Першае падарожжа

1518

Кароль Карл I фінансуе падарожжа

1519

Ад'езд

1519

Рыа-дэ-Жанейра

1520

Мяцеж

1520

Магеланаў праліў

1521

Выхад на сушу

1521

Філіпіны

1521

Смерць у баі

1521

Інданезія

1521

Аб'езд мыса

1522

Галаданне

1522

Падарожжа дадому

1523

Эпілог

Падарожжы Фердынанда Магелана

Экспедыцыя Магелана, таксама вядомая як экспедыцыя Магелана-Элкана, была першым кругасветным падарожжам.Гэта была іспанская экспедыцыя XVI стагоддзя, першапачаткова ўзначаленая партугальскім даследчыкам Фердынандам Магеланам да Малукскіх астравоў, якая выйшла зІспаніі ў 1519 годзе і завяршылася ў 1522 годзе іспанскім мараплаўцам Хуанам Себасцьянам Элкана пасля перасячэння Атлантычнага, Ціхага і Індыйскага акіянаў, кульмінацыяй якой стала першая кругасветнае плаванне.Экспедыцыя дасягнула сваёй асноўнай мэты - знайсці заходні шлях да Малуккскіх (астравоў спецый).Флот пакінуў Іспанію 20 верасня 1519 г., пераплыў Атлантычны акіян і ўздоўж усходняга ўзбярэжжа Паўднёвай Амерыкі, у рэшце рэшт адкрыўшы Магеланаў праліў, які дазволіў ім прайсці да Ціхага акіяна (які назваў Магелан).Флот завяршыў першае перасячэнне Ціхага акіяна, спыніўшыся на Філіпінах , і ў канчатковым выніку дасягнуў Малукскіх выспаў праз два гады.Значна знясілены экіпаж на чале з Хуанам Себасцьянам Элькана нарэшце вярнуўся ў Іспанію 6 верасня 1522 года, праплыўшы на захад праз вялікі Індыйскі акіян, затым вакол мыса Добрай Надзеі праз воды, якія кантралююцца партугальцамі, і на поўнач уздоўж узбярэжжа Заходняй Афрыкі, каб у рэшце рэшт прыбыць у Іспанію.Першапачаткова флот складаўся з пяці караблёў і каля 270 чалавек.Экспедыцыя сутыкнулася са шматлікімі цяжкасцямі, уключаючы спробы партугальскіх дыверсій, мяцежы, голад, цынгу, штормы і варожыя сустрэчы з карэнным насельніцтвам.Толькі 30 чалавек і адзін карабель (Вікторыя) завяршылі зваротны шлях у Іспанію.Сам Магелан загінуў у бітве на Філіпінах, яго змянілі на пасадзе генерал-капітана шэраг афіцэраў, а Элкана ў рэшце рэшт узначаліў зваротную паездку Вікторыі.Экспедыцыя фінансавалася ў асноўным каралём Іспаніі Карлам I з надзеяй, што яна адкрые выгадны заходні шлях да Малукскіх выспаў, паколькі ўсходні шлях кантраляваўся Партугаліяй паводле Тардэсільяскага дагавора.Нягледзячы на тое, што экспедыцыя знайшла маршрут, ён быў нашмат даўжэйшым і больш цяжкім, чым чакалася, і таму не меў камерцыйнай карысці.Тым не менш, экспедыцыя лічыцца адным з найвялікшых дасягненняў у мараходстве і аказала значны ўплыў на еўрапейскае светаразуменне.

Наведайце краму

Бітва паміж партугальскай армадай і турэцкімі салдатамі на конях у Гоа, заходняя Індыя ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1505 Mar 1

Першае падарожжа

Goa, India

У сакавіку 1505 года ва ўзросце 25 гадоў Магелан быў залічаны на флот з 22 караблёў, адпраўленых да Франсіска дэ Алмейда ў якасці першага віцэ-караля Партугальскай Індыі .Хоць яго імя не фігуруе ў хроніках, вядома, што ён заставаўся там восем гадоў, у Гоа, Кочыне і Кілоне.Ён удзельнічаў у некалькіх бітвах, у тым ліку ў бітве пры Кананорэ ў 1506 годзе, дзе быў паранены.У 1509 годзе ваяваў у бітве пры Дзіу.

▲

●

Карл I, малады кароль Іспаніі ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1518 Mar 22

Кароль Карл I фінансуе падарожжа

Seville, Spain

Пасля таго, як партугальскі кароль Мануэль неаднаразова адхіляў прапанаваныя ім экспедыцыі на Астравы спецый, Магелан звярнуўся да Карла I, маладога караля Іспаніі (і будучага імператара Свяшчэннай Рымскай імперыі).Згодна з Тардэсільяскім дагаворам 1494 года, Партугалія кантралявала ўсходнія шляхі ў Азію, якія ішлі вакол Афрыкі.Магелан замест гэтага прапанаваў дабрацца да астравоў спецый заходнім шляхам, што ніколі не было зроблена.Спадзеючыся, што гэта дасць камерцыйна карысны гандлёвы шлях дляІспаніі , Карл ухваліў экспедыцыю і забяспечыў большую частку фінансавання.

▲

●

Флот Магелана складаўся з пяці караблёў, якія перавозілі запасы на два гады падарожжа. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1519 Sep 20

Ад'езд

Sanlúcar de Barrameda, Spain

10 жніўня 1519 года пяць караблёў пад камандаваннем Магелана пакінулі Севілью і спусціліся па рацэ Гвадалквівір да Санлукар-дэ-Барамеда, у вусце ракі.Там яны прабылі больш за пяць тыдняў.Флот пакінуў Іспанію 20 верасня 1519 года, плывучы на захад праз Атлантыку ў бок Паўднёвай Амерыкі.Флот Магелана складаўся з пяці караблёў, якія перавозілі запасы на два гады падарожжа.Экіпаж складаўся з каля 270 чалавек.Большасць былі іспанцамі, але каля 40 былі партугальцамі.

▲

●

Пэдра Алварэс Кабрал запатрабаваў Бразілію для Партугаліі ў 1500 годзе, за 20 гадоў да падарожжа Магелана.Гэта карціна 1922 года адлюстроўвае яго прыбыццё ў Порту-Сегуру і першую сустрэчу з тубыльцамі. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1519 Dec 13

Рыа-дэ-Жанейра

Rio de Janeiro, Brazil

13 снежня флот дасягнуў Рыа-дэ-Жанэйра, Бразілія .Нягледзячы на тое, што намінальна гэта была партугальская тэрыторыя, у той час яны не мелі там пастаяннага паселішча.Не бачачы ў гавані партугальскіх караблёў, Магелан ведаў, што спыніцца будзе бяспечна.Флот правёў у Рыа 13 дзён, падчас якіх яны рамантавалі свае караблі, запасаліся вадой і ежай (напрыклад, ямсам, маніёкай і ананасам) і ўзаемадзейнічалі з мясцовымі жыхарамі.Экспедыцыя прывезла з сабой вялікую колькасць цацанак, прызначаных для гандлю, такіх як люстэркі, расчоскі, нажы і званочкі.Мясцовыя жыхары ахвотна абменьвалі на такія рэчы ежу і мясцовыя тавары (напрыклад, пёры папугаяў).Экіпаж таксама выявіў, што яны могуць набыць сэксуальныя паслугі ў мясцовых жанчын.Гісторык Ян Кэмеран ахарактарызаваў час, праведзены экіпажам у Рыа, як "сатурналіі застолляў і заняткаў любоўю".27 снежня флот пакінуў Рыа-дэ-Жанэйра.Пігафета пісаў, што тубыльцы былі расчараваныя тым, што яны сышлі, і што некаторыя рушылі за імі на каноэ, спрабуючы прымусіць іх застацца.

▲

●

Мяцеж ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1520 Mar 30

Мяцеж

Puerto San Julian, Argentina

Пасля трох месяцаў пошукаў (уключаючы фальстарт у вусці Рыа-дэ-ла-Плата) умовы надвор'я прымусілі флот спыніць пошукі, каб перачакаць зіму.Яны знайшлі абароненую натуральную гавань у порце Сэнт-Джуліян і заставаліся там пяць месяцаў.Неўзабаве пасля высадкі ў Сент-Хуліане адбылася спроба паўстання пад кіраўніцтвам іспанскіх капітанаў Хуана дэ Картахены, Гаспара дэ Кесада і Луіса дэ Мендоса.Магелану ледзь удалося здушыць мяцеж, нягледзячы на тое, што ў нейкі момант ён страціў кантроль над трыма з пяці сваіх караблёў.Мендоса быў забіты падчас канфлікту, а Магелан прысудзіў Кесаду і Картахену да абезгалоўлівання і высаджвання адпаведна.Ніжэйшых змоўшчыкаў на працягу зімы прымушалі выконваць катаржныя работы ў ланцугах, але потым вызвалілі.

▲

●

Адкрыццё Магеланавага праліва ў 1520 годзе. ©Oswald Walters Brierly

1520 Nov 1

Магеланаў праліў

Strait of Magellan, Chile

Узімку адзін з караблёў флоту, «Сант'яга», загінуў падчас шторму падчас агляду бліжэйшых вод, хоць ніхто не загінуў.Пасля зімы флот аднавіў пошукі праходу ў Ціхі акіян у кастрычніку 1520 г. Праз тры дні яны знайшлі бухту, якая ў канчатковым выніку прывяла іх да праліва, цяпер вядомага як Магеланаў праліў, які дазволіў ім прайсці да Ціхаакіянскі.Падчас вывучэння праліва адзін з пакінутых чатырох караблёў, «Сан-Антоніа», пакінуў флот і вярнуўся на ўсход у Іспанію.Флот дасягнуў Ціхага акіяна ў канцы лістапада 1520 г. Зыходзячы з няпоўнага разумення сусветнай геаграфіі ў той час, Магелан разлічваў на кароткае падарожжа ў Азію, якое зойме ўсяго тры-чатыры дні.Фактычна пераход праз Ціхі акіян заняў тры месяцы і дваццаць дзён.Доўгі шлях вычарпаў іх запасы ежы і вады, і каля 30 чалавек памерлі, у асноўным ад цынгі.Сам Магелан застаўся здаровым, магчыма, дзякуючы асабістаму запасу кансерваванай айвы.

▲

●

©Anonymous

1521 Mar 6

Выхад на сушу

Guam

6 сакавіка 1521 года знясілены флот высадзіўся на востраве Гуам і быў сустрэты карэнным народам чамора, які падняўся на борт караблёў і забраў такія рэчы, як такелаж, нажы і карабельную лодку.Народ Чамора, магчыма, думаў, што ўдзельнічае ў гандлёвым абмене (бо яны ўжо перадалі флоту некаторыя запасы), але экіпаж вытлумачыў іх дзеянні як крадзеж.Магелан адправіў на бераг рэйд, каб адпомсціць, забіўшы некалькіх чамора, спаліўшы іх дамы і вярнуўшы «скрадзеныя» рэчы

▲

●

Першая каталіцкая імша на Філіпінах ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1521 Mar 16

Філіпіны

Limasawa, Philippines

16 сакавіка флот дасягнуў Філіпін , дзе заставаўся паўтара месяца.Магелан пасябраваў з мясцовымі лідэрамі на востраве Лімасава і 31 сакавіка правёў першую імшу на Філіпінах, усталяваўшы крыж на самым высокім узгорку вострава.Магелан заняўся зваротам мясцовых жыхароў у хрысціянства .Большасць з гатоўнасцю прыняла новую рэлігію, але востраў Мактан супраціўляўся.

▲

●

Лапу Лапу забівае Магелана ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1521 Apr 27

Смерць у баі

Mactan, Philippines

27 красавіка Магелан і члены яго экіпажа паспрабавалі падпарадкаваць карэнных жыхароў Мактана сілай, але ў наступнай бітве еўрапейцы былі пераможаны, і Магелан быў забіты Лапулапу, правадыром мясцовых жыхароў Мактана.

▲

●

©David Hueso

1521 Nov 1

Інданезія

Maluku Islands, Indonesia

Пасля яго смерці Магелана першапачаткова змянілі сукамандзіры Хуан Серана і Дуартэ Барбоза (з шэрагам іншых афіцэраў, якія пазней узначалілі).Флот пакінуў Філіпіны (пасля крывавай здрады былога саюзніка раджы Хумабона) і ў рэшце рэшт накіраваўся да Малукскіх астравоў у лістападзе 1521 г. Нагружаныя спецыямі, яны паспрабавалі адплыць у Іспанію ў снежні, але выявілі, што застаўся толькі адзін з іх два караблі, Вікторыя, былі мараходнымі.

▲

●

©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1521 Dec 21

Аб'езд мыса

Cape of Good Hope, Cape Penins

21 снежня 1521 г. карабель «Вікторыя» адплыў праз Індыйскі акіян пад камандаваннем Хуана Себасцьяна Элкана.Да 6 мая 1522 г. «Вікторыя» абагнула мыс Добрай Надзеі, маючы ў рацыёне толькі рыс.

▲

●

Дваццаць членаў экіпажа памерлі ад голаду да 9 ліпеня 1522 г., калі Элкана адправіўся ў партугальскі Каба-Вэрдэ за прадуктамі. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1522 Jul 9

Галаданне

Cape Verde

Дваццаць членаў экіпажа памерлі ад голаду да 9 ліпеня 1522 г., калі Элкана адправіўся ў партугальскі Каба-Вэрдэ за прадуктамі.Экіпаж са здзіўленнем даведаўся, што на самай справе гэта была дата 10 ліпеня 1522 года, бо яны запісалі кожны дзень трохгадовага падарожжа без пропускаў.Спачатку ў іх не было праблем з пакупкамі, прыкрываючыся гісторыяй, што яны вяртаюцца ў Іспанію з Амерыкі.Аднак партугальцы затрымалі 13 членаў экіпажа пасля таго, як выявілі, што Вікторыя вязе спецыі з Ост-Індыі.Судне «Вікторыя» ўдалося ўцячы з грузам з 26 тон спецый (гваздзікі і карыцы).

▲

●

Вікторыя, адзіны карабель флоту Магелана, які завяршыў кругасветнае плаванне. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1522 Sep 6

Падарожжа дадому

Sanlúcar de Barrameda, Spain

6 верасня 1522 года Элкана і астатні экіпаж падарожжа Магелана прыбылі ў Санлукар-дэ-Барамеда ў Іспаніі на борце Вікторыі, амаль роўна праз тры гады пасля іх адпраўлення.Затым яны адплылі ўверх па рацэ ў Севілью, а адтуль па сушы ў Вальядалід, дзе паўсталі перад імператарам.Калі Вікторыя, адзіны ацалелы карабель і самы маленькі карабель ва флоце, вярнуўся ў гавань адпраўлення пасля завяршэння першага кругасветнага плавання, на борце было толькі 18 чалавек з першапачатковых 270 чалавек.У дадатак да еўрапейцаў, якія вярнуліся, на борце «Вікторыі» было тры малукканцы, якія падняліся на борт у Тыдоры.

▲

●

1523 Jan 1

Эпілог

Spain

Магелан стаў вядомы сваім навігацыйным майстэрствам і ўпартасцю.Першае кругасветнае падарожжа было названа "найвялікшым марскім падарожжам у эпоху геаграфічных адкрыццяў" і нават "самым важным марскім падарожжам з калі-небудзь здзейсненых".Удзячнасць за дасягненні Магелана, магчыма, з цягам часу ўзмацнілася з-за няўдачы наступных экспедыцый, якія спрабавалі прасачыць яго маршрут, пачынаючы з экспедыцыі Лоаіса ў 1525 г. (у якой Хуан Себасцьян Элкана быў другім камандзірам).Наступная экспедыцыя, якая паспяхова завяршыла кругасветнае плаванне пад кіраўніцтвам Фрэнсіса Дрэйка, адбудзецца толькі ў 1580 годзе, праз 58 гадоў пасля вяртання «Вікторыі».Магелан назваў Ціхі акіян (які таксама часта называлі Магеланавым морам у яго гонар да васемнаццатага стагоддзя) і пазычыў сваю назву Магеланава праліву.Нягледзячы на тое, што Магелан не перажыў паездку, ён атрымаў большае прызнанне за экспедыцыю, чым Элкана, паколькі Магелан быў тым, хто пачаў яе, Партугалія хацела прызнаць партугальскага даследчыка, а Іспанія баялася баскскага нацыяналізму.

▲

●

Appendices

APPENDIX 1

How Did the Caravel Change the World?

APPENDIX 2

Technology of the Age of Exploration

Characters

Holy Roman Emperor

Portuguese Explorer

Castilian Explorer

Juan de Cartagena

Spanish Explorer

Portuguese Explorer

Mactan Datu

References

The First Voyage Round the World, by Magellan, full text, English translation by Lord Stanley of Alderley, London: Hakluyt, [1874] – six contemporary accounts of his voyage
Guillemard, Francis Henry Hill (1890), The life of Ferdinand Magellan, and the first circumnavigation of the globe, 1480–1521, G. Philip, retrieved 8 April 2009
Zweig, Stefan (2007), Conqueror of the Seas – The Story of Magellan, Read Books, ISBN 978-1-4067-6006-4