Дөрөв дэх эвслийн дайн

Их Британи, Прусс, Орос, Саксони, Шведийн дөрөв дэх эвсэл (1806-1807) өмнөх эвсэл задран унаснаас хойш хэдэн сарын дотор Францын эсрэг байгуулагдав.Наполеон Аустерлицын тулалдаанд ялалт байгуулж, улмаар Гурав дахь эвсэл мөхсөний дараа Европт, ялангуяа түүний үлдсэн хоёр гол дайсагнал болох Их Британи, Орос улстай энх тайван тогтоохыг тэсэн ядан хүлээж байв.Маргаантай нэг зүйл бол 1803 оноос хойш Францад эзлэгдсэн Британийн хаант засаглалтай биечлэн нэгдсэн Германы сонгогчид болох Ганноверын хувь заяа байв. Энэ муж улсын талаарх маргаан эцэстээ Их Британи, Прусс хоёрын хувьд Францын эсрэг тэмцэл болж хувирна.Энэ асуудал өмнөх эвслийн дайны үеэр Ганновер хотыг чөлөөлөх хүчин чармайлтын нэг хэсэг болгон тэнд цэргийн хүчээ байршуулж байсан Шведийг дайнд татан оруулсан юм.1806 оны 4-р сард Францын арми Шведийн цэргийг хөөн гаргасны дараа дайнд орох зам зайлшгүй мэт санагдав. Өөр нэг шалтгаан нь 1806 оны 7-р сард Наполеон Рейнланд болон баруун Германы бусад хэсгүүдийг бүрдүүлсэн Германы янз бүрийн мужуудаас Рейн мөрний холбоог байгуулсан явдал байв.Холбоо байгуулагдсан нь мөхөж буй Ариун Ромын эзэнт гүрний авс дээрх эцсийн хадаас байсан бөгөөд дараа нь Хабсбургийн сүүлчийн эзэн хаан Фрэнсис II өөрийн цолыг Австрийн эзэн хаан Францис I болгон өөрчилсөн юм.

Шлейзийн тулалдаан нь Богислав Фридрих Эмануэль фон Тауэнциенийн удирдлаган дор Прусс-Саксоны дивиз болон Комт д'Эрлон Жан-Батист Друэтийн удирдлаган дор Жан-Батист Бернадоттийн I корпусын нэг хэсгийн хооронд тулалдсан.Энэ бол Дөрөв дэх эвслийн дайны анхны мөргөлдөөн байв.Францын эзэн хаан I Наполеон Их Армийн Франкенвальд (Франконийн ой) дамжин хойд зүгт урагшлахдаа урт фронтод байрлуулсан Пруссийн хаант улс болон Саксонийн сонгогчдын армийн зүүн жигүүрийг цохив.Шлейз нь Хофоос хойд зүгт 30 километрт, Дрезденээс баруун өмнө зүгт 145 километрт 2 ба 94-р замын уулзварт оршдог. Тулааны эхэнд Друэгийн дивизийн бүрэлдэхүүн Тауэнцьений заставуудтай мөргөлдөв.Тауэнциен довтолж буй Францын хүчний хүчийг олж мэдээд дивизээ тактикийн аргаар татан буулгаж эхлэв.Иоахим Мурат цэргүүдийн командлагч болж, түрэмгий хөөцөлдөж эхлэв.Баруун зүгт орших батальоны хэмжээтэй Пруссын хүч тасарч, ихээхэн хохирол амссан.Пруссчууд болон Саксончууд хойд зүгт ухарч, тэр орой нь Аума хүрчээ.

Маршал Жан Ланнесийн удирдсан 12800 хүнтэй Францын цэрэг хунтайж Луис Фердинандын удирдлаган дор байсан 8300 хүнтэй Прусс-Саксоны хүчийг бут ниргэжээ.Энэхүү тулаан нь Дөрөв дэх эвслийн дайны Пруссын кампанит ажлын хоёр дахь мөргөлдөөн байв.

1806 оны 10-р сарын 14-нд Францын Наполеон I, Пруссын III Фредерик Виллиам нарын хооронд Саале голын баруун талд байрлах тэгш өндөрлөгт Йена, Ауерстедт хоёрын ихэр тулаан болжээ.Пруссын арми шийдвэрлэх ялагдал хүлээснээр 1813 онд зургаа дахь эвсэл байгуулагдах хүртэл Пруссын хаант улсыг Францын эзэнт гүрний мэдэлд оруулав.

Эх газрын бүслэлт буюу эх газрын систем нь Наполеоны дайны үеэр Наполеон Бонапартын Их Британийн эсрэг явуулж байсан гадаад бодлого юм.Их Британийн засгийн газраас 1806 оны 5-р сарын 16-нд Францын эрэгт тэнгисийн цэргийн хориг тавьсаны хариуд Наполеон 1806 оны 11-р сарын 21-нд Берлиний зарлиг гаргаж, Британийн худалдааны эсрэг өргөн цар хүрээтэй хоригийг хүчин төгөлдөр болгов.Хоригийг үе үе хэрэгжүүлж, 1814 оны 4-р сарын 11-нд Наполеон хаан ширээнээсээ буусны дараа дуусгавар болсон.Блоклоц нь Их Британид эдийн засгийн хохирол багатай байсан ч 1802-1806 оны хооронд Британийн тив дэх экспортын хэмжээ (Их Британийн нийт худалдааны эзлэх хувь) 55% -иас 25% хүртэл буурсан байна.

1806 оноос өмнө Саксони нь Ариун Ромын эзэнт гүрний нэг хэсэг байсан бөгөөд олон зууны туршид төвлөрлийг саармагжуулсан мянган жилийн түүхтэй аж ахуйн нэгж байв.Веттиний ордны Саксонийн сонгогчдын захирагчид хэдэн зууны турш сонгогч цолыг эзэмшиж байжээ.1806 оны 8-р сард эзэн хаан II Франциск Аустерлицийн тулалдаанд Наполеон ялагдсаны дараа Ариун Ромын эзэнт гүрэн татан буугдах үед сонгогчид Францын анхны эзэнт гүрний дэмжлэгтэйгээр тусгаар тогтносон хаант улсын статустай болсон. Төв Европ.Саксонийн сүүлчийн сонгогч нь хаан Фредерик Август I болжээ.

1806 оны 12-р сарын 23-наас 24-нд шилжих шөнө Чарновогийн тулалдаанд эзэн хаан I Наполеоны удирдлаган дор Францын анхны эзэнт гүрний цэргүүд дэслэгч генерал Александр Иванович Остерман-Толстойн Оросын эзэнт гүрнийг хамгаалж байсан цэргүүдийн эсрэг Вкра голын гатлан ​​оройн довтолгооныг эхлүүлэв.Маршал Луис-Николас Давутын III корпусын бүрэлдэхүүнд багтдаг халдлага үйлдэгсэд Вкрагийн амыг давж, зүүн зүгт Царново тосгон руу чиглэв.Шөнөжин тэмцсэний эцэст Оросын командлагч цэргээ зүүн тийш татав.

Голымины тулалдаанд хунтайж Голицын удирдлаган дор 28 буутай Оросын 17,000 орчим цэрэг, маршал Муратын удирдлаган дор Францын 38,000 цэргийн хооронд тулалдаж байв.Оросын цэргүүд Францын дээд хүчнээс амжилттай салсан.Тулаан Пултускийн тулалдаантай нэг өдөр болсон.Генерал Голицын амжилттай хойшлуулах ажиллагаа, Соултын корпус Оросын баруун жигүүрийг тойрч чадаагүй нь Наполеоны Оросын ухрах шугамын ард гарч, Нарев голын эсрэг тэднийг барих боломжийг үгүй ​​хийсэн.

1806 оны намар Пруссын армийг ялсны дараа эзэн хаан Наполеон Пруссуудыг гэнэтийн ялагдал хүлээх хүртлээ дэмжихээр бэлтгэж байсан Оросын армитай сөргөлдөхийн тулд хуваагдсан Польш руу орж ирэв.1806 оны 11-р сарын 28-нд Висла голыг гатлан ​​Францын ахлах корпус Варшавыг эзлэн авав.Пултускийн тулалдаан 1806 оны 12-р сарын 26-нд Польшийн Пултуск хотын ойролцоох Дөрөвдүгээр эвслийн дайны үеэр болжээ.Оросууд тоон болон их бууны хувьд хүчирхэг байсан ч Францын довтолгоонд өртөж, дараагийн өдөр нь тэтгэвэрт гарахаасаа өмнө францчуудаас илүү их хохирол амсаж, бүтэн жилийн турш армиа эмх замбараагүй байдалд оруулав.

Мохрунгений тулалдаанд маршал Жан-Батист Бернадоттийн удирдлаган дор Францын анхны эзэнт гүрний корпусын ихэнх хэсэг хошууч генерал Евгений Иванович Марков тэргүүтэй Оросын эзэнт гүрний хүчирхэг ахлагчтай тулалдаж байв.Францчууд Оросын гол хүчийг түлхэн унагасан боловч Францын хангамжийн галт тэргэнд морин цэрэг дайрснаар Бернадотт довтолгоогоо зогсооход хүргэв.Морьтон цэргээ хөөсний дараа Бернадотт ухарч, хотыг генерал Левин Август гүн фон Беннигсений арми эзэлжээ.1806 оны 10, 11-р сард Пруссын Вант улсын армийг хуй салхины аянд буулгасны дараа Наполеоны Гранде Арме Варшавыг эзлэн авав.Оросын армийн эсрэг хоёр удаа ширүүн тулалдсаны дараа Францын эзэн хаан цэргүүдээ өвөлжөөнд байрлуулахаар шийджээ.Гэсэн хэдий ч өвлийн улиралд Оросын командлагч хойд зүгт Зүүн Прусс руу нүүж, дараа нь Наполеоны зүүн жигүүрийг баруун тийш цохив.Беннигсений баганауудын нэг нь баруун тийш урагшлах үед Бернадоттийн удирдлаган дор байсан хүчнүүдтэй тулгарав.Наполеон хүчтэй эсрэг цохилт хийх хүчээ цуглуулснаар Оросын давшилт бараг дуусч байв.

Хофын тулалдаан (1807 оны 2-р сарын 6) бол Эйлаугийн тулалдааны өмнө Оросын ухрах үеэр Барклай де Толлигийн удирдлаган дор Оросын армийн хамгаалагчид болон давшиж буй Францын хооронд тулалдсан арын хамгаалалтын ажиллагаа юм.Хоф хотод хоёр тал ихээхэн хохирол амссан.Оросууд 2000 гаруй хүн, хоёр стандарт, дор хаяж таван буу алдсан (Соулт 8000 хүнээ алдсан гэж мэдэгджээ).Соулт өөрийн эрчүүдийнхээ дунд 2000 хүн алснаа хүлээн зөвшөөрсөн бөгөөд Муратын морин цэрэг мөн морин цэргийн тулалдаанд ялагдал хүлээсэн байх ёстой.

Эйлаугийн тулалдаан бол Наполеоны Их Арми болон Левин Август фон Беннигсений удирдлаган дор Оросын эзэн хааны армийн хооронд цус урсгасан, стратегийн хувьд үр дүнгүй тулаан байв.Тулааны төгсгөлд оросууд фон Л'Эстокийн Пруссын дивизээс цаг тухайд нь нэмэлт хүч авчээ.

Түүний тулалдааныг аль аль тал нь чухал байр суурь эзэлээгүй тул тактикийн хувьд шийдэмгий бус тул Орос, Францын хүч чадлын тэнцвэрт байдалд бага зэрэг өөрчлөлт оруулаагүй тулалдаан гэж хамгийн чухал гэж үздэг.Ихэнх тооцоогоор энэ нь Орос-Пруссын арын хамгаалалтын ажиллагаа амжилттай болсон.Наполеон Хайлсбергт бүхэл бүтэн армитай тулгарснаа хэзээ ч ойлгосонгүй.Мурат, Соулт нар Орос-Пруссын шугамын хамгийн хүчтэй цэг дээр хугацаанаасаа өмнө довтолсон.Оросууд Алле голын баруун эрэг дээр их хэмжээний бэхлэлт босгосон боловч зүүн эрэгт хэдхэн жижиг бэхлэлт хийсэн боловч францчууд голын дээгүүр давшиж тулалдаанд оролцож, давуу талаа үрэн таран хийж, хохирол амсав.

Фрийдландын тулалдаан бол I Наполеоноор удирдуулсан Францын эзэнт гүрний арми болон гүн фон Беннигсений удирдсан Оросын эзэнт гүрний арми хоорондын Наполеоны дайны томоохон тулаан байв.Наполеон ба францчууд тулааны төгсгөлд Алле голын дээгүүр эмх замбараагүй ухарсан Оросын армийн ихэнх хэсгийг бут ниргэсэн шийдвэрлэх ялалт байгуулав.

Бууны завины дайн бол Наполеоны дайны үеэр Дани-Норвеги, Британийн хооронд болсон тэнгисийн цэргийн мөргөлдөөн юм.Дайны нэр нь Дани улсын эзэн хааны тэнгисийн цэргийн хүчний эсрэг жижиг бууны завь ашиглах тактикаас гаралтай.Скандинавын хувьд энэ нь 1801 онд Копенгагены анхны тулаан гэж тооцогддог Английн дайны сүүлчийн үе шат гэж үздэг.

Тилситийн гэрээ нь Францын Наполеон I Фрийдландад ялалт байгуулсны дараа 1807 оны 7-р сард Тилсит хотод гарын үсэг зурсан хоёр гэрээ юм.Эхнийх нь 7-р сарын 7-нд Оросын эзэн хаан I Александр , Францын I Наполеон нарын хооронд Неман мөрний дунд сал дээр уулзах үеэр гарын үсэг зурсан юм.Хоёр дахь нь 7-р сарын 9-нд Прусстай гарын үсэг зурав.Гэрээг Пруссын хааны зардлаар хийсэн бөгөөд тэрээр 6-р сарын 25-нд Их Арми Берлинийг эзлэн авч, хаант улсынхаа хамгийн зүүн хязгаар хүртэл түүнийг хөөж явуулсны дараа аль хэдийн эвлэрэхийг зөвшөөрсөн байв.Тилситэд тэрээр дайны өмнөх нутаг дэвсгэрийнхээ тал орчим хувийг өгчээ.Гол дүгнэлтүүд:Наполеон Төв Европ дахь хяналтаа бэхжүүлэвНаполеон Францын ах дүү бүгд найрамдах улсуудыг байгуулж, Тилситэд албан ёсоор хүлээн зөвшөөрөгдсөн: Вестфалийн хаант улс, Варшавын гүнт улс Францын дагуул улс, Данциг чөлөөт хот.Тилсит мөн Францын цэргүүдийг хойгийн дайнд чөлөөлөв.Орос Францын холбоотон болжээПрусс нутаг дэвсгэрийнхээ 50 орчим хувийг алдаж байнаНаполеон Европ дахь эх газрын тогтолцоог хэрэгжүүлэх чадвартай ( Португалиас бусад)