19-cu əsrin sonlarına doğru ərəb millətçiliyinin yüksəlişi Osmanlı İmperiyasının digər yerlərində olduğu kimi İraqda da formalaşmağa başladı.Bu millətçi hərəkatı müxtəlif amillər, o cümlədən Osmanlı idarəçiliyindən narazılıq, Avropa ideyalarının təsiri və artan ərəb kimliyi hissləri gücləndirdi.İraqda və qonşu bölgələrdə ziyalılar və siyasi liderlər daha çox muxtariyyət, bəzi hallarda isə tam müstəqillik tərəfdarı olmağa başladılar.Mədəni intibah olan Əl-Nəhda hərəkatı bu dövrdə ərəb intellektual düşüncəsinin formalaşmasında həlledici rol oynamışdır.Osmanlı dövlətinin müasirləşdirilməsinə yönəlmiş Tənzimat islahatları istər-istəməz Avropa düşüncəsinə pəncərə açdı.Rəşid Rida və Camaləddin əl-Əfqani kimi ərəb ziyalıları bu ideyaları, xüsusən də öz müqəddəratını təyinetmə kimi əsas anlayışı mənimsədilər və Əl-Cəvaib kimi yeni ərəb qəzetləri vasitəsilə paylaşdılar.Bu çap edilmiş toxumlar ortaq ərəb irsi və tarixi haqqında yeni məlumatlılığı təşviq edərək, məhsuldar şüurlarda kök saldı.Osmanlı idarəçiliyindən narazılıq bu toxumların cücərməsi üçün münbit zəmin yaratdı.Getdikcə daha xırıltılı və mərkəzləşən imperiya, müxtəlif subyektlərinin ehtiyaclarına cavab vermək üçün mübarizə aparırdı.İraqda iqtisadi marjinallaşma, münbit torpaqlarına baxmayaraq, imperiyanın sərvətlərindən kənarda hiss edən ərəb icmalarını dişləyirdi.Əhalisinin əksəriyyətinin şiə olması ayrı-seçkiliyə məruz qalması və məhdud siyasi nüfuza məruz qalması ilə dini gərginlik qaynayıb.Birlik və güc vəd edən pan-ərəbizm pıçıltıları bu hüquqdan məhrum edilmiş icmalar arasında dərin rezonans doğurdu.İmperiyada baş verən hadisələr ərəb şüurunun alovunu alovlandırdı.1827-ci ildə Nayif Paşa üsyanı və 1843-cü ildə Dhia Paşa əl-Şahir üsyanı kimi üsyanlar, açıq şəkildə millətçi olmasa da, Osmanlı hakimiyyətinə qarşı qaynayan bir etiraz nümayiş etdirdi.İraqın özündə alim Mirzə Kazım Bəy və İraq əsilli Osmanlı zabiti Mahmud Şövkət Paşa kimi şəxsiyyətlər yerli muxtariyyət və modernləşməni müdafiə edərək, gələcək öz müqəddəratını təyinetmə çağırışlarının toxumlarını əkiblər.Sosial və mədəni dəyişikliklər də öz rolunu oynadı.Artan savad və ərəb ədəbiyyatı və poeziyasının dövriyyəsi ortaq mədəni kimliyi oyandırdı.Qəbilə şəbəkələri, ənənəvi olaraq yerli loyallıqlara diqqət yetirsələr də, istər-istəməz, xüsusən də kənd yerlərində daha geniş ərəb həmrəyliyi üçün çərçivə yaratdılar.Hətta İslam dini icma və birliyə önəm verərək ərəb şüurunun yüksəlməsinə töhfə verdi.19-cu əsrdə İraqda ərəb millətçiliyi vahid monolit deyil, mürəkkəb və inkişaf edən bir fenomen idi.Pan-ərəbizm birliyə cəlbedici bir baxış təqdim etsə də, 20-ci əsrdə fərqli İraq millətçi cərəyanları daha sonra təcil qazanacaq.Lakin intellektual oyanışlar, iqtisadi narahatlıqlar və dini gərginliklərdən qaynaqlanan bu ilk həyəcanlar Osmanlı İmperiyasında, daha sonra isə müstəqil İraq dövlətində ərəb kimliyi və öz müqəddəratını təyinetmə uğrunda gələcək mübarizələrin təməlinin qoyulmasında mühüm rol oynadı.