አንግሎ-ሳክሰን

የመጀመርያው የአንግሎ-ሳክሰን ዘመን የመካከለኛው ዘመን ብሪታንያ ታሪክ ከሮማውያን አገዛዝ መጨረሻ ጀምሮ ይጀምራል።በአውሮፓ ታሪክ የስደት ዘመን፣ እንዲሁም ቮልከርዋንደርንግ (በጀርመን "የሕዝቦች ፍልሰት") በመባል የሚታወቅ ወቅት ነው።ይህ በአውሮፓ ከ375 እስከ 800 የተጠናከረ የሰዎች ፍልሰት ጊዜ ነበር። ስደተኞቹ እንደ ጎትስ፣ ቫንዳልስ፣ አንግልስ፣ ሳክሰን፣ ሎምባርድ፣ ሱኤቢ፣ ፍሪሲይ እና ፍራንክ የመሳሰሉ የጀርመን ጎሳዎች ነበሩ።በኋላም በሃንስ፣ አቫርስ፣ ስላቭስ፣ ቡልጋሮች እና አላንስ ወደ ምዕራብ ተገፉ።ወደ ብሪታንያ የመጡት ስደተኞች ሁንስ እና ሩጊኒንም ሊያካትቱ ይችላሉ።እ.ኤ.አ. እስከ 400 ዓ.ም ድረስ የሮማን ብሪታንያ ፣ የብሪታኒያ ግዛት ፣ የምዕራብ ሮማን ኢምፓየር ዋና አካል ነበረች ፣ አልፎ አልፎ በውስጥ ዓመፀኞች ወይም በአረመኔያዊ ጥቃቶች የተረበሸ ፣ በግዛቱ ውስጥ በሰፈሩት በርካታ የንጉሠ ነገሥት ወታደሮች የተሸነፈ ወይም የሚገታ ነበር።እ.ኤ.አ. በ 410 ግን የንጉሠ ነገሥቱ ኃይሎች በሌሎች የንጉሠ ነገሥቱ ክፍሎች የተከሰቱትን ቀውሶች ለመቋቋም እንዲወጡ ተደረገ ፣ እና ሮማኖ-ብሪታኖች የድህረ-ሮማን ወይም “የሮማን ንዑስ” ጊዜ ተብሎ በሚጠራው ጊዜ ራሳቸውን እንዲጠብቁ ተደረገ ። 5ኛው ክፍለ ዘመን።

በብሪታንያ የሮማውያን አገዛዝ መጨረሻ ከሮማን ብሪታንያ ወደ ድህረ-ሮማን ብሪታንያ የተደረገ ሽግግር ነበር።የሮማውያን አገዛዝ በተለያዩ የብሪታንያ ክፍሎች በተለያዩ ጊዜያት እና በተለያዩ ሁኔታዎች አብቅቷል።እ.ኤ.አ. በ 383 አራጣፊው ማግኑስ ማክሲሞስ ከሰሜን እና ከምእራብ ብሪታንያ ወታደሮችን አስወጣ ፣ ምናልባትም የአካባቢ የጦር አበጋዞችን ይመራ ነበር።እ.ኤ.አ. በ 410 አካባቢ ሮማኖ-ብሪቲሽ የቁጥጥር ገዢውን ቆስጠንጢኖስ III ዳኞችን አባረሩ።ቀደም ሲል በ 406 መገባደጃ ላይ የራይን ወንዝ መሻገርን ተከትሎ የሮማን ጦር ሰራዊትን ከብሪታንያ አውጥቶ ወደ ጋውል ወስዶ ደሴቲቱን በአረመኔዎች ጥቃት ሰለባ አድርጓታል።የሮማው ንጉሠ ነገሥት ሆኖሪየስ ለሪስክሪፕት ኦፍ ሆኖሪየስ ለቀረበለት ጥያቄ ምላሽ ሰጠ፣ የሮማውያን ከተሞች የራሳቸውን መከላከያ እንዲመለከቱ በመንገር ጊዜያዊ የብሪታንያ ራስን በራስ የማስተዳደር ስልታዊ ተቀባይነት አላቸው።ሆኖሪየስ በመሪያቸው አላሪክ ስር ከቪሲጎቶች ጋር በጣሊያን ውስጥ መጠነ ሰፊ ጦርነትን ይዋጋ ነበር፣ ሮም ራሷን ከበባለች።የሩቅቷን ብሪታንያ ለመጠበቅ ምንም አይነት ሃይል ሊታደግ አልቻለም።ምንም እንኳን Honorius በቅርቡ በግዛቶቹ ላይ እንደገና እንደሚቆጣጠር ቢጠብቅም፣ በ6ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ ፕሮኮፒየስ የሮማውያን የብሪታኒያ ቁጥጥር ሙሉ በሙሉ እንደጠፋ ተገንዝቦ ነበር።

አሁን አንግሎ-ሳክሶኖች ከአህጉሪቱ የተተከሉ ጀርመናዊ ወራሪዎች እና ሰፋሪዎች ብቻ ሳይሆኑ የኢንሱላር መስተጋብር እና ለውጦች ውጤቶች እንደነበሩ በሰፊው ተቀባይነት አግኝቷል።መጻፍ ሐ.540፣ ጊልዳስ በ5ኛው መቶ ክፍለ ዘመን በብሪታንያ የተካሄደው የመሪዎች ምክር ቤት ከደቡብ ብሪታንያ በስተምስራቅ የተወሰነ መሬት ለሳክሶኖች እንደሚሰጥ ተስማምቶ እንደነበር ጠቅሷል። ብሪታንያውያን የምግብ አቅርቦቶችን ለመለዋወጥ ከፒክስ እና ከስኮቲ የሚመጡ ጥቃቶችን ይቃወማሉ።

የባዶን ጦርነት የሞንስ ባዶኒከስ ጦርነት በመባል የሚታወቀው በብሪታንያ በሴልቲክ ብሪታንያውያን እና በአንግሎ-ሳክሶኖች መካከል የተደረገ ጦርነት በ5ኛው ወይም በ6ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ነበር።ለአንግሊ-ሳክሶን መንግስታት ወረራውን ለተወሰነ ጊዜ በማቆም ለብሪታኒያውያን እንደ ትልቅ ድል ተቆጥሯል።

በ 6 ኛው ክፍለ ዘመን የመጨረሻ አጋማሽ ላይ አራት መዋቅሮች ለህብረተሰቡ እድገት አስተዋጽኦ አበርክተዋል-የሴኦርል አቀማመጥ እና ነጻነቶችትናንሾቹ የጎሳ አካባቢዎች ወደ ትላልቅ መንግስታት ይዋሃዳሉከጦረኛ ወደ ነገሥታት የሚያድጉ ልሂቃንበፊንኒያ (ጊልደስን ያማከረው) እና ተማሪው ኮሎምባ በነበረበት ወቅት እያደገ የመጣው የአየርላንድ ምንኩስና ነው።የዚህ ጊዜ የአንግሎ-ሳክሰን እርሻዎች ብዙውን ጊዜ በውሸት "የገበሬ እርሻዎች" ናቸው ተብሎ ይታሰባል.ይሁን እንጂ በጥንታዊ የአንግሎ-ሳክሰን ማህበረሰብ ዝቅተኛው የፍሪማን ደረጃ የነበረው አንድ ሴኦርል ገበሬ ሳይሆን የጦር መሳሪያ ባለቤት የሆነ ወንድ በዘመድ ድጋፍ፣ የህግ ተደራሽነት እና ዌርጊልድ ነበር።ቢያንስ አንድ የቆዳ መሸፈኛ በሚሰራ ሰፊ ቤተሰብ ጫፍ ላይ የሚገኝ።ገበሬው በመሬቶች ላይ ነፃነት እና መብት ነበረው ፣ ለጌታው ትንሽ ግብአት ለሰጠው የበላይ ገዢ የቤት ኪራይ ወይም ቀረጥ ይሰጥ ነበር።አብዛኛው ይህ መሬት ለግለሰቦች የዘመድ እና የቡድን ባህላዊ ትስስርን መሰረት የሚፈጥር የጋራ ከሜዳ ውጭ የሚታረስ መሬት (ከፊልድ-ኢንፊልድ ስርዓት) ነበር።

አውጉስቲን በታኔት ደሴት ላይ አረፈ እና ወደ ንጉስ አትሄልበርት ዋና ከተማ ካንተርበሪ ሄደ።ከትውልድ አገራቸው የአንግሎ-ሳክሰን ጣዖት አምልኮ ወደ ብሪታንያ የግሪጎሪያንን ተልእኮ እንዲመራ ታላቁ ጳጳስ ጎርጎርዮስ በ 595 በሮም ገዳም ውስጥ ቀደም ብሎ ነበር ።ኬንት የተመረጠችው Æthelberht በባልዋ ላይ የተወሰነ ተጽእኖ ታደርጋለች ተብሎ የሚጠበቀውን የፓሪስ ንጉስ የቻሪበርት አንደኛ ሴት ልጅ በርታ የተባለችውን ክርስቲያን ልዕልት ስላገባ ነው።Æthelberht ወደ ክርስትና ተለወጠ፣ አብያተ ክርስቲያናት ተቋቁመዋል፣ እና በመንግሥቱ ውስጥ ሰፊ ወደ ክርስትና መለወጥ ተጀመረ።

Northumbria የተቋቋመው በኖርዝምበርላንድ የባህር ዳርቻ በባምበርግ ሰፈር ከሆነችው በርኒሺያ እና በደቡባዊው በኩል ካለው ዲራ ከነበሩት የሁለት ነፃ መንግስታት ጥምረት ነው።የበርኒሺያ ገዥ (593-616) አቴቴልፍሪት ዴራን በመቆጣጠር የኖርዝምብሪያን መንግሥት ፈጠረ።

የመርሲያን የበላይነት በ626 እና 825 መካከል ያለው የአንግሎ-ሳክሰን ታሪክ ሲሆን የመርቂያ መንግሥት የአንግሎ-ሳክሰን ሄፕታርቺን ሲቆጣጠር ነበር።የመርሲያን የበላይነት የኖረበት ትክክለኛ ጊዜ እርግጠኛ ባይሆንም፣ የዘመኑ ፍጻሜ በአጠቃላይ በ825 አካባቢ እንዲሆን ተስማምቷል፣ ይህም በኤልላንድን ጦርነት (በአሁኑ ስዊንዶን አቅራቢያ) የንጉስ ቤርንውልፍን ሽንፈት ተከትሎ ነው።

የሎውላንድ ብሪታንያ የፖለቲካ ካርታ የዳበረው ​​ትናንሽ ግዛቶች ወደ መንግስታት ሲዋሃዱ እና ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ትላልቅ መንግስታት ትናንሽ መንግስታትን መቆጣጠር ጀመሩ።እ.ኤ.አ. በ 600 ፣ የመንግሥታት እና የንዑስ-መንግሥታት አዲስ ሥርዓት እያደገ ነበር።የመካከለኛው ዘመን የታሪክ ምሁር የሆነው የሃንቲንግዶን ሄንሪ የሄፕታርቺን ሃሳብ ወሰደ፣ እሱም ሰባት ዋና ዋና የአንግሎ-ሳክሰን መንግስታትን ያቀፈ።በአንግሎ-ሳክሰን እንግሊዝ ውስጥ የነበሩት አራቱ ዋና ዋና መንግስታት ነበሩ፡ ምስራቅ አንሊያ፣ መርሲያ፣ ኖርተምብሪያ (በርኒሻ እና ዴራ)፣ ዌሴክስ።ጥቃቅን ግዛቶች ነበሩ፡- ኤሴክስ፣ ኬንት፣ ሱሴክስ

የአንግሎ ሳክሰን ገዳም ያልተለመደ የ‹‹ድርብ ገዳም›› ተቋም፣ የመነኮሳት ቤትና የመነኮሳት ቤት፣ እርስ በርስ ተቀራርበው የሚኖሩ፣ ቤተ ክርስቲያን እየተካፈሉ ነገር ግን ፈጽሞ የማይዋሃዱ፣ እና ያለማጣት የሚለያዩበትን አኗኗር ፈጠሩ።እነዚህ ድርብ ገዳማት በአውሮፓ ውስጥ በጣም ኃያላን እና ተደማጭነት ያላቸው ሴቶች በነበሩት አበሴዎች ይመሩ ነበር።በወንዞችና በባሕር ዳርቻዎች አቅራቢያ ባሉ ስትራቴጂካዊ ቦታዎች ላይ የተገነቡ ድርብ ገዳማት፣ ብዙ ሀብትና ሥልጣንን ከበርካታ ትውልዶች በላይ አከማችተው (ርስታቸው አልተከፋፈለም) የጥበብና የመማሪያ ማዕከል ሆነዋል።አልደልም ከሱ ራቅ ብሎ በእንግሊዝ ሰሜናዊ ክፍል በማልመስበሪ ስራውን እየሰራ ሳለ ቤድ ብዙ መጽሃፎችን እየጻፈ በአውሮፓ ታዋቂነትን እያተረፈ እና እንግሊዛውያን ታሪክን እና ስነ መለኮትን መፃፍ እንደሚችሉ እና የስነ ፈለክ ስሌት መስራት እንደሚችሉ አሳይቷል ( ለፋሲካ ቀናት, ከሌሎች ነገሮች ጋር).

በሊንዲስፋርኔ ላይ የተደረገ የቫይኪንግ ወረራ በመላው የክርስቲያን ምዕራባዊ ክፍል ብዙ ድንጋጤን ፈጥሯል እና አሁን ብዙ ጊዜ እንደ ቫይኪንግ ዘመን መጀመሪያ ይወሰዳል።አንዳንድ ሌሎች የቫይኪንግ ወረራዎች ነበሩ፣ ነገር ግን በእንግሊዘኛ ውርስ መሰረት ይህ በተለይ ጠቃሚ ነበር፣ ምክንያቱም "በሰሜን ምብራያን ግዛት የተቀደሰ ልብን በማጥቃት 'በሀገራችን የክርስትና ሀይማኖት የጀመረበትን ቦታ' አርክሷል"።

የኤለንደን ጦርነት ወይም የዎሮቶን ጦርነት በሴፕቴምበር 825 በዌሴክስ ኤክበርህት እና በሜርሲያ ቤኦርንውልፍ መካከል የተካሄደ ሲሆን ሰር ፍራንክ ስቴንተን “በእንግሊዝ ታሪክ ውስጥ ከታዩት በጣም ወሳኝ ጦርነቶች አንዱ” ሲል ገልጾታል።በደቡባዊ የአንግሎ-ሳክሰን እንግሊዝ መንግስታት ላይ የመርሲያን የበላይነትን በተሳካ ሁኔታ አበቃ እና በደቡብ እንግሊዝ የምዕራብ ሳክሰን የበላይነትን አቋቋመ።

አንግሎ-ሳክሰኖች እንደ ታላቁ አሕዛብ ሠራዊት የገለጹት ሰፊ ሠራዊት ደረሰ።ይህ በ 871 በታላቁ የበጋ ጦር ተጠናክሯል.በአስር አመታት ውስጥ ሁሉም የአንግሎ-ሳክሰን ግዛቶች በወራሪዎች እጅ ወድቀዋል፡ ኖርተምብሪያ በ867፣ ምስራቅ አንሊያ በ869 እና በ874–77 ሁሉም የመርሲያ ግዛት።መንግስታት፣ የመማሪያ ማዕከላት፣ ማህደሮች እና አብያተ ክርስቲያናት ሁሉ ከዴንማርክ ወራሪ ጥቃት በፊት ወደቁ።በሕይወት መትረፍ የቻለው የቬሴክስ መንግሥት ብቻ ነበር።

ለአልፍሬድ ከወታደራዊ እና ፖለቲካዊ ድሎች የበለጠ አስፈላጊው ሀይማኖቱ፣ የመማር ፍቅሩ እና በመላው እንግሊዝ ያደረጋቸው የጽሁፍ ስራዎች ነበሩ።ኬይንስ ከ800 እስከ 1066 አካባቢ በመካከለኛው ዘመን አውሮፓ ውስጥ እንግሊዝን ልዩ ያደረጋትን የአልፍሬድ ስራ መሰረት ጥሏል።በዚህ መንገድ አልፍሬድ ለአሥረኛው መቶ ዘመን ታላላቅ ስኬቶች መሠረት የጣለ ሲሆን በአንግሎ-ሳክሰን ባሕል ውስጥ ከላቲን ይልቅ የቋንቋውን ቋንቋ ይበልጥ አስፈላጊ ለማድረግ ብዙ አድርጓል።

መጀመሪያ ላይ አልፍሬድ ለቫይኪንጎች ተደጋጋሚ የግብር ክፍያዎችን በማቅረብ ምላሽ ሰጠ።ይሁን እንጂ በ878 በኤዲንግተን ወሳኝ ድል ከተቀዳጀ በኋላ አልፍሬድ ጠንካራ ተቃውሞ አቀረበ።በደቡባዊ እንግሊዝ በኩል የምሽጎችን ሰንሰለት አቋቋመ ፣ ሠራዊቱን አደራጀ ፣ “ግማሽ ሰዎቹ ሁል ጊዜ በቤታቸው ፣ ግማሾቹ በአገልግሎት ላይ እንዲገኙ ፣ ቡራዎችን ከሚጠብቁት ሰዎች በስተቀር” እና በ 896 አዘዘ ። ጥልቀት በሌለው የባህር ዳርቻ ውሃ ውስጥ የቫይኪንግ ረጅም መርከቦችን ሊቃወም የሚችል አዲስ ዓይነት እደ-ጥበብ ሊገነባ ነው።በ892 ቫይኪንጎች ከአህጉሪቱ ሲመለሱ፣ በሄዱበት ቦታ ሁሉ በአካባቢው ጦር ተቃውመው ስለነበር ከአሁን በኋላ በአገሪቱ ውስጥ መንከራተት እንደማይችሉ አወቁ።ከአራት ዓመታት በኋላ ስካንዲኔቪያውያን ተለያዩ ፣ አንዳንዶቹ በኖርዝተምብሪያ እና በምስራቅ አንሊያ እንዲሰፍሩ ፣ የተቀሩት ደግሞ እድላቸውን እንደገና በአህጉሪቱ ለመሞከር ችለዋል።

በ10ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የምዕራብ ሳክሰን ነገሥታት ሥልጣናቸውን በመጀመሪያ መርሲያ ላይ፣ ከዚያም ወደ ደቡብ ዳኔላው፣ እና በመጨረሻም በኖርተምብሪያ ላይ ዘመተባቸው፣ በዚህም በሕዝቦች ላይ የፖለቲካ አንድነት አስመስሎ ጫኑ። የእነሱ የተለየ ያለፈ.ኬይንስ "በአሥረኛው ክፍለ ዘመን የመሬት ገጽታ ላይ ከፍ ያለ ምስል" ብሎ የጠራው ንጉሥ ኤቴልስታን.በጠላቶቹ ጥምረት ላይ ያሸነፈው ድል - የስኮትላንድ ንጉሥ ቆስጠንጢኖስ;ኦዋይን አፕ ዳይፈንዋል፣ የኩምብራውያን ንጉስ፤እና የደብሊን ንጉስ ኦላፍ ጉትፍሪትሰን - በአንግሎ-ሳክሰን ዜና መዋዕል ውስጥ በግጥም የተከበረው በብሩናንቡር ጦርነት ላይ እንደ የእንግሊዝ የመጀመሪያ ንጉስ እንዲወደስ መንገድ ከፍቶለታል።

የቫይኪንግ ወረራ በእንግሊዝ ላይ ቀጥሏል፣ ሀገሪቱን እና አመራሯን ለረጅም ጊዜ የዘለቀውን ያህል ከባድ በሆነ ውጥረት ውስጥ አስገብቷቸዋል።ወረራዎች በ980ዎቹ ውስጥ በአንጻራዊ ሁኔታ ሲታይ አነስተኛ ደረጃ ላይ ጀመሩ ነገር ግን በ990ዎቹ በጣም አሳሳቢ ሆነ እና በ1009–12 ህዝቡን አንበርክከው ሰፋ ያለ የሀገሪቱ ክፍል በቶርኬል ታል ጦር ሲወድም ነበር።በ1013–14 የእንግሊዝ መንግስትን ለመውረር የዴንማርክ ንጉስ ለስዊን ፎርክቤርድ እና (ኤተሄሬድ ከታደሰ በኋላ) ልጁ ክኑት በ1015–16 ተመሳሳይ ነገር እንዲያሳካ ቀርቷል።

የማልዶን ጦርነት የተካሄደው እ.ኤ.አ. ኦገስት 11 ቀን 991 ከክርስቶስ ልደት በኋላ ማልዶን አቅራቢያ በኤሴክስ ፣ እንግሊዝ ውስጥ በብላክዋተር ወንዝ አጠገብ ፣ በ Æthelred the Unready የግዛት ዘመን ነው።Earl Byrhtnoth እና ገዥዎቹ እንግሊዛውያንን በቫይኪንግ ወረራ ላይ መርተዋል።ጦርነቱ በአንግሎ-ሳክሰን ሽንፈት ተጠናቀቀ።ከጦርነቱ በኋላ የካንተርበሪው ሊቀ ጳጳስ ሲጄሪክ እና የደቡብ ምዕራብ አውራጃዎች አዛዦች ንጉሱን አቴሬድ የትጥቅ ትግሉን ከመቀጠል ይልቅ ቫይኪንጎችን እንዲገዛ መከሩት።ውጤቱም 10,000 የሮማን ፓውንድ (3,300 ኪ.ግ.) ብር ክፍያ ነበር ይህም በእንግሊዝ ውስጥ የመጀመሪያው የዴንጌልድ ምሳሌ ነው።

የአሳንዱን ጦርነት በዴንማርክ በንጉስ ኤድመንድ አይረንሳይድ የሚመራውን የእንግሊዝ ጦር ድል ባደረገው በክኑት ታላቁ መሪነት ተጠናቀቀ።ጦርነቱ የዴንማርክን የእንግሊዝ ዳግመኛ ድል መደምደሚያ ነበር.ክኑት እንግሊዝን ለሁለት አስርት ዓመታት ያህል ገዛ።በቫይኪንግ ዘራፊዎች ላይ ያበደረው ጥበቃ - ብዙዎቹ በእሱ ትእዛዝ ስር - በ 980 ዎቹ ውስጥ የቫይኪንግ ጥቃቶች እንደገና ካገረሹበት ጊዜ ጀምሮ ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተዳከመ የመጣውን ብልጽግና ወደነበረበት ይመልሳል።በምላሹም እንግሊዛውያን በአብዛኛው የስካንዲኔቪያ ክፍል ላይ ቁጥጥር እንዲያደርጉ ረድተውታል።

ከኖርማን ወረራ በኋላ ብዙዎቹ የአንግሎ-ሳክሰን መኳንንት በግዞት ተወስደዋል ወይም የገበሬውን ጎራ ተቀላቅለዋል።በ1087 ከመሬቱ 8% ያህሉ ብቻ በአንግሎ ሳክሰን ቁጥጥር ስር እንደነበር ይገመታል።ሆኖም፣ የአንግሎ-ሳክሰን ወራሾች ሕልውና እጅግ የላቀ ነበር።ብዙዎቹ የመኳንንት ትውልድ እንግሊዛዊ እናቶች ነበሯቸው እና በቤት ውስጥ እንግሊዝኛ መናገር ተምረዋል።አንዳንድ የአንግሎ-ሳክሰን መኳንንት ወደ ስኮትላንድ፣ አየርላንድ እና ስካንዲኔቪያ ሸሹ።የባይዛንታይን ኢምፓየር ቅጥረኛ ስለሚፈልግ ለብዙ የአንግሎ ሳክሰን ወታደሮች ተወዳጅ መዳረሻ ሆነ።አንግሎ-ሳክሰኖች በቫራንግያን ጠባቂ ውስጥ ዋና አካል ሆነዋል፣ እስከ አሁን ድረስ በአብዛኛው የሰሜን ጀርመን ክፍል፣ የንጉሠ ነገሥቱ ጠባቂ ተወስዶ እስከ 15 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ድረስ ግዛቱን ሲያገለግል ቆይቷል።ይሁን እንጂ በቤት ውስጥ የእንግሊዝ ህዝብ በአብዛኛው አንግሎ-ሳክሰን ቀረ;ለነሱ፣ የአንግሎ-ሳክሰን ጌታቸው በኖርማን ጌታ ከመተካቱ በቀር ብዙም አልተለወጡም።