Тайвандын тарыхы

тиркемелер

каармандар

шилтемелер

шилтемелер


Play button

6000 BCE - 2023

Тайвандын тарыхы



Тайвандын тарыхы он миңдеген жылдарды камтыйт, [1] адамдардын жашагандыгынын эң алгачкы далилдеринен жана азыркы Тайвандын түпкү элинин ата-бабаларына таандык болгон биздин заманга чейинки 3000-жылдары айыл чарба маданиятынын пайда болушунан башталат.[2] Арал 13-кылымдын аягындаханзу-кытайлар жана 17-кылымда андан кийинки конуштар менен байланышта болгон.Европалык изилдөөлөр португалдардын аралды Формоза деп аташына алып келди, голландиялыктар түштүктү,испандыктар түндүктү колониялашты.Европанын катышуусунан кийин Хокло жана Хакка кытай иммигранттарынын агымы пайда болгон.1662-жылы Косинга голландиялыктарды жеңип, кийинчерээк 1683-жылы Цин династиясы тарабынан аннексияланган чепти орноткон. Цин бийлигинин тушунда Тайвандын калкы көбөйүп, материктик Кытайдан келген миграциядан улам, негизинен ханзу кытайларына айланган.1895-жылы Цин биринчи кытай-япон согушунда жеңилип калгандан кийин, Тайвань жана ПэнхуЯпонияга өткөрүлүп берилген.Япон бийлигинин тушунда Тайвань өнөр жайлык өсүшкө ээ болуп, күрүч менен канттын олуттуу экспорттоочусу болуп калды.Ал ошондой эле Экинчи Дүйнөлүк Согуш учурунда Кытайдын жана башка аймактардын басып киришине көмөктөшүп, Экинчи Кытай-Япон согушу учурунда стратегиялык база катары кызмат кылган.Согуштан кийин, 1945-жылы, Тайвань Экинчи Дүйнөлүк Согуштун согуштук аракеттери токтогондон кийин Гоминдан (КМТ) жетектеген Кытай Республикасынын (РОК) көзөмөлүнө өткөн.Бирок РОКтун көзөмөлүнүн мыйзамдуулугу жана табияты, анын ичинде суверенитетти өткөрүп берүү талаш-тартыштардын предмети бойдон калууда.[3]1949-жылы Кытай жарандык согушунда материктик Кытайдан ажыраган РОК Тайванга чегинген, ал жерде Чан Кайши согуш абалын жарыялаган жана КМТ бир партиялуу мамлекетти түзгөн.Бул 1980-жылдары демократиялык реформалар болуп, 1996-жылы биринчи түз президенттик шайлоо менен жыйынтыкталганга чейин кырк жылга созулду. Согуштан кийинки жылдарда Тайвань укмуштуудай индустриялаштырууга жана экономикалык прогресске күбө болду, аны "Тайван керемети" деп атаган. "Азиядагы төрт жолборстун" бири.
HistoryMaps Shop

Дүкөнгө баруу

Play button
3000 BCE Jan 1

Тайвандын биринчи адамдары

Taiwan
Соңку плейстоценде деңиздин деңгээли бир топ төмөн болгон, бул Тайвань кысыгынын түбүн кургактык көпүрөсү катары ачып берген.[4] Тайвань менен Пэнху аралдарынын ортосунда орчундуу омурткалуулардын фоссилдери табылган, атап айтканда, 450 000 менен 190 000 жыл аралыгында экени болжолдонгон Хомо тукумунун белгисиз түрүнө таандык жаак сөөктөрү.[5] Тайвандагы заманбап адам далилдери 20 000 жана 30 000 жыл мурун болгон, [1] эң байыркы артефакттар палеолит доорундагы Чанбин маданиятына таандык шагыл таштан жасалган аспаптар.Бул маданият 5000 жыл мурун болгон [6] , муну Элуанбидеги жерлер далилдейт.Кошумчалай кетсек, Күн Ай көлүндөгү чөкмөлөрдүн анализи 11 000 жыл мурун башталып, 4 200 жыл мурун күрүч өстүрүү менен токтоп калганын көрсөтүп турат.[7] Голоцен 10 000 жыл мурун башталганда, деңиз деңгээли көтөрүлүп, Тайван кысыгын пайда кылып, Тайванды материктен бөлүп салган.[4]Болжол менен б.з.ч. 3000-жылы неолит доорундагы Дапенкенг маданияты пайда болуп, Тайвандын жээгине тез тараган.Аркандан жасалган карапа идиштери жана жылмаланган таш куралдары менен айырмаланган бул маданият күрүч жана таруу өстүрүшкөн, бирок деңиз ресурстарынан көз каранды болгон.Дапенкенг маданиятын Тайванга алгачкы австронезиялык тилдерде сүйлөгөн азыркы Тайвандык аборигендердин ата-бабалары алып келген деген ишеним кеңири тараган.[2] Бул адамдардын урпактары Тайвандан Түштүк-Чыгыш Азиянын, Тынч океандын жана Инди океандарынын ар кайсы аймактарына көчүп келишкен.Белгилей кетсек, азыр кеңири аймактарда сүйлөгөн малайо-полинезиялык тилдер австронезиялык үй-бүлөнүн бир гана бутагын түзөт, калган бутактары Тайванга гана таандык.[8] Мындан тышкары, Филиппин архипелагы менен соода Филиппиндин нефрит маданиятында Тайвандык нефриттин колдонулушун камтыган биздин заманга чейинки 2-миң жылдыктын башында башталган.[9] Ниаосунг сыяктуу маданияттарга темирдин киргизилиши менен Дапенкенгдин ордуна бир нече маданияттар орнотулган [10] жана болжол менен 400-жылдары жергиликтүү гүлдөөчүлөр согулган темирди чыгарышкан, бул технология Филиппинден алынган болушу мүмкүн.[11]
▲
●
1292 Jan 1

Хан кытайлары Тайвань менен байланышты

Taiwan
Юань династиясынын тушунда (1271–1368) ханзу кытайлар Тайванды изилдей башташкан.[12] Юандын императору Хубилай хан 1292-жылы Юандын үстөмдүгүн ырастоо үчүн Рюкю падышалыгына чиновниктерди жөнөткөн, бирок алар жаңылып Тайванга конушкан.Үч жоокердин өлүмүнө алып келген кагылышуудан кийин алар дароо Кытайдын Цюаньчжоу шаарына кайтып келишкен.Ван Даюан 1349-жылы Тайванга барып, анын тургундарынын Пэнхудан айырмаланган каада-салттары бар экенин байкаган.Ал башка кытайлык отурукташкандар жөнүндө айткан жок, бирок Люцю жана Пишейе деп аталган аймактардагы ар түрдүү жашоо образын баса белгиледи.[13] Чжэцзяндан Чухоу карапасынын табылышы кытай соодагерлеринин Тайванга 1340-жылдары барганын көрсөтүп турат.[14]
▲
●
Тайвань жөнүндө биринчи жазуу жүзүндөгү билдирүү
Тайвандын абориген уруулары ©HistoryMaps
1349 Jan 1

Тайвань жөнүндө биринчи жазуу жүзүндөгү билдирүү

Taiwan
1349-жылы Ван Даюан Тайванга болгон сапарын документтештирип, [15] аралда кытайлык көчмөндөрдүн жок экенин, бирок алардын Пэнхуда болушун белгилеген.[16] Ал Тайвандын ар кайсы аймактарын Люцю жана Пишейе деп бөлгөн.Люциу Пэнхуга караганда жылуу климаты бар кең токойлор жана тоолордун жери катары сүрөттөлгөн.Анын тургундары уникалдуу каада-салттарга ээ болушкан, транспорт үчүн салдарга таянышкан, түркүн түстүү кийимдерди кийишкен жана деңиз суусунан туз, кант тростнигинен ичимдиктерди алышкан.Алар душмандарга каршы каннибализм менен алектенишкен жана ар кандай жергиликтүү буюмдар жана соода буюмдары болгон.[17] Ал эми чыгышта жайгашкан Пишейе тоолуу рельефи жана чектелген дыйканчылыгы менен мүнөздөлгөн.Анын жашоочулары так татуировкага ээ болушкан, чачтарын түк кылып кийишчү жана рейдерлик жана адам уурдоо менен алектенишкен.[18] Тарыхчы Эфрен Б.Исорена Тайвандын Пишейе эли менен Филиппиндик Визаяндар бири-бири менен тыгыз байланышта болгон деген жыйынтыкка келген, анткени Визаяндар Кытайга чабуул жасаганга чейин Тайванга барганы белгилүү болгон.[19]
▲
●
Тайвандын алгачкы соода жана каракчылык доору
Кылыч жана калкан кармаган антивоку Минг аскерлери. ©Anonymous
1550 Jan 1

Тайвандын алгачкы соода жана каракчылык доору

Taiwan
16-кылымдын башында Тайвандын түштүк-батыш бөлүгүн кыдырып жүргөнкытайлык балыкчылардын, соодагерлердин жана каракчылардын саны байкаларлык көбөйгөн.Кээ бир Фуцзяндык соодагерлер атүгүл Формозан тилдерин жакшы билишкен.Кылым өткөн сайын Тайвань Мин бийлигинен качкан кытайлык соодагерлер жана каракчылар үчүн стратегиялык чекитке айланып, айрымдары аралда кыскача конуштарды түзүшкөн.Xiaodong dao жана Dahui guo сыяктуу ысымдар бул мезгилде Тайванга карата колдонулган, "Тайвань" Тайуан уруусунан алынган.Лин Даокян жана Лин Фэн сыяктуу атактуу каракчылар жергиликтүү топтордун жана Минг флотунун каршылыгына туш болгонго чейин Тайванды убактылуу база катары колдонушкан.1593-жылы Мин чиновниктери Кытайдын түндүгүндөгү мыйзамсыз сооданы расмий түрдө моюнга ала башташты, ал жерде соода кылуу үчүн кытайлык таштандыларга лицензия берүү менен.[20]Кытай соодагерлери адегенде түндүк Тайвандын түпкү эли менен темир жана текстиль буюмдарын көмүр, күкүрт, алтын жана бугу эти сыяктуу ресурстардын ордуна соодалашкан.Бирок, убакыттын өтүшү менен Тайвандын түштүк-батыш аймагы кефир балыктарынын жана кийиктердин терилеринин көптүгүнө байланыштуу кытай соодагерлеринин негизги көңүл чордонуна айланды.Акыркысы өзгөчө кирешелүү болгон, анткени аларжапондорго олуттуу кирешеге сатылган.[21] Бул соода 1567-жылдан кийин гүлдөп, тыюуларга карабастан кытайлар үчүн кытай-япон соодасын жүргүзүүнүн кыйыр жолу катары кызмат кылган.1603-жылы Чен Ди Вокуу каракчыларына каршы күрөшүү үчүн Тайванга экспедицияны жетектеп, [20] "Дунфанжи (Чыгыш варварларынын эсеби") деген китебинде жергиликтүү түпкү уруулар менен алардын жашоо образын жолуктурган жана документтештирген.
▲
●
Тайвандагы биринчи европалыктар
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1582 Jan 1

Тайвандагы биринчи европалыктар

Tainan, Taiwan
1544-жылы Тайвандын жанынан өтүп бара жаткан португал деңизчилери биринчи жолу кеме журналына Илха Формоса аралынын атын жазып коюшкан, бул "Сулуу арал" дегенди билдирет.1582-жылы португалиялык кеме кырсыгынан аман калгандар он жума (45 күн) безгек жана аборигендер менен күрөшүп, Макаого сал менен кайтып келишкен.
▲
●
1603 Jan 1

Чыгыш варварларынын эсеби

Taiwan
17-кылымдын башында Чен ДиВокуу каракчыларына каршы экспедиция учурунда Тайванга барган.[21] Кагылышуудан кийин Вуюдагы генерал Шен каракчыларды жеңип, жергиликтүү элдин башчысы Дамила ыраазычылык иретинде белектерди берген.[22] Чен Донгфанжидеги (Чыгыш варварларынын эсеби) [23] өз байкоолорун кылдаттык менен документтештирип, Тайвандын түпкү жашоочулары жана алардын жашоо образы жөнүндө түшүнүк берген.Чен чыгыш варварлары деп аталган жергиликтүү элди Тайвандын Ванганг, Даюань жана Яоганг сыяктуу ар кайсы аймактарында жашашат деп мүнөздөдү.500дөн 1000 адамга чейин болгон бул жамааттарда борборлоштурулган жетекчилик жок болчу, алар көбүнчө эң көп тукуму бар инсанды сыйлап, ээрчишет.Тургундары атлетикалык жана күлүк болгон, алар аттын ылдамдыгы менен чоң аралыкка чуркай алышкан.Алар талаш-тартыштарды макулдашылган салгылашуу, аңчылык кылуу [24] аркылуу чечип, эл алдында өлүм жазасына тартуу аркылуу уурулар менен күрөшкөн.[25]Аймактын климаты жылуу болгондуктан, жергиликтүү тургундарды минималдуу кийим кийүүгө алып келген.Эркектер чачтарын кыска кылып, кулактарын тешип көрүшсө, аялдар чачын узун кылып, тиштерин кооздоп көрүшкөн.Айрыкча, аялдар эмгекчил жана негизги багуучу болушкан, ал эми эркектер бош жүрүшкөн.[25] Жергиликтүү элде формалдуу календар системасы жок болгондуктан, алар убакытты жана жаш курагын эсепке албай калышкан.[24]Алардын турак-жайлары бамбуктан жана самандан, аймакта көп болгон материалдардан курулган.Уруулук жамааттарда бойдок эркектер үчүн "жалпы үй" болгон, ал ошондой эле талкуулоо үчүн жолугушуу пункту болгон.Үйлөнүү салттары өзгөчө болгон;Өнөктөш тандоодо бала кызыккан кызга агат мончокторун белекке берет.Белекти кабыл алуу музыкалык сүйлөшүүгө алып келет, андан кийин бала турмушка чыккандан кийин кыздын үй-бүлөсүнө көчүп кетет, бул кыздардын көбүрөөк жактырылышынын себеби.Дыйканчылыкта жергиликтуу эл чар-чап-чарбачылык менен алектенишкен.Алар соя буурчак, жасмык жана кунжут сыяктуу өсүмдүктөрдү өстүрүп, ар кандай жашылча-жемиштерди, анын ичинде таттуу картошканы, цитронду жана кант камышын жешчү.Алардын күрүчү Чен билгенге салыштырмалуу даамы жана узундугу боюнча жогору деп сыпатталган.Банкеттер ыр менен бийдин коштоосунда ачытылган күрүч жана чөптөрдөн жасалган ичимдиктерди ичкен.[26] Алардын тамак-ашына бугу менен чочконун эти кирген, бирок тооктун эти кошулбаган [27] жана алар бамбук жана темир найза менен аңчылык кылышкан.Кызыгы, алар аралдын жашоочулары болгонуна карабастан, деңизге түшүшпөй, балык уулоо менен чектешкен.Тарыхый жактан алганда, Йонгле доорунда атактуу изилдөөчү Чжэн Хэ бул түпкү уруулар менен байланыш түзүүгө аракет кылган, бирок алар кармала элек.1560-жылдары, Вокуу каракчыларынын чабуулдарынан кийин, жергиликтүү уруулар Кытай менен өз ара аракеттене башташкан.Ар кайсы порттордон келген кытай соодагерлери соода байланыштарын түзүп, бугу азыктары менен товар алмашып турушкан.Түпкүлүктүү калк кытай кийими сыяктуу буюмдарды кымбат баалап, соода-сатык учурунда гана кийишчү.Чен алардын жашоо образы жөнүндө ой жүгүртүп, алардын жөнөкөйлүгүн жана канааттануусун баалады.
▲
●
Токугава шогунаттарынын Тайванга басып кириши
Япониянын Кызыл мөөрү кемеси ©Anonymous
1616 Jan 1

Токугава шогунаттарынын Тайванга басып кириши

Nagasaki, Japan
1616-жылы Мураяма Тоанга Токугава шогунаты Тайванга кол салууга буйрук берген.[28] Бул 1609-жылы Арима Харунобунун биринчи чалгындоо миссиясынан кийин болгон. Максат жибекти португалиялыктар көзөмөлдөгөн Макаодан жеиспан көзөмөлүндөгү Маниладан жеткирүүнүн ордуна, [29]Кытайдан тике жибек жеткирүү үчүн база түзүү болгон. .Мураяманын 13 кемеден жана 4000дей адамдан турган флоту болгон, анын уулдарынын биринин буйругу менен.Алар 1616-жылдын 15-майында Нагасакиден чыгып кетишкен. Бирок басып алуу аракети ийгиликсиз аяктаган.Тайфун флотту таркатып, басып алуу аракетин эрте токтотту.[30] Рюкю Шо Ней падышасы Мин Кытайга аралды басып алуу жана аны Кытай менен соода базасы катары колдонуу ниети жөнүндө Мин Кытайга эскерткен [29] , бирок кандай болгон күндө да аралга бир гана кеме жете алган жана ал жергиликтуу кучтер тарабынан кайтарылган.Жалгыз кеме Формосан дарыясында буктурмага кабылып, анын бардык экипажы колго түшпөө үчүн өз жанын кыйган («сеппуку»).[28] Бир нече кемелер Кытайдын жээгин талап-тоноо үчүн бурулуп, "1200дөн ашуун кытайды өлтүрүп, алар менен жолуккан бардык кабыктарды же таштандыларды алып, адамдарды сууга ыргытып жиберишкен" деп айтылат.[31]
▲
●
1624 - 1668
Голландия жана Испания колонияларыornament
Голландиялык Формоза
Голландиялык Ост-Индия компаниясы ©Anonymous
1624 Jan 2 - 1662

Голландиялык Формоза

Tainan, Taiwan
1624-жылдан 1662-жылга чейин жана 1664-жылдан 1668-жылга чейин Тайвань аралы, көбүнчө Формоза деп аталат, Голландия Республикасынын колониялык көзөмөлүндө болгон.Ачылыш доорунда Голландиялык Ост-Индия компаниясыКытайдагы Мин империясы жанаЯпониядагы Токугава сегунаты сыяктуу коңшу аймактар ​​менен соода жүргүзүүнү жеңилдетүү үчүн Формозада өзүнүн базасын түзгөн.Мындан тышкары, алар Чыгыш Азиядагы португалдардын жанаиспандардын соода жана колониялык аракеттерине каршы турууга багытталган.Бирок, голландиялыктар каршылык көрсөтүшүп, жергиликтүү элдин да, акыркы Хань кытайларынын да көтөрүлүштөрүн басууга аргасыз болгон.Цин династиясы 17-кылымда пайда болгондон кийин, Голландиялык Ост-Индия компаниясы соода жолдоруна чексиз кирүү үчүн Мингден Цинге берилгендигин өзгөрткөн.Бул колониялык бөлүм Коксинганын күчтөрү 1662-жылы Форт Зеландияны курчоого алгандан кийин аяктады, бул Голландиянын кууп чыгышына жана Минге ишенимдүү, Цинге каршы Тунгнинг Королдугунун түптөлүшүнө алып келди.
▲
●
Испаниялык Формоза
Испаниялык Формоза. ©Andrew Howat
1626 Jan 1 - 1642

Испаниялык Формоза

Keelung, Taiwan
Испан Формоса 1626-1642-жылдары Тайвандын түндүгүндө жайгашкан Испания империясынын колониясы болгон. Филиппин менен аймактык сооданы Голландиянын кийлигишүүсүнөн коргоо үчүн түзүлгөн, ал Манилада жайгашкан Испаниянын Чыгыш Индиясынын бир бөлүгү болгон.Бирок, колониянын мааниси азайып, Испаниянын Маниладагы бийликтери аны коргоого мындан ары да инвестиция салгысы келбеди.17 жылдан кийин голландиялыктар акыркы испан чебин курчоого алып, басып алып, Тайвандын чоң бөлүгүн көзөмөлгө алышкан.Сексен жылдык согуш учурунда бул аймак акыры Голландия Республикасына өтүп кеткен.
▲
●
Тайванда башталган
Тайвандагы хакка аял. ©HistoryMaps
1630 Jan 1

Тайванда башталган

Taoyuan, Taiwan
Хаккалар биздин заманга чейинки 3-кылымдардаКытайдын борбордук түндүктөгү Хонан жана Шантунг провинцияларында жашашкан.Андан кийин алар түндүктөн келген көчмөндөрдүн аскерлеринен качуу үчүн Янцзы дарыясынын түштүгүнө көчүүгө аргасыз болушкан.Акыры алар Кианси, Фукиен, Квантунг, Кванси жана Хайнанда отурукташкан.Аларды жергиликтүү элдер «бөтөн» деп аташкан.Хаккастардын Тайванга биринчи көчүүсү 1630-жылы материкти катуу ачарчылык каптаганда болгон.[33] Хаккалар келген учурда эң жакшы жерлерди Хоклос ээлеп, шаарлар түптөлүп калган.Мындан тышкары, эки эл ар башка диалектилерде сүйлөшкөн.«Чоочун адамдар» Хокло общиналарында орун таппай кыйналышты.Көпчүлүк Хаккалар айыл жергесине көчүрүлүп, алар четки жерлерди иштетишкен.Хаккалардын басымдуу бөлүгү дагы деле Таоюань, Синчу, Миаоли жана Пинтун сыяктуу айыл чарба округдарында жашашат.Чиайи, Хуалиен жана Тайтунгдагылар япон оккупациясынын учурунда башка аймактардан ал жакка көчүп келишкен.Хаккастардын Тайванга экинчи иммиграциясы 1662-жылдан кийин, Минг сарайынын генералы жана батышта Косинга деген ат менен белгилүү Ченг Ченг-кунг голландиялыктарды аралдан кууп чыккандан кийин болгон.Кээ бир тарыхчылар Амойдун тургуну Ченг хакка болгон деп ырасташат.Ошентип, хаккалыктар дагы бир жолу "бөтөн" болуп калышты, анткени Тайванга көчкөндөрдүн көбү 16-кылымдан кийин келишкен.
▲
●
Ляолуо булуңундагы салгылашуу
©Anonymous
1633 Jul 7 - Oct 19

Ляолуо булуңундагы салгылашуу

Fujian, China
17-кылымда Кытайдын жээгинде деңиз соодасы күчөгөн, бирок алсыраган Минг деңиз флоту каракчыларга бул сооданы көзөмөлдөөгө мүмкүндүк берген.Белгилүү пираттардын лидери Чжэн Чжилонг ​​европалык технологияларды колдонуп, Фуцзянь жээгинде үстөмдүк кылган.1628-жылы азайып бараткан Мин династиясы аны кызматка алууну чечкен.Ошол эле учурда, голландиялыктар ,Кытайда эркин соодага умтулуп, алгач Pescadores боюнча позициясын орноткон.Бирок миндиктерден жеңилгенден кийин алар Тайванга көчүп кетишкен.Чжэн азыр мин адмиралы болуп, каракчылык менен күрөшүү үчүн Тайвандын голландиялык губернатору Ханс Путманс менен союздаш болгон.Ошентсе да Чжэндин аткарылбаган соода убадаларынан улам чыңалуу пайда болуп, 1633-жылы Чжэндин базасына голландиялыктардын күтүүсүз чабуулу менен аяктаган.Чжэндин флоту, европалык дизайндын таасири астында, голландиялыктардын кол салуусунан сак болбостон, аларды союздаштар деп ойлогон.Флоттун көпчүлүк бөлүгү талкаланган, бортунда бир нече жумушчу гана болгон, алар окуя болгон жерден качып кетишкен.Бул чабуулдан кийин голландиялыктар деңизде үстөмдүк кылып, айылдарды тоноп, кемелерди басып алышкан.Алтургай каракчылар коалициясын түзүшкөн.Бирок, алардын агрессивдүү тактикасы Чжэнди саясий каршылаштары менен бириктирди.Өч алууга даярданып, Чжэн флотун кайра куруп, токтоо тактикасын колдонуп, сокку уруу үчүн эң сонун мүмкүнчүлүктү күтүп турду.1633-жылы октябрда Ляолуо булуңунда чоң масштабдагы деңиз салгылашы болгон.Минги флоту оттуу кемелерди колдонуп, голландиялыктарга олуттуу зыян келтирген.Акыркысынын эң мыкты сүзүү технологиясы айрымдарына качып кетүүгө мүмкүндүк берди, бирок жалпы жеңиш Минге тийди.Лиаолуо булуңундагы Миндин жеңиши Тайвань кысыгында Кытайдын бийлигин калыбына келтирип, голландиялыктардын кытай жээгиндеги каракчылык иштерин токтотуусуна себеп болгон.Голландиялыктар өздөрүнүн күчүн көрсөттү деп ишенсе, миндиктер олуттуу жеңишке жеткенин сезишти.Чжэн Чжилонгдун абалы согуштан кийин көтөрүлүп, ал өзүнүн таасирин голландиялыктарга алар каалаган соода артыкчылыктарын берүү үчүн колдонгон.Натыйжада, Чжэн 1633-жылкы кол салууда жоголгон европалык типтеги кемелерди калыбына келтирбөөнү чечкени менен, Кытайдагы эң бай адамдардын бири болуп, чет элдик кытай соодасынын үстүнөн бийлигин бекемдеп алды.
▲
●
Голландиянын тынчтандыруу кампаниясы
Роберт Юниус, Маттау экспедициясынын жетекчилеринин бири ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 Jan 1 - 1636 Feb

Голландиянын тынчтандыруу кампаниясы

Tainan, Taiwan
1630-жылдары Голландиялык Ост-Индия компаниясы (VOC) Тайвандын түштүк-батышында өз көзөмөлүн кеңейтүүнү максат кылган, ал жерде алар Тайуанга таянып, бирок жергиликтүү абориген айылдарынын каршылыгына дуушар болгон.Маттау айылы өзгөчө душмандык кылып, 1629-жылы алтымыш голландиялык жоокерди буктурмага салып өлтүргөн. 1635-жылы Батавиядан кошумча күчтөрдү алгандан кийин голландиялыктар бул кыштактарга каршы өнөктүк баштаган.Голландиялык аскер күчтөрүнүн күчтүү көрүнүшү Маттау жана Соуланг сыяктуу негизги айылдарды тез эле баш ийдирүүгө алып келди.Буга күбө болгон көптөгөн тегеректеги айылдар өз ыктыяры менен голландиялыктар менен тынчтыкка умтулуп, кагылышуунун ордуна багынып берүүнү артык көрүшкөн.Голландия бийлигинин түштүк-батышта бекемделиши колониянын келечектеги ийгиликтерине жол ачкан.Жаңы алынган аймактар ​​бугу соодасында мүмкүнчүлүктөрдү ачты, бул голландиялыктар үчүн абдан пайдалуу болду.Кошумчалай кетсек, түшүмдүү жерлер кытай жумушчуларын өзүнө тартып, аларды иштетүү үчүн алып келишкен.Шериктеш абориген айылдары соода өнөктөштөрү гана болбостон, ар кандай кагылышууларда голландиялыктарга жардам берүү үчүн жоокерлерди да камсыз кылышкан.Андан тышкары, турукташтырылган аймак голландиялык миссионерлерге өздөрүнүн диний ишенимдерин жайылтууга мүмкүндүк берип, колониянын пайдубалын андан ары түптөгөн.Салыштырмалуу туруктуулуктун бул доорун окумуштуулар жана тарыхчылар Пакс Романа менен параллелдүү кылып, кээде Пакс Олландика (Голланд Тынчтыгы) деп аташат.[39]
▲
●
1652 Sep 7 - Sep 11

Гуо Хуаии козголоңу

Tainan, Taiwan
17-кылымдын орто ченинде голландиялыктар Тайванга, биринчи кезекте түштүк Фуцзяндан ири көлөмдөгүханзу кытайлардын иммиграциясын кубатташты.Бул иммигранттар, негизинен жаш бойдок эркектер, деңизчилер менен изилдөөчүлөрдүн арасында коркунучтуу кадыр-баркка ээ болгон аралга отурукташуудан тартынышкан.Күрүчтүн баасынын көтөрүлүшүнөн, Голландиянын эзүүчү салыктарынан жана коррупцияга малынган чиновниктерден улам чыңалуу күчөп, 1652-жылдагы Гуо Хуаии көтөрүлүшү менен аяктады. Козголоң бул факторлорго түздөн-түз жооп болуп, голландиялыктар тарабынан ырайымсыз түрдө басылып, козголоңчулардын 25% өлтүрүлгөн. кыска аралыкта.[32]1640-жылдардын аягында ар кандай кыйынчылыктар, анын ичинде калктын көбөйүшү, Голландия киргизген салыктар жана чектөөлөр кытайлык отурукташкандардын дагы нааразычылыгына алып келди.1643-жылы Кинванг аттуу каракчы жергиликтүү айылдарга чабуул жасап, аймакты ого бетер дестабилдештирген.Акыры аны жергиликтүү тургундар кармап алып, өлүм жазасына тартуу үчүн голландиялыктарга өткөрүп беришкен.Бирок кытайларды голландиялыктарга каршы көтөрүлүшкө шыкакчы болгон документ табылганда анын мурасы уланган.1652-жылы Гуо Хуайи жетектеген көтөрүлүштө кытайлык дыйкандардын чоң армиясы Сакамга кол салган.Алардын санына карабастан, алар голландиялык октун күчү менен жергиликтүү жоокерлердин айкалышы менен жеңип чыгышкан.Андан кийин кытайлык козголоңчулар олуттуу кыргынга учурап, миңдеген адамдар өз өмүрлөрүн кыйды.Козголоңдон кийин Тайвань айылдагы жумушчу күчүн жоготкондуктан айыл чарба кризисине туш болгон, анткени козголоңчулардын көбү дыйкандар болгон.1653-жылы кийинки түшүм жумушчу күчүнүн жетишсиздигинен өзгөчө начар болгон.Бирок, материктик толкундоолордон улам Тайванга кытайлардын көбүрөөк миграциясы кийинки жылы айыл чарбасынын бир аз калыбына келишине алып келди.Кытайлар менен голландиялыктардын ортосундагы мамилелер андан ары начарлады, голландиялыктар өздөрүн кытай экспансиясына каршы өз жеринин коргоочусу катары көрүштү.Бул мезгил ошондой эле кытайга каршы маанайдын күчөшүнө күбө болду, жергиликтүү тургундарга кытайлык көчмөндөрдөн алыс болууга кеңеш берилди.Маанилүү көтөрүлүшкө карабастан, голландиялыктар эң аз аскердик даярдыктарды көрүшкөн, көптөгөн бай кытайлар аларга берилгендигин сакташкан.
▲
●
Тайвандагы голландиялык таасирдин бүтүшү
Форт Зеландия багынып берүү. ©Jan van Baden
1661 Mar 30 - 1662 Feb 1

Тайвандагы голландиялык таасирдин бүтүшү

Fort Zeelandia, Guosheng Road,
Форт-Зеландиянын курчоосу (1661-1662) Тайвандын тарыхында маанилүү учур болуп, Голландиялык Ост-Индия компаниясынын үстөмдүгүн токтотуп, Туннинг Королдугунун бийлиги орноду.Голландиялыктар Тайванда, айрыкча Форт Зеландияда жана Форт Провинтияда өздөрүнүн катышуусун орнотушкан.Бирок, 1660-жылдардын орто ченинде Мингге берилген Косинга Тайвандын стратегиялык маанисин түшүнгөн.Дефектордун деталдуу билими менен куралданган жана күчтүү флот менен армияга ээ болгон Коксинга басып кирди.Алгачкы каршылык көрсөткөнүнө карабастан, голландиялыктар жеңип, куралдан ашты.Узакка созулган курчоодон, азайып бараткан жабдуудан жана кошумча күчтөргө үмүттөнбөгөндөн кийин, губернатор Фредерик Койетт жетектеген голландиялыктар Форт-Зеландияны Коксинга багындырды.Кагылышуу учурунда эки тарап тең катаал тактиканы колдонушкан.Кытайлар көптөгөн голландиялык туткундарды колго түшүрүп, сүйлөшүүлөрдөн майнап чыкпай, бир нече кишини, анын ичинде миссионер Антониус Гамбрукту өлтүрүшкөн.Голландиялык аялдар менен балдар кулчулукка айланган, кээ бир аялдар токолдукка алууга аргасыз болгон.Голландиялыктар ошондой эле ар кайсы убакта голландиялыктар жана кытайлар менен союздаш болгон жергиликтүү Тайвандын түпкү жамааттары менен кагылышышкан.Курчоодон кийин голландиялыктар жоголгон аймактарын кайтарып алууга аракет кылышкан, бирок тынымсыз кыйынчылыктарга туш болушкан.Алар Цин династиясы менен Чжэн аскерлерине каршы союз түзүшкөн, натыйжада мезгил-мезгили менен деңиз согуштары болгон.1668-жылга карата аборигендердин каршылыгы жана стратегиялык чакырыктар голландиялыктарды Тайвандан толук чыгып кетүүнү белгилөө менен Килунгдагы акыркы чебин таштап кетүүгө аргасыз кылган.Бирок, голландиялыктар менен Коксинганын мураскорлорунун ортосундагы аскер-деңиз кагылыштары уланып, голландиялыктар андан ары жеңилүүгө дуушар болушкан.
▲
●
Play button
1661 Jun 14 - 1683

Тунгнинг Королдугу

Tainan, Taiwan
Туннинг Королдугу 1661-жылдан 1683-жылга чейин Тайвандын түштүк-батышындагы жана Пэнху аралдарынын бөлүктөрүн башкарган династиялык деңиз мамлекети болгон. Аны Тайванды басып алгандан кийин Зеландияны Анпин деп, Провинцияны Чикан деп өзгөрткөн Косинга (Чжэн Чэнгонг) негиздеген [40] Голландиядан .1662-жылдын 29-майында Чикан "Мин Чыгыш борбору" (Донду Минцзин) болуп өзгөртүлгөн.Кийинчерээк "Чыгыш борбор" (Дунду) "Чыгыш тынчтандыруу" дегенди билдирген Дуннинг (Тунгнинг) деп өзгөртүлгөн [41]Тайвандын тарыхында негизинен этникалык хань болгон биринчи мамлекет катары таанылган, анын деңиздик таасири эки Кытай деңизиндеги негизги деңиз жолдоруна жайылган жана соода байланыштарыЯпониядан Түштүк-Чыгыш Азияга чейин жеткен.Падышалык материктикКытайдагы Цин династиясы басып алган Мин династиясынын ишенимдүү адамдары үчүн база болуп кызмат кылган.Чжэн династиясы Цинге каршы туруштук берүүсүн бекемдөөнү максат кылгандыктан, Тайвань өзүнүн башкаруусунун учурунда цинизмге дуушар болгон.Падышалык 1683-жылы Цин династиясынын курамына киргенге чейин болгон.
▲
●
Синикалаштыруу
Чжэн Цзин ©HistoryMaps
1665 Jan 1

Синикалаштыруу

Taiwan
Чжэн Цзин Тайвандагы Мин башкаруусунун мурасын улантып, Минге берилген адамдардын колдоосуна ээ болгон.Анын үй-бүлөсү жана офицерлери жетектеген администрациясы айыл чарба жана инфраструктураны өнүктүрүүгө басым жасады.1666-жылы Тайвань эгиндин түшүмү боюнча өзүн-өзү камсыз кыла алган.[42] Анын тушунда ар кандай маданий-агартуу мекемелери, анын ичинде Императордук Академия жана Конфуций храмы түзүлүп, мамлекеттик кызматка үзгүлтүксүз экзамендерди өткөрүү ишке ашырылган.[43] Чжэн Цзин да абориген урууларын окутууга умтулган, аларды алдыңкы айыл чарба ыкмалары жана кытай тили менен тааныштырган.[44]Аборигендерди ассимиляциялоо аракетине карабастан, кытай конуштарынын кеңейиши тирешүүгө жана көтөрүлүшкө алып келген.Чжэн Цзиндин бийлиги анын саясатына каршылык көрсөткөндөргө катаал болгон;мисалы, бир жортуулда бир нече жүз Шалу уруусу өлтүрүлгөн.Ошол эле учурда Тайвандагы кытай калкынын саны эки эседен ашык көбөйүп, [45] аскер күчтөрү аскердик колонияларга которулган.1684-жылга карата Тайвандын айдоо жерлери 1660-жылдагы Голландия доорунун аягындагыга салыштырмалуу үч эсеге көбөйгөн. [46] Чжэндин соода флоту Япония жана Түштүк-Чыгыш Азия менен соода алакасын сактап, Тайван кысыгы аркылуу кирешелерди камсыздай алган.Чжэн Цзиндин тушунда Тайван бугу териси жана кант камышы сыяктуу кээ бир товарларга монополияны гана кармабастан, ал алмаштырган голландиялык колонияга караганда көбүрөөк экономикалык диверсификацияга жетишкен.Кошумчалай кетсек, 1683-жылы Чжэндин башкаруусунун акырына карата өкмөт 1655-жылдагы Голландиянын бийлигине караганда күмүш түрүндө жылдык кирешени 30% дан ашык алып турган.
▲
●
Циндин Тайванды басып алуусу
Цин династиясынын деңиз флоту ©Anonymous
1683 Jul 1

Циндин Тайванды басып алуусу

Penghu, Taiwan
Адегенде Чжэн Чжилонгдун тушунда аскер башчы болгон Ши Ланг, кийин Чжэн Чэнгонг менен болгон кагылышуулардан кийин Цин династиясына өтүп кеткен.Циндин курамында Ши Чжэндин ички иштеринин терең билимин колдонуп, Чжэн күчтөрүнө каршы жортуулдарда негизги ролду ойногон.Ал 1662-жылы Фуцзяндын деңиз флотунун командири болуп дайындалган. Ал чжэндерге каршы агрессивдүү аракеттерди ырааттуу түрдө жактап, жетектеген, атүгүл анын куугунтуктоосунда голландиялык аскерлер менен кагылышкан.1664-жылы, кээ бир ийгиликтерге карабастан, Ши толугу менен материктик Кытайдагы Чжэн чебин жок кыла алган эмес.Ши Ланг Тайванга стратегиялык чабуул жасоону сунуш кылып, чжэндерге алдын ала сокку уруу зарылдыгын баса белгиледи.Бирок, Яо Цишэн сыяктуу аткаминерлер менен мамиледеги пикир келишпестиктер бюрократиялык тирешүүгө алып келди.Шинин планы биринчи кезекте Пенгхуну колго түшүрүүгө багытталган, бирок Яо бир нече фронттордо бир убакта чабуул жасоону сунуш кылган.Канси императору алгач Шиге басып кирүүнү толук көзөмөлдөөгө уруксат берген эмес.Ошол эле учурда Тайванда ички чыр-чатактар ​​жана тышкы кысымдар Чжэндин позициясын алсыратып, четтеп кетүүлөргө жана андан ары туруксуздукка алып келди.1683-жылы, Ши, азыр массалык флоту жана армиясы бар, Тайванга кол салууну демилгелеген.Кээ бир алгачкы мүчүлүштүктөрдөн жана тактикалык жактан кайра топтолгондон кийин, Шидин күчтөрү Магонг булуңунда Чжэн флотун чечкиндүү түрдө талкалап, Чжэн олуттуу жоготууларга учурады.Бул жеңиштен кийин Цин күчтөрү тез арада Пэнху жана андан кийин Тайванды басып алышты.Аралдын жетекчилиги, анын ичинде Чжэн Кешуан расмий түрдө багынып, Цин каада-салттарын кабыл алып, Чжэндин Тайвандагы башкаруусун иш жүзүндө токтотту.
▲
●
1683 - 1895
Цин эрежесиornament
1684 Jan 1 - 1795

Цин Тайвань: Эркектер, Миграция жана Нике

Taiwan
Цин династиясынын Тайванды башкарып турган маалында өкмөт калкынын көптүгүнөн жана натыйжада чыр-чатактардан коркуп, адегенде материктен Тайванга миграцияны чектеген.Ошого карабастан, мыйзамсыз миграция күчөдү, анткени жергиликтүү жумушчу күчүнүн жетишсиздиги аткаминерлерди башка жагын карап, атүгүл адамдарды жигердүү алып келүүгө түрттү.18-кылымдын ичинде Цин өкмөтү миграциялык саясатты четке кагып, кээде үй-бүлөлөргө Тайванга кирүүгө уруксат берип, айрым учурда аларга тыюу салган.Бул карама-каршылыктар көпчүлүк эркектерди түзгөн мигрант калктын көп учурда жергиликтүү турмушка чыгышына алып келип, "атасы Таншандык, энеси Таншандык эмес" деген идиоманы пайда кылган.Цин өкмөтү Тайванга административдик мамиле кылууда, айрыкча аймактык экспансияда жана аралдын абориген калкы менен өз ара аракеттенүүдө этият болгон.Башында алар административдик көзөмөлдү негизги портторго жана айрым түздүк аймактарга чектеп, отурукташкандардын бул аймактардын чегинен чыгуусуна уруксаттарды талап кылышкан.Убакыттын өтүшү менен, мыйзамсыз жерлерди кайра иштетүү жана миграция уланып, Цин бардык батыш түздүктөрүнө көзөмөлдү кеңейткен.Аборигендер аккультурациялангандар (шуфан) жана жок (шенфан) болуп экиге бөлүнгөн, бирок бул топторду башкаруу аракети эң аз болгон.Чек аралар аборигендерди отурукташкандардан бөлүү үчүн белгиленип, жылдар бою бир нече жолу бекемделген.Бирок, тартип начар болгондуктан, отурукташкандардын аборигендик аймактарга тынымсыз басып киришине алып келген.Цин администрациясынын этият позициясына жана аборигендердин иштерин башкаруу аракеттерине карабастан, отурукташкандар көбүнчө абориген аялдарга никеге турууга жер талап кылуунун каражаты катары колдонушкан, бул 1737-жылы мындай бирикмелерге тыюу салууга алып келген.18-кылымдын аяк ченинде Цин өкмөтү кысыктар аралык миграция боюнча өзүнүн катуу эрежелерин жумшартып, акыры жигердүү кийлигишүүнү токтотуп, акыры 1875-жылы Тайванга кирүүгө бардык чектөөлөрдү жокко чыгарган.
▲
●
Аборигендердин көтөрүлүштөрү
Чжуан Дацянды басып алуу. ©Anonymous
1720 Jan 1 - 1786

Аборигендердин көтөрүлүштөрү

Taiwan
Тайванды Цин династиясынын башкаруусу учурунда ар кандай этникалык топтор менен мамлекеттин ортосундагы татаал динамикаларды чагылдырган ар кандай көтөрүлүштөр чыкты.1723-жылы борбордук жээк түздүгүндөгү абориген уруулары жана Фэншан уездиндеги хань отурукташкандары өз-өзүнчө көтөрүлүшкө чыгышып, жергиликтүү калк менен Цин башкаруусунун ортосундагы тирешүүлөрдү баса белгилешкен.1720-жылы Чжу Йигуи козголоңу салыктын көбөйүшүнө жооп катары пайда болуп, жергиликтүү калктын экономикалык кысымын чагылдырган.Чжу Йигуй жана Хакка лидери Лин Цзюньин козголоңчуларды Тайвань боюнча Цин күчтөрүн жеңип чыгышкан.Бирок, алардын союздаштыгы көпкө созулган эмес жана Ши Шибиан башчылык кылган Цин флоту көтөрүлүштү басуу үчүн жөнөтүлгөн.Чжу Йигуй колго түшүрүлүп, өлүм жазасына тартылып, бул мезгилде Тайвандагы Цинге каршы эң маанилүү көтөрүлүштөрдүн бири өчүрүлгөн.1786-жылы Тиандихуй коомунан Лин Шуанвэн жетектеген жаңы көтөрүлүш чыгып, коомдун мүчөлөрү салык төлөөдөн качкандыгы үчүн камакка алынган.Козголоң алгач күч алды, көптөгөн козголоңчулар материктик Кытайдан жаңы келгендер жана жер табуу үчүн күрөшкөн.Хакка элинин колдоосуна ээ болуу аракетине карабастан, Цин 1788-жылы Ли Шияо баштаган 50 000 аскери, кийинчерээк Фук'анган жана Хайланка жетектеген кошумча күчтөрү менен көтөрүлүштү басууга жетишкен.Мурунку козголоңдордон айырмаланып, Тиандихуй козголоңу негизинен улуттук же этникалык нааразычылыктар менен эмес, кеңири социалдык толкундоолордун белгиси болгон.Лин Шуангвен өлүм жазасына тартылып, Тайвандагы Цин бийлигине болгон дагы бир олуттуу чакырык аяктаган.Цин бийлигинин 200 жылдык мезгилинде түздүктөрдөгү аборигендер негизинен козголоңчу эмес, ал эми тоолук аборигендер Цин башкаруусунун акыркы он жылдыктарына чейин жалгыз калганы белгиленет.Көпчүлүк козголоңдор этникалык же улуттук кызыкчылыктардан эмес, салык салуу же социалдык карама-каршылык сыяктуу себептерден улам, Хань келгиндери тарабынан башталган.
▲
●
Британиянын Тайванга басып кириши ийгиликсиз болду
Чыгыш Индия компаниясынын кемеси (19-кылым) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1840 Jan 1 - 1841

Британиянын Тайванга басып кириши ийгиликсиз болду

Keelung, Taiwan
1831-жылга чейин Ост-Индия компаниясы мындан арыкытайлар менен алардын шарттары боюнча соода кылууну каалабай турганын чечти жана агрессивдүү чараларды пландаштырды.Тайвандын стратегиялык жана коммерциялык баалуулугун эске алып, 1840 жана 1841-жылдары аралды басып алуу боюнча британиялык сунуштар болгон.Уильям Хаттман лорд Палмерстонго жазган катында "Кытайдын Тайванга жакшы башкаруусу жана аралдын стратегиялык жана коммерциялык мааниси".[47] Ал Тайванды бир гана согуштук кеме жана 1500гө жетпеген аскери менен басып алса болорун, ал эми англистер христиан динин жергиликтүү калк арасында жайылтуу менен бирге сооданы да өнүктүрө аларын айткан.[48] ​​1841-жылы Биринчи апийим согушу маалында британиялыктар Килун портунун айланасындагы бийиктикти үч жолу көтөрүүгө аракет кылышкан, бирок ийгиликке жеткен эмес.[49] Акыр-аягы, британиялыктар күчтүү таяныч орното алган жок жана экспедиция ийгиликсиз болуп эсептелет.
▲
●
Формоза экспедициясы
Америка Кошмо Штаттарынын деңиз жөө аскерлеринин жана моряктарынын Формоза аралынын каракчыларына кол салуусу, Чыгыш Индия, Harper's Weekly ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1867 Jun 1

Формоза экспедициясы

Hengchun, Hengchun Township, P
Формоза экспедициясы Америка Кошмо Штаттары тарабынан Тайвандын түпкү уруусу Пайванга каршы ачылган жазалоочу экспедиция болгон.Экспедиция 1867-жылдын март айында америкалык кабыгы болгон Rover кыйраган жана анын экипажы Пайвандык жоокерлер тарабынан кырылып кеткен Ровер окуясы үчүн өч алуу үчүн жасалган. Америка Кошмо Штаттарынын Аскер-деңиз флоту жана деңиз флоту Тайвандын түштүгүнө конуп, ал жакка илгерилетүүгө аракет кылган. Пайван айылы.Пайван партизандык согуш менен жооп кайтарып, бир нече жолу буктурмага түшүп, кагылышууда, ажырап, чегинүүдө.Акыр-аягы, деңиз аскерлеринин командири өлтүрүлүп, алар чарчоо жана ысыктыктан улам кемеге чегиништи, ал эми Пайван тарап, жунглиге чегинди.Бул аракет америкалык ийгиликсиздик катары бааланат.
▲
●
Мудан окуясы
Рюжо Тайвань экспедициясынын флагманы болгон. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1874 May 6 - Dec 3

Мудан окуясы

Taiwan
1871-жылы декабрда Тайвандын жээгинде Рюкюан кемеси кыйрап, Пайвандын аборигендердин колунан 54 моряк каза болгон.Мудан окуясы деп аталган бул окуя акыры эл аралык коомчулуктун көңүлүн бурду.Башында, Рюкюан кемесинде аман калгандарды мекенине кайтаруунун узак тарыхы бар Цин династиясы аман калган деңизчилердин кайтып келишине көмөктөшүп, кырдаалды жөнгө салган.Бирок бул окуя, айрыкча жапон генералы Сукенори Кабаяма Тайванга каршы аскерий аракеттерди жактап,Япония Рюкюан падышасын тактыдан түшүргөндө саясий чыңалуу тутанган.Япония менен Цин Кытайдын ортосундагы дипломатиялык сүйлөшүүлөр күчөп, 1874-жылы Япониянын Тайванга аскердик экспедициясы менен аяктаган. Алгачкы ийгиликтерге карабастан, экспедиция кыйынчылыктарга, анын ичинде түпкү уруулардын партизандык согушуна жана аскерлерге катуу таасир эткен безгек оорусуна туш болгон.Цин өкүлдөрү жана жергиликтүү уруулар Япониянын агрессиясына нааразы болушкан, бирок аларга көңүл бурулган эмес.Жапондор туш болгон аймактарда өздөрүнүн юрисдикциясын ырастап, лагерлерди жана желектерди орнотушкан.Акыр-аягы, эл аралык кысым жана жапон экспедициялык күчтөрүнүн ден соолугунун начарлашы Япония менен Цин Кытайдын ортосунда дипломатиялык сүйлөшүүлөргө алып келди, натыйжада Пекин келишими түзүлдү.Япония Рюкюну өзүнүн вассал мамлекети катары таанып, Кытайдан компенсация төлөмүн алып, акыры 1874-жылы декабрда Тайвандан аскерлерин чыгарып кеткен. Мудан окуясы жана анын кесепеттери кытай-япон мамилелеринин курч учурун белгилеп, Япониянын региондогу активдүүлүгүн көрсөткөн. иштер жана эки элдин ортосундагы келечектеги чыр-чатактар ​​үчүн прецедент түзүү.
▲
●
Аккультурация жана каршылык: Тайвандын аборигендери Цин бийлиги астында
©Anonymous
1875 Jan 1 - 1895

Аккультурация жана каршылык: Тайвандын аборигендери Цин бийлиги астында

Taiwan
1874-жылдан Тайвандагы Цин бийлигинин аягына чейинки мезгил аралды көзөмөлдөө жана аны модернизациялоо боюнча олуттуу аракеттер менен коштолгон.1874-жылыЯпониянын убактылуу басып алуусунан кийин Цин администрациясы Тайванга, өзгөчө аборигендер жашаган аймактарга өз бийлигин бекемдөөнү максат кылган.Инфраструктуралык долбоорлор, анын ичинде тоо жолдору жана телеграф линиялары башталып, абориген уруулары расмий түрдө Цин бийлигине өткөн.Бул аракеттерге карабастан, Цин кытай-француз согушу сыяктуу кыйынчылыктарга туш болду, анын натыйжасында француздар Тайвандын айрым бөлүктөрүн убактылуу басып алышкан.Тайвань Цин бийлигинин тушунда башкарууда жана инфраструктурада ар кандай өзгөрүүлөргө дуушар болгон.Тайвандын коргоо комиссары Лю Минчуан модернизациялоо иштерине, анын ичинде электр жарыгын, темир жолду жана өнөр жай техникасын ишке киргизүүдө өзгөчө активдүү болду.Бирок, бул аракеттер чектелген ийгиликке жетишти жана алардын пайдасына салыштырмалуу жогорку чыгымдары үчүн сынга кабылды.Лиу акыры 1891-жылы отставкага кетип, активдүү колонизация аракеттери токтогон.Цин доорунун аягында аралдын батыш түздүгүндө 2,5 миллионго жакын кытай калкы топтолгон, ал эми тоолуу аймактар ​​негизинен автономиялуу бойдон калып, аборигендер жашаган.Аборигендерди Циндин көзөмөлү астына алып келүү аракеттери көрүлгөнү менен, болжол менен 148 479 расмий түрдө баш ийүү менен, бул аракеттердин баасы жогору болгон жана толук натыйжалуу болгон эмес.Мындан тышкары, аккультурация түздүк аборигендердин маданий жана жерге ээлик статусун бузуп, олуттуу кадамдарды жасаган.
▲
●
Keelung өнөктүгү
La Galissonnière Кытай коргонуусун бомбалап, Килунга, 5-август 1884-жыл ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1884 Aug 1 - 1885 Mar

Keelung өнөктүгү

Taiwan, Northern Taiwan
Кытай-француз согушу маалында 1884-жылдагы Килун кампаниясында француздар Тайванды бутага алышкан. Башында Себастьян Леспе жетектеген француз күчтөрү Килун портун бомбалап, бирок Лю Минчуандын башкаруусундагыкытайлык чоң күчтөрдүн каршылыгына туш болуп, аларды чегинүүгө аргасыз кылышкан.Бирок, 1-октябрда Амеди Курбет 2250 француз аскерин жетектеп, Тамсуйди ала албаганына карабай, Килунгду ийгиликтүү басып алган.Андан кийин француздар Тайванга блокада киргизген, бирок ал жарым-жартылай гана натыйжалуу болгон.Француз кемелери материктик Кытайдын жээгиндеги таштандыларды басып алган, ал жердеги адамдарды Килунга коргонуу иштерин куруу үчүн колдонуу үчүн, бирок Такау жана Анпинге жүк ташуучу таштандылар келип, блокаданы бузуп жатты.1885-жылдын январь айынын аягында кытай аскерлери Килундун тегерегинде олуттуу жеңилүүгө дуушар болушкан.Шаарды басып алганына карабастан, француздар өз көзөмөлүн анын чегинен чыгара алышкан эмес.Тамсуйди басып алуу аракети март айында дагы ишке ашпай, француз деңиз күчтөрүнүн бомбалоосу Пэнгунун багынып беришине алып келген.Бирок, көп француз жоокерлери көп өтпөй ооруп, алардын согушуу жөндөмдүүлүгүн алсыраткан.1885-жылдын 15-апрелинде согуштук аракеттер аяктаганын билдирген тынчтык келишими түзүлгөн.Француздар Килингден эвакуациялоону 21-июнга чейин аяктап, Пэнху Кытайдын көзөмөлүндө калган.Алгачкы ийгиликтерине жана блокадага салганына карабастан, Франциянын Тайвандагы кампаниясы акырында чектелген стратегиялык жетишкендиктерге ээ болду.
▲
●
1895 - 1945
Япония империясыornament
Цин династиясы Тайванды Японияга берген
Шимоносеки сүйлөшүүлөрүнүн келишиминин Woodblock Print ©Courtesy of Freer Gallery of Art, Smithsonian Institution, Washington, D.C.
1895 Apr 17

Цин династиясы Тайванды Японияга берген

Shimonoseki, Yamaguchi, Japan
Шимоносеки келишими 1895-жылдын 17-апрелиндеЯпония империясы менен Цин Кытайдын ортосунда Шунпанро мейманканасында, Шимоносекиде кол коюлган жана Биринчи Кытай-Япон согушун аяктаган келишим.Келишимдин шарттарынын арасында,2 жана 3-беренелер: Кытай Японияга түбөлүккө жана толук суверенитетин Pescadores тобуна, Формосага (Тайвань) жана Ляодун жарым аралынын булуңунун чыгыш бөлүгүнө (Далиан) бардык чептери, арсеналдары жана коомдук мүлкү менен бирге берет.1895-жылдын март жана апрель айларында жапон жана цин өкүлдөрүнүн ортосунда болгон саммиттин жүрүшүндө премьер-министр Хиробуми Ито жана тышкы иштер министри Мунемицу Муцу Корей жарым аралында гана эмес, Тайвань аралдарында да Цин династиясынын күчүн кыскартууну каалашты.Мындан тышкары, Mutsu буга чейин Түштүк Кытай жана Түштүк-Чыгыш Азияга Япониянын аскердик күчүн кеңейтүү үчүн анын маанилүүлүгүн байкаган болчу.Ал ошондой эле империализмдин доору болгон, ошондуктан Япония батыш мамлекеттеринин жасап жаткан иштерин туурагысы келген.Императордук Япония ошол убакта Батыш державаларынын катышуусу менен атаандашуу үчүн Корей жарым аралында жана материктик Кытайда колонияларды жана ресурстарды издеп жаткан.1867-жылдагы Мэйдзи калыбына келтирилгенден бери Императордук Япония Батышка салыштырмалуу канчалык ылдам өнүккөнүн жана Батыш державалары Ыраакы Чыгышта карманган теңсиз келишимдерге канчалык деңгээлде өзгөртүү киргизгиси келгенин көрсөтүү үчүн жапон жетекчилиги ушундай жолду тандаган.Императордук Япония менен Цин династиясынын ортосундагы тынчтык конференциясында Цин династиясынын сүйлөшүү столундагы элчилер Ли Хончжан менен Ли Цзинфанг алгач Тайвандан баш тартууну пландаштырышкан эмес, анткени алар Тайвандын Батыш менен соода кылуу үчүн эң сонун ордун түшүнүшкөн.Ошондуктан, Цин 19-кылымда Британия менен Францияга каршы согуштарда жеңилип калса да, Цин императору 1683-жылы башталган Тайванды өзүнүн бийлиги астында кармап турууга олуттуу караган.Конференциянын биринчи жарымында Ито менен Муцу Тайвандын толук суверенитетине баш ийүү абсолюттук шарт деп ырасташты жана Лиден Пэнху аралдарынын жана Ляотун булуңунун (Далиан) чыгыш бөлүгүнүн толук суверенитетин өткөрүп берүүнү суранышты.Ли Хунчжан 1894-1895-жылдардагы биринчи кытай-япон согушунда Тайван эч качан согуш талаасы болгон эмес деген жүйө менен баш тартты. Конференциянын акыркы этабында Ли Хунчжан Пэнху аралдарынын жана чыгыш аралдарынын толук суверенитетин өткөрүп берүүгө макул болгон. Ляотун жарым аралынын булуңунун бир бөлүгүн Императордук Японияга өткөрүп берүүдөн дагы эле баш тарткан.Тайвань 1885-жылдан бери провинция болгондуктан, Ли мындай деди: "Тайвань буга чейин эле провинция, ошондуктан берилбейт."Бирок, Императордук Япония милитаристтик артыкчылыкка ээ болгондуктан, Ли Тайвандан баш тартты.1895-жылдын 17-апрелинде Императордук Япония менен Цин династиясынын ортосундагы тынчтык келишимине кол коюлуп, андан кийин Япония Тайванга ийгиликтүү басып кирген.Бул Тайванга эбегейсиз жана туруктуу таасирин тийгизип, аралдын Япониянын Императордук карамагына өтүшү, аннексияга каршы жергиликтүү кытайлардын каршылыгына карабай, 200 жылдык Цин бийлигинин аякташын белгилеп, жапондор тез арада талкалап салышкан.
▲
●
Play button
1895 Apr 17 - 1945

Тайвань Япониянын бийлиги астында

Taiwan
Тайвань 1895-жылыБиринчи Кытай-Япон согушун аяктаган Шимоносеки келишиминен кийин Япониянын бийлигине өткөн.Цин династиясыЯпонияга аймакты өткөрүп берген, бул Жапониянын беш он жылдык башкаруусуна алып келген.Арал Япониянын биринчи колониясы катары кызмат кылган жана анын экономикалык жана коомдук өнүгүүсүнө чоң инвестиция жумшалган "үлгү колония" болууга ниеттенген.Япония ошондой эле Тайванды маданий жактан ассимиляциялоону көздөп, апийим, туз жана мунай сыяктуу эң керектүү товарларга ар кандай монополияларды орноткон.Экинчи дүйнөлүк согуштун аякташы Япониянын Тайванга административдик көзөмөлүнүн жабылышын белгиледи.Япония 1945-жылы сентябрда багынып берди жана №1 Башкы буйрук чыккандан кийин Кытай Республикасы (ROC) аймакты көзөмөлдөөнү өзүнө алды. Жапония 28-апрелде күчүнө кирген Сан-Франциско келишими менен Тайвандагы суверенитеттен расмий түрдө баш тартты. 1952.Жапон бийлигинин мезгили Тайванда татаал мурас калтырды.Тайвандагы Экинчи Дүйнөлүк Согуштан кийинки талкуулар ушул доорго байланыштуу бир нече маселелер боюнча, анын ичинде 1947-жылдын 28-февралындагы кыргын, Тайвандагы Ретроцессия күнү жана Тайвандык аялдардын оор абалы боюнча ар кандай көз караштарга ээ.Тажрыйба Тайвандын улуттук жана этникалык өзгөчөлүгү, ошондой эле анын расмий көз карандысыздык кыймылы тууралуу жүрүп жаткан талаш-тартыштарда да роль ойнойт.
▲
●
Япониянын Тайванга басып кириши
Жапон аскерлери Тайбэйди басып алышкан, 7-июнь 1895-жыл ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1895 May 29 - Oct 18

Япониянын Тайванга басып кириши

Tainan, Taiwan
Япониянын Тайванга басып кириши 1895-жылдын апрелинде Биринчи Кытай-Япон согушунун аягында Цин династиясынын Тайванды Японияга өткөрүп берүүсүнөн кийинЯпония империясы менен кыска мөөнөттүү Формоза Республикасынын куралдуу күчтөрүнүн ортосундагы кагылышуу болгон.Республикалык күчтөр жапон оккупациясына каршы туруу үчүн күрөшүп, жапондор жаңы ээликтерин көзөмөлгө алууну көздөшкөн.Жапондор 1895-жылдын 29-майында Тайвандын түндүк жээгиндеги Килунга жакын жерге конуп, беш айга созулган кампаниянын натыйжасында түштүктү көздөй Тайнанга чейин жеткен.Алардын алдыга жылышы партизандык активдүүлүк менен басаңдаса да, жапондор Формосан күчтөрүн (кадимки кытай бөлүктөрүнүн жана жергиликтүү Хакка согушкерлеринин аралашмасы) туруштук берүүгө аракет кылган сайын талкалашкан.27-августта Багуашанда япондордун жеңиши, Тайван жеринде болуп өткөн эң чоң салгылашуу Формосандын каршылыгын эрте жеңилүүгө дуушар кылды.21-октябрда Тайнандын кулашы жапон оккупациясына уюшкан каршылык көрсөтүүнү токтотуп, Тайванда беш он жылдык жапон бийлигин ачты.
▲
●
Жапон бийлигине куралдуу каршылык көрсөтүү
Седик эли жетектеген 1930-жылы Муша (Ушэ) көтөрүлүшү. ©Seediq Bale (2011)
1895 Nov 1 - 1930 Jan

Жапон бийлигине куралдуу каршылык көрсөтүү

Taiwan
1895-жылы башталган Тайвандагыжапон колониялык башкаруусу 20-кылымдын башына чейин созулган олуттуу куралдуу каршылыкка туш болгон.Алгачкы каршылык көрсөтүүгө Формоза Республикасы, Цин бийлиги жана жергиликтүү милициялар башчылык кылышкан.Тайбэй кулагандан кийин да куралдуу көтөрүлүштөр уланып, көтөрүлүштөрдү көбүнчө Хакка айылынын тургундары жана кытай улутчулдары жетектеп турган.Белгилей кетсек, Юнлин кыргыны жана 1895-жылдагы алгачкы каршылык согушу сыяктуу ар кандай кыргындарда жана көтөрүлүштөрдө миңдеген адамдар набыт болушкан. Негизги көтөрүлүштөр 1902-жылга чейин аздыр-көптүр басылган, бирок 1907-жылдагы Бейпу көтөрүлүшү жана 1915-жылдагы Тапани окуясы сыяктуу окуялар чыңалуунун уланып жатканын жана Япониянын бийлигине каршы чыгуу.Жергиликтүү жамааттар да 1930-жылдарга чейин жапон көзөмөлүнө катуу каршылык көрсөтүшкөн.Тайвандын тоолуу аймактарындагы өкмөттүн аскерий жортуулдары көп сандаган абориген кыштактарын талкалап, өзгөчө Атаял жана Бунун урууларына таасир эткен.Аборигендердин акыркы олуттуу көтөрүлүшү 1930-жылы Седик эли жетектеген Муша (Ушэ) көтөрүлүшү болгон.Бул козголоң жүздөгөн курмандыктарга алып келди жана Седик лидерлеринин жанын кыйышы менен аяктады.Жапон бийлигине катуу каршылык көрсөтүү колониялык саясаттын өзгөрүшүнө, анын ичинде Муша окуясынан кийин жергиликтүү калкка карата бир кыйла ынтымактуу позицияга алып келди.Ошого карабастан, каршылык көрсөтүүнүн мурасы Тайвандын тарыхына жана жамааттык эс тутумуна терең таасирин тийгизип, колонизаторлор менен колонизаторлордун ортосундагы татаал жана көбүнчө ырайымсыз мамилени баса белгиледи.Бул мезгилдеги окуялар Тайвандын коомдук жана саясий түзүлүшүнө терең сиңип, улуттук иденттүүлүккө жана тарыхый жаракатка байланыштуу талаш-тартыштарга жана көз караштарга таасирин тийгизүүнү улантууда.
▲
●
Play button
1927 Aug 1 - 1949 Dec 7

Кытайдын жарандык согушу

China
Кытай жарандык согушу 1927-жылдан кийин үзгүлтүккө созулган Кытай Республикасынын Гоминдан (КМТ) жетектеген өкмөтү менен Кытайдын Коммунисттик партиясынын (ККП) күчтөрүнүн ортосунда салгылашкан.Согуш жалпысынан интермедия менен эки фазага бөлүнөт: 1927-жылдын августунан 1937-жылга чейин Түндүк экспедиция учурунда KMT-CCP ​​альянсы кыйрап, улутчулдар Кытайдын көпчүлүк бөлүгүн көзөмөлдөп турган.1937-жылдан 1945-жылга чейин согуштук аракеттер негизинен токтоп турган, анткени Экинчи Бириккен Фронт Япониянын Кытайга басып киришине каршы Экинчи Дүйнөлүк Согуштун союздаштарынын жардамы менен күрөшкөн, бирок ошондо да КМТ менен ККПнын ортосундагы кызматташтык минималдуу жана куралдуу кагылышуулар болгон. алар жалпы эле.Кытайдын ичиндеги бөлүнүүнү андан ары курчутуп, Япония тарабынан каржыланган жана номиналдуу Ван Цзинвэй жетектеген марионеткалык өкмөт түзүлүп, Кытайдын жапон оккупациясындагы бөлүктөрүн номиналдуу түрдө башкаруусу болду.Граждандык согуш жапондордун жеңилиши жакын экени айкын боло баштаганда кайра башталып, ККП 1945-жылдан 1949-жылга чейинки согуштун экинчи этабында, жалпысынан Кытай Коммунисттик революциясы деп аталган, үстөмдүккө ээ болгон.Коммунисттер материктик Кытайды көзөмөлгө алып, 1949-жылы Кытай Эл Республикасын (КЭР) түзүп, Кытай Республикасынын жетекчилигин Тайвань аралына чегинүүгө аргасыз кылышкан.1950-жылдардан баштап Тайвань кысыгынын эки жээгинин ортосунда узакка созулган саясий жана аскердик тирешүү пайда болду, Тайвандагы РОК жана материктик Кытайдагы КНР экөө тең расмий түрдө бардык Кытайдын мыйзамдуу өкмөтү деп ырасташат.Тайван кысыгындагы Экинчи кризистен кийин экөө тең 1979-жылы ок атышууну токтотушкан;бирок эч кандай тынчтык же тынчтык келишимине кол коюлган эмес.
▲
●
Play button
1937 Jan 1 - 1945

Камин

Taiwan
Тайвандагыжапон колониялык мезгилде, Мэйдзи өкмөтү көзөмөл орнотуу үчүн күчтүү жана ассимиляциялык саясаттын аралашмасын ишке ашырган.Төртүнчү генерал-губернатор граф Кодама Гентаро жана анын ички иштер боюнча начальниги Гото Шинпей башкарууга “сабиз жана таяк” ыкмасын киргизишти.[34] Готонун негизги реформаларынын бири Цин династиясынын баожия системасына ылайыкташтырылган Хоко системасы, коомчулуктун көзөмөлүн жүзөгө ашыруу үчүн болгон.Бул система салык чогултуу жана калктын мониторинги сыяктуу милдеттерди аткаруу үчүн Ко деп аталган он үй чарбалык топторго жамааттарды уюштурууну камтыган.Гото ошондой эле аралда полиция бөлүмдөрүн түздү, алар билим берүү жана айылдык жана аборигендик аймактарда чакан бартердик экономиканы колдоо сыяктуу кошумча ролдорду аткарышты.1914-жылы Итагаки Тайсуке башында турган Тайвандык ассимиляциялык кыймыл Тайвандык элиталардын кайрылууларына жооп берип, Тайванды Япония менен интеграциялоого аракеттенген.Taiwan Dōkakai коом бул максат үчүн түзүлгөн жана тез эле жапон жана Тайван калкынын колдоосуна ээ болгон.Бирок, акыры коом жоюлуп, анын жетекчилери камакка алынган.Толук ассимиляция сейрек кездешкен жана жапондор менен тайвандыктардын ортосунда катуу сегрегация саясаты 1922-жылга чейин сакталып келген [. 35] Японияга окуу үчүн көчүп келген Тайвандыктар эркин интеграциялана алышкан, бирок алардын өзгөчөлүгүн билишкен.1937-жылы ЯпонияКытай менен согушуп жатканда, колониялык өкмөт Тайвандык коомду толугу менен жапондаштырууга багытталган коминка саясатын ишке ашырган.Бул Тайвандын маданиятын жок кылууну, анын ичинде кытай тилин гезиттерге жана билим берүүгө тыюу салуу, [36] Кытай менен Тайвандын тарыхын өчүрүү, [37] жана салттуу Тайвандын салттарын жапон каада-салттары менен алмаштырууну камтыды.Бул аракеттерге карабастан, натыйжалар ар кандай болду;Тайвандыктардын 7% гана жапон ысымдарын кабыл алышкан, [38] жана көптөгөн жакшы билимдүү үй-бүлөлөр жапон тилин үйрөнө алышкан эмес.Бул саясат Тайвандын маданий ландшафтына туруктуу таасир калтырып, анын колониялык тарыхынын татаал мүнөзүн баса белгиледи.
▲
●
1945
Кытай Республикасыornament
Тайвандын Ретроцессия күнү
Чен (оңдо) Тайбэй шаарынын мэриясында Тайвандын акыркы япон генерал-губернатору Рикичи Андо (солдо) кол койгон №1 буйрукту кабыл алууда. ©Anonymous
1945 Oct 25

Тайвандын Ретроцессия күнү

Taiwan
1945-жылы сентябрда Кытай Республикасы Тайвань провинциясынын өкмөтүн [50] түзүп, 1945-жылдын 25-октябрын жапон аскерлери багынып берген күндү белгилеп, "Тайвандын Ретроцессия күнү" деп жарыялаган.Бирок, Тайвандын бул бир тараптуу аннексиясын Экинчи Дүйнөлүк Согуштун союздаштары тааныган эмес, анткениЯпония аралдын эгемендигинен расмий түрдө баш тарта элек болчу.Согуштан кийинки алгачкы жылдарда Чен И жетектеген Гоминдандын (КМТ) администрациясы коррупцияга жана аскердик тартиптин бузулушуна дуушар болгон, бул башкаруу чынжырына олуттуу зыян келтирген.Аралдын экономикасы да олуттуу кыйынчылыктарга туш болуп, рецессияга кирип, кеңири каржылык кыйынчылыктарды жаратты.Согуш аяктаганга чейин Тайванда болжол менен 309 000 жапон тургундары жашаган.[51] 1945-жылы жапондор багынып бергенден кийин 1946-жылдын 25-апрелине чейин Кытай Республикасынын күчтөрү бул жапон тургундарынын 90% Японияга кайтарып берген.[52] Бул репатриация менен катар маданий жаракаларга алып келген "де-японизация" саясаты ишке ашырылган.Өткөөл мезгил ошондой эле материктик Кытайдан келген калк менен аралдын согушка чейинки тургундарынын ортосунда тирешүүлөрдү жаратты.Чен Идин бийликти монополизациялоосу бул маселелерди курчутуп, экономикалык кыйынчылыктар жана социалдык чыңалуу менен белгиленген туруксуз чөйрөгө алып келди.
▲
●
Play button
1947 Feb 28 - May 16

28-февралда болгон окуя

Taiwan
1947-жылы 28-февралдагы окуя Тайвандын көз карандысыздык кыймылын тутандырып, Тайвандын заманбап тарыхында маанилүү бурулуш болду.Өкмөткө каршы көтөрүлүш Тамеки монополиясынын агенттери карапайым калк менен кагылышып, бир киши атып өлтүрүлгөндө башталган.Окуя тез эле курчуп кетти, анткени Тайбэйде эл көп болуп, акыры Тайванда Кытай Республикасынын Гоминдан (KMT) жетектеген өкмөтүнө каршы нааразылык акциясы өттү.Алардын нааразычылыгына коррупция, инфляция жана жумушсуздук кирген.Реформа үчүн 32 талаптын тизмесин сунуштаган Тайвандык жарандардын алгачкы көзөмөлүнө карабастан, провинциянын губернатору Чен Йинин тушундагы өкмөт материктик Кытайдан кошумча күчтөрдү күткөн.Кошумча күчтөр келгенден кийин ырайымсыз куугунтук башталды.Отчеттордо аскерлер тарабынан ылгабай өлтүрүлгөн жана камакка алынган.Тайвандын алдыңкы уюштуруучулары системалуу түрдө түрмөгө камалып же өлүм жазасына тартылып, каза болгондордун жалпы саны 18,000ден 28,000ге чейин жетет.[53] Кээ бир Тайвандык топтор "коммунисттик" деп жарыяланып, алардын мүчөлөрү камакка алынып, өлүм жазасына тартылды.Окуя өзгөчө мурда Япониянын Императордук Армиясында кызмат өтөгөн Тайвандыктар үчүн оор болду, анткени алар өкмөттүн өч алуу учурунда атайын бутага алынган.28-февралдагы окуя узакка созулган саясий кесепеттерге алып келди.Көтөрүлүштү басууда «ырайымсыз мыкаачылык» көрсөткөнүнө карабастан, Чен И бир жылдан ашык убакыттан кийин гана генерал-губернаторлук милдетинен бошотулган.Акыры 1950-жылы Кытайдын Коммунисттик партиясына өтүүгө аракет кылганы үчүн өлүм жазасына тартылган.Окуялар Тайвандын көз карандысыздык кыймылына чоң өбөлгө түздү жана Тайвань-РОК мамилелериндеги караңгы бөлүм бойдон калууда.
▲
●
Тайвандагы аскердик абал
Аскердик абалды алып салуу жана Тайванды ачуу ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1949 May 20 - 1987 Jul 15

Тайвандагы аскердик абал

Taiwan
Тайванда аскердик абал Тайван провинциясынын өкмөтүнүн төрагасы Чен Ченг тарабынан 1949-жылы 19-майда Кытайдагы жарандык согуш маалында жарыяланган.Бул провинциялык декларация кийинчерээк 1950-жылдын 14-мартында Мыйзам чыгаруучу юань тарабынан ратификацияланган Кытай Республикасынын борбордук өкмөтүнүн жалпы улуттук аскердик абал декларациясы менен алмаштырылган. Аскердик абал мезгили, аны Кытай Республикасынын Куралдуу Күчтөрү көзөмөлдөгөн. Гоминдан жетектеген өкмөт 1987-жылдын 15-июлунда президент Чан Чинг-куо тарабынан кызматтан алынганга чейин созулган. Тайвандагы согуштук абалдын мөөнөтү 38 жылдан ашык убакытка созулуп, ал өлкөнүн бардык режимдери киргизген эң узак согуш абалына айланды. ошол убактагы дүйнө.Кийинчерээк бул рекорд Сириядан да ашып түштү.
▲
●
Ак террор
Тайвандык басмаканачы Ли Жундун үрөй учурган текшерүүсү. Анда Тайвандагы 28-февралдагы окуядан көп өтпөй, Ак террор мезгилинин башталышын белгилеген кастык чөйрө сүрөттөлөт. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1949 May 20 00:01 - 1990

Ак террор

Taiwan
Тайванда Ак террор Гоминдандын (КМТ, б.а. Кытайдын улутчул партиясы) башкаруусундагы өкмөт тарабынан аралда жана ага жакын аймактарда жашаган карапайым калкка жасалган саясий репрессияларды сүрөттөө үчүн колдонулат.Ак террордун мезгили жалпысынан Тайванда 1949-жылы 19-майда коммунисттик козголоңго каршы 1948-жылдагы Убактылуу жоболор менен ишке ашырылган согуштук абал жарыялангандан кийин башталып, 1992-жылдын 21-сентябрында 100-берененин жокко чыгарылуусу менен аяктаган деп эсептелет. Адамдарды «мамлекетке каршы» иш-аракети үчүн жоопкерчиликке тартууга жол берген Кылмыш-жаза кодекси;Убактылуу жоболор мындан бир жыл мурда 1991-жылдын 22-апрелинде жокко чыгарылган жана 1987-жылдын 15-июлунда аскердик абал жоюлган.
▲
●
Play button
1949 Oct 25 - Oct 27

Тайванды сактап калган согуш: Гунингтоу согушу

Jinning, Jinning Township, Kin
Кунингтоу согушу, ошондой эле Кинмендердин салгылашы деп аталат, 1949-жылы Кытайдагы жарандык согуш учурунда болгон.Бул Тайван кысыгындагы Кинмен аралы үчүн болгон чечүүчү салгылашуу болгон.Коммунисттик Элдик Боштондук Армиясы (ПЛА) Кинмень жана Мацу аралдарын Чан Кай-шинин тушунда Кытай Республикасы (ROC) көзөмөлдөгөн Тайванга кеңири басып кирүүгө тепкич катары басып алууну пландаштырган.PLA Кинмендерге каршы ROC күчтөрүн баалабай, аларды 19 000 аскери менен оңой жеңебиз деп ойлогон.Бирок РОК гарнизону жакшы даярдалган жана катуу бекемделген, ПЛАнын амфибиялык чабуулун токтотуп, оор жоготууларга алып келген.Салгылашуу 25-октябрда PLA күчтөрү байкалып, катуу каршылык көрсөткөндө башталган.Начар пландаштыруу, РОКтун мүмкүнчүлүктөрүн баалабоо жана логистикалык кыйынчылыктар уюштурулбаган конууга жана PLA үчүн пляждын башын камсыз кыла албай калууга алып келди.РОК күчтөрү өздөрүнүн жакшы курулган коргонуусун, миналарын жана курал-жарактарын колдонуп, эффективдүү каршы чабуулга өтүштү.PLA оор жоготууларга учурады жана алардын десанттык кемелери толкундун өзгөрүүсүнөн улам тыгынга учурап, аларды РОК деңиз флотунун кемелеринин жана кургактагы күчтөрүнүн чабуулуна алсыз кылып койду.ПЛАнын Кинмендерди колго түшүрө албаганы чоң кесепеттерге алып келди.РОК үчүн бул коммунисттердин Тайванды басып алуу пландарын иш жүзүндө токтоткон моралдык маанайды көтөрүүчү жеңиш болду.1950-жылы Корей согушунун тутанышы жана андан кийин 1954-жылы кытай-америкалык өз ара коргонуу келишимине кол коюу коммунисттердин басып алуу пландарын андан ары токтотту.Бул салгылашуу материктик Кытайда азыраак жарыяланган, бирок Тайванда маанилүү деп эсептелет, анткени ал Тайвань менен материктик Кытайдын ортосундагы саясий статус-кво үчүн негиз түзгөн.
▲
●
Play button
1949 Dec 7

Гоминдандын Тайванга чегиниши

Taiwan
Гоминдандын Тайванга чегинүүсү Кытай Республикасынын (КР) эл аралык таанылган Гоминьдан башкарган өкмөтүнүн калдыктарынын 1949-жылдын 7-декабрында Кытайдагы жарандык согушта жеңилгенден кийин Тайвань аралына (Формоза) көчүп кетишин билдирет. материк.Чегинүүгө Гоминдан (Кытай улутчул партиясы), анын офицерлери жана 2 миллионго жакын РОК аскерлери катышты, алар Кытайдын Коммунисттик партиясынын (ККП) Элдик-боштондук армиясынын алдыга жылуусунан качкан көптөгөн жайкын тургундар жана качкындар менен бирге чегинүүгө чыгышты.РОК аскерлери негизинен Тайванга Кытайдын түштүгүндөгү провинциялардан, атап айтканда, РОКтун негизги армиясынын акыркы туруму болгон Сычуань провинциясынан качышкан.Тайванга учуу Мао Цзэдун 1949-жылдын 1-октябрында Пекинде Кытай Эл Республикасынын (КНР) негизделгенин жарыялагандан кийин төрт айдан ашык убакыт өткөндөн кийин ишке ашты. Тайвань аралы оккупация учурунда Япониянын территориялык дооматтарын токтотконго чейин Япониянын бир бөлүгү болгон. 1952-жылы күчүнө кирген Сан-Франциско келишиминде.Чегингенден кийин, РОКтун жетекчилиги, атап айтканда, Генералиссимо жана президент Чан Кай-ши, кайра топтолуп, чыңдалып, материкти кайра басып алууга үмүттөнүп, чегинүүнү убактылуу гана кылууну пландаштырышкан.[54] Эч качан ишке ашпаган бул план "Улуттук Даңк долбоору" деп аталып, Тайвандагы РОКтун улуттук приоритетине айланды.Мындай планды ишке ашыруу мүмкүн эместиги белгилүү болгондон кийин, РОКтун улуттук көңүлү Тайвандын модернизациясына жана экономикалык өнүгүүсүнө бурулду.
▲
●
Экономикалык өнүгүү
Тайвандагы азык-түлүк дүкөнү 1950-жылдары ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1950 Jan 1

Экономикалык өнүгүү

Taiwan
Экинчи дүйнөлүк согуштан кийинки жылдарда жана Кытай жарандык согушу учурунда, Тайвань оор экономикалык кыйынчылыктарды башынан өткөрдү, анын ичинде инфляциянын өсүшү жана товарлардын тартыштыгы.Гоминдан партиясы Тайванды көзөмөлгө алып, мурдажапондорго таандык болгон мүлктөрдү улутташтырган.Башында айыл чарбасына көңүл буруп, Тайвандын экономикасы 1953-жылы согушка чейинки деңгээлине көтөрүлгөн. Американын жардамы жана "Өнөр жайды айыл чарбасы менен өстүрүү" сыяктуу ички саясаттын колдоосу менен өкмөт экономиканы индустриялаштыруу багытында диверсификациялай баштаган.Импортту алмаштыруу саясаты ата мекендик өнөр жайларды колдоо үчүн кабыл алынган жана 1960-жылдары Тайвань экспортко багытталган өсүшкө багыт ала баштаган, чет элдик инвестицияларды тартуу жана Азиянын биринчи экспорттук кайра иштетүү аймагын Каосюнгда түзө баштаган.Тайвань 1968-жылдан 1973-жылдагы мунай кризисине чейин жогорку жылдык орточо экономикалык өсүштү сактагандыктан, аракеттер өз жемишин берди.Бул калыбына келтирүү жана өсүү мезгилинде КМТ өкмөтү жер реформасы боюнча олуттуу саясатты ишке ашырды, алар кеңири оң таасирин тийгизди.375 Аренданы азайтуу мыйзамы дыйкандардын салык жүгүн азайтса, дагы бир акт жерди майда фермерлер арасында кайра бөлүштүрдү жана ири жер ээлерине товарларды жана мамлекеттик тармактардагы үлүштөрдү компенсациялады.Бул кош мамиле айыл чарба коомчулугунун финансылык жүгүн жеңилдетип гана тим болбостон, Тайвандагы өнөр жай капиталисттеринин биринчи мууну пайда болду.Кытайдын алтын запастарын Тайванга жылдыруу сыяктуу өкмөттүн кылдат фискалдык саясаты жаңыдан чыгарылган Жаңы Тайвань долларын турукташтырууга жана гиперинфляцияны ооздуктоого жардам берди.Япониядан улутташтырылган кыймылсыз мүлк активдери, ошондой эле Кытайга жардам көрсөтүү актысы жана айылды калыбына келтирүү боюнча кытай-америкалык биргелешкен комиссия сыяктуу Американын жардамы менен Тайвандын согуштан кийинки тез калыбына келишине салым кошкон.Бул демилгелерди жана чет элдик жардамдарды колдонуу менен Тайвань агрардык экономикадан өнүгүп келе жаткан соода жана өнөр жай кубаттуулугуна ийгиликтүү өттү.
▲
●
Тайвандагы жер реформасы
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1950 Jan 1

Тайвандагы жер реформасы

Taiwan
1950 жана 1960-жылдары Тайвань үч негизги этапта аткарылган олуттуу жер реформасын өткөргөн.Биринчи этап 1949-жылы түшүмдүн 37,5% айыл чарба ижара акысын чектөөнү камтыган.Экинчи этап 1951-жылы башталып, коомдук жерлерди ижарачы дыйкандарга сатууга багытталган.Үчүнчү жана акыркы этап 1953-жылы башталып, экстенсивдүү жер ээликтерин талкалап, аларды ижарачы дыйкандарга кайра бөлүштүрүүгө багытталган.Улутчул өкмөт Тайванга чегингенден кийин, айылды кайра куруу боюнча кытай-америкалык биргелешкен комиссия жер реформасын жана коомчулукту өнүктүрүүнү көзөмөлдөгөн.Бул реформаларды жагымдуураак кылган факторлордун бири, ири жер ээлеринин көбү аралды таштап кеткен япондор болгон.Калган ири жер ээлерине 1945-жылы Тайвань Кытайдын бийлигине кайтып келгенден кийин конфискацияланган япониялык соода жана өнөр жай активдери менен компенсацияланган.Кошумчалай кетсек, жер реформасы программасы Гоминдандын жетекчилигинин басымдуу бөлүгү Кытайдан келген жана жергиликтүү Тайвандык жер ээлери менен чектелген байланышка ээ болгон.Бул жергиликтүү байланыштардын жоктугу өкмөткө жер реформасын эффективдүү жүргүзүүнү жеңилдетти.
▲
●
Америкалык жардам
Президент Чан Кай-шинин жанында АКШнын президенти Дуайт Эйзенхауэр 1960-жылы июнда Тайбэйге жасаган визитинин учурунда элди кол булгалады. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1950 Jan 1 - 1962

Америкалык жардам

United States
1950-жылдан 1965-жылга чейин Тайвань Америка Кошмо Штаттарынан 1,5 миллиард долларлык экономикалык жардамды жана кошумча 2,4 миллиард долларды аскерий колдоону алган олуттуу каржылык жардамды алган.[55] Бул жардам 1965-жылы Тайвань ийгиликтүү каржылык пайдубалын түптөгөндөн кийин аяктаган.Финансылык турукташтыруу мезгилинен кийин, РОКтун президенти Чан Кайшинин уулу Чан Чинг-куо он негизги курулуш долбоору сыяктуу мамлекет тарабынан демилгеленген.[56] Бул долбоорлор экспорт менен шартталган кубаттуу экономиканын өнүгүшүнө негиз салган.
▲
●
Сан-Франциско келишими
Йосида жана япондук делегациянын мучелеру Келишимге кол коюшту. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1951 Sep 8

Сан-Франциско келишими

San Francisco, CA, USA
Сан-Франциско келишими 1951-жылдын 8-сентябрында кол коюлган жана 1952-жылдын 28-апрелинде күчүнө кирген,Япония менен союздаш державалардын ортосундагы согуш абалын расмий түрдө токтоткон жана Экинчи Дүйнөлүк Согуштан кийин Япониянын тынчтык келишими катары кызмат кылган.Белгилеп кетсек,Кытайдын кайсы өкмөтү — Кытай Республикасы (КНР) же Кытай Эл Республикасы (КНР) — кытай элинин мыйзамдуу өкүлү болгондугу боюнча талаш-тартыштардан улам Кытай келишимди талкуулоого катышууга чакырылган эмес.Келишимге ылайык, Япония Тайванга, Пескадореске, Спратли аралдарына жана Парасель аралдарына болгон бардык дооматтарынан баш тартууга тийиш.Келишимдин Тайвандын саясий статусуна байланыштуу эки ача формулировкасы Тайвандын аныкталбаган статусу теориясына алып келди.Бул теория Тайвандын үстүнөн РОКтун же КНРдин суверенитетин мыйзамсыз же убактылуу болушу мүмкүн деп болжолдойт жана маселе өз тагдырын өзү аныктоо принциби аркылуу чечилиши керектигин баса белгилейт.Теория жалпысынан Тайвандын көз карандысыздыгына таянат жана, адатта, Япония дагы эле Тайвандын эгемендүүлүгүнө ээ болушу керек деп ырастабайт, бирок кээ бир өзгөчөлүктөр бар.
▲
●
Play button
1954 Sep 3 - 1955 May 1

Тайвань кысыгындагы биринчи кризис

Penghu County, Taiwan
Биринчи Тайван кысыгы кризиси 1954-жылдын 3-сентябрында Кытай Коммунисттик Элдик Республикасынын (КЭР) Элдик боштондук армиясы Кытайдан бир нече миль аралыкта жайгашкан Кытай Республикасын (РОК) көзөмөлдөгөн Куемой аралын бомбалай баштаганда башталган. материк Кытай.Конфликт кийинчерээк Мацу жана Дачен сыяктуу жакын жердеги РОКтун карамагындагы башка аралдарды да камтыды.Америка Кошмо Штаттары алгач бул аралдарды аскердик жактан анча маанилүү эмес деп эсептегенине карабастан, алар материктик Кытайды кайтарып алуу боюнча келечектеги потенциалдуу кампания үчүн РОК үчүн өтө маанилүү болгон.ПЛАнын аракеттерине жооп иретинде АКШ Конгресси 1955-жылдын 24-январында Формоза резолюциясын кабыл алып, президентке Тайванды жана анын оффшордук аралдарын коргоого ыйгарым укук берген.ПЛАнын согуштук иш-аракети 1955-жылы январь айында Ицзяньшань аралын басып алуу менен аяктады, ал жерде РОКтун 720 аскери курман болгон же жарадар болгон.Бул Америка Кошмо Штаттары менен РОКту 1954-жылы декабрда кытай-америкалык өз ара коргонуу келишимин расмийлештирүүгө түрттү, ал АКШнын деңиз флотуна Дачен аралдары сыяктуу аялуу позициялардан улутчул күчтөрдү эвакуациялоого жардам берди.Кризис 1955-жылдын мартында ПЛА аткылоо ишин токтоткондо, убактылуу деэскалацияны көрдү.Тайвань кысыгындагы биринчи кризис 1955-жылы апрель айында Бандунг конференциясында Кытайдын премьер-министри Чжоу Энь-лай Кошмо Штаттар менен суйлешуулерду жургузууге ниеттенгендигин жарыялаган кезде официалдуу турде аяктаган.Элчилердин деңгээлиндеги кийинки талкуулар 1955-жылдын августунда Женевада башталган, бирок конфликттин негизги маселелери каралбай калган, үч жылдан кийин дагы бир кризиске жол ачкан.
▲
●
Play button
1958 Aug 23 - Dec 1

Тайвань кысыгындагы экинчи кризис

Penghu, Magong City, Penghu Co
Тайвань кысыгындагы Экинчи кризис 1958-жылдын 23-августунда Кытай Эл Республикасы (КНР) менен Кытай Республикасынын (РОК) ортосундагы аскердик аба жана деңиз күчтөрүнүн аракеттерин камтыган.КНР РОС контролдук кылган Кинмен (Кемой) жана Мацу аралдарын артиллериялык бомбалоолорду баштады, ал эми РОС материктеги Амойду аткылоо менен жооп кайтарды.Америка Кошмо Штаттары РОКко истребителдерди, зениттик ракеталарды жана амфибиялык чабуулчу кемелерди берүү менен кийлигишти, бирок Чан Кай-шинин материктик Кытайды бомбалоо жөнүндөгү өтүнүчүн аткарууга жетишпей калды.Расмий эмес ок атышпоо КЭР 25-октябрда кинмендерди так күндөрдө гана аткылай турганын жарыялаганда күчүнө кирди, бул РОКтун аскерлерин жуп күндөрдө толуктоого мүмкүндүк берди.Кризис өтө маанилүү болгон, анткени ал жогорку чыңалууга алып келди жана Кошмо Штаттарды кеңири жаңжалга, атүгүл өзөктүк жаңжалга тартуу коркунучу бар.АКШ дипломатиялык кыйынчылыктарга дуушар болгон, анын ичинде Франция жана Япония сыяктуу негизги союздаштарынан ажырап калуу коркунучу бар.Бир көрүнүктүү эскалация 1960-жылдын июнь айында президент Эйзенхауэр Тайбэйге барганда болгон;КХР ики тарапындан хем йитгилер алып барян бомбала-рыны гуйчлендирмек билен жогап берди.Бирок, Эйзенхауэрдин визити-нен кийин абал езунун мурдагы тынчсыз чыңалуусу абалына кайтып келди.Акыры, кризис 2-декабрда, АКШ Тайван кысыгынан өзүнүн кошумча аскер-деңиз активдерин кылдаттык менен чыгарып салганда, РОК Аскер-деңиз флотуна өзүнүн согуштук жана коштоо милдеттерин калыбына келтирүүгө мүмкүндүк бергенде басаңдады.Кризис статус-квонун натыйжасы катары каралса да, ал АКШнын мамлекеттик секретары Джон Фостер Даллести мындай абалдын кайталанышына жол бербее керек деген тыянак чыгарууга алып келди.Бул жаңжал 1995-1996-жылдары гана Тайвань кысыгында дагы бир кризис менен коштолгон, бирок 1958-жылдан бери бул аймакта АКШ катышкан башка кризис болгон эмес.
▲
●
Тайвань Бириккен Улуттар Уюмунан чыгарылды
Тайвань БУУдан чыгарылды. ©Anonymous
1971 Oct 25

Тайвань Бириккен Улуттар Уюмунан чыгарылды

United Nations Headquarters, E
1971-жылы Кытай Эл Республикасын (КЭР) Кытай Эл Республикасын БУУдагы Кытайдын мыйзамдуу өкүлү катары тааныганга чейин эле Кытай Республикасынын өкмөтү Бириккен Улуттар Уюмунан чыккан.Кош өкүлчүлүк сунушу үстөлдө турганда, РОКтун лидери Чан Кай-ши БУУнун Коопсуздук Кеңешиндеги орунду сактап калууну талап кылды, бул шартка КНР макул болбойт.Чанг өзүнүн позициясын көрүнүктүү сөзүндө айтып, "асман эки күнгө жетпейт" деп жарыялады.Демек, Бириккен Улуттардын Уюмунун Генеральный Ассамблеясы 1971-жылы октябрда 2758 резолюция кабыл алып, «Чан Кайшинин екулдерун» жана ошентип РОКту кууп, КНРди Бириккен Улуттардын Уюмунун ичиндеги официалдуу «Кытай» деп белгилеген.1979-жылы Америка Кошмо Штаттары да дипломатиялык таануусун Тайбэйден Пекинге өткөргөн.
▲
●
Он негизги курулуш долбоорлору
Тайчунг порту, он негизги курулуш долбоорлорунун бири ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1974 Jan 1

Он негизги курулуш долбоорлору

Taiwan
Он негизги курулуш долбоорлору Тайвандагы 1970-жылдардагы улуттук инфраструктуралык долбоорлор болгон.Кытай Республикасынын өкмөтү өлкөдө автомобиль жолдору, деңиз порттору, аэропорттор жана электр станциялары сыяктуу негизги коммуналдык кызматтар жок деп эсептеген.Мындан тышкары, Тайвань 1973-жылдагы мунай кризисинин олуттуу кесепеттерин көрүп жаткан.Ошондуктан, өнөр жайды жаңыртуу жана өлкөнүн өнүгүүсү үчүн өкмөт он ири курулуш иштерин жүргүзүүнү пландаштырган.Аларды премьер-министр Чан Чинг-куо 1974-жылдан баштап, 1979-жылга чейин аяктоо боюнча сунуш кылган. Алты транспорттук долбоор, үч өнөр жай долбоору жана бир электр станциясын куруу долбоору бар, алар акыры жалпысынан 300 миллиард NT$ доллардан ашкан.Он долбоор:Түндүк-Түштүк магистралы (Улуттук шоссе №1)Батыш Жээк линиясынын темир жолун электрлештирүүТүндүк-Link темир жолЧан Кай-Шек эл аралык аэропорту (кийин Таоюань эл аралык аэропорту деп өзгөртүлгөн)Тайчунг портуСу-ао портуИри кеме куруучу завод (Кытай кеме куруу корпорациясынын Каосюнг кеме заводу)Интегралдык болот фабрикасы (China Steel Corporation)Нефтини кайра иштетүүчү жана өнөр жай паркы (КПК Корпорациясынын Каосюнг мунайды кайра иштетүүчү заводу)Атомдук электр станциясы (Цзиньшань атомдук электр станциясы)
▲
●
1979 Apr 10

Тайвандык мамилелер актысы

United States
Тайвандык мамилелер актысы (TRA) 1979-жылы АКШ Конгресси тарабынан Кытай Эл Республикасын (КЭР) расмий тааныгандан кийин АКШ менен Тайвандын ортосундагы расмий эмес, бирок олуттуу мамилелерди жөнгө салуу үчүн кабыл алынган.Бул акт Тайвандын башкаруучу бийлиги болгон Кытай Республикасы (РОК) менен кытай-америкалык өз ара коргонуу келишими бузулгандан кийин жасалды.Эки палатадан тең өтүп, президент Жимми Картер кол койгон TRA расмий дипломатиялык өкүлчүлүксүз соода, маданий жана башка өз ара аракеттенүүлөрдү жүргүзүү үчүн Тайвандагы Америка Институтун (AIT) коммерциялык эмес корпорация катары түзгөн.Бул акт 1979-жылдын 1-январынан тартып күчүнө кирди жана АКШ менен РОКтун ортосундагы 1979-жылга чейинки эл аралык келишимдер ачык түрдө токтотулбаса дагы күчүндө болот деп ырастайт.TRA аскердик жана коргонуу тармагындагы кызматташтык үчүн негиз түзөт.Эгерде Тайванга КЭР кол салса, бул АКШнын аскерий кийлигишүүсүнө кепилдик бербейт, бирок АКШ Тайванга коргонуу макалаларын жана кызматтарын "Тайвандын жетиштүү өзүн-өзү коргоо жөндөмдүүлүгүн сактап калуу үчүн зарыл болгон санда" берүүсүн талап кылат.Акт Тайвандын келечегин чечүүгө багытталган ар кандай тынчтык эмес аракеттер АКШ үчүн "өтө тынчсызданууну" жаратаарын баса белгилейт жана АКШдан Тайвандын коопсуздугуна, социалдык же экономикалык системасына коркунуч келтирген күчкө туруштук берүү мүмкүнчүлүгүнө ээ болушун талап кылат.КНРдин талаптары-на жана АКШнын «Бир-Кытай» саясатына карабастан, кеп жылдар бою АКШнын ырааттуу администрациялары ТРАнын жоболоруна ылайык Тайваньга курал-жарак сатууну улантып келишкен.Бул акт Тайвандын көз карандысыздыгын жарыялоодон жана Кытайды Тайванды материктик Кытай менен күч менен бириктирүүдөн баш тартууга багытталган "стратегиялык эки ача" позицияны камтыган АКШнын Тайванга карата саясатын баяндаган негиздөөчү документ катары кызмат кылат.
▲
●
Play button
1987 Feb 1

Тайвандын негизги жарым өткөргүч өнөр жайынын өсүшү

Hsinchu, Hsinchu City, Taiwan
1986-жылы Моррис Чанг Тайвандын Аткаруучу Юандын өкүлү Ли Кво-тин тарабынан Тайвандын жарым өткөргүч өнөр жайын өнүктүрүү максатында Өнөр жай технологияларын изилдөө институтун (ITRI) жетектөөгө чакырган.Ал кезде жарым өткөргүч секторуна байланыштуу жогорку чыгымдар жана тобокелдиктер инвесторлорду табуу кыйынга турду.Акыр-аягы, Philips жаңы түзүлгөн Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) компаниясынын 27,5% үлүшү үчүн 58 миллион доллар жана технологиялык трансферттерди кошкон биргелешкен ишкана түзүүгө макул болду.Тайвань өкмөтү баштапкы капиталдын 48% камсыздаган, ал эми калган бөлүгү бай Тайвандык үй-бүлөлөрдөн келип, TSMC түзүлгөндөн бери квазимамлекеттик долбоорго айланган.TSMC ошондон бери рыноктук суроо-талаптын өзгөрүшүнө карабастан, олуттуу өсүшкө дуушар болду.2011-жылы компания өсүп жаткан атаандаштыкка каршы туруу үчүн илимий-изилдөө жана өнүктүрүү чыгымдарын дээрлик 39% га 50 миллиард NT$ чейин көбөйтүүнү максат кылган.Ал ошондой эле күчтүү рыноктук суроо-талапты канааттандыруу үчүн өзүнүн өндүрүштүк мүмкүнчүлүктөрүн 30% га кеңейтүүнү пландаштырган.Кийинки жылдарда компания капиталдык салымдарын андан ары көбөйттү, анын ичинде 2014-жылы өндүрүштүк мүмкүнчүлүктөрдү жогорулатуу үчүн башкармалык тарабынан бекитилген 568 миллион доллар жана ошол жылдын аягында кошумча 3,05 миллиард доллар.Бүгүн, TSMC Тайвандык көп улуттуу жарым өткөргүчтөрдү өндүрүү жана долбоорлоо фирмасы болуп саналат жана ал дүйнөдөгү биринчи атайын жарым өткөргүч куюучу завод болуу өзгөчөлүгүнө ээ.Бул дүйнөдөгү эң баалуу жарым өткөргүч компания жана Тайвандагы эң ири компания.Чет элдик инвесторлордун басымдуу бөлүгү болсо да, Тайвандын борбордук өкмөтү эң ири акционер бойдон калууда.TSMC өзүнүн чөйрөсүндө лидер болуп калууда, анын штаб-квартирасы жана негизги операциялары Тайвандын Хсинчу шаарындагы Синчу илимий паркында жайгашкан.
▲
●
Play button
1990 Mar 16 - Mar 22

Жапайы лилия студенттик кыймылы

Liberty Square, Zhongshan Sout
Жапайы лилия студенттик кыймылы 1990-жылдын мартында Тайвандагы демократияны өнүктүрүүгө багытталган алты күндүк демонстрация болгон.Тайвань улуттук университетинин студенттери тарабынан демилгеленген отуруу Тайбэйдеги Мемориалдык аянтчада (кийин бул кыймылдын урматына Эркиндик аянты деп аталды) өтүп, ага 22 000 демонстрант катышты.Демократиянын символу катары ак Формоза лилиялары менен кооздолгон демонстранттар Тайвандын президентин жана вице-президентин түз шайлоону, ошондой эле Улуттук ассамблеядагы бардык өкүлдөрдүн жаңы элдик шайлоосун талап кылышты.Демонстрация гоминьдандын бир партиялык башкаруу системасында шайланган Ли Тен-хуэйдин инаугурациясына туш келди.Президент Ли Тен Хуй президенттик мөөнөтүнүн биринчи күнүндө студенттердин элүү өкүлү менен жолугуп, ошол жайда демократиялык реформаларды баштоого убада берип, алардын демократиялык умтулууларын колдой турганын билдирди.Студенттердин бул кыймылы Тайвандын саясий пейзажында олуттуу бурулуш болуп, демократиялык реформалар үчүн негиз түздү.Кыймылдан алты жыл өткөндөн кийин, Ли Тайвандын 95% ашуун шайлоочу катышкан шайлоодо эл тарабынан шайланган биринчи лидери болуп калды.Кыймылды кийинки эскерүү иш-чаралары жыл сайын 21-мартта өткөрүлүүдө жана студенттердин демократияга кошкон салымын эске алуу менен Тайвандын Жаштар күнүн ушул датага жылдыруу чакырыктары болгон.«Жапайы лилия» студенттик кыймылынын таасири айрыкча Тайвандык кыймылдан бир жыл мурун болгон Тяньаньмэнь аянтындагы нааразылык акцияларына Кытай өкмөтүнүн реакциясынан айырмаланып турат.Линин мураскору Чен Шуй-бян студенттердин нааразылык акцияларын эки өлкөнүн өкмөттөрү чечүүдө кескин айырмачылыкты белгиледи.Тяньаньмендеги нааразылык акциялары зордук-зомбулук менен басуу менен аяктаганда, Тайвандык кыймыл 2005-жылы Улуттук ассамблеяда өзүн таркатууга добуш берүүнү кошкондо, реалдуу демократиялык реформаларга алып келди.
▲
●
Play button
1996 Mar 23

1996-жылы Тайвандагы президенттик шайлоо

Taiwan
1996-жылдын 23-мартында Тайванда өткөн президенттик шайлоо өлкөнүн биринчи түз президенттик шайлоосу катары тарыхый этап болуп калды.Буга чейин президент менен вице-президентти Улуттук ассамблеянын депутаттары тандачу.Бийликтеги Гоминдан партиясынын талапкери Ли Тен Хуй шайлоодо 54% ​​добуш менен жеңишке жетти.Анын жеңиши Кытай Эл Республикасынын (КНР) Тайвандык шайлоочуларды ракеталык сыноолор аркылуу коркутуу аракетине карабастан келди, тактика акыры ийгиликсиз болду.Добуш берүүгө шайлоочулардын 76,0% катышты.Шайлоонун алдында Кытайдын Элдик-боштондук армиясы 8-марттан 15-мартка чейин Тайвандын Килун жана Каосюнг портторуна жакын сууларга баллистикалык ракеталар менен сокку урду. Бул акция Тайвандык шайлоочуларды Ли жана анын талапкерлигин колдоодон тосуу максатында жасалган. Пэн, аны Пекин «мекенди белуп-жарууга» умтулуп жатат деп айыптаган.Чен Ли-ан сыяктуу башка саясий ишмерлер Ли үчүн добуш берүү согушту тандай турганын эскертишти.Америка Кошмо Штаттары Тайванга жакын жерде эки авианосецтин согуштук тобун жайгаштырганда кризис жоюлган.Шайлоо Ли үчүн жеңиш гана болбостон, аны КЭРге каршы тура алган күчтүү лидер катары да көрсөттү.Бул окуя көптөгөн шайлоочуларды, анын ичинде Тайвандын түштүгүндөгү көз карандысыздыкты жактаган шайлоочуларды Ли үчүн добуш берүүгө түрттү.Тайбэйдеги United Daily News гезитинин маалыматы боюнча, Линин 54% добуш үлүшүнүн 14-15% Демократиялык Прогрессивдүү партиясынын (ДПП) жактоочулары тарабынан салым кошкон, бул анын кризисти чечкендигинен улам ээ болгон кеңири кайрылууну көрсөткөн. .
▲
●
Play button
2000 Jan 1

Гоминдандын (КМТ) башкаруусунун аякташы

Taiwan
2000-жылдагы президенттик шайлоо Гоминдандын (КМТ) башкаруусунун аяктаганын белгиледи.ДПРдин талапкери Чен Шуй-бян үч тараптуу жарышта жеңип чыкты, анын жыйынтыгында Пан-Блюздун добушу көз карандысыз Жеймс Сун (мурунку Гоминдандан) жана Гоминдандын талапкери Лиен Чан тарабынан бөлүнгөн.Чен шайлоочулардын 39% добушун алган.
▲
●
2005 Mar 14

Бөлүнүүгө каршы мыйзам

China
Бөлүнүүгө каршы мыйзам 2005-жылдын 14-мартында Кытай Эл Республикасынын Бүткүл Кытай Эл өкүлдөр жыйыны тарабынан кабыл алынган жана дароо күчүнө кирген.Президент Ху Цзинтао тарабынан бекитилген мыйзам он беренеден турат жана айрыкча Тайвандын эгемендүүлүгүнө жол бербөөнүн тынч жолдору түгөнүп калса, Кытай Тайванга каршы аскерий күч колдонушу мүмкүн экенин ачык-айкын көрсөтүп турат.Мыйзамда "Кытай" Кытай Эл Республикасы деп так аныкталбаса да, ал "Кытай Эл Республикасы" префикси жок же "Чечим/Токтом" катары белгиленбестен Бүткүл Кытай Эл өкүлдөр жыйыны тарабынан кабыл алынган жалгыз мыйзам болгондуктан уникалдуу. ."Мыйзам Тайванда олуттуу нааразылык акцияларына алып келди, жүз миңдеген адамдар 2005-жылдын 26-мартында нааразылыгын билдирүү үчүн Тайбэйдин көчөлөрүнө чыгышкан.Мыйзам кабыл алынгандан бери Кытай менен Тайвандын ортосунда кандайдыр бир саясий диалог болуп жатканы менен, кысыктар аралык мамилелер белгисиздикке толы бойдон калууда.
▲
●
Play button
2014 Mar 18 - Apr 10

Күн карама студенттик кыймылы

Legislative Yuan, Zhongshan So
Тайвандагы «Күн карама» студенттик кыймылы 2014-жылдын 18-мартынан 10-апрелине чейин ачылып, бийликтеги Гоминдан (KMT) партиясы тарабынан Кытай менен кысык-кысык кызмат соодасы боюнча келишимди (CSSTA) тыкыр кароосуз кабыл алуусу себеп болгон.Демонстранттар, негизинен студенттер жана жарандык топтор, Тайвандын экономикасына зыян келтирет жана Кытайдын саясий кысымына алсыздыгын күчөтөт деп эсептешкен соода келишимине каршы чыгып, Мыйзам чыгаруучу юанды, кийинчерээк Аткаруучу юанды ээлешти.Келишимди беренелер боюнча кайра карап чыгуу боюнча алардын алгачкы талаптары акыры аны толугу менен четке кагуу, Кытай менен болочок келишимдерди тыкыр көзөмөлгө алуу үчүн мыйзамдарды түзүү жана конституцияга өзгөртүүлөрдү киргизүү боюнча жарандардын катышуусунда талкууга айланды.КМТнын келишимди сап-сап карап чыгууга ачыктыгына карабастан, партия аны комитеттин кароосуна кайтарып берүүдөн баш тартты.Оппозициялык Демократиялык Прогрессивдүү партиясы (ДПП) ошондой эле КМТнын биргелешкен текшерүү комитетин түзүү боюнча кийинчерээк сунушун четке кагып, жалпы коомдук пикирге таянуу менен, кысыктардагы бардык макулдашуулар кайра каралышы керектигин талап кылды.КСДПнын сунушу өз кезегинде КМТ тарабынан четке кагылды.Уюштуруучулардын айтымында, 30-марттагы митингге жүз миңдеген адамдар Күн карама кыймылын колдоо үчүн чогулушту, ал эми Кытайды колдогон активисттер менен топтор да оппозициялык акцияларды өткөрүштү.Мыйзам чыгаруу жыйынынын спикери Ван Цзинь-Пин акырында бардык кысыктардагы макулдашууларга мониторинг жүргүзүү үчүн мыйзам кабыл алынганга чейин соода келишимин кайра кароону кийинкиге жылдырууну убада кылды, бул демонстранттар 10-апрелде басып алынган жайларды бошоторун жарыялашты. Ал эми КМТ Ванга нааразычылыгын билдирди. бир тараптуу чечим, ДПП аны колдоду.Вангдын аракеттерин алдын ала билбеген президент Ма Йинг-цзю соода келишимин эртерээк кабыл алууга чакырып, жеңилдиктерди реалдуу эмес деп атады.Акыры демонстранттар мыйзам чыгаруучу органды бошотуп, өздөрүнүн кыймылын Тайвандын кеңири коомчулугунда улантууну убада кылышты жана кетээрдин алдында мыйзам чыгаруу палатасын тазалашты.
▲
●
2020 Jan 11

2020 Тайвандагы президенттик шайлоо

Taiwan
Тайвандагы президенттик шайлоо 2020-жылдын 11-январында 10-мыйзам чыгаруучу юань шайлоосу менен бирге өттү.Демократиялык прогрессивдүү партиядан (ДПП) азыркы президент Цай Инвэн жана анын талапкери, мурдагы премьер-министр Лай Чингте жеңишке жетишти.Алар Гоминдандын (КМТ) Каосюн шаарынын мэри Хан Куо-ю менен анын атаандашы Чан Сан-чэнди, ошондой эле үчүнчү тараптын талапкери Жеймс Сунду жеңип алышты.Жеңиш Цай 2018-жылдагы жергиликтүү шайлоолордо чоң утулуп калгандан кийин өзүнүн партиясынын төрагалыгынан кеткенден кийин жана Лай Чинг-те негизги чакырыгына кабылгандан кийин келди.KMT тарабында Хан Куо-ю президенттикке мурдагы талапкер Эрик Чу менен Foxconn компаниясынын башкы директору Терри Гоуну атаандаштык праймеризде жеңди.Кампания эмгек реформасы жана экономиканы башкаруу сыяктуу ички маселелердин айланасында, ошондой эле кысык-кысык мамилелеринин тегерегинде болду.Хан Цайды саясаттын ар кандай чөйрөлөрүндөгү ийгиликсиздиктери үчүн сынга алды, бирок Цайдын Пекиндин биригүү үчүн кысымдарына каршы бекем позициясы шайлоочуларга резонанс жаратты.Бул өзгөчө Гонконгдогу экстрадицияга каршы нааразылык акцияларынын учурунда туура болду.Шайлоого 74,9% шайлоочулардын жогорку катышуусу болду, бул 2008-жылдан берки жалпы улуттук шайлоолордогу эң жогорку көрсөткүч. Цай рекорддук 8,17 миллион добушка же жалпы элдик добуштун 57,1%ына ээ болду, бул президенттик шайлоодо ДППнын талапкери үчүн эң жогорку добуш үлүшүн белгиледи.DPP ири метрополитан аймактарында, айрыкча Каосюнда КМТнын байлыгын артка кайтара алды.Ошол эле учурда, KMT айрым чыгыш аймактарында жана аралдан тышкаркы шайлоо округдарында күчүн көрсөтүүнү улантты.Цай Инг-вэн жана Лай Чинг-те 2020-жылдын 20-майында инаугурация болуп, алардын ыйгарым укуктарынын башталышын белгилешти.
▲
●

Appendices



APPENDIX 1

Taiwan's Indigenous Peoples, Briefly Explained


Play button




APPENDIX 2

Sun Yunsuan, Taiwan’s Economic Mastermind


Play button




APPENDIX

From China to Taiwan: On Taiwan's Han Majority


Play button




APPENDIX 4

Original geographic distributions of Taiwanese aboriginal peoples


Original geographic distributions of Taiwanese aboriginal peoples
Original geographic distributions of Taiwanese aboriginal peoples ©Bstlee

Characters



Chiang Kai-shek

Chiang Kai-shek

Chinese Nationalist Leader

Tsai Ing-wen

Tsai Ing-wen

President of the Republic of China

Koxinga

Koxinga

King of Tungning

Yen Chia-kan

Yen Chia-kan

President of the Republic of China

Sun Yat-sen

Sun Yat-sen

Chinese Revolutionary Statesman

Zheng Zhilong

Zheng Zhilong

Chinese Admiral

Chiang Ching-kuo

Chiang Ching-kuo

President of the Republic of China

Sun Yun-suan

Sun Yun-suan

Premier of the Republic of China

Zheng Jing

Zheng Jing

King of Tungning

Lee Teng-hui

Lee Teng-hui

President of the Republic of China

Zheng Keshuang

Zheng Keshuang

King of Tungning

Gotō Shinpei

Gotō Shinpei

Japanese Politician

Seediq people

Seediq people

Taiwanese Indigenous People

Chen Shui-bian

Chen Shui-bian

President of the Republic of China

Morris Chang

Morris Chang

CEO of TSMC

Footnotes



  1. Olsen, John W.; Miller-Antonio, Sari (1992), "The Palaeolithic in Southern China", Asian Perspectives, 31 (2): 129–160, hdl:10125/17011.
  2. Jiao, Tianlong (2007), The neolithic of southeast China: cultural transformation and regional interaction on the coast, Cambria Press, ISBN 978-1-934043-16-5, pp. 91–94.
  3. "Foreign Relations of the United States". US Dept. of State. January 6, 1951. The Cairo declaration manifested our intention. It did not itself constitute a cession of territory.
  4. Chang, K.C. (1989), translated by W. Tsao, ed. by B. Gordon, "The Neolithic Taiwan Strait" (PDF), Kaogu, 6: 541–550, 569.
  5. Chang, Chun-Hsiang; Kaifu, Yousuke; Takai, Masanaru; Kono, Reiko T.; Grün, Rainer; Matsu'ura, Shuji; Kinsley, Les; Lin, Liang-Kong (2015). "The first archaic Homo from Taiwan". Nature Communications. 6 (6037): 6037.
  6. Jiao (2007), pp. 89–90.
  7. 李壬癸 [ Li, Paul Jen-kuei ] (Jan 2011). 1. 台灣土著民族的來源 [1. Origins of Taiwan Aborigines]. 台灣南島民族的族群與遷徙 [The Ethnic Groups and Dispersal of the Austronesian in Taiwan] (Revised ed.). Taipei: 前衛出版社 [Avanguard Publishing House]. pp. 46, 48. ISBN 978-957-801-660-6.
  8. Blust, Robert (1999), "Subgrouping, circularity and extinction: some issues in Austronesian comparative linguistics", in E. Zeitoun; P.J.K Li (eds.), Selected papers from the Eighth International Conference on Austronesian Linguistics, Taipei: Academia Sinica, pp. 31–94.
  9. Bellwood, Peter; Hung, Hsiao-Chun; Iizuka, Yoshiyuki (2011), "Taiwan Jade in the Philippines: 3,000 Years of Trade and Long-distance Interaction" (PDF), in Benitez-Johannot, Purissima (ed.), Paths of Origins: The Austronesian Heritage in the Collections of the National Museum of the Philippines, the Museum Nasional Indaonesia, and the Netherlands Rijksmuseum voor Volkenkunde, Singapore: ArtPostAsia, pp. 31–41, hdl:1885/32545, ISBN 9789719429203, pp. 35–37, 41.
  10. Jiao (2007), pp. 94–103.
  11. Tsang, Cheng-hwa (2000), "Recent advances in the Iron Age archaeology of Taiwan", Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association, 20: 153–158.
  12. Andrade, Tonio (2008f), "Chapter 6: The Birth of Co-colonization", How Taiwan Became Chinese: Dutch, Spanish, and Han Colonization in the Seventeenth Century, Columbia University Press.
  13. Thompson, Lawrence G. (1964). "The earliest eyewitness accounts of the Formosan aborigines". Monumenta Serica. 23: 163–204. doi:10.1080/02549948.1964.11731044. JSTOR 40726116, p. 168–169.
  14. Knapp, Ronald G. (1980), China's Island Frontier: Studies in the Historical Geography of Taiwan, The University of Hawaii, p. 7–8.
  15. Rubinstein, Murray A. (1999), Taiwan: A New History, East Gate Books, p. 86.
  16. Wong, Young-tsu (2017), China's Conquest of Taiwan in the Seventeenth Century: Victory at Full Moon, Springer, p. 82.
  17. Thompson, Lawrence G. (1964). "The earliest eyewitness accounts of the Formosan aborigines". Monumenta Serica. 23: 163–204. doi:10.1080/02549948.1964.11731044. JSTOR 40726116, p. 168–169.
  18. Thompson 1964, p. 169–170.
  19. Isorena, Efren B. (2004). "The Visayan Raiders of the China Coast, 1174–1190 Ad". Philippine Quarterly of Culture and Society. 32 (2): 73–95. JSTOR 29792550.
  20. Andrade, Tonio (2008), How Taiwan Became Chinese: Dutch, Spanish, and Han Colonization in the Seventeenth Century, Columbia University Press.
  21. Jenco, Leigh K. (2020). "Chen Di's Record of Formosa (1603) and an Alternative Chinese Imaginary of Otherness". The Historical Journal. 64: 17–42. doi:10.1017/S0018246X1900061X. S2CID 225283565.
  22. Thompson 1964, p. 178.
  23. Thompson 1964, p. 170–171.
  24. Thompson 1964, p. 172.
  25. Thompson 1964, p. 175.
  26. Thompson 1964, p. 173.
  27. Thompson 1964, p. 176.
  28. Jansen, Marius B. (1992). China in the Tokugawa World. Cambridge: Harvard University Press. ISBN 978-06-7411-75-32.
  29. Recent Trends in Scholarship on the History of Ryukyu's Relations with China and Japan Gregory Smits, Pennsylvania State University, p.13.
  30. Frei, Henry P.,Japan's Southward Advance and Australia, Univ of Hawaii Press, Honolulu, ç1991. p.34.
  31. Boxer, Charles. R. (1951). The Christian Century in Japan. Berkeley: University of California Press. OCLC 318190 p. 298.
  32. Andrade (2008), chapter 9.
  33. Strangers in Taiwan, Taiwan Today, published April 01, 1967.
  34. Huang, Fu-san (2005). "Chapter 6: Colonization and Modernization under Japanese Rule (1895–1945)". A Brief History of Taiwan. ROC Government Information Office.
  35. Rubinstein, Murray A. (1999). Taiwan: A New History. Armonk, NY [u.a.]: Sharpe. ISBN 9781563248153, p. 220–221.
  36. Rubinstein 1999, p. 240.
  37. Chen, Yingzhen (2001), Imperial Army Betrayed, p. 181.
  38. Rubinstein 1999, p. 240.
  39. Andrade (2008), chapter 3.
  40. Wong, Young-tsu (2017), China's Conquest of Taiwan in the Seventeenth Century: Victory at Full Moon, Springer, p. 105–106.
  41. Hang, Xing (2010), Between Trade and Legitimacy, Maritime and Continent, p. 209.
  42. Wong 2017, p. 115.
  43. Hang 2010, p. 209.
  44. Hang 2010, p. 210.
  45. Hang 2010, p. 195–196.
  46. Hang 2015, p. 160.
  47. Shih-Shan Henry Tsai (2009). Maritime Taiwan: Historical Encounters with the East and the West. Routledge. pp. 66–67. ISBN 978-1-317-46517-1.
  48. Leonard H. D. Gordon (2007). Confrontation Over Taiwan: Nineteenth-Century China and the Powers. Lexington Books. p. 32. ISBN 978-0-7391-1869-6.
  49. Elliott, Jane E. (2002), Some Did it for Civilisation, Some Did it for Their Country: A Revised View of the Boxer War, Chinese University Press, p. 197.
  50. 去日本化「再中國化」：戰後台灣文化重建（1945–1947）,Chapter 1. Archived 2011-07-22 at the Wayback Machine publisher: 麥田出版社, author: 黃英哲, December 19, 2007.
  51. Grajdanzev, A. J. (1942). "Formosa (Taiwan) Under Japanese Rule". Pacific Affairs. 15 (3): 311–324. doi:10.2307/2752241. JSTOR 2752241.
  52. "Taiwan history: Chronology of important events". Archived from the original on 2016-04-16. Retrieved 2016-04-20.
  53. Forsythe, Michael (July 14, 2015). "Taiwan Turns Light on 1947 Slaughter by Chiang Kai-shek's Troops". The New York Times.
  54. Han, Cheung. "Taiwan in Time: The great retreat". Taipei Times.
  55. Chan (1997), "Taiwan as an Emerging Foreign Aid Donor: Developments, Problems, and Prospects", Pacific Affairs, 70 (1): 37–56, doi:10.2307/2761227, JSTOR 2761227.
  56. "Ten Major Construction Projects - 台灣大百科全書 Encyclopedia of Taiwan".

References



  • Andrade, Tonio (2008f), "Chapter 6: The Birth of Co-colonization", How Taiwan Became Chinese: Dutch, Spanish, and Han Colonization in the Seventeenth Century, Columbia University Press
  • Bellwood, Peter; Hung, Hsiao-Chun; Iizuka, Yoshiyuki (2011), "Taiwan Jade in the Philippines: 3,000 Years of Trade and Long-distance Interaction" (PDF), in Benitez-Johannot, Purissima (ed.), Paths of Origins: The Austronesian Heritage in the Collections of the National Museum of the Philippines, the Museum Nasional Indonesia, and the Netherlands Rijksmuseum voor Volkenkunde, Singapore: ArtPostAsia, pp. 31–41, hdl:1885/32545, ISBN 9789719429203.
  • Bird, Michael I.; Hope, Geoffrey; Taylor, David (2004), "Populating PEP II: the dispersal of humans and agriculture through Austral-Asia and Oceania" (PDF), Quaternary International, 118–119: 145–163, Bibcode:2004QuInt.118..145B, doi:10.1016/s1040-6182(03)00135-6, archived from the original (PDF) on 2014-02-12, retrieved 2007-04-12.
  • Blusse, Leonard; Everts, Natalie (2000), The Formosan Encounter: Notes on Formosa's Aboriginal Society – A selection of Documents from Dutch Archival Sources Vol. I & II, Taipei: Shung Ye Museum of Formosan Aborigines, ISBN 957-99767-2-4 and ISBN 957-99767-7-5.
  • Blust, Robert (1999), "Subgrouping, circularity and extinction: some issues in Austronesian comparative linguistics", in E. Zeitoun; P.J.K Li (eds.), Selected papers from the Eighth International Conference on Austronesian Linguistics, Taipei: Academia Sinica, pp. 31–94.
  • Borao Mateo, Jose Eugenio (2002), Spaniards in Taiwan Vol. II:1642–1682, Taipei: SMC Publishing, ISBN 978-957-638-589-6.
  • Campbell, Rev. William (1915), Sketches of Formosa, London, Edinburgh, New York: Marshall Brothers Ltd. reprinted by SMC Publishing Inc 1996, ISBN 957-638-377-3, OL 7051071M.
  • Chan (1997), "Taiwan as an Emerging Foreign Aid Donor: Developments, Problems, and Prospects", Pacific Affairs, 70 (1): 37–56, doi:10.2307/2761227, JSTOR 2761227.
  • Chang, K.C. (1989), translated by W. Tsao, ed. by B. Gordon, "The Neolithic Taiwan Strait" (PDF), Kaogu, 6: 541–550, 569, archived from the original (PDF) on 2012-04-18.
  • Ching, Leo T.S. (2001), Becoming "Japanese" – Colonial Taiwan and The Politics of Identity Formation, Berkeley: University of California Press., ISBN 978-0-520-22551-0.
  • Chiu, Hsin-hui (2008), The Colonial 'Civilizing Process' in Dutch Formosa, 1624–1662, BRILL, ISBN 978-90-0416507-6.
  • Clements, Jonathan (2004), Pirate King: Coxinga and the Fall of the Ming Dynasty, United Kingdom: Muramasa Industries Limited, ISBN 978-0-7509-3269-1.
  • Diamond, Jared M. (2000), "Taiwan's gift to the world", Nature, 403 (6771): 709–710, Bibcode:2000Natur.403..709D, doi:10.1038/35001685, PMID 10693781, S2CID 4379227.
  • Everts, Natalie (2000), "Jacob Lamay van Taywan: An Indigenous Formosan Who Became an Amsterdam Citizen", Ed. David Blundell; Austronesian Taiwan:Linguistics' History, Ethnology, Prehistory, Berkeley, CA: University of California Press.
  • Gates, Hill (1981), "Ethnicity and Social Class", in Emily Martin Ahern; Hill Gates (eds.), The Anthropology of Taiwanese Society, Stanford University Press, ISBN 978-0-8047-1043-5.
  • Guo, Hongbin (2003), "Keeping or abandoning Taiwan", Taiwanese History for the Taiwanese, Taiwan Overseas Net.
  • Hill, Catherine; Soares, Pedro; Mormina, Maru; Macaulay, Vincent; Clarke, Dougie; Blumbach, Petya B.; Vizuete-Forster, Matthieu; Forster, Peter; Bulbeck, David; Oppenheimer, Stephen; Richards, Martin (2007), "A Mitochondrial Stratigraphy for Island Southeast Asia", The American Journal of Human Genetics, 80 (1): 29–43, doi:10.1086/510412, PMC 1876738, PMID 17160892.
  • Hsu, Wen-hsiung (1980), "From Aboriginal Island to Chinese Frontier: The Development of Taiwan before 1683", in Knapp, Ronald G. (ed.), China's Island Frontier: Studies in the historical geography of Taiwan, University Press of Hawaii, pp. 3–29, ISBN 978-0-8248-0743-6.
  • Hu, Ching-fen (2005), "Taiwan's geopolitics and Chiang Ching-Kuo's decision to democratize Taiwan" (PDF), Stanford Journal of East Asian Affairs, 1 (1): 26–44, archived from the original (PDF) on 2012-10-15.
  • Jiao, Tianlong (2007), The neolithic of southeast China: cultural transformation and regional interaction on the coast, Cambria Press, ISBN 978-1-934043-16-5.
  • Katz, Paul (2005), When The Valleys Turned Blood Red: The Ta-pa-ni Incident in Colonial Taiwan, Honolulu, HA: University of Hawaii Press, ISBN 978-0-8248-2915-5.
  • Keliher, Macabe (2003), Out of China or Yu Yonghe's Tales of Formosa: A History of 17th Century Taiwan, Taipei: SMC Publishing, ISBN 978-957-638-608-4.
  • Kerr, George H (1966), Formosa Betrayed, London: Eyre and Spottiswoode, archived from the original on March 9, 2007.
  • Knapp, Ronald G. (1980), China's Island Frontier: Studies in the Historical Geography of Taiwan, The University of Hawaii
  • Leung, Edwin Pak-Wah (1983), "The Quasi-War in East Asia: Japan's Expedition to Taiwan and the Ryūkyū Controversy", Modern Asian Studies, 17 (2): 257–281, doi:10.1017/s0026749x00015638, S2CID 144573801.
  • Morris, Andrew (2002), "The Taiwan Republic of 1895 and the Failure of the Qing Modernizing Project", in Stephane Corcuff (ed.), Memories of the Future: National Identity issues and the Search for a New Taiwan, New York: M.E. Sharpe, ISBN 978-0-7656-0791-1.
  • Olsen, John W.; Miller-Antonio, Sari (1992), "The Palaeolithic in Southern China", Asian Perspectives, 31 (2): 129–160, hdl:10125/17011.
  • Rubinstein, Murray A. (1999), Taiwan: A New History, East Gate Books
  • Shepherd, John R. (1993), Statecraft and Political Economy on the Taiwan Frontier, 1600–1800, Stanford, California: Stanford University Press., ISBN 978-0-8047-2066-3. Reprinted 1995, SMC Publishing, Taipei. ISBN 957-638-311-0
  • Spence, Jonathan D. (1999), The Search for Modern China (Second Edition), USA: W.W. Norton and Company, ISBN 978-0-393-97351-8.
  • Singh, Gunjan (2010), "Kuomintang, Democratization and the One-China Principle", in Sharma, Anita; Chakrabarti, Sreemati (eds.), Taiwan Today, Anthem Press, pp. 42–65, doi:10.7135/UPO9781843313847.006, ISBN 978-0-85728-966-7.
  • Takekoshi, Yosaburō (1907), Japanese rule in Formosa, London, New York, Bombay and Calcutta: Longmans, Green, and co., OCLC 753129, OL 6986981M.
  • Teng, Emma Jinhua (2004), Taiwan's Imagined Geography: Chinese Colonial Travel Writing and Pictures, 1683–1895, Cambridge MA: Harvard University Press, ISBN 978-0-674-01451-0.
  • Tsang, Cheng-hwa (2000), "Recent advances in the Iron Age archaeology of Taiwan", Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association, 20: 153–158, doi:10.7152/bippa.v20i0.11751, archived from the original on 2012-03-25, retrieved 2012-06-07.
  • Wills, John E., Jr. (2006), "The Seventeenth-century Transformation: Taiwan under the Dutch and the Cheng Regime", in Rubinstein, Murray A. (ed.), Taiwan: A New History, M.E. Sharpe, pp. 84–106, ISBN 978-0-7656-1495-7.
  • Wong, Young-tsu (2017), China's Conquest of Taiwan in the Seventeenth Century: Victory at Full Moon, Springer
  • Xiong, Victor Cunrui (2012), Emperor Yang of the Sui Dynasty: His Life, Times, and Legacy, SUNY Press, ISBN 978-0-7914-8268-1.
  • Zhang, Yufa (1998), Zhonghua Minguo shigao 中華民國史稿, Taipei, Taiwan: Lian jing (聯經), ISBN 957-08-1826-3.