Play button

1809 - 1809

Тав дахь эвслийн дайн



Тав дахь эвслийн дайн бол 1809 онд болсон Европын мөргөлдөөн бөгөөд Наполеоны дайн ба эвслийн дайны нэг хэсэг байв.Гол мөргөлдөөн Европын төв хэсэгт Францисийн I-ийн Австрийн эзэнт гүрэн ба Наполеоны Францын эзэнт гүрний хооронд болсон.Францчуудыг Италийн Вант Улс, Рейнийн Холбоо , Варшавын Гүнт улс зэрэг үйлчлүүлэгч улсууд нь дэмжиж байв.Австри улсыг Их Британи, Португал, Испани, Сардини, Сицилийн вант улсуудыг багтаасан тавдугаар эвсэл дэмжиж байсан ч сүүлийн хоёр нь тулалдаанд оролцоогүй.1809 оны эхээр Францын армийн ихэнх хэсэг Их Британи,Испани , Португалийн эсрэг хойгийн дайнд оролцов.Франц Германаас 108,000 цэргээ гаргасны дараа Австри 1803-1806 оны Гуравдугаар эвслийн дайнд алдсан газар нутгаа эргүүлэн авахаар Франц руу довтлов.Австричууд Прусс тэднийг хуучин холбоотон гэдгээрээ дэмжинэ гэж найдаж байсан ч Прусс төвийг сахихыг сонгосон.
HistoryMaps Shop

Дэлгүүр зочлох

1809 Jan 1

Пролог

Europe
1807 онд Франц Португалийг Их Британийн эсрэг арилжааны хориг тавьсан эх газрын системд нэгдэхийг оролдсон.Португалийн хунтайж Регент Жон нэгдэхээс татгалзахад Наполеон генерал Жунотыг 1807 онд Португал руу довтлохоор илгээж, зургаан жилийн хойгийн дайнд хүргэв.1805 онд Австри ялагдсаны дараа тус улс гурван жил армидаа шинэчлэл хийсэн.Испанид болсон үйл явдлуудад урам зориг авсан Австри ялагдлынхаа өшөөг авч, алдсан газар нутаг, хүчээ эргүүлэн авахын тулд Францтай дахин сөргөлдөхийг эрэлхийлэв.Австри улсад төв Европт холбоотон байгаагүй.Австри, Прусс улсууд Их Британид цэргийн кампанит ажлыг санхүүжүүлэхийг хүсч, Герман руу Британийн цэргийн экспедицийг явуулахыг хүсчээ.Австри улс 250,000 фунт стерлингийн мөнгө авч, цаашдын зардалд зориулж нэг сая фунт стерлинг өгөхөөр амласан.Их Британи нам дор улсууд руу экспедиц хийж, Испани дахь кампанит ажилаа шинэчлэхээ амлав.Прусс дайны эсрэг шийдвэр гаргасны дараа тавдугаар эвсэл нь Австри, Их Британи, Португал, Испани, Сицили, Сардиниас албан ёсоор бүрдсэн боловч Австри улс байлдааны хүчин чармайлтын дийлэнх нь байв.Оросууд Францтай холбоотон байсан ч төвийг сахисан хэвээр байв.
Тиролийн бослого
Франц Дефреггерийн 1809 оны дайны үеэр Тиролийн цэргүүдийн эх орондоо ирсэн нь ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Apr 1

Тиролийн бослого

Tyrol, Austria
Бослогын гол шалтгаан нь 1809 оны 3-р сарын 12, 13-нд Аксасын эрх баригчид Баварийн армид дуудагдах ёстой байсан залуусыг Инсбрук руу ниссэн явдал байв. Партизанууд Вена дахь Австрийн шүүхтэй холбоо тогтоосон хэвээр байв. Тэдний хоолойгоор Инсбрукт төрсөн Хофрат Барон Жозеф Хормайр, Австрийн хамба лам Жонны дотны найз.Арчдук Жон Бавари нь Австрийн газар нутагт зүй ёсоор харьяалагддаг Тиролын бүх эрхийг алдсан тул Баварийн эзлэн түрэмгийллийн эсрэг аливаа эсэргүүцэл нь хууль ёсны байх болно гэж тодорхой хэлсэн.
Бергиселийн тулаанууд
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Apr 12

Бергиселийн тулаанууд

Bergisel, Austria
Бергиселийн тулалдаан нь Францын эзэн хаан I Наполеон ба Баварийн вант улсуудын хооронд Тиролийн цэргүүд болон Австрийн энгийн цэргүүдийн эсрэг Инсбрукийн ойролцоох Бергизелийн толгод дээр хийсэн дөрвөн тулаан байв.1809 оны 5-р сарын 25, 5-р сарын 29, 8-р сарын 13, 11-р сарын 1-нд болсон тулалдаан нь Тиролийн бослого ба Тав дахь эвслийн дайны нэг хэсэг байв.Австри улсад үнэнч Тиролийн цэргүүдийг Андреас Хофер, Йозеф Спекбахер, Питер Майр, Капучин эцэг Йоахим Хаспингер, хошууч Мартин Теймер нар удирдаж байв.Баварийн цэргүүдийг Францын маршал Франсуа Жозеф Лефебвр, Баварийн генерал Бернхард Эразмус фон Дерой, Карл Филипп фон Вреде нар удирдаж байжээ.Бослогын эхэн үед Инсбрукаас хөөгдсөний дараа Баваричууд хотыг хоёр удаа эзлэн авч, дахин хөөгдөв.Арваннэгдүгээр сард болсон сүүлчийн тулааны дараа бослогыг дарав.
Сацилийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Apr 15

Сацилийн тулаан

Sacile, Italy
Хэдийгээр Итали улсыг бага театр гэж үздэг байсан ч Чарльз, Хофкригсрат (Австрийн дээд командлал) хоёр корпусыг Өвөр Австрийн армид хуваарилж, генерал дер Каваллери Арчдук Жоныг тушаалаар томилов.Наполеон Австри улс дайн хийхээр төлөвлөж байгааг мэдэж байсан тул Ежен де Бохарнейсийн удирдлаган дор Италийн армийг бэхжүүлж, Францын бүрэлдэхүүнийг зургаан явган цэрэг, гурван морин дивиз болгон байгуулжээ.Баруун хойд Италийн зарим хэсэг Францад нэгдсэн тул эдгээр "Франц" цэргүүдийн ихэнх нь Италичууд байв.Франц-Италийн арми 70,000 цэргийг тоолж байсан ч тэд хойд Итали даяар тархсан байв.1809 оны 4-р сарын 10-нд Арчук Иоханы арми Итали руу довтолж, VIII Армеекорпууд Тарвисио, IX Армеекорпсууд Исонзогийн дунд хэсгийг гатлан ​​давшиж байв.Австрийн армийн төлөө ер бусын хурдацтай алхсаны дараа Альберт Гюлайгийн багана 4-р сарын 12-нд Удинийг эзэлсэн бөгөөд Игназ Гюлайгийн цэргүүд хоцрохгүй байв.Дөрөвдүгээр сарын 14 гэхэд Ежен Ламаркийн явган цэрэг болон дивизийн генерал Чарльз Рэндон де Пуллигийн луугуудын хамт Сасилийн ойролцоо зургаан дивизийг нэгтгэв.Үүнээс болж Евгений арми ирэх тулалдаанд дивизүүдийн цуглуулгаар тулалдаж байсан нь командлалын хяналтад сөргөөр нөлөөлөв.Франц-Италийн арми Сациле хотод 3000 хүн алагдаж, шархаджээ.Нэмэлт 3500 цэрэг, 19 буу, 23 сумны тэрэг, хоёр өнгө австричуудын гарт оров.Тестийг шархадсан байхад Пагес шархдаж, баригджээ.Смитийн хэлснээр, Австричууд 2617 хүн алагдаж, шархадсан, 532 хүн олзлогдсон, 697 хүн сураггүй алга болжээ.Арчдук Жон ялалтаа үргэлжлүүлэхгүй байхаар шийджээ.Наполеон хойд хүүгийнхээ төөрөлдсөнд уурлав
Австри-Польшийн дайн: Расзын тулаан
Расзын тулалдаанд Киприйн Годебскийн үхэл 1855 оны нэгдүгээр сарын Суходольскийн зурсан зураг ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Apr 19

Австри-Польшийн дайн: Расзын тулаан

Raszyn, Poland
Австри Варшавын Гүнт улс руу довтолж, анхны амжилтанд хүрсэн.Дөрөвдүгээр сарын 19-нд болсон Расжины тулалдаанд Пониатовскийн удирдсан Польшийн цэргүүд Австрийн цэргээс хоёр дахин их хүчийг зогсоосон (гэхдээ аль аль тал нь нөгөө талдаа шийдэмгий ялагдсангүй), Польшийн цэргүүд ухарч, Австричуудад Гүнт улсын нийслэл Варшавыг эзлэх боломжийг олгов. Пониатовски хотыг хамгаалахад хэцүү байх болно гэж шийдсэн бөгөөд үүний оронд армиа талбайдаа хөдөлгөөнт байлгаж, Висла мөрний зүүн (баруун) эрэг рүү гатлан ​​Австричуудыг өөр газар татахаар шийджээ.Хэд хэдэн тулалдаанд (Радзымин, Грохов, Островек) Польшийн цэргүүд Австрийн армийн элементүүдийг ялж, австричуудыг голын баруун эрэг рүү ухрахад хүргэв.
Теуген-Хаузены тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Apr 19

Теуген-Хаузены тулаан

Teugn, Germany
Теуген-Хаузены тулалдаан нь маршал Луи-Николас Давутаар удирдуулсан Францын III корпус болон Хогенцоллерн-Хечингений хунтайж Фридрих Франц Ксаверын командалсан Австрийн III Армиекорпс нарын хооронд тулалдсан.Тэр орой Австричууд ухрахад Францчууд өрсөлдөгчдөө хүндхэн ялалт байгууллаа.Мөн 4-р сарын 19-нд Абенсберг, Дюнцлинг, Регенсбург, Пфаффенхофен ан дер Илм хотын ойролцоох Арнхофенд мөргөлдөөн гарчээ.Теуген-Хаузены тулалдааны хамт энэхүү тулаан нь Экмюлийн тулалдаанд Францын ялалтаар өндөрлөсөн дөрвөн өдрийн кампанит ажлын эхний өдрийг тэмдэглэв.
Абенсбергийн тулаан
Наполеон Абенсбергт Баварийн болон Вюртембергийн цэргүүдэд хандан, Жан-Батист Дебрет (1810) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Apr 20

Абенсбергийн тулаан

Abensberg, Germany
Маршал Луис-Николас Давут өмнөх өдөр Теуген-Хаузены тулалдаанд шаргуу ялалт байгуулсны дараа Наполеон Абенс голын цаадах Австрийн хамгаалалтыг давахаар шийджээ.Абенсбергийн тулалдаан Францын эзэн хаан I Наполеоны удирдлаган дор Франц-Германы цэрэг, Австрийн Фельдмаршалл-Лейтенант Архицог Луис тэргүүтэй Австрийн хүчитгэсэн корпусын хооронд болсон.Өдөр өнгөрөхөд Фельдмаршалл-Лейтенант Иоганн фон Хиллер Австрийн зүүн жигүүрийг бүрдүүлсэн гурван корпусын командыг авахаар нэмэлт хүчний хамт ирэв.Энэ ажиллагаа Франц-Германы бүрэн ялалтаар өндөрлөв.Тэр өдөр Францын Регенсбургийн гарнизон бууж өгөв.
Ландшутын тулаан
Генерал Моутон Ландшут дахь гүүрээр 17-р шугамын дэглэмийн гранатлагчдыг удирддаг. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Apr 21

Ландшутын тулаан

Landshut, Germany
Яг үнэндээ Ландшутад хоёр удаагийн ажиллагаа явагдсан.Эхнийх нь 4-р сарын 16-нд Хиллер хамгаалж байсан Баварийн дивизийг хотоос шахан гаргах үед болсон.Тав хоногийн дараа Францчууд Абенсбергт ялалт байгуулсны дараа Австрийн армийн зүүн жигүүр (36,000 хүн) Ландшут руу ухарчээ (энэ хүчийг дахин Хиллер удирдсан).Наполеон энэ бол Австрийн гол арми гэдэгт итгэж, Ланнест дайсныг хөөхийг тушаав.Ланнесийн цэргүүд хорин нэгд Хиллерийг гүйцэв.Хиллер ачаа тээшээ эргүүлэн татахын тулд Ландшутыг хамгаалахаар шийджээ.Ландшутын тулалдаан 1809 оны 4-р сарын 21-нд Наполеоны удирдлаган дор Франц, Вюртембергер (VIII корпус) ба Бавари (VII корпус) нарын хооронд болж, 77,000 орчим цэрэг, генерал Иоганн фон Хиллерийн удирдлаган дор 36,000 Австричууд байв.Австричууд хэдийгээр олон байсан ч Наполеоныг ирэх хүртэл шаргуу тулалдаж, улмаар тулалдаан Францын илт ялалт байгуулсан юм.
Play button
1809 Apr 21

Экмюлийн тулаан

Eckmühl, Germany
Экмюлийн тулалдаан бол Тав дахь эвслийн дайны эргэлтийн цэг байв.Маршал Давутийн командалсан III корпус, маршал Лефебрээр удирдуулсан Баварийн VII корпусын хийсэн хатуу хамгаалалтын ачаар Наполеон Австрийн үндсэн армийг ялж, дайны үлдсэн хугацаанд стратегийн санаачлагыг гартаа авч чадсан юм.Энэ тулалдаанд францчууд ялсан боловч энэ нь шийдвэрлэх тулаан биш байв.Наполеон Давут ба Дунай хоёрын хооронд Австрийн армийг барьж чадна гэж найдаж байсан боловч Ратисбон унасныг мэдээгүй тул Австричуудад голын дээгүүр зугтах боломжийг олгосон юм.Гэсэн хэдий ч францчууд ердөө 6000-ийн үнээр 12,000 хүний ​​аминд хүрсэн бөгөөд Наполеон хурдан ирснээр түүний арми (хойд-өмнөд тэнхлэгээс зүүн-баруун тэнхлэг хүртэл) бүхэл бүтэн тэнхлэгт өөрчлөлт орсон нь Австричуудыг ялах боломжийг олгосон юм.Дараачийн кампанит ажил нь Францчууд Ратисбоныг эргүүлэн авч, Австричууд Өмнөд Германаас нүүлгэн шилжүүлж, Вена хотыг унагахад хүргэсэн.
Ратисбоны тулаан
Чарльз Тевениний зурсан Ратисбоны тулалдаанд маршал Ланнес цайз руу дайрах ажиллагааг удирдаж байна. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Apr 23

Ратисбоны тулаан

Regensburg, Germany
4-р сарын 22-нд Экмюльд ялалт байгуулсныхаа дараа Наполеон анхны дайны зөвлөлөө дуудаж, Ратисбон хотоос өмнө зүгт 18 км-ийн зайд (Австричууд хоёр хоногийн өмнө эзэлсэн) армиа зогсоох шийдвэр гаргажээ.Тэр шөнө Австрийн үндсэн арми (I-IV корпус ба I нөөцийн корпус) хүнд техникээ Дунай дээгүүр хотын чухал чулуун гүүрэн дээгүүр хөдөлгөж эхэлсэн бол понтон гүүрийг цэргүүдэд зориулж зүүн тийш 2 км-ийн зайд шидэв.II Корпсын таван батальон хотыг хамгаалж байсан бол 6000 морин цэрэг, зарим явган цэргийн батальон гадаа уулархаг газрыг барьж байв.1809 оны кампанит ажлын Баварийн үе шатны сүүлчийн байлдааны дүр зураг, хотыг богино хугацаанд хамгаалж, зүүн талаараа понтон гүүр суурилуулснаар ухарч буй Австрийн арми Богеми руу зугтаж чадсан юм.
Ноймаркт-Санкт Вейтийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Apr 24

Ноймаркт-Санкт Вейтийн тулаан

Neumarkt-Sankt Veit, Germany
1809 оны 4-р сарын 10-нд Тешений герцог Чарльз Баварийн хаант улс руу гэнэтийн довтолгоо хийснээр Францын эзэн хаан I Наполеоны Их армийг хүнд байдалд оруулав.4-р сарын 19-нд Чарльз боломжоо ашиглаж чадаагүй тул Наполеон Хиллерийн удирдлаган дор Австрийн зүүн жигүүрийн эсрэг харгис хэрцгий цохилт өгчээ.Дөрөвдүгээр сарын 20, 21-нд болсон тулалдааны дараа Хиллерийн цэргүүд зүүн өмнөд зүг рүү ухарчээ.Хиллерийг түр зайлуулсны дараа Наполеон үндсэн армитайгаа хойд зүг рүү эрц герцог Чарльзын эсрэг эргэв.Дөрөвдүгээр сарын 22, 23-нд Франц-Германчууд Чарльзын армийг бут ниргэж, Дунай мөрний хойд эрэг рүү татахад хүргэв.Энэ хооронд Наполеон Бессьересийг Австрийн зүүн жигүүрийн араас хөөцөлдөхөөр илгээв.Чарльз ялагдсаныг мэдээгүй байсан Хиллер мөрдөгч рүүгээ буцаж, Неймаркт-Санкт Вейтийн ойролцоо Бессьерийг ялав.Наполеоны үндсэн армитай тулгарсан өмнөд эрэгт ганцаараа байгааг олж мэдээд Хиллер Венийн чиглэлд зүүн тийш хурдан ухрав.1809 оны 4-р сарын 24-нд болсон Ноймаркт-Санкт Вейтийн тулалдаанд маршал Жан-Батист Бессиер тэргүүтэй Франц-Баварийн хүчин Иоганн фон Хиллерийн командалсан Австрийн эзэнт гүрний армитай тулалдаж байв.Хиллерийн тоогоор илүү байсан хүч холбоотны цэргүүдийг ялж, Бессьересийг баруун тийш ухрахад хүргэв.Ноймаркт-Санкт Вейт нь Мюлдорфоос хойд зүгт 10 км, Бавари дахь Ландшутаас зүүн өмнө зүгт 33 км зайд оршдог.
Калдиерогийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Apr 27

Калдиерогийн тулаан

Soave, Veneto, Italy
Дайны эхний тулаанд Арчдук Жон Франц-Италийн армийг ялж, Верона дахь Адиге гол руу буцаасан.Венец болон бусад дайсны эзэмшилд байсан цайзуудыг үзэхийн тулд их хэмжээний хүчийг салгахад хүрсэн Жон Веронагийн ойролцоо хүчирхэг хүчирхэгжүүлсэн Франц-Италийн армитай тулгарлаа.Австрийн хамба лам Жон тэргүүтэй олон тооны австричууд Италийн вант улсын дэд хаан Эжен де Бохарнаис тэргүүтэй Франц-Италийн армийн эсрэг дайралтыг амжилттай даван туулж чадсан юм.зүүн тийш ухрахаасаа өмнө Сан Бонифасио, Соав, Кастелсерино зэрэг газруудад үйл ажиллагаа явуулж байв.ион.Наполеон Вена руу урагшлах үед түүний Итали дахь байр сууриа хойд зүгээс ирж буй дайсны хүчнүүд хавсарч болно гэдгийг Жон мэдэж байв.Тэрээр Италиас ухарч, Каринтия, Карниола дахь Австрийн хилийг хамгаалахаар шийджээ.Альпон дээрх бүх гүүрийг эвдсэний дараа Жон 5-р сарын 1-ний өглөө Фельдмаршалллейтенант Иоганн Мария Филипп Фримонтын арын хамгаалалтад хамрагдаж, цэргээ татав.
Эбельсбергийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 May 3

Эбельсбергийн тулаан

Linz, Austria
Абенсберг ба Ландшутийн тулалдаанд Австрийн үндсэн армиас тусгаарлагдсан Фельдмаршалл-Лейтнант Хиллер зүүн жигүүрийн гурван корпусын хамт 5-р сарын 2 гэхэд зүүн тийш Линц рүү ухарчээ.Австричууд Францын Вена руу урагшлахыг удаашруулна гэж найдаж байв.Иоганн фон Хиллерийн удирдлаган дор Австрийн зүүн жигүүр Траун голын эрэг дээрх Эберсбергт байр сууриа эзэлжээ.Андре Массенагийн удирдлаган дор байсан францчууд довтолж, 550 метр урт гүүрээр хамгаалагдсан гүүрийг давж, улмаар нутгийн цайзыг эзлэн авч Хиллерийг ухрахад хүргэв.Хиллер францчуудаас холдож, ухрах үедээ гол горхи болгонд гүүрүүдийг шатаажээ.
Пиав голын тулаан
1809 онд Францын арми Пиавыг гатлав. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 May 8

Пиав голын тулаан

Nervesa della Battaglia, Italy
Австрийн Венеци руу хийсэн анхны довтолгоо нь Франц-Италийн хамгаалагчдыг Верона руу буцаан авчирсан юм.5-р сарын эхээр Австричууд Бавари дахь ялагдлын тухай мэдээ, тэдний тоо бага байсан нь Арчдук Жоныг зүүн хойд зүг рүү ухарч эхлэв.Дайснууд нь Пиавыг гаталж байгааг сонсоод Австрийн командлагч Евгений армиа хөөцөлдөхийг удаашруулах санаатай тулалдаанд буцаж ирэв.Ежен өглөө эрт голын цаадах авангарддаа тушаал өгөв.Удалгүй Австрийн хүчтэй эсэргүүцэлтэй тулгарсан боловч Францын морин цэрэг ирснээр өглөө дунд хүртэл нөхцөл байдлыг тогтворжуулжээ.Ус хурдацтай нэмэгдэж байгаа нь Францын явган цэргийн хүчийг нэмэгдүүлэхэд саад болж, Евгений армийн нэлээд хэсгийг огтлоход саад болж байв.Үдээс хойш Ежен гол довтолгоогоо эхлүүлж, Жонны зүүн жигүүрийг эргүүлж, эцэст нь түүний хамгаалалтын гол шугамыг давав.Гэмтсэн боловч сүйрээгүй австричууд Каринтия (одоогийн Австри) болон Карниола (орчин үеийн Словени) руу цэргээ үргэлжлүүлэв.
Вёрглийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 May 13

Вёрглийн тулаан

Wörgl, Austria
Францын маршал Франсуа Жозеф Лефебврийн удирдлаган дор Баварийн цэрэг Иоганн Габриэль Шастлер де Курселлесийн удирдсан Австрийн эзэнт гүрний отряд руу довтлов.Баваричууд Австрийн Вёргл, Солл, Раттенберг хотуудад цуврал ажиллагаа явуулж, Частлерийн цэргүүдийг хатуу ялав.
Тарвисийн тулаан
Альбрехт Адамын Мальборгетто Форт руу дайрах нь ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 May 15

Тарвисийн тулаан

Tarvisio, Italy
Тарвисийн тулалдаанд Франц-Италийн арми Эжен де Бохарнай Альберт Гюлайгийн удирдлаган дор Австрийн эзэнт гүрний хүчин рүү довтлохыг харав.Эжен Гюлайгийн дивизийг тэр үеийн Тарвис гэгддэг Австри хотын Тарвисиогийн ойролцоо болсон ширүүн тулалдаанд бут ниргэсэн.Ойролцоох Малборгетто Вальбруна болон Предилийн даваан дээр Гренцийн явган цэргийн жижиг гарнизонууд асар их тоонд дарагдахын өмнө хоёр цайзыг баатарлагаар хамгаалав.Уулын гол гарцуудыг Франц-Итали эзлэн авснаар тэдний хүч Австрийн Карнтен руу довтлох боломжийг 5-р эвслийн дайны үеэр олгосон юм.
Play button
1809 May 21

Асперн-Эсслингийн тулаан

Lobau, Vienna, Austria
Наполеон Венийн ойролцоох Дунай мөрнийг албадан гатлахыг оролдсон боловч Францчууд болон тэдний холбоотнууд Арчдук Чарльзын удирдлаган дор Австричууд буцаж хөөгдөв.Энэхүү тулаан нь Наполеоныг арав гаруй жилийн хугацаанд биечлэн ялагдсан анхны тохиолдол байв.Гэсэн хэдий ч Наполеон ихэнх цэргээ амжилттай татаж чадсан тул Арчук Чарльз шийдэмгий ялалт байгуулж чадаагүй юм.Францчууд Наполеоны хамгийн чадварлаг хээрийн командлагчдын нэг, дотны анд маршал Жан Ланнес зэрэг 20,000 гаруй хүнээ алдаж, Асперн дахь Иоганн фон Кленаугийн хүчин рүү Австрийн их бууны суманд цохиулан шархадсаны дараа нас барсан бөгөөд түүнийг 60 хүн дэмжиж байв. буу байрлуулсан.Энэ ялалт нь Австрийн арми 1800, 1805 оны гамшигт ялагдлын дараа ямар ахиц дэвшил гаргасныг харуулсан.
Санкт Майклын тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 May 25

Санкт Майклын тулаан

Sankt Michael in Obersteiermar
Пол Греньегийн Францын корпус Австрийн Оберштайермарк дахь Санкт Майкл дахь Франц Желлачичийн Австрийн дивизийг бут ниргэжээ.Анх Арчук Чарльзын Дунай армийн нэг хэсэг байсан Желлачикийн дивиз Экмюлийн тулалдааны өмнө өмнө зүгт салж, дараа нь Грац дахь Эрч герцог Жонны армид нэгдэхийг тушаасан.Грац руу зүүн урагш ухрах үед Желлачикийн дивиз нь Эрц герцог Жоныг хөөн зүүн хойд зүгт урагшилж байсан Италийн Эжен де Бохарнейсийн армийн урдуур дайран өнгөрөв.Желлачик байгааг мэдээд Евжен Австрийн баганыг таслан зогсоохоор хоёр дивизийн хамт Грениерийг илгээв.Греньегийн тэргүүлэгч дивиз Йеллачичийн хүчийг зохих ёсоор таслан зогсоож, довтлов.Австричууд эхлээд францчуудыг барьж чадсан ч зугтаж чадсангүй.Францын хоёрдугаар дивиз ирснээр морин цэрэг, их буугаар маш дутмаг байсан Йеллачикээс тоон үзүүлэлтээрээ илт давуу болж чадсан юм.Грениерийн дараагийн Францын дайралт Австрийн шугамыг эвдэж, олон мянган хоригдлыг олзолжээ.Йеллачич Жонтой нэгдэх үед энэ нь түүний анхны хүчний багахан хэсэг байсан юм.
Штральсундын тулаан
Фридрих Хохегийн бичсэн Штралунд дахь Шилийн үхэл ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 May 31

Штральсундын тулаан

Stralsund, Germany
Шведийн Померан дахь Балтийн тэнгис дэх боомт Штральсунд дөрөв дэх эвслийн дайны үеэр 1807 онд бүслэгдсэний дараа Францад бууж өгчээ.Энэ дайны үеэр Пруссын ахмад Фердинанд фон Шилл 1806 онд партизаны тактик ашиглан Францын хангамжийн шугамыг тасалснаараа бусдаас ялгарсан. 1807 онд тэрээр фрейкорпуудыг босгож, эх оронч бослого болгохоор зорьж байсан Францын цэргүүдтэй амжилттай тулалдаж байв.1809 оны 1, 2-р сард Францын мэдэлд байсан Вестфали дахь Германы эсэргүүцэл Шиллийг бослогыг удирдахыг урьсан.Штральсунд дахь тулалдаан нь Фердинанд фон Шилийн фрейкорпууд болон Наполеоны хүчний хооронд Штралсунд дахь тулалдаан болсон."Гудамжны харгис хэрцгий тулалдаанд" фрейкорпууд ялагдаж, Шилл байлдааны явцад алагдсан.
Раабын тулаан
Эдуард Кайзерын бичсэн Раабын тулаан ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Jun 14

Раабын тулаан

Győr, Hungary
Раабын тулалдаан буюу Гиорын тулалдаан нь 1809 оны 6-р сарын 14-нд Наполеоны дайны үеэр Франц-Италийн хүчнүүд болон Хабсбургийн хүчний хооронд тулалдсан.Уг тулаан Унгарын Вант улсын Гиёр (Рааб) хотын ойролцоо болж, Франц-Италийн ялалтаар өндөрлөв.Энэ ялалт нь Австрийн хамба лам Жоныг Ваграмын тулалдаанд ямар нэгэн чухал хүч авчрахад саад болсон бол хунтайж Ежен де Бохарнейсийн хүч Вена дахь эзэн хаан Наполеонтой нийлж Ваграмд ​​тулалдах боломжтой болсон юм.
Грацын тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Jun 24

Грацын тулаан

Graz, Austria
Грацын тулалдаан 1809 оны 6-р сарын 24-26-нд Игназ Гюлайгийн удирдсан Австрийн корпус болон Жан-Батист Брусье тэргүүтэй Францын дивизийн хооронд болжээ.Удалгүй францчуудыг Огюст Мармонтын удирдлаган дор корпус бэхжүүлэв.Гюлай Францын хоёр цэрэг түүнийг хотоос хөөхөөс өмнө Австрийн Грацын гарнизонд хангамж авч чадсан ч энэ тулалдаанд Францын ялалт гэж тооцогддог.
Play button
1809 Jul 5

Ваграмын тулаан

Wagram, Austria
Эрч герцог Чарльз их хэмжээний ялагдал хүлээж, эзэнт гүрний нийслэлээ алдсан ч армиа аварч, Дунай мөрний хойд зүгт ухарчээ.Энэ нь Австричуудад дайныг үргэлжлүүлэх боломжийг олгосон юм.Наполеон дараагийн довтолгоондоо бэлтгэхийн тулд зургаан долоо хоног зарцуулсан бөгөөд 172,000 хүнтэй Франц, Герман, Италийн армийг Вена хотын ойролцоо цуглуулжээ.Арчдук Чарльз бүхэл бүтэн тулалдааны шугамын дагуу хэд хэдэн дайралт хийж, эсрэг талын армийг давхар бүрхүүлд оруулахыг эрэлхийлэв.Францын баруун талын эсрэг довтолгоо бүтэлгүйтсэн ч Наполеоны зүүн талыг бараг л эвдэж орхив.Гэсэн хэдий ч эзэн хаан үүний эсрэг морин цэргийн довтолгоо хийснээр Австрийн давшилтыг түр зогсоов.Дараа нь тэрээр IV корпусыг зүүн талдаа тогтворжуулахын тулд дахин байрлуулж, Австрийн баруун болон төвийг цохиж том батарейг суулгав.Тулааны урсгал эргэж, эзэн хаан бүх шугамын дагуу довтолгоонд өртсөн бол Марехал Луис-Николас Давут довтолгоонд өртөж, Австрийн зүүн талыг эргүүлж, Чарльзын байр суурийг тэсвэрлэх аргагүй болгов.7-р сарын 6-ны үдээс хойш Чарльз ялагдлаа хүлээн зөвшөөрч, ухарч, дайсны араас хөөцөлдөх оролдлогыг урам хугалав.
Гефрисийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Jul 8

Гефрисийн тулаан

Gefrees, Germany
Гефрисийн тулалдаан нь генерал Киенмайерын удирдлаган дор Австричууд болон Брунсвикерсийн хамтарсан хүчин болон Абрантесийн герцог генерал Жуногийн удирдлаган дор Францын хүчний хооронд тулалдсан юм.Тулалдаан Жуно болон Вестфалийн хаан Жером Бонапарт тэргүүтэй Саксон ба Вестфалийн цэргүүдийн урхинд орохоос зайлсхийсэн Австричуудын ялалтаар өндөрлөв.Жеромын цэргүүд Хофын тулалдаанд ялагдсаны дараа Австричууд Саксонийг бүхэлд нь удирдаж байв.Гэвч Ваграм дахь Австрийн томоохон ялагдал, Знаймийн зэвсгийн улмаас ялалт нь дэмий хоосон байв.
Холлабрунны тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Jul 9

Холлабрунны тулаан

Hollabrunn, Austria
Холлабрунн тулалдаан бол 1809 оны 7-р сарын 9-нд Иоганн фон Кленаугийн удирдлаган дор Австрийн VI корпусын Кайзерлих-конигличе Хауптарми Хауптармигийн Андре Массенагийн удирдлаган дор Францын IV корпусын Гранд Арме д'Аллеманийн бүрэлдэхүүнд тулалдсан арын хамгаалалтын ажиллагаа юм.Тулалдаан Австричуудын талд өндөрлөж, Массена тулалдааныг тасалж, үлдсэн дивизүүд нь түүнийг бэхжүүлэхийг хүлээхээс өөр аргагүй болсон ч Францын маршал дайсныхаа зорилгын талаар чухал мэдээлэл цуглуулж чадсан юм.
Знаймийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Jul 10

Знаймийн тулаан

Znojmo, Czechia
Ваграмын тулалдаанд ялагдсаны дараа Арчдук Чарльз зодуулсан хүчээ дахин цуглуулах гэж найдаж хойд зүгт Богеми руу ухарчээ.Францын арми ч мөн адил тулалдаанд зовж шаналж, шууд хөөцөлдсөнгүй.Гэвч тулалдааны дараа хоёр хоногийн дараа Наполеон хойд зүгт цэргүүддээ Австричуудыг нэг мөсөн ялахыг тушаажээ.Эцэст нь францчууд Австричуудыг Знаймд барьж авав.Австричууд тулалдаанд оролцох боломжгүй гэдгээ ухаарсан тул Арчук Чарльз Наполеонтой энхийн хэлэлцээ эхлүүлэхээр явах үед гал зогсоохыг санал болгов.Знаимын тулалдаан бол Австри, Францын хоорондох дайны сүүлчийн ажиллагаа байв.
Вальчерен кампанит ажил
Өвчин туссан Британийн цэргүүд 8-р сарын 30-нд Вальчерен арлыг нүүлгэн шилжүүлэв. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Jul 30

Вальчерен кампанит ажил

Walcheren, Netherlands
Вальчерен кампанит ажил бол 1809 онд Нидерланд руу хийсэн Их Британийн экспедиц нь 5-р эвслийн дайны үеэр Францтай Австрийн эзэнт гүрний тэмцэлд өөр фронт нээх зорилготой байсан амжилтгүй болсон юм.Сэр Жон Питт, Чатамын 2-р гүн нь Нидерландын Флушинг, Антверпен хотуудыг эзлэн авах, Шелдт голын эрэгт аялах боломжийг олгох зорилготой экспедицийн командлагч байв.40,000 орчим цэрэг, 15,000 морь, хээрийн их буу, хоёр бүслэлтийн галт тэрэг Хойд тэнгисийг гаталж, 7-р сарын 30-нд Вальчеренд газарджээ.Энэ нь Португалийн хойгийн дайнд алба хааж байсан армиас ч илүү том Британийн экспедиц байсан.Гэсэн хэдий ч тэрээр зорилгодоо хүрч чадаагүй.Вальчерен кампанит ажилд бага зэрэг тулалдсан боловч "Валчерен халуурал" гэж нэрлэгддэг өвчний улмаас маш их хохирол амссан.
Эпилог
Бернардо Беллоттогийн зурсан Schönbrunn ордон ба цэцэрлэгүүд ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1809 Dec 30

Эпилог

Europe
Гол дүгнэлтүүд:Австри нутаг дэвсгэрээ алдаж байнаАвстри ч Францад их хэмжээний нөхөн төлбөр төлсөнАвстрийн арми 150,000 цэрэгтэй байвБавари Зальцбург, Берхтесгаден, Иннвиертелийг хожсонВаршавын Гүнт улс Баруун Галисийг эзлэн ававОрос улс Зүүн Галисын нэг хэсгийг эзэлнэФранц Далматиа ба Триестийг эзлэн авав (Австри Адриатын тэнгист нэвтрэх эрхээ алдсан)Наполеон эзэн хаан Францисын охин Мари Луизатай гэрлэжээ.Наполеон гэрлэлт нь Франц-Австрийн холбоог бэхжүүлж, түүний дэглэмийг хууль ёсны болгоно гэж найдаж байв.Энэ холбоо Австри улсыг Францтай хийсэн дайнаас чөлөөлсөнМөргөлдөөний үеэр Тирол болон Вестфалийн вант улсад бослого гарсан нь Германы хүн амын дунд Францын эрхшээлд дургүйцсэний илрэл байв.Дайн Францын цэргийн давуу байдал, Наполеоны дүр төрхийг сүйтгэсэнАсперн-Эсслингийн тулалдаан нь Наполеоны карьер дахь анхны томоохон ялагдал байсан бөгөөд Европын ихэнх орнууд халуун дотноор угтан авсан юм.

References



  • Arnold, James R. (1995). Napoleon Conquers Austria: The 1809 Campaign for Vienna. Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-94694-4.
  • Chandler, David G. (1995) [1966]. The Campaigns of Napoleon. New York: Simon & Schuster. ISBN 0-02-523660-1.
  • Connelly, Owen (2006). Blundering to Glory: Napoleon's Military Campaigns. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-1-4422-1009-7.
  • Esdaile, Charles J. (2002). The French Wars, 1792-1815. London: Routledge. ISBN 0-203-27885-2. OCLC 50175400.
  • Gill, John H. (2008a). 1809: Thunder on the Danube; Volume I: Abensberg. London: Frontline Books. ISBN 978-1-84832-757-3.
  • Gill, John H. (2010). 1809: Thunder on the Danube; Volume III: Wagram and Znaim. London: Frontline Books. ISBN 978-1-84832-547-0.
  • Gill, John H. (2020). The Battle of Znaim. Barnsley, South Yorkshire: Greenhill Books. ISBN 978-1-78438-450-0.
  • Haythornthwaite, Philip J (1990). The Napoleonic Source Book. London: Guild Publishing. ISBN 978-1-85409-287-8.
  • Mikaberidze, Alexander (2020). The Napoleonic Wars: A Global History. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-995106-2.
  • Petre, F. Loraine (2003) [1909]. Napoleon and the Archduke Charles. Whitefish: Kessinger Publishing. ISBN 0-7661-7385-2.