyć defensywnie.Król Anglii Henryk V poprowadził swoje wojska do bitwy i brał udział w walkach wręcz.Król Francji Karol VI nie dowodził armią francuską, ponieważ cierpiał na choroby psychotyczne i związaną z nimi niezdolność umysłową.Francuzami dowodził Constable Charles d'Albret i różni wybitni francuscy szlachcice z partii Armagnac.Chociaż zwycięstwo było decydujące pod względem militarnym, jego wpływ był złożony.Nie doprowadziło to od razu do dalszych podbojów angielskich, ponieważ priorytetem Henryka był powrót do Anglii, co uczynił 16 listopada, aby zostać triumfalnie przyjętym w Londynie 23 listopada.Bardzo szybko po bitwie załamał się kruchy rozejm między frakcjami Armagnac i Burgundów.

Siły najazdowe pod dowództwem Thomasa Beauforta, hrabiego Dorset, zostały skonfrontowane z większą armią francuską pod dowództwem Bernarda VII, hrabiego Armagnac w Valmont.Początkowa akcja skierowana była przeciwko Anglikom, którzy stracili konie i bagaże.Udało im się zebrać i wycofać w dobrym stanie do Harfleur, tylko po to, by odkryć, że Francuzi ich odcięli.Teraz miała miejsce druga akcja, podczas której armia francuska została pokonana przy pomocy wypadu angielskiego garnizonu Harfleur.Początkowa akcja w pobliżu ValmontDorset wyruszył na swój nalot 9 marca.Splądrował i spalił kilka wiosek, docierając aż do Cany-Barville.Anglicy następnie zwrócili się do domu.Zostali przechwyceni w pobliżu Valmont przez Francuzów.Anglicy mieli czas na utworzenie linii bojowej, umieszczając konie i bagaże z tyłu, zanim Francuzi przypuścili konny atak.Kawaleria francuska przedarła się przez cienką linię angielską, ale zamiast zawrócić, by dobić Anglików, ruszyła, by splądrować bagaż i ukraść konie.To pozwoliło Dorsetowi, który został ranny, zebrać swoich ludzi i poprowadzić ich do pobliskiego małego, ogrodzonego żywopłotem ogrodu, którego bronili do zmroku.Francuzi wycofali się na noc do Valmont, zamiast pozostać w terenie, co pozwoliło Dorsetowi poprowadzić swoich ludzi pod osłoną ciemności do schronienia się w lesie w Les Loges.Straty angielskie na tym etapie bitwy oszacowano na 160 zabitych.Druga akcja pod HarfleurNastępnego dnia Anglicy wyruszyli na wybrzeże.Zeszli na plażę i rozpoczęli długi marsz przez żwir do Harfleur.Jednak gdy zbliżyli się do Harfleur, zobaczyli, że na klifach powyżej czekają na nich siły francuskie.Anglicy ustawili się w szeregu, a Francuzi zaatakowali w dół stromego zbocza.Francuzi byli zdezorganizowani przez zejście i zostali pokonani, pozostawiając wielu zabitych.Gdy Anglicy plądrowali zwłoki, nadeszła główna armia francuska.Siła ta nie zaatakowała, zamiast tego uformowała się na wzniesieniu, zmuszając Anglików do ataku.Udało im się to, zmuszając Francuzów do powrotu.Wycofujący się Francuzi zostali następnie zaatakowani z flanki przez garnizon Harfleur i odwrót zamienił się w ucieczkę.Mówi się, że Francuzi stracili w tej akcji 200 zabitych i 800 wziętych do niewoli.D'Armagnac kazał później powiesić kolejnych 50 za ucieczkę z bitwy.

Po zwycięstwie pod Azincourt w 1415 r. Henryk wrócił do Anglii i poprowadził drugie siły inwazyjne przez kanał La Manche.Caen było dużym miastem w Księstwie Normandii, historycznym terytorium Anglii.Po bombardowaniu na dużą skalę początkowy atak Henry'ego został odparty, ale jego brat Thomas, książę Clarence, był w stanie sforsować wyłom i opanować miasto.Zamek wytrzymał do 20 września przed poddaniem się.W trakcie oblężenia angielski rycerz Sir Edward Sprenghose zdołał wspiąć się na mury, ale został spalony żywcem przez obrońców miasta.Thomas Walsingham napisał, że był to jeden z czynników przemocy, z jaką Anglicy splądrowali zdobyte miasto.Podczas splądrowania na rozkaz Henryka V zginęło wszystkich 1800 mężczyzn w zdobytym mieście, ale księży i ​​kobiet nie wolno było krzywdzić.Caen pozostawało w rękach Anglików do 1450 roku, kiedy zostało odbite podczas francuskiej rekonkwisty Normandii pod koniec wojny.

Kiedy Anglicy dotarli do Rouen, murów broniło 60 wież, z których każda zawierała trzy armaty i 6 bram chronionych przez barbakanów.Garnizon Rouen został wzmocniony przez 4000 ludzi, a około 16 000 cywilów było gotowych znieść oblężenie.Obronę tworzyła armia kuszników pod dowództwem Alaina Blancharda, dowódcy kusz (arbalétriers) i zastępcy Guya le Bouteillera, burgundzkiego kapitana i głównego dowódcy.Aby oblegać miasto, Henryk postanowił założyć cztery ufortyfikowane obozy i zabarykadować Sekwanę żelaznymi łańcuchami, całkowicie otaczając miasto, a Anglicy zamierzali zagłodzić obrońców.Książę Burgundii, Jan Nieustraszony, zdobyłParyż , ale nie podjął próby uratowania Rouen i radził obywatelom, aby dbali o siebie.W grudniu mieszkańcy jedli koty, psy, konie, a nawet myszy.Ulice były pełne głodujących obywateli.Pomimo kilku lotów bojowych prowadzonych przez francuski garnizon, ten stan rzeczy trwał.Francuzi poddali się 19 stycznia.Henry zajął całą Normandię, z wyjątkiem Mont-Saint-Michel, które oparło się blokadzie.Rouen stało się główną bazą angielską w północnej Francji, pozwalając Henry'emu na rozpoczęcie kampanii w Paryżu i dalej na południe kraju.

Z powodu druzgocącej klęski pod Azincourt wojska Jana Nieustraszonego przystąpiły do ​​zdobyciaParyża .30 maja 1418 r. Zdobył miasto, ale nie przed ucieczką nowego delfina, przyszłego Karola VII Francji.Następnie John osiedlił się w Paryżu i został protektorem króla.Chociaż Jan nie był otwartym sojusznikiem Anglików, nie zrobił nic, aby zapobiec kapitulacji Rouen w 1419 r. Z całą północną Francją w rękach Anglików i Paryżem okupowanym przez Burgundię, Delfin próbował doprowadzić do pojednania z Janem.Spotkali się w lipcu i przysięgli pokój na moście w Pouilly, niedaleko Melun.Ponieważ spotkanie w Pouilly nie zapewniło wystarczająco pokoju, Dauphin zaproponował nową rozmowę, która miała się odbyć 10 września 1419 r. Na moście w Montereau.Jan z Burgundii był obecny ze swoją eskortą na spotkaniu, które uważał za spotkanie dyplomatyczne.Został jednak zamordowany przez towarzyszy Delfina.Później został pochowany w Dijon.Następnie jego syn i następca Filip Dobry zawarł sojusz z Anglikami, co przedłużyło wojnę stuletnią o dziesięciolecia i spowodowało nieobliczalne szkody we Francji i jej poddanych.

Traktat z Troyes był umową, zgodnie z którą król Anglii Henryk V i jego spadkobiercy odziedziczą tron ​​​​francuski po śmierci króla Francji Karola VI.Został formalnie podpisany we francuskim mieście Troyes 21 maja 1420 r. W następstwie udanej kampanii wojskowej Henryka we Francji.W tym samym roku Henryk poślubia Katarzynę de Valois, córkę Karola VI, a ich spadkobierca miał odziedziczyć oba królestwa.Delfin Karol VII zostaje uznany za nieślubnego.

Armia szkocka została zebrana pod dowództwem Jana, hrabiego Buchan i Archibalda, hrabiego Wigtown, a od końca 1419 do 1421 r. Armia szkocka stała się ostoją obrony Doliny Dolnej Loary przez Delfina.Kiedy Henryk wrócił do Anglii w 1421 roku, pozostawił swojego przypuszczalnego spadkobiercę, Tomasza, księcia Clarence, na czele pozostałej armii.Postępując zgodnie z instrukcjami króla, Clarence poprowadził 4000 ludzi w najazdach przez prowincje Anjou i Maine.Ten szwoleżer napotkał niewielki opór i do Wielkiego Piątku 21 marca armia angielska rozbiła obóz w pobliżu małego miasteczka Vieil-Baugé.Armia francusko-szkocka licząca około 5000 osób również przybyła w rejon Vieil-Baugé, aby zablokować postęp armii angielskiej.Istnieje kilka relacji z bitwy pod Baugé;mogą różnić się szczegółami;jednak większość zgadza się, że głównym czynnikiem zwycięstwa francusko-szkockiego była pochopność księcia Clarence.Wydaje się, że Clarence nie zdawał sobie sprawy, jak liczna była armia francusko-szkocka, ponieważ postanowił polegać na elemencie zaskoczenia i natychmiastowego ataku.Bitwa zakończyła się wielką porażką Anglików.

Kiedy Henryk przebywał na północy Anglii, został poinformowany o katastrofie w Baugé i śmierci brata.Współcześni mówią, że zniósł tę wiadomość mężnie.Henryk wrócił do Francji z armią liczącą 4000–5000 ludzi.Przybył do Calais 10 czerwca 1421 r. i natychmiast wyruszył, by odciążyć księcia Exeter w Paryżu.Stolica była zagrożona przez siły francuskie stacjonujące w Dreux, Meaux i Joigny.Król dość łatwo oblegał i zdobył Dreux, a następnie udał się na południe, zdobywając Vendôme i Beaugency przed marszem na Orlean.Nie miał wystarczających zapasów, aby oblegać tak duże i dobrze bronione miasto, więc po trzech dniach wyruszył na północ, by zdobyć Villeneuve-le-Roy.Dokonawszy tego, Henryk pomaszerował na Meaux z armią liczącą ponad 20 000 ludzi. Obroną miasta dowodził Bękart z Vaurus, pod każdym względem okrutny i zły, ale mimo to dzielny dowódca.Oblężenie rozpoczęło się 6 października 1421 r., wydobycie i bombardowanie szybko zburzyło mury.W armii angielskiej zaczęły narastać straty.W miarę trwania oblężenia sam Henryk zachorował, chociaż odmówił wyjazdu do czasu zakończenia oblężenia.9 maja 1422 r. Miasto Meaux poddało się, chociaż garnizon się trzymał.Pod ciągłym bombardowaniem garnizon poddał się również 10 maja, po siedmiomiesięcznym oblężeniu.

Henryk V zmarł 31 sierpnia 1422 roku w Château de Vincennes.Był osłabiony przez czerwonkę, zaraził się podczas oblężenia Meaux i pod koniec podróży musiał być niesiony w lektyce.Możliwym czynnikiem przyczyniającym się do tego jest udar cieplny;ostatniego dnia, kiedy był aktywny, jechał w pełnej zbroi w piekielnym upale.Miał 35 lat i panował przez dziewięć lat.Krótko przed śmiercią Henryk V mianował swojego brata, Jana, księcia Bedford, regentem Francji w imieniu swojego syna, Henryka VI, króla Anglii, wówczas zaledwie kilkumiesięcznego.Henryk V nie dożył koronacji na króla Francji, jak mógł się spodziewać po traktacie w Troyes, ponieważ Karol VI, którego został mianowany spadkobiercą, przeżył go o dwa miesiące.

Wczesnym latem 1423 roku francuski Dauphin Charles zebrał armię w Bourges z zamiarem inwazji na terytorium Burgundii.Ta armia francuska składała się z dużej liczby Szkotów pod dowództwem Sir Johna Stewarta z Darnley, który dowodził całą mieszaną siłą, a także najemników hiszpańskich i lombardzkich.Ta armia oblegała miasto Cravant.Garnizon Cravant poprosił o pomoc księżną wdowę Burgundii, która zebrała wojska, az kolei szukała wsparcia u angielskich sojuszników Burgundii, co miało nadejść.Dwie sprzymierzone armie, jedna angielska, jedna burgundzka, spotkały się pod Auxerre 29 lipca.Zbliżając się do miasta od strony rzeki, alianci zobaczyli, że armia francuska zmieniła pozycję i czeka na nich na drugim brzegu.Przez trzy godziny siły obserwowały się nawzajem, żadne z nich nie chciało podjąć próby przeprawy przez przeciwną rzekę.W końcu szkoccy łucznicy zaczęli strzelać w szeregi aliantów.Odpowiedziała aliancka artyleria, wspierana przez własnych łuczników i kuszników.Widząc, że delfiniści ponoszą straty i ulegają dezorganizacji, Salisbury przejął inicjatywę i jego armia zaczęła przekraczać sięgającą do pasa rzekę, szeroką na około 50 metrów, pod osłoną ostrzału strzał angielskich łuczników.Francuzi zaczęli się wycofywać, ale Szkoci odmówili ucieczki i walczyli dalej, by zostać wyciętymi setkami.Być może 1200–3000 z nich padło na przyczółku lub wzdłuż brzegów rzeki, a ponad 2000 wzięto do niewoli.Siły Delfina wycofały się nad Loarę.

We wrześniu 1423 roku John de la Pole opuścił Normandię z 2000 żołnierzami i 800 łucznikami, aby wyruszyć na najazd na Maine i Anjou.Zajął Segré i tam zebrał ogromną kolekcję łupów oraz stado 1200 byków i krów, po czym wyruszył z powrotem do Normandii, biorąc po drodze zakładników.Podczas bitwy Anglicy, z długim taborem, ale maszerującym w dobrym porządku, ustawili wielkie paliki, za którymi mogli się wycofać w przypadku ataku kawalerii.Piechota ruszyła do przodu, a konwój wozów i żołnierzy zamknął drogę na tyły.Trémigon, Loré i Coulonges chcieli podjąć próbę obrony, ale byli zbyt silni;odwrócili się i zaatakowali Anglików z flanki, którzy zostali złamani i osaczeni przy dużym rowie, tracąc porządek.Żołnierze piechoty następnie posunęli się naprzód i walczyli wręcz.Anglicy nie byli w stanie długo wytrzymać ataku.Rezultatem była rzeź, w której zginęło od 1200 do 1400 żołnierzy sił angielskich, a 2-300 zginęło w pościgu.

Jeden z regentów Henryka VI, Humphrey, książę Gloucester, poślubia Jacqueline, hrabinę Hainaut, i najeżdża Holandię, aby odzyskać jej dawne panowania, doprowadzając go do bezpośredniego konfliktu z Filipem III, księciem Burgundii.W 1424 roku Jaqueline i Humphrey wylądowali z siłami angielskimi i szybko opanowali Hainaut.Śmierć Jana Bawarskiego w styczniu 1425 r. Doprowadziła do krótkiej kampanii sił burgundzkich w pogoni za roszczeniami Filipa i Anglicy zostali wyparci.Jaqueline zakończyła wojnę w areszcie Filipa, ale we wrześniu 1425 uciekła do Goudy, gdzie ponownie dochodziła swoich praw.Jako przywódczyni Haków czerpała większość poparcia ze strony drobnej szlachty i małych miasteczek.Jej przeciwnicy, Codowie, wywodzili się głównie z mieszczan z miast, w tym z Rotterdamu i Dordrechtu.

W sierpniu nowa armia francusko-szkocka przygotowywała się do marszu w celu odciążenia fortecy Ivry, która była oblężona przez księcia Bedford.15 sierpnia Bedford otrzymał wiadomość, że Verneuil jest w rękach Francuzów i udał się tam tak szybko, jak tylko mógł.Kiedy dwa dni później zbliżał się do miasta, Szkoci przekonali swoich francuskich towarzyszy, by się stawiły.Bitwa rozpoczęła się od krótkiej wymiany łuczników między angielskimi długimi łucznikami a szkockimi łucznikami, po czym siła 2000 mediolańskiej ciężkiej kawalerii po stronie francuskiej przeprowadziła szarżę kawalerii, która odepchnęła nieskuteczną zaporę ze strzał angielskich i drewniane kołki łuczników, przebiła formację Anglików. zbrojnych i rozproszyli jedno skrzydło swoich łuczników.Walcząc pieszo, dobrze opancerzeni anglo-normańscy i francusko-szkoccy zbrojni starli się na otwartej przestrzeni w zaciekłej walce wręcz, która trwała około 45 minut.Angielscy łucznicy zreformowali się i przyłączyli się do walki.Zbrojni francuscy w końcu złamali się i zostali wymordowani, a w szczególności Szkoci nie otrzymali ani jednej czwartej od Anglików.Rezultatem bitwy było praktycznie zniszczenie armii polowej Delfina.Po Verneuil Anglicy byli w stanie umocnić swoją pozycję w Normandii.Armia Szkocji jako odrębna jednostka przestała odgrywać znaczącą rolę w wojnie stuletniej, chociaż wielu Szkotów pozostało w służbie francuskiej.

Jaqueline poprosiła o wsparcie swojego męża Humphreya, który był w Anglii, i postanowił zebrać siły 1500 żołnierzy angielskich, aby ją wzmocnić, na czele z Walterem FitzWalterem, 7. baronem FitzWalterem.W międzyczasie armia Jaqueline pokonała burgundzkie siły miejskiej milicji w bitwie pod Alphen 22 października 1425 r. Książę Filip był bardzo zawiadomiony o zgromadzeniu sił angielskich i zebrał flotę, aby przechwycić je na morzu.Chociaż udało mu się złapać niewielką część sił angielskich, składającą się z 300 ludzi, większość sił angielskich dotarła na ląd w porcie Brouwersshaven, gdzie spotkali się ze swoimi sojusznikami zelandii.Siły Zeelander pozwoliły swoim przeciwnikom wylądować bez sprzeciwu z łodzi, być może mając nadzieję na triumf podobny do Azincourt z pomocą swoich angielskich sojuszników.Kiedy jednak Burgundowie wciąż schodzili na ląd, Anglicy poprowadzili atak, posuwając się w dobrym porządku, wydając wielki okrzyk i dmąc w trąby.Wojska angielskie zostały zbombardowane przez armatę i salwę arbalestowych bełtów milicji.Dobrze zdyscyplinowani angielscy łucznicy trzymali się mocno, a następnie strzelali z długich łuków, szybko rozpraszając kuszników w nieładzie.Dobrze opancerzeni i równie zdyscyplinowani rycerze burgundzcy posunęli się następnie naprzód i zmierzyli się z angielskimi zbrojnymi.Nie mogąc wytrzymać zaciekłego ataku rycerzy, angielscy zbrojni i łucznicy zostali zepchnięci na groblę i praktycznie zniszczeni.Strata była druzgocąca dla sprawy Jacqueline.

Pod koniec 1425 roku Jean, książę Bretanii, zmienił swoją lojalność z Anglików na Karola Delfina.W odwecie Sir Thomas Rempston najechał księstwo z niewielką armią w styczniu 1426 r., Przedostając się do stolicy Rennes, po czym wycofał się do St. James-de-Beuvron na granicy normańskiej.Książę brata Bretanii, Arthur de Richemont, nowo mianowany konstabl Francji, rzucił bratu z pomocą.Richemont pospiesznie zebrał armię w całej Bretanii w lutym i zebrał swoje siły w Antrain.Nowo zebrane siły bretońskie najpierw schwytały Pontorson, wykonując egzekucję na wszystkich ocalałych angielskich obrońcach i całkowicie niszcząc mur po zajęciu miasta.Pod koniec lutego armia Richemonta maszerowała następnie na St. James.Rempston miał znaczną przewagę liczebną, z 600 ludźmi do 16-tysięcznej feudalnej hordy Richemonta.Richemont niechętnie przeprowadzał pełny atak wojskami tak słabej jakości.Po odbyciu narady wojennej ze swoimi oficerami postanowił zaatakować mury przez dwa wyłomy.6 marca Francuzi zaatakowali siłą.Przez cały dzień wojska Rempstona utrzymywały wyłomy, ale atak konstabla nie ustał.Angielscy obrońcy wykorzystali panikę, która wybuchła wśród w dużej mierze źle wyszkolonej milicji bretońskiej, aby zadać ciężkie straty uciekającym wojskom bretońskim.Podczas chaotycznego odwrotu setki ludzi utonęło podczas przeprawy przez pobliską rzekę, a wielu innych padło od śmiercionośnych bełtów z kusz obrońców.

W 1428 roku Anglicy oblegali Orlean, jedno z najsilniej bronionych miast w Europie, dysponujące większą liczbą armat niż Francuzi.Jednak jedno z francuskich dział zdołało zabić angielskiego dowódcę, hrabiego Salisbury.Siły angielskie utrzymywały wokół miasta kilka małych fortec, skoncentrowanych na obszarach, na których Francuzi mogli dostarczać zaopatrzenie do miasta.Karol VII spotkał Joannę po raz pierwszy na dworze królewskim w Chinon pod koniec lutego lub na początku marca 1429 r., Kiedy miała siedemnaście lat, a on dwadzieścia sześć.Powiedziała mu, że przybyła, by przerwać oblężenie Orleanu i poprowadzić go do Reims na koronację.Delfin zamówił dla niej zbroję płytową.Zaprojektowała własny sztandar i kazała przynieść jej miecz spod ołtarza w kościele w Sainte-Catherine-de-Fierbois.Przed przybyciem Joanny do Chinon sytuacja strategiczna Armagnac była zła, ale nie beznadziejna.Siły Armagnac były przygotowane do przetrwania przedłużającego się oblężenia Orleanu, Burgundowie niedawno wycofali się z oblężenia z powodu nieporozumień dotyczących terytorium, a Anglicy debatowali, czy kontynuować.Niemniej jednak, po prawie stuleciu wojny, Armagnacowie zostali zdemoralizowani.Kiedy Joan dołączyła do sprawy Dauphina, jej osobowość zaczęła podnosić ich na duchu, inspirując oddanie i nadzieję na boską pomoc, a oni zaatakowali angielskie reduty, zmuszając Anglików do zniesienia oblężenia.

Bezpośrednią przyczyną bitwy była próba przechwycenia konwoju zaopatrzeniowego zmierzającego do armii angielskiej pod Orleanem przez siły francuskie i szkockie, dowodzone przez Karola Burbona i Sir Johna Stewarta z Darnley .Anglicy oblegali miasto od października ubiegłego roku.Ten konwój zaopatrzeniowy był eskortowany przez siły angielskie pod dowództwem Sir Johna Fastolfa i został wyposażony w Paryżu, skąd wyruszył jakiś czas wcześniej.Bitwa została zdecydowanie wygrana przez Anglików.

Kampania nad Loarą była kampanią rozpoczętą przez Joannę d'Arc podczas wojny stuletniej.Loara została oczyszczona ze wszystkich wojsk angielskich i burgundzkich.Joan i Jan II, książę Alençon, maszerowali, by schwytać Jargeau od hrabiego Suffolk.Anglicy mieli 700 żołnierzy, aby stawić czoła 1200 żołnierzom francuskim.Następnie bitwa rozpoczęła się od francuskiego ataku na przedmieścia.Angielscy obrońcy opuścili mury miejskie, a Francuzi wycofali się.Joanna d'Arc użyła swojego sztandaru, aby rozpocząć francuski wiec.Anglicy wycofali się pod mury miejskie, a Francuzi nocowali na przedmieściach.Joanna d'Arc zainicjowała atak na mury miejskie, przeżywając kamienny pocisk, który rozpadł się na pół, uderzając w jej hełm, gdy wspinała się po drabinie.Anglicy ponieśli ciężkie straty.Większość szacunków podaje liczbę 300–400 z około 700 walczących.Suffolk został więźniem.

Po bitwie pod Jargeau Joan przeniosła swoją armię do Meung-sur-Loire.Tam zdecydowała się na atak.Angielska obrona w Meung-sur-Loire składała się z trzech elementów: otoczonego murami miasta, fortyfikacji na moście i dużego otoczonego murami zamku tuż za miastem.Zamek służył jako siedziba angielskiego dowództwa Johna Lorda Talbota i Thomasa Lorda Scalesa.Joanna d'Arc i książę Jan II z Alençon kontrolowali siły, w skład których wchodzili kapitanowie Jean d'Orléans, Gilles de Rais, Jean Poton de Xaintrailles i La Hire.Szacunki dotyczące siły liczbowej różnią się, a Journal du Siège d'Orléans podaje 6000 - 7000 dla Francuzów.Tak duża liczba prawdopodobnie obejmuje niewalczących.Liczby sił angielskich pozostają niepewne, ale są niższe niż francuskie.Prowadzili ich Lord Talbot i Lord Scales.Omijając miasto i zamek, przypuścili frontalny atak na obwarowania mostu, zdobyli go w ciągu jednego dnia i utworzyli garnizon.Utrudniało to angielski ruch na południe od Loary.

Joan rozpoczęła atak na Beaugency.Joanna d'Arc i książę Jan II z Alençon kontrolowali siły, w skład których wchodzili kapitanowie Jean d'Orléans, Gilles de Rais, Jean Poton de Xaintrailles i La Hire.John Talbot prowadził angielską obronę.Zrywając ze zwyczajem oblężniczym, armia francuska po zdobyciu mostu w Meung-sur-Loire 15 czerwca nie zaatakowała tego miasta ani jego zamku, ale następnego dnia zaatakowała sąsiednie Beaugency.W przeciwieństwie do Meung-sur-Loire główna twierdza w Beaugency znajdowała się wewnątrz murów miejskich.W pierwszym dniu walk Anglicy opuścili miasto i wycofali się do zamku.Francuzi zbombardowali zamek ogniem artyleryjskim.Tego wieczoru przybył de Richemont i jego siła.Słysząc wieści o angielskich siłach ratunkowych zbliżających się z Paryża pod dowództwem Sir Johna Fastolfa, d'Alençon wynegocjował kapitulację Anglików i udzielił im bezpiecznego wyjścia z Beaugency.

Angielska armia wzmacniająca pod dowództwem Sir Johna Fastolfa opuściła Paryż po klęsce pod Orleanem.Francuzi posunęli się szybko, zdobywając trzy mosty i akceptując kapitulację Anglików pod Beaugency dzień przed przybyciem armii Fastolfa.Francuzi, wierząc, że nie będą w stanie pokonać w pełni przygotowanej armii angielskiej w otwartej bitwie, przeczesywali okolicę w nadziei, że znajdą Anglików nieprzygotowanych i bezbronnych.Anglicy celowali w otwartych bitwach;zajęli pozycję, której dokładna lokalizacja jest nieznana, ale tradycyjnie uważa się, że znajduje się ona w pobliżu maleńkiej wioski Patay.Fastolf, John Talbot i Sir Thomas de Scales dowodzili Anglikami.Na wieść o pozycji Anglików około 1500 ludzi pod dowództwem kapitanów La Hire i Jean Poton de Xaintrailles, tworzących ciężko uzbrojoną i opancerzoną awangardę kawalerii armii francuskiej, zaatakowało Anglików.Bitwa szybko przerodziła się w ucieczkę, a każdy Anglik na koniu uciekł, podczas gdy piechota, złożona głównie z łuczników, została masowo wyrwana.Łucznicy nigdy nie byli przeznaczeni do walki z opancerzonymi rycerzami bez wsparcia, z wyjątkiem przygotowanych pozycji, na których rycerze nie mogli ich zaatakować, i zostali zmasakrowani.Po raz pierwszy francuska taktyka dużego frontalnego ataku kawalerii powiodła się i przyniosła decydujące rezultaty.W kampanii nad Loarą Joan odniosła wielkie zwycięstwo nad Anglikami we wszystkich bitwach i wypędziła ich z rzeki Loary, po czym skierowała Fastolfa z powrotem do Paryża, skąd wyruszył.

Joan udała się do Compiègne w maju następnego roku, aby pomóc w obronie miasta przed oblężeniem Anglików i Burgundów.W dniu 23 maja 1430 roku była z siłą, która próbowała zaatakować obóz burgundzki w Margny na północ od Compiègne, ale wpadła w zasadzkę i została schwytana.Joanna została uwięziona przez Burgundów w zamku Beaurevoir.Podjęła kilka prób ucieczki.Anglicy negocjowali ze swoimi burgundzkimi sojusznikami przekazanie jej pod ich opiekę.Anglicy przenieśli Joannę do miasta Rouen, które służyło jako ich główna kwatera główna we Francji.Armagnacowie kilkakrotnie próbowali ją uratować, rozpoczynając kampanie wojskowe w kierunku Rouen, kiedy była tam przetrzymywana.Została stracona przez spalenie 30 maja 1431 r.

W roku 1434 francuski król Karol VII zwiększył kontrolę nad terytoriami na północ od Paryża, w tym Soissons, Compiègne, Senlis i Beauvais.Ze względu na swoje położenie Gerberoy okazał się dobrą placówką do zagrozenia okupowanej przez Anglików Normandii, a jeszcze silniejszy do ochrony pobliskiego Beauvais przed ewentualną rekonkwistą.Hrabia Arundel pojawił się 9 maja przed Gerberoy wraz z awangardą, która prawdopodobnie składała się z kilku rycerzy i wycofał się po krótkiej obserwacji doliny, czekając na przybycie głównych sił angielskich.Kolumna francuskiej kawalerii pod dowództwem La Hire opuściła miasto i ominęła pozycję angielskiej awangardy, aby przeprowadzić niespodziewany atak na Anglików maszerujących drogą do Gournay.Francuska kawaleria przybyła niezauważona do miejsca zwanego Les Epinettes, niedaleko Laudecourt, wioski niedaleko Gournay, a następnie zaatakowała główne siły angielskie.Po tym, jak La Hire i jego jeźdźcy zaatakowali Anglików na ulicach Gournai, doszło do ciężkich walk między obiema stronami, w których zginęło wielu angielskich żołnierzy i francuskiej kawalerii.Kiedy pojawiły się posiłki francuskie, pozostali żołnierze angielscy zdali sobie sprawę, że ich sytuacja jest teraz beznadziejna i wycofali się do Gerberoy.Podczas odwrotu Francuzi byli w stanie zabić dużą liczbę żołnierzy angielskich.

Bedford był jedyną osobą, która utrzymała Burgundię w sojuszu angielskim.Burgundy nie była w dobrych stosunkach z młodszym bratem Bedforda, Gloucesterem.Po śmierci Bedforda w 1435 roku Burgundia uznała się za zwolnioną z sojuszu angielskiego i podpisała traktat z Arras , przywracającParyż Karolowi VII we Francji .Jego lojalność pozostawała zmienna, ale skupienie się Burgundów na rozszerzeniu swoich domen na Niderlandy pozostawiło im niewiele energii do interwencji we Francji.Filip Dobry został osobiście zwolniony ze składania hołdu Karolowi VII (za współudział w zabójstwie ojca).

Henryk, który był z natury nieśmiały, pobożny i niechętny oszustwom i rozlewowi krwi, natychmiast pozwolił, by jego dwór został zdominowany przez kilku szlacheckich faworytów, którzy ścierali się w sprawie wojny francuskiej, gdy obejmował stery rządu w 1437 roku. śmierci króla Henryka V, Anglia straciła impet w wojnie stuletniej, podczas gdy dynastia Valois zyskała na popularności, począwszy od zwycięstw militarnych Joanny d'Arc w roku 1429. Młody król Henryk VI zaczął opowiadać się za polityką pokoju w Francji iw ten sposób faworyzował frakcję skupioną wokół kardynała Beauforta i Williama de la Pole, hrabiego Suffolk, którzy myśleli podobnie;książę Gloucester i Richard, książę Yorku, którzy opowiadali się za kontynuacją wojny, zostali zignorowani.Lojalność Burgundii pozostawała zmienna, ale skupienie się Anglików na rozszerzaniu swoich domen w Niderlandach pozostawiło im niewiele energii do interwencji w pozostałej części Francji.Długie rozejmy, które naznaczyły wojnę, dały Karolowi czas na scentralizowanie państwa francuskiego oraz reorganizację armii i rządu, zastępując feudalne pobory bardziej nowoczesną armią zawodową, która mogłaby dobrze wykorzystać swoją przewagę liczebną.Zamek, który kiedyś można było zdobyć tylko po długotrwałym oblężeniu, teraz padł po kilku dniach od ostrzału armatniego.Artyleria francuska zyskała reputację najlepszej na świecie.

Traktat z Tours był próbą porozumienia pokojowego między Henrykiem VI z Anglii i Karolem VII z Francji, zawartego przez ich wysłanników 28 maja 1444 r. W ostatnich latach wojny stuletniej.Warunki przewidywały małżeństwo siostrzenicy Karola VII, Małgorzaty Andegaweńskiej, z Henrykiem VI oraz ustanowienie dwuletniego rozejmu – później przedłużonego – między królestwami Anglii i Francji .W zamian za małżeństwo Karol chciał zajmowanego przez Anglików obszaru Maine w północnej Francji, na południe od Normandii.Traktat był postrzegany jako poważna porażka Anglii, ponieważ panna młoda zapewniona Henrykowi VI była kiepskim partnerem, będąc siostrzenicą Karola VII tylko przez małżeństwo, a poza tym była z nim spokrewniona tylko daleko.Jej małżeństwo również odbyło się bez posagu, ponieważ Margaret była córką zubożałego księcia René z Anjou, a za ślub miał również zapłacić Henryk.Henryk uważał, że traktat był pierwszym krokiem w kierunku trwałego pokoju, podczas gdy Karol zamierzał wykorzystać go wyłącznie dla korzyści militarnej.Rozejm upadł w 1449 roku, a Anglia szybko straciła to, co pozostało ze swoich ziem francuskich, kończąc wojnę stuletnią.Francuzi przejęli inicjatywę i do 1444 roku panowanie angielskie we Francji ograniczało się do Normandii na północy i pasa ziemi w Gaskonii na południowym zachodzie, podczas gdy Karol VII rządził Paryżem i resztą Francji przy wsparciu większości francuskiej szlachty regionalnej.

Francuzi pod rządami Karola VII wykorzystali czas oferowany przez traktat z Tours w 1444 r., Aby zreorganizować i ożywić swoje armie.Anglicy, bez wyraźnego przywództwa ze strony słabego Henryka VI, byli rozproszeni i niebezpiecznie słabi.Kiedy Francuzi zerwali rozejm w czerwcu 1449 r., byli w znacznie lepszej sytuacji.Anglicy zebrali małą armię zimą 1449 roku. Licząca około 3400 ludzi, została wysłana z Portsmouth do Cherbourga pod dowództwem Sir Thomasa Kyriella.Po wylądowaniu 15 marca 1450 r. Armia Kyriella została wzmocniona siłami wyciągniętymi z normańskich garnizonów.Na.Formigny, Francuzi rozpoczęli starcie nieudanym atakiem na pozycję Anglików z ich zsiadłymi zbrojnymi.Szarże francuskiej kawalerii na angielskich flankach również zostały pokonane.Następnie Clermont rozmieścił dwa kulweryny, aby otworzyły ogień do angielskich obrońców.Nie mogąc wytrzymać ognia, Anglicy zaatakowali i zdobyli działa.Armia francuska była teraz w rozsypce.W tym momencie kawaleria bretońska pod dowództwem Richemonta przybyła z południa, przekroczywszy Aure i zbliżyła się do sił angielskich od flanki.Kiedy jego ludzie zabierali francuskie działa, Kyriell przesunął siły w lewo, aby stawić czoła nowemu zagrożeniu.Clermont odpowiedział atakiem ponownie.Porzuciwszy przygotowane pozycje, siły angielskie zostały zaatakowane przez bretońską kawalerię Richemonta i zmasakrowane.Kyriell został schwytany, a jego armia zniszczona.Niewielka siła pod dowództwem Sir Matthew Gougha była w stanie uciec.Armia Kyriella przestała istnieć.Bez innych znaczących sił angielskich w Normandii cały region szybko padł ofiarą zwycięskich Francuzów.Caen zostało zdobyte 12 czerwca, a Cherbourg, ostatnia angielska forteca w Normandii, upadł 12 sierpnia.

Po zdobyciu Bordeaux przez Francuzów w 1451 roku przez wojska Karola VII wojna stuletnia wydawała się dobiegać końca.Anglicy skupili się przede wszystkim na wzmocnieniu swojej jedynej pozostałej posiadłości, Calais, i pilnowaniu mórz.Obywatele Bordeaux uważali się za poddanych angielskiego monarchy i wysłali posłańców do Henryka VI, króla Anglii, żądając odbicia prowincji.17 października 1452 r. John Talbot, hrabia Shrewsbury, wylądował w pobliżu Bordeaux z siłą 3000 ludzi.Przy współpracy mieszczan Talbot z łatwością zajął miasto 23 października.Następnie Anglicy przejęli kontrolę nad większością zachodniej Gaskonii do końca roku.Francuzi wiedzieli, że nadchodzi ekspedycja, ale spodziewali się, że przejdzie ona przez Normandię.Po tej niespodziance Karol VII przygotowywał swoje siły przez zimę i na początku 1453 roku był gotowy do kontrataku.

Karol najechał Guyenne z trzema oddzielnymi armiami, wszystkie skierowały się do Bordeaux.Talbot otrzymał 3000 dodatkowych ludzi, posiłki prowadzone przez jego czwartego i ulubionego syna, Johna, wicehrabiego Lisle.Francuzi oblegali Castillon (około 40 kilometrów (25 mil) na wschód od Bordeaux) 8 lipca.Talbot przystał na prośby przywódców miasta, porzucając swój pierwotny plan oczekiwania w Bordeaux na więcej posiłków i wyruszył na odciążenie garnizonu.Armią francuską dowodził komitet;Oficer uzbrojenia Karola VII, Jean Bureau, rozplanował obóz, aby zmaksymalizować siłę francuskiej artylerii.W ustawieniu obronnym siły Biura zbudowały park artyleryjski poza zasięgiem dział Castillona.Według Desmonda Sewarda park „składał się z głębokiego rowu, za którym znajdowała się ściana ziemi wzmocniona pniami drzew; jego najbardziej niezwykłą cechą była nieregularna, falista linia rowu i robót ziemnych, które umożliwiały działom amfiladę jakichkolwiek napastników”.Park obejmował do 300 dział różnej wielkości i był chroniony rowem i palisadą z trzech stron oraz stromym brzegiem rzeki Lidoire z czwartej.Talbot opuścił Bordeaux 16 lipca.Zdystansował większość swoich sił, docierając do Libourne przed zachodem słońca z zaledwie 500 zbrojnymi i 800 konnymi łucznikami.Następnego dnia siły te pokonały mały francuski oddział łuczników stacjonujący w klasztorze niedaleko Castillon.Wraz ze wzrostem morale związanym ze zwycięstwem w klasztorze, Talbot parł naprzód z powodu doniesień o wycofywaniu się Francuzów.Jednak chmura kurzu opuszczająca obóz, którą mieszczanie wskazywali jako odwrót, została w rzeczywistości stworzona przez wyjeżdżających przed bitwą obozowiczów.Anglicy posuwali się naprzód, ale wkrótce napotkali pełną siłę armii francuskiej.Pomimo przewagi liczebnej i bezbronnej pozycji, Talbot rozkazał swoim ludziom kontynuować walkę.Bitwa zakończyła się ucieczką Anglików, a Talbot i jego syn zginęli.Toczy się dyskusja na temat okoliczności śmierci Talbota, ale wydaje się, że jego koń został zabity strzałem armatnim, a jego masa przygwoździła go, francuski łucznik z kolei zabił go toporem.Wraz ze śmiercią Talbota angielska władza w Gaskonii podupadła, a Francuzi odzyskali Bordeaux 19 października.Dla żadnej ze stron nie było oczywiste, że okres konfliktu dobiegł końca.Z perspektywy czasu bitwa stanowi decydujący punkt zwrotny w historii i jest cytowana jako punkt końcowy okresu znanego jako wojna stuletnia.

Henryk VI z Anglii stracił zdolność umysłową pod koniec 1453 roku, co doprowadziło do wybuchuWojny Dwóch Róż w Anglii .Niektórzy spekulowali, że wiadomość o klęsce pod Castillon doprowadziła go do załamania psychicznego.Korona angielska straciła wszystkie swoje posiadłości kontynentalne, z wyjątkiem Pale of Calais, która była ostatnią posiadłością angielską we Francji kontynentalnej, oraz Wysp Normandzkich, historycznie części Księstwa Normandii, a tym samym Królestwa Francji.Calais zostało utracone w 1558 roku.Traktat z Picquigny (1475) formalnie zakończył wojnę stuletnią, kiedy Edward zrzekł się roszczeń do tronu Francji.Ludwik XI miał zapłacić Edwardowi IV z góry 75 000 koron, co było zasadniczo łapówką za powrót do Anglii i nie chwytanie za broń w celu dochodzenia roszczeń do tronu francuskiego.Otrzymywał wówczas roczną emeryturę w wysokości 50 000 koron.Również król Francji miał wypłacić 50 000 koron za zdetronizowaną angielską królową Małgorzatę Andegaweńską, która była pod opieką Edwarda.Obejmował również emerytury dla wielu lordów Edwarda.