Նախքան վաղ երկաթի դարաշրջանում իրանական ժողովուրդների առաջացումը, Իրանական բարձրավանդակը հյուրընկալել էր բազմաթիվ հնագույն քաղաքակրթությունների:Վաղ բրոնզի դարաշրջանը ականատես եղավ քաղաք-պետությունների ուրբանիզացմանը և Մերձավոր Արևելքում գրի գյուտի:Սուսան՝ աշխարհի հնագույն բնակավայրերից մեկը, հիմնադրվել է մոտավորապես մ.թ.ա. 4395 թվականին ^[4] մ.թ.ա. 4500 թվականին շումերական Ուրուկ քաղաքից անմիջապես հետո։Հնագետները կարծում են, որ Սուսան կրել է Ուրուկի ազդեցությունը՝ ներառելով Միջագետքի մշակույթի բազմաթիվ ասպեկտներ:^[5] Սուսան հետագայում դարձավ Էլամի մայրաքաղաքը, որը հիմնադրվել է մոտ 4000 մ.թ.ա.^[4]Էլամը, որը կենտրոնացած է Իրանի արևմտյան և հարավ-արևմտյան երկրներում, հնագույն քաղաքակրթություն էր, որը տարածվում էր հարավային Իրաքում :Նրա անունը՝ Էլամ, առաջացել է շումերերեն և աքքադերեն թարգմանություններից։Էլամը Հին Մերձավոր Արևելքի առաջատար քաղաքական ուժն էր, որը դասական գրականության մեջ հայտնի է որպես Սուսիանա՝ իր մայրաքաղաք Սուսայի անունով։Էլամի մշակույթը ազդել է պարսկական Աքեմենյան դինաստիայի վրա, և այդ ժամանակաշրջանում պաշտոնապես օգտագործվել է էլամական լեզուն, որը համարվում է առանձին լեզու։Ելամացիները համարվում են ժամանակակից լուրերի նախնիները, որոնց լեզուն՝ լուրին, տարբերվում էր միջին պարսկերենից։Բացի այդ, Իրանի բարձրավանդակը պարունակում է բազմաթիվ նախապատմական վայրեր, ինչը վկայում է մ.թ.ա. չորրորդ հազարամյակի հնագույն մշակույթների և քաղաքային բնակավայրերի առկայության մասին:^[6] Ներկայիս Իրանի հյուսիս-արևմտյան մասի մասերը ժամանակին եղել են Կուր-Արաքսեսի մշակույթի մի մասը (մոտ մ.թ.ա. 3400 - մոտ մ.թ.ա. 2000 թ.)՝ տարածվելով մինչև Կովկաս և Անատոլիա:^[7] Հարավարևելյան Իրանի Ջիրոֆթի մշակույթը ամենավաղներից է սարահարթում:Ջիրոֆթը նշանակալից հնագիտական ​​վայր է՝ մ.թ.ա. 4-րդ հազարամյակի բազմաթիվ արտեֆակտներով, որտեղ ներկայացված են կենդանիների եզակի փորագրություններ, դիցաբանական կերպարներ և ճարտարապետական ​​մոտիվներ։Այս արտեֆակտները, որոնք պատրաստված են այնպիսի նյութերից, ինչպիսիք են քլորիտը, պղնձը, բրոնզը, տերակոտան և լապիս լազուլին, ենթադրում են հարուստ մշակութային ժառանգություն:Ռուս պատմաբան Իգոր Մ. Դյակոնովն ընդգծել է, որ ժամանակակից իրանցիները հիմնականում սերում են ոչ հնդեվրոպական խմբերից, մասնավորապես՝ Իրանական բարձրավանդակի նախաիրանական բնակիչներից, այլ ոչ թե նախահնդեվրոպական ցեղերից:^[8]