Tatlumpung Taon Digmaan

mga apendise

mga karakter

mga sanggunian


Play button

1618 - 1648

Tatlumpung Taon Digmaan



Ang Tatlumpung Taon na Digmaan ay isa sa pinakamatagal at pinakamapangwasak na labanan sa kasaysayan ng Europa, na tumagal mula 1618 hanggang 1648. Pangunahing lumaban sa Central Europe, tinatayang 4.5 hanggang 8 milyong sundalo at sibilyan ang namatay bilang resulta ng labanan, taggutom, at sakit. , habang ang ilang mga lugar ng ngayon ay modernong Germany ay nakaranas ng pagbaba ng populasyon ng higit sa 50%.Kabilang sa mga kaugnay na salungatan ang Eighty Years' War, ang War of the Mantuan Succession, ang Franco-Spanish War, at ang Portuguese Restoration War.Hanggang sa ika-20 siglo, karaniwang tinitingnan ng mga istoryador ang digmaan bilang pagpapatuloy ng relihiyosong pakikibaka na pinasimulan ng Repormasyon noong ika-16 na siglo sa loob ng Holy Roman Empire.Ang 1555 Peace of Augsburg ay nagtangkang lutasin ito sa pamamagitan ng paghahati sa Imperyo sa Lutheran at Katolikong mga estado, ngunit sa susunod na 50 taon ang paglawak ng Protestantismo sa kabila ng mga hangganang ito ay nagpapahina sa paninirahan.Bagama't tinatanggap ng karamihan sa mga modernong komentarista na ang mga pagkakaiba sa relihiyon at awtoridad ng Imperyal ay mahalagang mga salik sa sanhi ng digmaan, pinagtatalunan nila ang saklaw at lawak nito ay hinimok ng paligsahan para sa pangingibabaw ng Europa sa pagitan ng Espanya at Austria na pinamumunuan ng Habsburg, at ng French House of Bourbon.Ang pagsiklab nito ay karaniwang natunton noong 1618, nang mapatalsik si Emperador Ferdinand II bilang hari ng Bohemia at pinalitan ng Protestante na si Frederick V ng Palatinate.Bagama't mabilis na nasugpo ng mga pwersang Imperial ang Bohemian Revolt, pinalawak ng kanyang partisipasyon ang pakikipaglaban sa Palatinate, na ang estratehikong kahalagahan ay nakuha sa Dutch Republic at Spain, pagkatapos ay nakikibahagi sa Eighty Years' War.Dahil ang mga pinuno tulad nina Christian IV ng Denmark at Gustavus Adolphus ng Sweden ay may hawak din na mga teritoryo sa loob ng Imperyo, nagbigay ito sa kanila at sa iba pang mga dayuhang kapangyarihan ng dahilan upang mamagitan, na ginawang isang mas malawak na tunggalian sa Europa ang panloob na pagtatalo sa dinastiya.Ang unang yugto mula 1618 hanggang 1635 ay pangunahing digmaang sibil sa pagitan ng mga miyembrong Aleman ng Holy Roman Empire, na may suporta mula sa mga panlabas na kapangyarihan.Pagkatapos ng 1635, ang Imperyo ay naging isang teatro sa isang mas malawak na pakikibaka sa pagitan ng France, na suportado ng Sweden, at Emperador Ferdinand III, na kaalyado sa Espanya.Nagtapos ito sa 1648 Peace of Westphalia, na ang mga probisyon ay kasama ang higit na awtonomiya sa loob ng Imperyo para sa mga estado tulad ng Bavaria at Saxony, pati na rin ang pagtanggap ng kalayaan ng Dutch ng Espanya.Sa pamamagitan ng pagpapahina sa mga Habsburg na may kaugnayan sa France, binago ng tunggalian ang balanse ng kapangyarihan ng Europa at itinakda ang yugto para sa mga digmaan ni Louis XIV.
HistoryMaps Shop

Bisitahin ang Tindahan

1600 Jan 1

Prologue

Central Europe
Ang Protestant Reformation ay nagsimula noong 1517, ngunit ang mga epekto nito ay magtatagal ng mas matagal.Ang awtoridad ng Simbahang Katoliko sa Europa ay pinag-uusapan sa unang pagkakataon sa mahabang panahon, at ang kontinente ay nahati sa mga Katoliko at Protestante.Habang ang ilang mga bansa ay mas malinaw na Protestante, tulad ng England at Netherlands , at ang iba ay nanatiling matatag na Katoliko tulad ngEspanya , ang iba pa rin ay namarkahan ng matinding panloob na dibisyon.Ang Repormasyon ni Martin Luther ay matalas na hinati ang mga prinsipe ng Aleman sa loob ng Banal na Imperyong Romano , na humantong sa hidwaan sa pagitan ng mga emperador ng Katolikong Hapsburg at ng mga prinsipe (pangunahin sa hilagang bahagi ng Imperyo) na nagpatibay ng Lutheran Protestantismo.Ito ay humantong sa ilang mga salungatan na nagtapos sa Kapayapaan ng Augsburg (1555), na nagtatag ng prinsipyo ng cuius regio, eius religio (sinumang maghari, ang kanyang relihiyon) sa loob ng Holy Roman Empire.Ayon sa mga tuntunin ng Kapayapaan ng Augsburg, tinalikuran ng Banal na Emperador ng Roma ang karapatang magpatupad ng isang relihiyon sa buong "Imperyo" at ang bawat prinsipe ay maaaring pumili sa pagitan ng pagtatatag ng Katolisismo o Lutheranismo sa mga lupaing nasa ilalim ng kanyang sariling kontrol.
▲
●
1618 - 1623
Bohemian Phaseornament
Play button
1618 May 23

Ikalawang Defenestration ng Prague

Hradčany, Prague 1, Czechia
Ang Ikalawang Defenestasyon ng Prague ay isang mahalagang kaganapan na humahantong sa Tatlumpung Taon na Digmaan.Naganap ito noong Mayo 23, 1618, nang itapon ng isang grupo ng mga rebeldeng Protestante ang dalawang Katolikong imperyal na rehente at ang kanilang kalihim sa labas ng bintana ng Bohemian Chancellery.Ito ay isang simbolikong pagkilos ng protesta laban sa Katolikong monarkiya ng Habsburg at sa mga patakarang pangrelihiyon nito sa rehiyon.Ang mga rehente ay nakaligtas sa pagkahulog, na lalong nagpagalit sa mga Protestante.Kaagad pagkatapos ng defenestration, nagsimulang magtipon ng mga kaalyado ang Protestant estates at Catholic Habsburgs para sa digmaan.
▲
●
Labanan ng Pilsen
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1618 Sep 19 - Nov 21

Labanan ng Pilsen

Plzeň, Czechia
Pagkatapos ng Defenestration ng Prague, ang bagong pamahalaan na nabuo ng Protestant nobility at gentry ay nagbigay kay Ernst von Mansfeld ng command sa lahat ng pwersa nito.Samantala, ang mga Katolikong maharlika at pari ay nagsimulang tumakas sa bansa.Ang ilan sa mga monasteryo gayundin ang mga hindi nakukutaang manors ay inilikas at ang mga Katolikong refugee ay nagtungo sa lungsod ng Pilsen, kung saan naisip nila na isang matagumpay na pagtatanggol ay maaaring maisaayos.Ang lungsod ay mahusay na handa para sa isang mahabang pagkubkob, ngunit ang mga depensa ay undermanned at ang mga tagapagtanggol ay kulang ng sapat na pulbura para sa kanilang artilerya.Nagpasya si Mansfeld na makuha ang lungsod bago makakuha ng suporta ang mga Katoliko mula sa labas.Noong Setyembre 19, 1618, ang hukbo ni Mansfeld ay nakarating sa labas ng lungsod.Hinarangan ng mga tagapagtanggol ang dalawang pintuan ng lungsod at ang pangatlo ay pinalakas ng karagdagang mga guwardiya.Masyadong mahina ang hukbong Protestante para magsimula ng todo-todo na pag-atake sa kastilyo, kaya nagpasya si Mansfeld na kunin ang lungsod sa pamamagitan ng gutom.Noong 2 Oktubre dumating ang Protestante na artilerya, ngunit ang kalibre at bilang ng mga kanyon ay maliit at ang pambobomba sa mga pader ng lungsod ay nagdala ng kaunting epekto.Nagpatuloy ang pagkubkob, kung saan ang mga Protestante ay tumatanggap ng mga bagong suplay at mga rekrut araw-araw, habang ang mga tagapagtanggol ay kulang sa pagkain at mga bala.Gayundin, ang pangunahing balon ng lungsod ay nawasak at ang mga imbakan ng maiinom na tubig sa lalong madaling panahon ay naubos.Sa wakas, noong 21 Nobyembre, nagkaroon ng mga bitak sa mga pader at bumuhos ang mga sundalong Protestante sa lungsod.Pagkatapos ng ilang oras ng malapit na pakikipaglaban, ang buong bayan ay nasa kamay ni Mansfeld.Ang Labanan ng Pilsen ay ang unang pangunahing labanan ng Tatlumpung Taon na Digmaan.
▲
●
Si Ferdinand ay naging Hari ng Bohemia
Emperador Ferdinand II ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Mar 20

Si Ferdinand ay naging Hari ng Bohemia

Bohemia Central, Czechia
Noong 20 Mar 1619 namatay si Matthias at awtomatikong naging Hari ng Bohemia si Ferdinand.Si Ferdinand ay nahalal din bilang Holy Roman Emperor bilang Ferdinand II.
▲
●
Labanan sa Sablat
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Jun 10

Labanan sa Sablat

Dříteň, Czechia
Ang Labanan ng Sablat o Záblatí ay naganap noong 10 Hunyo 1619, sa panahon ng Bohemian ng Tatlumpung Taong Digmaan.Ang labanan ay nakipaglaban sa pagitan ng Roman Catholic Imperial army na pinamumunuan ni Charles Bonaventure de Longueval, Count of Bucquoy at ng Protestante na hukbo ni Ernst von Mansfeld.Nang si Mansfeld ay patungo na upang palakasin ang heneral na si Hohenlohe, na kumukubkob kay Budějovice, hinarang ni Buquoy ang Mansfeld malapit sa maliit na nayon ng Záblatí, mga 25 km (16 mi) km NW ng Budějovice, at dinala siya sa labanan.Si Mansfeld ay natalo, nawalan ng hindi bababa sa 1,500 infantry at ang kanyang baggage train.Bilang resulta, kinailangan ng mga Bohemian na alisin ang pagkubkob sa Budějovice.
▲
●
Labanan ng Wisternitz
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Aug 5

Labanan ng Wisternitz

Dolní Věstonice, Czechia
Ang Budweis (České Budějovice) ay isa sa tatlong bayan na nanatiling tapat kay Haring Ferdinand ng Bahay Habsburg nang mag-alsa ang Bohemia.Matapos ang tagumpay ng Habsburg sa Sablat, napilitan ang mga Bohemian na itaas ang pagkubkob sa České Budějovice.Noong 15 Hunyo 1619, si Georg Friedrich ng Hohenlohe-Neuenstein-Weikersheim ay umatras sa Soběslav kung saan naghintay siya ng reinforcement ni Count Heinrich Matthias von Thurn.Matapos kontrolin ang mga malalakas na lugar ng timog Bohemia, nagpadala si Ferdinand ng isang puwersa sa ilalim ng Dampierre sa Moravia, na pinili ang panig ng mga rebeldeng Bohemian.Gayunpaman, natalo si Dampierre sa Dolní Věstonice (Aleman: Wisternitz) ng mga pwersang Moravian sa ilalim ni von Tiefenbach (kapatid ni Rudolf von Tiefenbach) at Ladislav Velen ze Žerotína noong Agosto 1619, na umalis sa Moravia sa kampo ng Bohemian.Ang Labanan sa Wisternitz o Dolní Věstonice ay nakipaglaban noong Agosto 5, 1619 sa pagitan ng puwersa ng Moravian ng Bohemian Confederation sa ilalim ni Friedrich von Tiefenbach (Teuffenbach) at ng hukbong Habsburg sa ilalim ni Henri de Dampierre.Ang labanan ay isang tagumpay ng Moravian.
▲
●
Si Frederick V ay naging Hari ng Bohemia
Frederick V ng Palatinate ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Aug 26

Si Frederick V ay naging Hari ng Bohemia

Bohemia Central, Czechia

Pormal na pinatalsik ng mga rebeldeng Bohemian si Ferdinand bilang Hari ng Bohemia at pinalitan siya ng Palatine Elector na si Frederick V.

▲
●
Labanan ng Humenné
Pagkubkob sa Vienna ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Nov 22 - Nov 23

Labanan ng Humenné

Humenné, Slovakia
Nakita ng maraming bansa ng Holy Roman Empire ang Tatlumpung Taon na Digmaan bilang isang perpektong pagkakataon upang (muling) makuha ang kanilang mga kalayaan.Isa sa kanila ang Hungary na pinamumunuan ni Gábor Bethlen, Prinsipe ng Transylvania.Sumali siya sa Bohemia sa anti-Habsburg Protestant Union.Sa maikling panahon, nasakop niya ang hilagang Hungary at Bratislava, at noong Nobyembre ay sinimulan niya ang pagkubkob sa Vienna - ang kabisera ng lungsod ng Austria at ang Banal na Imperyong Romano.Madula ang sitwasyon ni Emperador Ferdinand II.Ang emperador ay nagpadala ng liham kay Sigismund III ng Poland, at hiniling sa kanya na putulin ang mga linya ng suplay ng Bethlen mula sa Transylvania.Ipinadala rin niya si George Drugeth, bilang ng Homonna - dating karibal ng Bethlen, ngayon ay Panginoon Punong Mahistrado ng Royal Hungary - sa Poland, upang kumuha ng mga puwersa para sa mga Habsburg.Ang Polish–Lithuanian Commonwealth ay ayaw lumahok sa digmaan, kaya nanatili itong neutral.Ngunit ang hari bilang isang malakas na karamay ng Catholic League at ng Habsburgs, nagpasya na tulungan ang emperador.Kahit na ayaw niyang direktang magpadala ng mga puwersa, pinahintulutan niya si Drugeth na kumuha ng mga mersenaryo sa Poland.Kumuha si Drugeth ng humigit-kumulang 8,000 Lisowczycy na pinamumunuan ni Rogawski, na sumali sa sarili niyang 3,000 tauhan.Ang sumali sa hukbo ay kinabibilangan ng humigit-kumulang 11,000 sundalo, ngunit ang bilang na ito ay pinagtatalunan.Hinarap ng Lisowczycy ang mga corps ni George Rákóczi malapit sa Humenné sa Carpathian Mountains sa gabi noong 22 Nobyembre.Hindi nagawang hawakan ni Walenty Rogawski ang kabalyerya at nahati ito.Kinabukasan, noong 23 Nobyembre, nagpasya si Rákóczi na ipadala ang kanyang infantry upang samsam ang kampo ng kaaway.Habang ginagawa ito, sa wakas ay tinipon ni Rogawski ang kanyang mga tropa at hindi inaasahang inatake ang mga Transylvanians.Sa maikling panahon, kinailangan ni Rákóczi na mag-anunsyo ng pag-urong.Ang labanan ay nanalo ng mga Polish.Nang malaman ni Bethlen ang tungkol sa pagkatalo ni Rákóczi, kinailangan niyang basagin ang pagkubkob, tipunin ang kanyang mga sundalo at bumalik sa Bratislava, at nagpadala ng humigit-kumulang 12,000 kabalyerya sa hilagang Hungary na pinamumunuan ni George Széchy, upang matiyak ito laban sa Lisowczycy.Pinapirma siya ni Ferdinand II ng tigil-putukan at noong 16 Enero 1620 nilagdaan nila ang isang kasunduan sa kapayapaan sa Pozsony (ngayon ay Bratislava).Ang labanan ng Humenné ay isang mahalagang bahagi ng digmaan dahil ang interbensyon ng Poland ay nagligtas sa Vienna - ang kabisera ng lungsod ng Holy Roman Empire - mula sa Transylvania.Iyon ang dahilan kung bakit tinawag ito ng ilang Polish sources na unang Vienna relief - ang pangalawa ay ang sikat na Battle of Vienna noong 1683.
▲
●
Play button
1620 Nov 8

Labanan ng White Mountain

Prague, Czechia
Isang hukbo ng 21,000 Bohemians at mga mersenaryo sa ilalim ng Christian of Anhalt ang natalo ng 23,000 na kalalakihan ng pinagsamang hukbo ni Ferdinand II, Holy Roman Emperor, na pinamumunuan ni Charles Bonaventure de Longueval, Count of Bucquoy, at ng German Catholic League sa ilalim ni Maximilian I, Elector of Bavaria at Johann Tserclaes, Count of Tilly, sa Bílá Hora ("White Mountain") malapit sa Prague.Hindi malubha ang mga nasawi sa Bohemian ngunit bumagsak ang kanilang moral at sinakop ng mga puwersa ng Imperial ang Prague kinabukasan.
▲
●
Labanan ng Mingolsheim
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1622 Apr 27

Labanan ng Mingolsheim

Heidelberg, Germany
Ang Labanan sa Mingolsheim ay nakipaglaban noong 27 Abril 1622, malapit sa nayon ng Aleman ng Wiesloch, 23 km (14 mi) sa timog ng Heidelberg, sa pagitan ng isang hukbong Protestante sa ilalim ni Heneral von Mansfeld at ng Margrave ng Baden-Durlach laban sa isang hukbong Romano Katoliko sa ilalim ng Count Tilly.Sa unang bahagi ng tagsibol ng 1621, isang mersenaryong puwersa sa ilalim ng utos ni Georg Friedrich, Margrave ng Baden-Durlach, ang tumawid sa Rhine River mula Alsace patungo sa junction na may puwersa sa ilalim ni Ernst von Mansfeld.Pinagsama, ang mga hukbo ay naglalayong pigilan ang isang link-up sa pagitan ng Count Tilly at Gonzalo Fernández de Córdoba, na dumating kasama ang isang hukbo na 20,000 malakas mula sa Dutch Netherlands sa ilalim ng mga utos ni Heneral Ambrosio Spinola.Nakilala ni Tilly ang hukbong Protestante sa likurang bantay nito at sumakay dito.Naging matagumpay ang pag-atakeng ito hanggang sa nakipag-ugnayan siya sa pangunahing katawan ng Protestante, at pagkatapos ay tinanggihan.Umatras si Tilly at nilampasan ang nakatigil na hukbong Protestante upang makipag-ugnayan kay de Córdoba sa huling bahagi ng buwang iyon.Pagkatapos ng labanan, natagpuan ni Mansfeld ang kanyang sarili sa isang natatanging kawalan hanggang sa dumating ang mga hukbo ni Christian ng Brunswick mula sa hilaga.Ang dalawang hukbo ay sasabak mamaya sa buwan sa Labanan ng Wimpfen.
▲
●
1625 - 1629
Yugto ng Danishornament
Play button
1625 Jan 1

Danish na Interbensyon

Denmark
Pagkatapos ng deposisyon ni Frederick noong 1623, si John George ng Saxony at ang Calvinist na si George William, Elector ng Brandenburg ay nabahala na sinadya ni Ferdinand na bawiin ang mga dating Katolikong obispo na kasalukuyang hawak ng mga Protestante.Bilang Duke ng Holstein, si Christian IV ay miyembro din ng lupon ng Lower Saxon, habang ang ekonomiya ng Denmark ay umaasa sa kalakalan sa Baltic at mga toll mula sa trapiko sa pamamagitan ng Øresund.Binayaran ni Ferdinand si Albrecht von Wallenstein para sa kanyang suporta laban kay Frederick ng mga ari-arian na kinumpiska mula sa mga rebeldeng Bohemian, at ngayon ay nakipagkontrata sa kanya upang sakupin ang hilaga sa katulad na batayan.Noong Mayo 1625, inihalal ng Lower Saxony kreis ang Kristiyanong kanilang kumander ng militar, bagaman hindi walang pagtutol;Itinuring ng Saxony at Brandenburg ang Denmark at Sweden bilang mga kakumpitensya, at nais nilang maiwasan ang alinman sa pagiging kasangkot sa Imperyo.Nabigo ang mga pagtatangka na makipag-ayos ng mapayapang solusyon nang ang labanan sa Germany ay naging bahagi ng mas malawak na pakikibaka sa pagitan ng France at ng kanilang mga karibal sa Habsburg saSpain at Austria.Noong Hunyo 1624 Treaty of Compiègne, pumayag ang France na tustusan ang digmaang Dutch laban sa Espanya sa loob ng hindi bababa sa tatlong taon, habang noong Disyembre 1625 Treaty of The Hague, nagkasundo ang Dutch at English na tustusan ang interbensyon ng Danish sa Imperyo.
▲
●
Labanan ng Dessau Bridge
Ang hukbong Denmark ay sumusugod sa isang tulay, Tatlumpung Taon ng Digmaan- ni Christian Holm ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1626 Apr 25

Labanan ng Dessau Bridge

Saxony-Anhalt, Germany
Ang Labanan sa Tulay ng Dessau ay isang makabuluhang labanan ng Tatlumpung Taong Digmaan sa pagitan ng mga Protestante ng Denmark at ng mga pwersang Katoliko ng Imperial German sa Elbe River sa labas ng Dessau, Germany noong 25 Abril 1626. Ang labanang ito ay isang pagtatangka ni Ernst von Mansfeld na tumawid sa Dessau tulay upang salakayin ang punong tanggapan ng Imperial Army sa Magdeburg, Germany.Ang tulay ng Dessau ang tanging daanan ng lupa sa pagitan ng Magdeburg at Dresden, na naging dahilan upang mahirapan ang mga Danes na sumulong.Nais ng Count of Tilly na kontrolin ang tulay upang maiwasan si Haring Christian IV ng Denmark na magkaroon ng access sa Kassel at protektahan ang Lower Saxon Circle.Ang mga pwersang Imperial German ng Albrecht von Wallenstein ay madaling natalo ang mga pwersang Protestante ni Ernst von Mansfeld sa labanang ito.
▲
●
Labanan ng Lutter
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1626 Aug 27

Labanan ng Lutter

Lutter am Barenberge, Lower Sa
Ang plano ng kampanya ni Christian para sa 1626 ay binubuo ng tatlong bahagi;habang pinamunuan niya ang pangunahing hukbo laban kay Tilly, sasalakayin ni Ernst von Mansfeld ang Wallenstein, na sinusuportahan ni Christian ng Brunswick.Sa kaganapan, si Mansfeld ay natalo sa Labanan ng Dessau Bridge noong Abril, habang ang pag-atake ni Christian ng Brunswick ay ganap na nabigo at namatay siya sa sakit noong Hunyo.Nalampasan at napigilan ng malakas na ulan, bumalik si Christian sa kanyang base sa Wolfenbüttel ngunit nagpasyang tumayo at lumaban sa Lutter noong Agosto 27.Ang hindi awtorisadong pag-atake ng kanyang kanang pakpak ay humantong sa isang pangkalahatang pagsulong na napigilan ng matinding pagkatalo at pagsapit ng hapon, ang mga tropa ni Christian ay ganap na umatras.Ang isang serye ng mga singil ng Danish na kabalyerya ay nagbigay-daan sa kanya upang makatakas ngunit sa halaga ng hindi bababa sa 30% ng kanyang hukbo, lahat ng artilerya at karamihan sa mga baggage train.Marami sa kanyang mga kaalyado na Aleman ang tumalikod sa kanya at bagama't nagpatuloy ang digmaan hanggang sa Treaty of Lübeck noong Hunyo 1629, ang pagkatalo kay Lutter ay epektibong nagwakas sa pag-asa ni Christian na mapalawak ang kanyang mga pag-aari ng Aleman.
▲
●
Play button
1628 Jan 1 - 1631

Digmaan ng Mantuan Succession

Casale Monferrato, Casale Monf
Ang Digmaan ng Mantuan Succession (1628–1631) ay isang kaugnay na salungatan ng Tatlumpung Taong Digmaan, sanhi ng pagkamatay noong Disyembre 1627 ni Vincenzo II, huling lalaking tagapagmana sa direktang linya ng Bahay ni Gonzaga at pinuno ng mga duchies ng Mantua at Montferrat.Ang mga teritoryong ito ay susi upang makontrol ang Spanish Road, isang ruta sa kalupaan na nagpapahintulot sa HabsburgSpain na ilipat ang mga rekrut at suplay mula sa Italya patungo sa kanilang hukbo sa Flanders.Ang resulta ay isang proxy war sa pagitan ng France , na sumuporta sa ipinanganak sa France na Duke of Nevers, at Spain, na sumuporta sa kanyang malayong pinsan na Duke ng Guastalla.Ang pakikipaglaban ay nakasentro sa kuta ng Casale Monferrato, na dalawang beses kinubkob ng mga Espanyol, mula Marso 1628 hanggang Abril 1629 at mula Setyembre 1629 hanggang Oktubre 1630. Ang interbensyon ng Pransya sa ngalan ng Nevers noong Abril 1629 ay humantong kay Emperor Ferdinand II na suportahan ang Espanya sa pamamagitan ng paglilipat ng mga tropang Imperial mula sa Hilagang Alemanya , na nakakuha ng Mantua noong Hulyo 1630. Gayunpaman, ang mga French reinforcements ay nagbigay-daan sa Nevers na mapanatili ang Casale, habang iniatras ni Ferdinand ang kanyang mga tropa bilang tugon sa interbensyon ng Swedish sa Tatlumpung Taon na Digmaan, at ang dalawang panig ay sumang-ayon sa isang tigil-tigilan noong Oktubre 1630.Ang Hunyo 1631 Treaty of Cherasco ay kinumpirma si Nevers bilang Duke ng Mantua at Montferrat, bilang kapalit ng maliliit na pagkalugi sa teritoryo.Higit sa lahat, iniwan nito ang France sa pag-aari ng Pinerolo at Casale, mga pangunahing kuta na kumokontrol sa daanan sa mga daanan sa Alps at pinoprotektahan ang kanilang mga hangganan sa timog.Ang paglilipat ng mga mapagkukunan ng Imperial at Espanyol mula sa Alemanya ay nagbigay-daan sa mga Swedes na itatag ang kanilang mga sarili sa loob ng Banal na Imperyong Romano at naging isang dahilan para magpatuloy ang Tatlumpung Taon ng Digmaan hanggang 1648.
▲
●
Pagkubkob sa Stralsund
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1628 May 1 - Aug 4

Pagkubkob sa Stralsund

Mecklenburg-Vorpommern, German
Ang Siege of Stralsund ay isang pagkubkob sa Stralsund ng Imperial Army ni Albrecht von Wallenstein noong Tatlumpung Taong Digmaan, mula Mayo hanggang 4 Agosto 1628. Ang Stralsund ay tinulungan ng Denmark at Sweden, na may malaking partisipasyon ng Scottish.Ang pag-angat ng pagkubkob ay nagtapos sa serye ng mga tagumpay ni Wallenstein, at nag-ambag sa kanyang pagbagsak.Ang garison ng Suweko sa Stralsund ay ang una sa lupang Aleman sa kasaysayan.Ang labanan ay minarkahan ang de facto na pagpasok ng Sweden sa digmaan.
▲
●
Labanan ng Wolgast
Christian IV ng Denmark-Norway kasama ang kanyang navy.Ang pagpipinta ni Vilhelm Marstrand ay naglalarawan sa kanya sa Labanan ng Colberger Heide, 1644. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1628 Sep 2

Labanan ng Wolgast

Mecklenburg-Vorpommern, German
Ang mga puwersang Danish ng Christian IV ng Denmark-Norway ay nakarating sa Usedom at sa katabing mainland, at pinatalsik ang mga pwersang pananakop ng imperyal.Isang hukbo ng Imperial na pinamumunuan ni Albrecht von Wallenstein ang umalis sa kinubkob na Stralsund upang harapin si Christian IV.Sa huli, ang mga pwersang Danish ay natalo.Si Christian IV at ang isang bahagi ng kanyang landing force ay nakatakas sakay ng barko.
▲
●
Kasunduan ng Lübeck
kampo ni Wallenstein ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1629 May 22

Kasunduan ng Lübeck

Lübeck, Germany
Sa Kasunduan ng Lübeck, pinanatili ni Christian IV ang Denmark ngunit kinailangan niyang ihinto ang kanyang suporta sa mga estadong Protestante ng Aleman.Nagbigay ito ng pagkakataon sa mga kapangyarihang Katoliko na kumuha ng mas maraming lupaing Protestante sa susunod na dalawang taon.Ibinalik nito sa Denmark-Norway ang teritoryo nito bago ang digmaan sa halaga ng huling paglayo sa mga usapin ng imperyal.
▲
●
1630 - 1634
Yugto ng Suwekoornament
Pamamagitan ng Swedish
Gustavus Adolphus ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1630 Jan 2

Pamamagitan ng Swedish

Sweden
Nagpasya ang haring Protestante ng Sweden, si Gustavus Adolphus, na makibahagi sa pagtatanggol sa mga Protestante sa Holy Roman Empire .Gayunpaman, ang punong ministro ng Katoliko ng France at ang Catholic Cardinal Richelieu ay kinakabahan tungkol sa tumaas na kapangyarihan ng mga Hapsburg.Tumulong si Richelieu na makipag-ayos sa Truce of Altmark sa pagitan ng Sweden at Polish–Lithuanian Commonwealth , na pinalaya si Gustavus Adolphus na pumasok sa digmaan.
▲
●
Dumating ang mga tropang Swedish sa Duchy of Pomerania
Paglapag ni Gustavus Adolphus sa Pomerania, malapit sa Peenemünde, 1630 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1630 Jun 1

Dumating ang mga tropang Swedish sa Duchy of Pomerania

Peenemünde, Germany
Walang pormal na deklarasyon ng digmaan ang hari laban sa mga kapangyarihang Katoliko.Matapos ang pag-atake na naganap sa Stralsund, ang kanyang kaalyado, nadama niya na mayroon siyang sapat na dahilan upang makarating nang hindi nagdedeklara ng digmaan.Gamit ang Stralsund bilang isang bridgehead, noong Hunyo 1630 halos 18,000 Swedish troops ang dumaong sa Duchy of Pomerania.Pumirma si Gustavus ng isang alyansa kay Bogislaw XIV, Duke ng Pomerania, na tinitiyak ang kanyang mga interes sa Pomerania laban sa Catholic Polish–Lithuanian Commonwealth, isa pang Baltic na katunggali na nauugnay kay Ferdinand sa pamamagitan ng pamilya at relihiyon.Ang mga inaasahan ng malawakang suporta ay napatunayang hindi makatotohanan;sa pagtatapos ng 1630, ang tanging bagong kaalyado ng Suweko ay ang Magdeburg, na kinubkob ni Tilly.
▲
●
Pag-secure ng Pomerania
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1630 Jul 20

Pag-secure ng Pomerania

Stettin, Poland
Pagkatapos ay iniutos ng hari na pagbutihin ang mga depensa kay Stettin.Ang lahat ng mga tao ng lungsod pati na rin ang mga taganayon ay pinagsama-sama at ang pagtatanggol na mga gawain ay mabilis na natapos.
▲
●
Labanan sa Frankfurt an der Oder
Labanan sa Frankfurt an der Oder, 1631 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1631 Apr 13

Labanan sa Frankfurt an der Oder

Brandenburg, Germany
Ang Labanan sa Frankfurt ay nakipaglaban sa pagitan ng Imperyo ng Suweko at ng Banal na Imperyong Romano para sa mahalagang estratehiko, pinatibay na Oder na tumatawid sa Frankfurt an der Oder, Brandenburg, Alemanya.Ang bayan ay ang unang pangunahing kuta ng Imperyal na sinalakay ng Sweden sa labas ng Duchy of Pomerania, kung saan itinatag ng Sweden ang isang tulay noong 1630. Pagkatapos ng dalawang araw na pagkubkob, ang mga pwersang Swedish, na suportado ng mga auxiliary ng Scottish, ay sumalakay sa bayan.Ang resulta ay tagumpay ng Suweko.Sa kasunod na clearance ng kalapit na Landsberg (Warthe) (ngayon ay Gorzow), ang Frankfurt ay nagsilbi upang protektahan ang likuran ng hukbo ng Sweden nang si Gustavus Adolphus ng Sweden ay tumuloy pa sa Central Germany.
▲
●
Sako ng Magdeburg
Sack of Magdeburg - Ang mga dalaga ng Magdeburg, 1866 na pagpipinta ni Eduard Steinbrück ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1631 May 20 - May 24

Sako ng Magdeburg

Saxony-Anhalt, Germany
Pagkatapos ng dalawang buwan ng pagkubkob, nakumbinsi ni Pappenheim si Tilly, na nagdala ng mga reinforcement, na salakayin ang lungsod noong 20 Mayo kasama ang 40,000 tauhan sa ilalim ng personal na utos ng Pappenheim.Ang mga mamamayan ng Magdeburg ay umaasa nang walang kabuluhan para sa isang Swedish relief attack.Sa huling araw ng pagkubkob, nagpasya ang mga konsehal na oras na para maghain ng kapayapaan, ngunit hindi nakarating kay Tilly sa tamang panahon ang kanilang desisyon.Noong unang bahagi ng umaga ng Mayo 20, nagsimula ang pag-atake sa malakas na putukan ng artilerya.Di nagtagal, naglunsad sina Pappenheim at Tilly ng mga pag-atake ng infantry.Nasira ang mga kuta at nagawang talunin ng mga puwersa ng Imperial ang mga tagapagtanggol upang buksan ang Pintuang-daan ng Kröcken, na nagpapahintulot sa buong hukbo na makapasok sa lungsod upang dambongin ito.Ang pagtatanggol sa lungsod ay lalong humina at na-demoralize nang si kumander Dietrich von Falkenberg ay binaril ng mga tropang Katoliko ng Imperial.Ang Sack ng Magdeburg ay itinuturing na pinakamasamang masaker sa Tatlumpung Taon na Digmaan na nagresulta sa pagkamatay ng humigit-kumulang 20,000.Ang Magdeburg, noon ay isa sa mga pinakamalaking lungsod sa Germany, na mayroong higit sa 25,000 na mga naninirahan noong 1630, ay hindi nakuhang muli ang kahalagahan nito hanggang sa ika-18 siglo.
▲
●
Play button
1631 Sep 17

Labanan ng Breitenfeld

Breitenfeld, Leipzig, Germany
Ang Labanan ng Breitenfeld ay nakipaglaban sa isang sangang-daan malapit sa Breitenfeld humigit-kumulang 8 km hilaga-kanluran ng napapaderang lungsod ng Leipzig noong 17 Setyembre 1631. Ito ang unang malaking tagumpay ng mga Protestante sa Tatlumpung Taon na Digmaan.Kinumpirma ng tagumpay si Gustavus Adolphus ng Sweden ng House of Vasa bilang isang mahusay na taktikal na pinuno at nag-udyok sa maraming Protestanteng estado ng Aleman na makipag-alyansa sa Sweden laban sa German Catholic League, na pinamumunuan ni Maximilian I, Elector of Bavaria, at ng Holy Roman Emperor Ferdinand II.
▲
●
Pagsalakay ng Swedish sa Bavaria
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1632 Mar 1

Pagsalakay ng Swedish sa Bavaria

Bavaria, Germany
Noong Marso 1632, sinalakay ni Haring Gustavus Adolphus ng Sweden ang Bavaria, kasama ang isang hukbo ng mga sundalong Swedish at mga mersenaryong Aleman.Pinlano ni Adolphus na ilipat ang kanyang mga puwersa parallel sa Danube River, lumipat sa silangan upang makuha ang mga pinatibay na lungsod ng Ingolstadt, Regensburg, at Passau - upang ang mga Swedes ay magkaroon ng isang malinaw na landas upang banta ang Vienna at ang Emperador.Gayunpaman ang mga nakukutaang lungsod na ito sa Danube ay masyadong malakas para sakupin ni Adolphus.
▲
●
Labanan ng Ulan
Tanaw sa larangan ng digmaan mula sa silangan: Ang River Lech ay dumadaloy mula kanan patungo sa gitna, pagkatapos ay dumadaloy pakanluran (pataas) patungo sa ilog ng Donau.Town of Rain center top;Kaliwang tuktok ng bayan ng Donauwörth.Ang Swedish artilerya ay nagpapaputok sa ilog mula sa timog (kaliwa), ang Swedish cavalry ay tumatawid sa ibabang gitna.Sa kabilang panig ng ilog ang hukbong Imperial ay umaatras sa hilaga (kanan) sa gitna ng mga ulap ng usok mula sa artillery barrage. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1632 Apr 5

Labanan ng Ulan

Rain, Swabia, Bavaria, Germany
Dahil sa dami at maraming walang karanasan na mga tropa, nagtayo si Tilly ng mga depensibong gawain sa tabi ng Ilog Lech, na nakasentro sa bayan ng Rain, na umaasang maantala si Gustavus nang sapat para maabot siya ng Imperial reinforcements sa ilalim ni Albrecht von Wallenstein.Noong Abril 14, binomba ng mga Swedes ang mga depensa gamit ang artilerya, pagkatapos ay tumawid sa ilog kinabukasan, na nagdulot ng halos 3,000 kaswalti, kabilang si Tilly.Noong ika-16, si Maximilian ng Bavaria ay nag-utos ng pag-urong, na iniwan ang kanyang mga suplay at baril.Ang Labanan ng Ulan ay naganap noong 15 Abril 1632 malapit sa Rain sa Bavaria.Ito ay nilabanan ng isang hukbong Swedish-German sa ilalim ni Gustavus Adolphus ng Sweden, at isang puwersa ng Catholic League na pinamumunuan ni Johann Tserclaes, Count of Tilly.Ang labanan ay nagresulta sa isang tagumpay sa Sweden, habang si Tilly ay malubhang nasugatan at kalaunan ay namatay sa kanyang mga pinsala.Sa kabila ng tagumpay na ito, ang mga Swedes ay napalayo sa kanilang mga base sa Northern Germany at nang si Maximilian ay nakipag-ugnay kay Wallenstein ay natagpuan ang kanilang mga sarili na kinubkob sa Nuremberg.Ito ay humantong sa pinakamalaking labanan ng digmaan noong Setyembre 3, nang ang isang pag-atake sa kampo ng Imperial sa labas ng bayan ay madugong tinanggihan.
▲
●
1632 Jul 17 - Sep 18

Pagkubkob sa Nuremberg

Nuremberg, Germany
Noong Hulyo 1632, sa halip na harapin ang numerically superior pinagsamang Imperial at Catholic League na hukbo sa ilalim ng utos ni Albrecht von Wallenstein at Bavarian Elector Maximilian I, si Gustavus Adolphus ng Sweden ay nag-utos ng taktikal na pag-urong sa lungsod ng Nuremberg.Agad na sinimulan ng hukbo ni Wallenstein na mamuhunan sa Nuremberg at kinubkob ang lungsod, naghihintay ng gutom at mga epidemya na mapilayan ang puwersa ng Suweko.Ito ay napatunayang mahirap para sa mga kubkubin na panatilihin ang pagkubkob dahil ang lungsod ay malaki at nangangailangan ng isang malaking puwersa upang mapanatili ang pag-ikot.Sa kampo ni Wallenstein, mayroong 50,000 sundalo, 15,000 kabayo at 25,000 tagasunod sa kampo.Ang paghahanap upang matustusan ang gayong malaking static na puwersa sa pagkubkob ay napatunayang napakahirap.Lumaki ang hukbo ni Gustavus sa pamamagitan ng mga reinforcement mula 18,500 hanggang 45,000 lalaki na may 175 field gun, ang pinakamalaking hukbong pinamunuan niya nang personal.Sa mahinang sanitasyon at hindi sapat na mga suplay, ang magkabilang panig ay dumanas ng gutom, tipus at scurvy.Upang subukang basagin ang deadlock, sinalakay ng 25,000 lalaki sa ilalim ni Gustavus ang Imperial entrenchments sa Labanan ng Alte Veste noong Setyembre 3 ngunit nabigong makalusot, na nawalan ng 2,500 katao kumpara sa 900 Imperial.Sa kalaunan, natapos ang pagkubkob pagkatapos ng labing-isang linggo nang umatras ang mga Swedes at ang kanilang mga kaalyado.Ang sakit ay pumatay ng 10,000 Swedish at kaalyadong tropa, na may karagdagang 11,000 deserters.Nanghina si Gustavus sa pakikibaka kaya nagpadala siya ng mga panukalang pangkapayapaan kay Wallenstein, na pinaalis sila.
▲
●
Play button
1632 Sep 16

Labanan ng Lützen

Lützen, Saxony-Anhalt, Germany
Ang Labanan sa Lützen (16 Nobyembre 1632) ay isa sa pinakamahalagang labanan sa Tatlumpung Taon na Digmaan.Bagama't halos magkaparehong mabigat ang mga pagkatalo sa magkabilang panig, ang labanan ay isang tagumpay ng Protestante, ngunit binawian ng buhay ang isa sa pinakamahalagang pinuno ng panig ng Protestante, ang Hari ng Suweko na si Gustavus Adolphus, na humantong sa dahilan ng pagkawala ng direksyon ng Protestante.Nasugatan din ang Imperial field marshal na si Pappenheim.Ang pagkawala ni Gustavus Adolphus ay umalis sa Katolikong France bilang nangingibabaw na kapangyarihan sa panig na "Protestante" (anti-Habsburg), na kalaunan ay humantong sa pagtatatag ng Liga ng Heilbronn at ang bukas na pagpasok ng France sa digmaan.Ang labanan ay nailalarawan sa pamamagitan ng hamog, na mabigat sa ibabaw ng mga bukid ng Saxony nang umagang iyon.Ang pariralang "Lützendimma" (Lützen fog) ay ginagamit pa rin sa wikang Swedish upang ilarawan ang partikular na mabigat na fog.
▲
●
Pag-aresto at Pagpatay kay Wallenstein
Wallenstein ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1634 Feb 5

Pag-aresto at Pagpatay kay Wallenstein

Cheb, Czechia
Kumakalat ang mga alingawngaw na naghahanda si Wallenstein na lumipat ng panig.Ang Eger Bloodbath ay ang paghantong ng panloob na paglilinis sa hukbo ng Banal na Imperyong Romano .Noong 25 Pebrero 1634, isang grupo ng mga opisyal ng Irish at Scottish na kumikilos sa ilalim ng pag-apruba ni Ferdinand II, Holy Roman Emperor, ang pumatay kay generalissimo Albrecht von Wallenstein at isang grupo ng kanyang mga kasama sa bayan ng Eger (ngayon Cheb, Czech Republic).Ang mga assassin ay tinutumbas sa mga berdugo sa pamamagitan ng isang royal decree at gagantimpalaan ng mga ari-arian na nakumpiska mula sa mga pamilya ng kanilang mga biktima.Nagpatuloy ang paglilinis sa pamamagitan ng pag-uusig sa iba pang matataas na tauhan ng militar na itinuturing na mga tagasuporta ni Wallenstein.
▲
●
Play button
1634 Sep 6

Labanan ng Nordlingen

Nördlingen, Bavaria, Germany
Pagsapit ng 1634, sinakop ng mga Swedes at ng kanilang mga kaalyado na Protestante na Aleman ang kalakhang bahagi ng timog Alemanya at hinarangan ang Spanish Road, isang ruta ng suplay sa kalupaan na ginagamit ng mga Espanyol upang i-funnel ang mga tropa at suplay mula sa Italya upang suportahan ang kanilang patuloy na digmaan laban sa Dutch Republic.Upang mabawi ang kontrol dito, isang hukbong Espanyol sa ilalim ng Cardinal-Infante Ferdinand ang nakipag-ugnay sa isang puwersa ng Imperyal na pinamumunuan ni Ferdinand ng Hungary malapit sa bayan ng Nördlingen, na hawak ng isang garison ng Suweko.Isang hukbong Swedish-German na pinamumunuan nina Gustav Horn at Bernhard ng Saxe-Weimar ang nagmartsa sa kaluwagan nito ngunit lubos nilang minaliit ang bilang at kalibre ng mga tropang Imperial-Espanyol na nakaharap sa kanila.Noong Setyembre 6, inilunsad ni Horn ang isang serye ng mga pag-atake laban sa mga gawaing lupa na itinayo sa mga burol sa timog ng Nördlingen, na lahat ay tinanggihan.Ang mas mataas na bilang ay nangangahulugan na ang mga kumander ng Espanyol-Imperyal ay maaaring patuloy na palakasin ang kanilang mga posisyon at si Horn ay nagsimulang umatras.Habang ginagawa nila ito, nalampasan sila ng Imperial cavalry at bumagsak ang hukbong Protestante.Ang pagkatalo ay may malalayong teritoryal at estratehikong kahihinatnan;ang mga Swedes ay umatras mula sa Bavaria at sa ilalim ng mga tuntunin ng Kapayapaan ng Prague noong Mayo 1635, ang kanilang mga kaalyado na Aleman ay nakipagkasundo kay Emperador Ferdinand II.Ang France, na dati ay naghihigpit sa sarili sa pagpopondo sa mga Swedes at Dutch, ay pormal na naging kaalyado at pumasok sa digmaan bilang isang aktibong nakikipaglaban.
▲
●
1635 - 1646
Phase ng Pransesornament
Sumali ang France sa digmaan
Larawan ni Cardinal Richelieu ilang buwan bago ang kanyang kamatayan ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 Apr 1

Sumali ang France sa digmaan

France
Ang isang malubhang pagkatalo ng Suweko sa Nördlingen noong Setyembre 1634 ay nagbanta sa kanilang paglahok, na humantong sa France na direktang makialam.Sa ilalim ng Abril 1635 Treaty of Compiègne nakipag-usap kay Axel Oxenstierna, si Richelieu ay sumang-ayon sa mga bagong subsidyo para sa mga Swedes.Kumuha rin siya ng mga mersenaryo na pinamumunuan ni Bernhard ng Saxe-Weimar para sa isang opensiba sa Rhineland at nagdeklara ng digmaan saEspanya noong Mayo, simula sa 1635 hanggang 1659 Franco-Spanish War.
▲
●
Sinalakay ng France ang Dutch Netherlands
Dinambong ng mga sundalong Pranses ang isang nayon ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 May 1

Sinalakay ng France ang Dutch Netherlands

Netherlands

Matapos salakayin ang Dutch Netherlands noong Mayo 1635, bumagsak ang hukbong Pranses na kulang sa gamit, na nagdusa ng 17,000 nasawi dahil sa sakit at desertion.

▲
●
Kapayapaan ng Prague
Kapayapaan ng Prague ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 May 30

Kapayapaan ng Prague

Prague Castle, Masarykova, Rud
Tinapos ng Kapayapaan ng Prague ang paglahok ng Saxony sa Tatlumpung Taon na Digmaan.Ang mga termino ay magiging batayan ng 1648 Peace of Westphalia.Ang ibang mga prinsipe ng Aleman ay sumunod na sumali sa kasunduan at bagama't nagpatuloy ang Tatlumpung Taon na Digmaan, karaniwang sinasang-ayunan na tinapos ito ng Prague bilang isang relihiyosong digmaang sibil sa loob ng Holy Roman Empire.Pagkatapos noon, ang labanan ay higit na hinihimok ng mga dayuhang kapangyarihan, kabilangang Spain , Sweden, at France .
▲
●
Sinalakay ng Espanya ang Hilagang France
Mga manlalakbay na sinalakay ng mga sundalo, Vrancx, 1647. Pansinin ang nasirang tanawin sa background;pagsapit ng 1640s, ang kakulangan ng mga suplay at pagkain para sa mga kabayo ay lubhang limitado ang mga kampanyang militar ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1636 Jan 1

Sinalakay ng Espanya ang Hilagang France

Corbie, France
Isang opensiba ng Espanyol noong 1636 ang umabot sa Corbie sa Northern France;bagama't nagdulot ito ng gulat saParis , ang kakulangan ng mga suplay ay nagpilit sa kanila na umatras, at hindi na ito naulit.
▲
●
Pormal na pumasok ang France sa Digmaan
Cardinal Richelieu sa Pagkubkob ng La Rochelle ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1636 Mar 1

Pormal na pumasok ang France sa Digmaan

Wismar, Germany

Noong Marso 1636 Treaty of Wismar, pormal na sumali ang France sa Tatlumpung Taong Digmaan sa pakikipag-alyansa sa Sweden;

▲
●
Labanan ng Wittstock
Labanan ng Wittstock ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1636 Oct 4

Labanan ng Wittstock

Wittstock/Dosse, Germany
Ang Banal na Emperador ng Roma, kasama ang kanyang mga kaalyado na Saxon at Romano Katoliko, ay nakipaglaban para sa kontrol ng hilagang Alemanya laban sa mga Swedes at isang alyansa ng mga prinsipeng Protestante na sumasalungat sa hegemonya ng Habsburg.Ang hukbong Imperial ay mas malaki sa lakas kaysa sa hukbong Suweko, ngunit hindi bababa sa isang-katlo nito ay binubuo ng mga yunit ng Saxon na may kaduda-dudang kalidad.Ang artilerya ng Suweko ay mas malakas, na pinamunuan ang mga kumander ng Imperial na mapanatili ang isang malaking depensibong posisyon sa mga tuktok ng burol.Isang hukbong kaalyado ng Sweden na magkasamang pinamunuan nina Johan Banér at Alexander Leslie, nang maglaon ay tiyak na tinalo ni 1st Earl ng Leven ang pinagsamang hukbong Imperial-Saxon, na pinamumunuan ni Count Melchior von Hatzfeld at ng Saxon Elector na si John George I.
▲
●
Una at Ikalawang Labanan ng Rheinfelden
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1638 Feb 28

Una at Ikalawang Labanan ng Rheinfelden

near Rheinfelden, Germany
Dahil itinulak sa kanlurang pampang ng Rhine ng pagsulong ng Imperial, ang hukbo ni Bernhard ay nanirahan sa Alsace noong 1635 at kaunti lang ang nagawa maliban sa pagtulong sa pagtataboy ng Imperial invasion sa France sa ilalim ng Cardinal-Infante Ferdinand at Matthias Gallas noong 1636.Maagang bahagi ng Pebrero 1638, na naudyukan ng gobyerno ng Pransya, isinulong ni Bernhard ang kanyang hukbo ng 6,000 lalaki at 14 na baril sa Rhine upang makahanap ng tawiran.Pagdating sa isang mahalagang tawiran sa bayan ng Rheinfelden, naghanda si Bernhard na puhunan ang bayan mula sa timog.Upang maiwasan ito, ang mga Imperyalista, sa ilalim ng mersenaryong Italyano na si Count Federico Savelli at heneral ng Aleman na si Johann von Werth, ay lumipat sa Black Forest upang salakayin ang hukbo ni Bernhard at paginhawahin ang bayan.Si Bernhard ay natalo sa unang laban ngunit nagawang talunin at makuha sina Werth at Savelli sa pangalawa.
▲
●
Pagkubkob ng Breisach
Pagkamatay ni Gustavus sa Lützen ni Carl Wahlbom (1855) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1638 Aug 18

Pagkubkob ng Breisach

Breisach am Rhein, Germany
Ang Labanan sa Breisach ay nakipaglaban noong 18 Agosto — 17 Disyembre 1638 bilang bahagi ng Tatlumpung Taon na Digmaan.Nagtapos ito pagkatapos ng ilang hindi matagumpay na mga pagtatangka ng tulong ng mga pwersa ng Imperial sa pagsuko ng garison ng Imperial sa mga Pranses, na pinamunuan ni Bernard ng Saxe-Weimar.Nakuha nito ang kontrol ng Pranses sa Alsace at pinutol ang Spanish Road.
▲
●
Labanan ng Downs
Bago ang Battle of the Downs ni Reinier Nooms, circa 1639, na naglalarawan ng Dutch blockade sa baybayin ng Ingles, ang sasakyang-dagat na ipinakita ay ang Aemilia, ang punong barko ng Tromp. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1639 Oct 21

Labanan ng Downs

near the Downs, English Channe
Ang pagpasok ng France sa Tatlumpung Taon na Digmaan ay humarang sa kahabaan ng "Spanish Road" sa Flanders.Upang suportahan ang hukbong Espanyol ng Flanders ng Cardinal-Infante Ferdinand, ang hukbong-dagat ng Espanya ay kinailangang magdala ng mga suplay sa pamamagitan ng dagat sa pamamagitan ng Dunkirk, ang huling daungan na kontroladong Espanya sa baybayin ng North Sea.Noong tagsibol ng 1639, inutusan ng Count-Duke ng Olivares ang pagtatayo at pagpupulong ng isang bagong fleet sa A Coruña para sa isang bagong relief jaunt sa Dunkirk.Ang 29 na barkong pandigma ay pinagsama sa apat na iskwadron, sa lalong madaling panahon ay sinamahan ng karagdagang 22 na mga barkong pandigma (din sa apat na iskwadron) mula sa Spanish Mediterranean fleet.Dumating din ang labindalawang barkong pangtransportasyon ng Ingles, na kinontrata upang dalhin ang hukbong Espanyol sa ilalim ng bandila ng neutralidad ng Ingles.Mula sa mga intelligence network, nalaman ng Dutch na maaaring subukan ng Spanish fleet na gawin para sa anchorage na kilala bilang The Downs, sa labas ng English coast, sa pagitan ng Dover at Deal.Ang naval Battle of the Downs ay isang mapagpasyang pagkatalo ng mga Espanyol, ng United Provinces ng Netherlands , na pinamumunuan ni Tenyente-Admiral Maarten Tromp.
▲
●
Labanan ng Wolfenbuttel
Labanan ng Wolfenbuttel ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1641 Jun 29

Labanan ng Wolfenbuttel

Wolfenbüttel, Germany
Ang Labanan ng Wolfenbüttel (Hunyo 29, 1641) ay naganap malapit sa bayan ng Wolfenbüttel, sa ngayon ay Lower Saxony, noong Tatlumpung Taon na Digmaan.Ang mga pwersang Swedish na pinamumunuan nina Carl Gustaf Wrangel at Hans Christoff von Königsmarck at Bernardines na pinamumunuan ni Jean-Baptiste Budes, Comte de Guébriant ay nakatiis sa pag-atake ng mga pwersang Imperial na pinamumunuan ni Archduke Leopold Wilhelm ng Austria, na napilitang umatras ang mga Imperial.
▲
●
Labanan ng mga Kampanya
Merian engraving ng "Labanan sa Kempener Heide" ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1642 Jan 17

Labanan ng mga Kampanya

Kempen, Germany

Ang Labanan sa Kempen ay isang labanan noong Tatlumpung Taong Digmaan sa Kempen, Westphalia noong 17 Enero 1642. Nagresulta ito sa tagumpay ng hukbong Pranses-Weimar-Hessian sa ilalim ng French Comte de Guébriant at ng Hessian Generalleutnant Kaspar Graf von Eberstein laban sa ang Imperial Army sa ilalim ni Heneral Guillaume de Lamboy, na nahuli.

▲
●
Ikalawang Labanan ng Breitenfeld
Labanan ng Breitenfeld 1642 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1642 Oct 23

Ikalawang Labanan ng Breitenfeld

Breitenfeld, Leipzig, Germany

Ang Ikalawang Labanan ng Breitenfeld ay isang mapagpasyang tagumpay para sa hukbong Suweko sa ilalim ng pamumuno ni Field Marshal Lennart Torstenson laban sa isang Imperial Army ng Banal na Imperyong Romano sa ilalim ng pamumuno ni Archduke Leopold Wilhelm ng Austria at ng kanyang kinatawan, si Prince-General Ottavio Piccolomini, Duke ng Amalfi.

▲
●
Nakuha ng mga Swedes ang Leipzig
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1642 Dec 1

Nakuha ng mga Swedes ang Leipzig

Leipzig, Germany

Nakuha ng mga Swedes ang Leipzig noong Disyembre, na nagbigay sa kanila ng isang makabuluhang bagong base sa Alemanya, at bagaman nabigo silang makuha ang Freiberg noong Pebrero 1643, ang hukbong Saxon ay nabawasan sa ilang mga garison.

▲
●
Play button
1643 May 19

Labanan ng Rocroi

Rocroi, France
Ang Labanan ng Rocroi, na nakipaglaban noong 19 Mayo 1643, ay isang pangunahing pakikipag-ugnayan ng Tatlumpung Taong Digmaan.Nakipaglaban ito sa pagitan ng hukbong Pranses na pinamumunuan ng 21-taong-gulang na Duke ng Enghien (na kalaunan ay kilala bilang Great Condé) at mga puwersang Espanyol sa ilalim ni Heneral Francisco de Melo, limang araw lamang pagkatapos ng pag-akyat ni Louis XIV sa trono ng France kasunod ng pagkamatay ng kanyang ama.Winasak ni Rocroi ang alamat ng kawalang-tatag ng Spanish Tercios, ang nakakatakot na mga yunit ng infantry na nangibabaw sa mga larangan ng digmaan sa Europa sa nakaraang 120 taon.Samakatuwid, ang labanan ay madalas na itinuturing na markahan ang pagtatapos ng kadakilaan ng militar ng Espanya at ang simula ng hegemonya ng Pransya sa Europa.Pagkatapos ng Rocroi, tinalikuran ng mga Espanyol ang sistemang Tercio at pinagtibay ang doktrinang Line infantry na ginamit ng mga Pranses.Tatlong linggo pagkatapos ng Rocroi, inanyayahan ni Ferdinand ang Sweden at France na dumalo sa negosasyong pangkapayapaan sa mga bayan ng Westphalian ng Münster at Osnabrück, ngunit naantala ang mga pag-uusap nang harangin ni Christian ng Denmark ang Hamburg at pinataas ang mga pagbabayad ng toll sa Baltic.
▲
●
Digmaang Torstenson
Ang pagkubkob sa Brno noong 1645, ng mga pwersang Swedish at Transylvanian na pinamumunuan ni Torstenson ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1643 Dec 1

Digmaang Torstenson

Denmark-Norway
Ang Denmark ay umatras mula sa Tatlumpung Taong Digmaan sa Treaty of Lübeck (1629).Matapos ang mga tagumpay nito sa digmaan, nadama ng Sweden na kailangan nitong salakayin ang Denmark dahil sa kapaki-pakinabang na posisyong heograpikal na may kaugnayan sa Sweden.Ang Sweden ay sumalakay sa isang maikling dalawang taong digmaan.Sa Ikalawang Treaty of Brömsebro (1645), na nagtapos sa digmaan, kinailangan ng Denmark na gumawa ng malalaking konsesyon sa teritoryo at palayain ang Sweden mula sa Sound Dues, na de facto na kinikilala ang pagtatapos ng Danish dominium maris baltici.Nabigo ang mga pagsisikap ng Danish na baligtarin ang resultang ito sa Ikalawang Northern, Scanian at Great Northern wars.
▲
●
Play button
1644 Aug 3 - Aug 9

Labanan ng Freiburg

Baden-Württemberg, Germany
Ang Labanan sa Freiburg ay naganap sa pagitan ng mga Pranses, na binubuo ng 20,000 kalalakihang hukbo, sa ilalim ng pamumuno ni Louis II de Bourbon, Duc d'Enghien, at Henri de La Tour d'Auvergne, Viscount de Turenne, at isang hukbong Bavarian-Imperial. ng 16,800 lalaki sa ilalim ng Field Marshal Franz von Mercy.Noong Agosto 3 at 5, ang mga Pranses ay dumanas ng mabibigat na kaswalti sa kabila ng pagkakaroon ng mas maraming bilang.Noong ika-9, sinubukan ng hukbo ni Turenne na lapitan ang mga Bavarians sa pamamagitan ng pagtungo sa Glottertal sa pamamagitan ng Betzenhausen at pinutol ang kanilang mga suplay, habang si Mercy ay lumipat sa St. Peter kung saan sila nagharap laban sa isa't isa.Tinanggihan ng mga Bavarian ang pag-atake ng taliba ng France at umatras habang iniiwan ang mga bahagi ng kanilang mga bagahe at artilerya.Dahil nagresulta sa mabibigat na kaswalti sa magkabilang panig, inangkin ng panig ng Pransya ang tagumpay dahil sa pag-atras ng Bavarian ngunit ang labanan ay madalas ding nakikita bilang isang tabla o isang taktikal na tagumpay ng Bavaria dahil ang hukbong Pranses ay nakakuha ng mas mabibigat na kaswalti at nabigo ang kanilang layunin na mapawi o mabawi. Freiburg.Gayunpaman, nakakuha ang France ng isang estratehikong kalamangan sa sumunod na kampanya sa pamamagitan ng pag-iwan sa Freiburg at pag-abot sa bahagyang ipinagtanggol na rehiyon ng Upper Rhine bago ang Mercy at bilang resulta ay nasakop ang malalaking bahagi nito.Nagpatuloy ang paghaharap sa pagitan ng France at Bavaria, na humahantong sa mga sumunod na labanan ng Herbsthausen at Nördlingen noong 1645. Ang serye ng mga labanang ito na tumagal mula noong Tuttlingen 1643 ay hudyat ng papalapit na pagtatapos ng Tatlumpung Taon ng Digmaan.Ang malaking pagkalugi na natamo sa Freiburg ay nagpapahina sa magkabilang panig at naging malaking salik na humantong sa Labanan sa Nördlingen, kung saan napatay si Von Mercy.Ang mga kahalili ni Mercy ay hindi kasing-husay at mahusay na gaya niya, na humantong sa Bavaria na dumanas ng maraming pagsalakay sa mga sumunod na taon.Si Maximilian, sa pagtatapos ng mapangwasak na pagsalakay noong 1646 ay pansamantalang umatras mula sa digmaan sa Truce of Ulm 1647.
▲
●
Play button
1645 Mar 6

Labanan ng Jankau

Jankov, Czech Republic
Ang Labanan ng Jankau ay isa sa mga huling malalaking labanan ng 1618 hanggang 1648 Tatlumpung Taon na Digmaan, ito ay nakipaglaban sa pagitan ng mga hukbong Suweko at Imperial, bawat isa ay naglalaman ng humigit-kumulang 16,000 katao.Ang mas mobile at mas mahusay na pinamunuan ng mga Swedes sa ilalim ni Lennart Torstensson ay epektibong nawasak ang kanilang mga kalaban, na pinamunuan ni Melchior von Hatzfeldt.Gayunpaman, ang pagkawasak na dulot ng mga dekada ng labanan ay nangangahulugan na ang mga hukbo ay gumugol na ngayon ng malaking bahagi ng kanilang oras sa pagkuha ng mga suplay, at ang mga Swedes ay hindi nagawang samantalahin.Nabawi ng mga pwersang imperyal ang Bohemia noong 1646, ngunit nilinaw ng mga kampanyang walang tiyak na paniniwala sa Rhineland at Saxony na walang panig ang may lakas o mapagkukunan upang magpataw ng solusyong militar.Bagama't nagpatuloy ang labanan habang sinisikap ng mga kalahok na pahusayin ang kanilang mga posisyon, pinalaki nito ang pagkaapurahan ng mga negosasyon na nagtapos sa 1648 Peace of Westphalia.
▲
●
Play button
1645 Aug 3

Ikalawang Labanan ng Nördlingen

Alerheim, Germany
Ang mga Imperial at ang kanilang pangunahing Aleman na kaalyado na Bavaria ay nahaharap sa lalong matinding panggigipit sa digmaan mula sa mga Pranses, Swedes at kanilang mga kaalyado na Protestante at nagpupumilit na pigilan ang isang pagtatangka ng Pranses na sumulong sa Bavaria.Ang ikalawang Labanan ng Nördlingen ay nakipaglaban noong Agosto 3, 1645 sa timog-silangan ng Nördlingen malapit sa nayon ng Alerheim.Tinalo ng France at ng mga kaalyado nitong Protestante na Aleman ang mga puwersa ng Holy Roman Empire at ang kaalyado nitong Bavarian.
▲
●
Play button
1648 May 17

Labanan ng Zusmarshausen

Zusmarshausen, Germany
Ang Labanan sa Zusmarshausen ay nakipaglaban noong 17 Mayo 1648 sa pagitan ng mga pwersang Bavarian-Imperial sa ilalim ni von Holzappel at isang kaalyadong hukbong Franco-Swedish sa ilalim ng pamumuno ni Turenne sa modernong distrito ng Augsburg ng Bavaria, Alemanya.Ang pwersa ng kaalyadong lumitaw na matagumpay, at ang hukbo ng Imperyal ay nailigtas lamang mula sa pagkalipol ng matigas na rearguard na pakikipaglaban ni Raimondo Montecuccoli at ng kanyang mga kabalyerya.Ang Zusmarshausen ay ang huling malaking labanan ng digmaan na nakipaglaban sa lupain ng Aleman, at ito rin ang pinakamalaking labanan (sa mga tuntunin ng bilang ng mga lalaking sangkot; medyo magaan ang mga nasawi) na magaganap sa huling tatlong taon ng labanan.
▲
●
Labanan ng Prague
Labanan sa Charles Bridge ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1648 Jul 25

Labanan ng Prague

Prague, Czechia
Ang Labanan sa Prague, na naganap sa pagitan ng 25 Hulyo at 1 Nobyembre 1648 ay ang huling aksyon ng Tatlumpung Taon ng Digmaan.Habang nagpapatuloy ang mga negosasyon para sa Kapayapaan ng Westphalia, sinamantala ng mga Swedes ang pagkakataon na isulong ang huling kampanya sa Bohemia.Ang pangunahing resulta, at marahil ang pangunahing layunin, ay ang pagnakawan ang kamangha-manghang koleksyon ng sining na binuo sa Prague Castle ni Rudolph II, Holy Roman Emperor (1552–1612), na ang napili ay ibinaba sa Elbe sa mga barge at ipinadala sa Sweden.Matapos sakupin ang kastilyo at ang kanlurang pampang ng Vltava sa loob ng ilang buwan, umatras ang mga Swedes nang makarating sa kanila ang balita ng paglagda ng kasunduan.Ito ang huling malaking sagupaan ng Tatlumpung Taon ng Digmaan, na naganap sa lungsod ng Prague, kung saan nagsimula ang digmaan 30 taon na ang nakalilipas.
▲
●
Play button
1648 Aug 20

Labanan ng Lens

Lens, Pas-de-Calais, France
Sa loob ng apat na taon kasunod ng mapagpasyang tagumpay ng Pranses sa Rocroi laban sa HukbongEspanyol ng Flanders, nakuha ng mga Pranses ang dose-dosenang mga bayan sa buong hilagang France at Netherlands ng Espanya.Si Archduke Leopold Wilhelm ay hinirang na gobernador ng Dutch Netherlands noong 1647 upang palakasin ang alyansa ng Habsburg ng Espanya sa Austria, at nagsimula ng isang malaking kontra-opensiba sa parehong taon.Ang hukbong Espanyol ay unang nakatagpo ng tagumpay na muling makuha ang mga kuta ng Armentières, Comines at Landrecies.Ang Prinsipe de Condé ay naalala mula sa isang nabigong kampanya sa Catalonia laban sa Espanyol at hinirang na kumander ng 16,000-kataong hukbong Pranses sa tapat ng hukbong Espanyol ng Archduke at Heneral Jean de Beck, ang gobernador ng Luxembourg.Nakuha ni Condé si Ypres ngunit pagkatapos ay kinubkob ng 18,000-malakas na puwersang Espanyol-Aleman ang Lens.Lumapit si Condé para salubungin sila.Sa Labanan ng Lens na naganap, hinimok ni Condé ang mga Espanyol na isuko ang isang malakas na posisyon sa tuktok ng burol para sa isang bukas na kapatagan, kung saan ginamit niya ang disiplina at higit na mahusay na mga kakayahan sa malapitang labanan ng kanyang mga kabalyerya upang salakayin at talunin ang kabalyeryang Walloon-Lorrainer sa mga Espanyol mga pakpak.Ang impanterya ng Pransya at mga kabalyerya sa gitna ay sinalakay ng malakas na sentro ng Espanya, na nagdusa ng mabibigat na pagkatalo ngunit pinipigilan ang kanilang sarili.Ang mga kabalyeryang Pranses sa mga pakpak, na napalaya mula sa anumang pagsalungat, ay pinalibutan at sinisingil ang sentro ng Espanyol, na agad na sumuko.Nawala ng mga Espanyol ang kalahati ng kanilang hukbo, mga 8,000–9,000 tao kung saan 3,000 ang napatay o nasugatan at 5,000–6,000 ang nahuli, 38 baril, 100 watawat kasama ang kanilang mga pontoon at bagahe.Ang pagkalugi sa Pransya ay 1,500 ang namatay at nasugatan.Ang tagumpay ng Pransya ay nag-ambag sa paglagda ng Kapayapaan ng Westphalia ngunit ang pagsiklab ng paghihimagsik ng Fronde ay pumigil sa mga Pranses na samantalahin ang kanilang tagumpay hanggang sa dulo laban sa mga Espanyol.
▲
●
Kasunduan sa Westphalia
Kapayapaan ng Westphalia ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1648 Oct 24

Kasunduan sa Westphalia

Osnabrück, Germany
Ang Kapayapaan ng Westphalia ay ang kolektibong pangalan para sa dalawang kasunduan sa kapayapaan na nilagdaan noong Oktubre 1648 sa mga lungsod ng Westphalian ng Osnabrück at Münster.Tinapos nila ang Tatlumpung Taon na Digmaan at nagdala ng kapayapaan sa Banal na Imperyo ng Roma, na nagsara ng isang mapaminsalang panahon ng kasaysayan ng Europa na pumatay ng humigit-kumulang walong milyong tao.
▲
●
1648 Dec 1

Epilogue

Central Europe
Iminungkahi na ang pagkasira ng kaayusang panlipunan na dulot ng digmaan ay kadalasang mas makabuluhan at mas tumatagal kaysa sa agarang pinsala.Ang pagbagsak ng lokal na pamahalaan ay lumikha ng mga walang lupang magsasaka, na nagsama-sama upang protektahan ang kanilang sarili mula sa mga sundalo ng magkabilang panig, at humantong sa malawakang paghihimagsik sa Upper Austria, Bavaria at Brandenburg.Sinira ng mga sundalo ang isang lugar bago lumipat, naiwan ang malalaking lupain na walang tao at binago ang ecosystem.Ang mga kakulangan sa pagkain ay pinalala ng isang pagsabog sa populasyon ng mga daga, habang ang Bavaria ay nasakop ng mga lobo noong taglamig ng 1638, at ang mga pananim nito ay sinira ng mga pakete ng ligaw na baboy noong sumunod na tagsibol.Ang Kapayapaan ng Westphalia ay muling kinumpirma ang "mga kalayaang Aleman", na nagtapos sa mga pagtatangka ng Habsburg na gawing mas sentralisadong estado ang Holy Roman Empire na katulad ngEspanya .Sa susunod na 50 taon, ang Bavaria, Brandenburg-Prussia, Saxony at iba pa ay lalong nagtuloy sa kanilang sariling mga patakaran, habang ang Sweden ay nakakuha ng permanenteng panghahawakan sa Imperyo.Sa kabila ng mga pag-urong na ito, ang mga lupain ng Habsburg ay hindi gaanong nagdusa mula sa digmaan kaysa sa marami pang iba at naging isang mas magkakaugnay na bloke sa pagsipsip ng Bohemia, at pagpapanumbalik ng Katolisismo sa kanilang mga teritoryo.Ang France ay arguably nakakuha ng higit pa mula sa Tatlumpung Taon 'Digmaan kaysa sa anumang iba pang kapangyarihan;pagsapit ng 1648, karamihan sa mga layunin ni Richelieu ay nakamit.Kabilang dito ang paghihiwalay ng mga Espanyol at Austrian Habsburg, pagpapalawak ng hangganan ng Pransya sa Imperyo, at pagwawakas sa supremayang militar ng Espanya sa Hilagang Europa.Bagama't nagpatuloy ang labanang Franco-Espanyol hanggang 1659, pinahintulutan ng Westphalia si Louis XIV na simulan ang pagpapalit sa Espanya bilang nangingibabaw na kapangyarihan sa Europa.Habang ang mga pagkakaiba sa relihiyon ay nanatiling isyu sa buong ika-17 siglo, ito ang huling malaking digmaan sa Continental Europe kung saan masasabing ito ang pangunahing driver.Nilikha nito ang mga balangkas ng isang Europa na nagpatuloy hanggang 1815 at higit pa;ang bansang estado ng France, ang simula ng isang pinag-isang Germany at hiwalay na Austro-Hungarian bloc, isang pinaliit ngunit makabuluhang Spain, mga independiyenteng mas maliliit na estado tulad ng Denmark, Sweden at Switzerland, kasama ang isang Low Countries na nahati sa pagitan ng Dutch Republic at kung ano ang naging Belgium noong 1830.
▲
●

Appendices



APPENDIX 1

Gustavus Adolphus: 'The Father Of Modern Warfare


Play button




APPENDIX 2

Why the Thirty Years' War Was So Devastating?


Play button




APPENDIX 3

Field Artillery | Evolution of Warfare 1450-1650


Play button




APPENDIX 4

Europe's Apocalypse: The Shocking Human Cost Of The Thirty Years' War


Play button

Characters



Ottavio Piccolomini

Ottavio Piccolomini

Imperial Field Marshal

Archduke Leopold Wilhelm

Archduke Leopold Wilhelm

Austrian Archduke

Maarten Tromp

Maarten Tromp

Dutch General / Admiral

Ernst von Mansfeld

Ernst von Mansfeld

German Military Commander

Gaspar de Guzmán

Gaspar de Guzmán

Spanish Prime Minister

Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim

Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim

Field Marshal of the Holy Roman Empire

Alexander Leslie

Alexander Leslie

Swedish Field Marshal

Cardinal Richelieu

Cardinal Richelieu

First Minister of State

Gustavus Adolphus

Gustavus Adolphus

King of Sweden

Albrecht von Wallenstein

Albrecht von Wallenstein

Bohemian Military leader

George I Rákóczi

George I Rákóczi

Prince of Transylvania

Melchior von Hatzfeldt Westerwald

Melchior von Hatzfeldt Westerwald

Imperial Field Marshal

Johan Banér

Johan Banér

Swedish Field Marshal

Johann Tserclaes

Johann Tserclaes

Count of Tilly

Ferdinand II

Ferdinand II

Holy Roman Emperor

Martin Luther

Martin Luther

German Priest

John George I

John George I

Elector of Saxony

Louis XIII

Louis XIII

King of France

Bogislaw XIV

Bogislaw XIV

Duke of Pomerania

References



  • Alfani, Guido; Percoco, Marco (2019). "Plague and long-term development: the lasting effects of the 1629–30 epidemic on the Italian cities". The Economic History Review. 72 (4): 1175–1201. doi:10.1111/ehr.12652. ISSN 1468-0289. S2CID 131730725.
  • Baramova, Maria (2014). Asbach, Olaf; Schröder, Peter (eds.). Non-splendid isolation: the Ottoman Empire and the Thirty Years War in The Ashgate Research Companion to the Thirty Years' War. Routledge. ISBN 978-1-4094-0629-7.
  • Bassett, Richard (2015). For God and Kaiser; the Imperial Austrian Army. Yale University Press. ISBN 978-0-300-17858-6.
  • Bely, Lucien (2014). Asbach, Olaf; Schröder, Peter (eds.). France and the Thirty Years War in The Ashgate Research Companion to the Thirty Years' War. Ashgate. ISBN 978-1-4094-0629-7.
  • Bireley, Robert (1976). "The Peace of Prague (1635) and the Counterreformation in Germany". The Journal of Modern History. 48 (1): 31–69. doi:10.1086/241519. S2CID 143376778.
  • Bonney, Richard (2002). The Thirty Years' War 1618–1648. Osprey Publishing.
  • Briggs, Robin (1996). Witches & Neighbors: The Social And Cultural Context of European Witchcraft. Viking. ISBN 978-0-670-83589-8.
  • Brzezinski, Richard (2001). Lützen 1632: Climax of the Thirty Years War: The Clash of Empires. Osprey. ISBN 978-1-85532-552-4.
  • Chandler, David (1990). The Art of Warfare in the Age of Marlborough. Spellmount Publishers Ltd. ISBN 978-0946771424.
  • Clodfelter, Micheal (2008). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015 (2017 ed.). McFarland. ISBN 978-0-7864-7470-7.
  • Costa, Fernando Dores (2005). "Interpreting the Portuguese War of Restoration (1641-1668) in a European Context". Journal of Portuguese History. 3 (1).
  • Cramer, Kevin (2007). The Thirty Years' War & German Memory in the Nineteenth Century. University of Nebraska. ISBN 978-0-8032-1562-7.
  • Croxton, Derek (2013). The Last Christian Peace: The Congress of Westphalia as A Baroque Event. Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-33332-2.
  • Croxton, Derek (1998). "A Territorial Imperative? The Military Revolution, Strategy and Peacemaking in the Thirty Years War". War in History. 5 (3): 253–279. doi:10.1177/096834459800500301. JSTOR 26007296. S2CID 159915965.
  • Davenport, Frances Gardiner (1917). European Treaties Bearing on the History of the United States and Its Dependencies (2014 ed.). Literary Licensing. ISBN 978-1-4981-4446-9.
  • Duffy, Christopher (1995). Siege Warfare: The Fortress in the Early Modern World 1494–1660. Routledge. ISBN 978-0415146494.
  • Ferretti, Giuliano (2014). "La politique italienne de la France et le duché de Savoie au temps de Richelieu; Franco-Savoyard Italian policy in the time of Richelieu". Dix-septième Siècle (in French). 1 (262): 7. doi:10.3917/dss.141.0007.
  • Friehs, Julia Teresa. "Art and the Thirty Years' War". Die Welt der Habsburger. Retrieved 8 August 2021.
  • Hays, J. N. (2005). Epidemics and pandemics; their impacts on human history. ABC-CLIO. ISBN 978-1851096589.
  • Gnanaprakasar, Nalloor Swamy (2003). Critical History of Jaffna – The Tamil Era. Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-1686-8.
  • Gutmann, Myron P. (1988). "The Origins of the Thirty Years' War". Journal of Interdisciplinary History. 18 (4): 749–770. doi:10.2307/204823. JSTOR 204823.
  • Hanlon, Gregory (2016). The Twilight Of A Military Tradition: Italian Aristocrats And European Conflicts, 1560–1800. Routledge. ISBN 978-1-138-15827-6.
  • Hayden, J. Michael (1973). "Continuity in the France of Henry IV and Louis XIII: French Foreign Policy, 1598–1615". The Journal of Modern History. 45 (1): 1–23. doi:10.1086/240888. JSTOR 1877591. S2CID 144914347.
  • Helfferich, Tryntje (2009). The Thirty Years War: A Documentary History. Hackett Publishing Co, Inc. ISBN 978-0872209398.
  • Heitz, Gerhard; Rischer, Henning (1995). Geschichte in Daten. Mecklenburg-Vorpommern; History in data; Mecklenburg-Western Pomerania (in German). Koehler&Amelang. ISBN 3-7338-0195-4.
  • Israel, Jonathan (1995). Spain in the Low Countries, (1635–1643) in Spain, Europe and the Atlantic: Essays in Honour of John H. Elliott. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-47045-2.
  • Jensen, Gary F. (2007). The Path of the Devil: Early Modern Witch Hunts. Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-4697-4.
  • Kamen, Henry (2003). Spain's Road to Empire. Allen Lane. ISBN 978-0140285284.
  • Kohn, George (1995). Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present. Facts on file. ISBN 978-0-8160-2758-3.
  • Lee, Stephen (2001). The Thirty Years War (Lancaster Pamphlets). Routledge. ISBN 978-0-415-26862-2.
  • Lesaffer, Randall (1997). "The Westphalia Peace Treaties and the Development of the Tradition of Great European Peace Settlements prior to 1648". Grotiana. 18 (1): 71–95. doi:10.1163/187607597X00064.
  • Levy, Jack S (1983). War in the Modern Great Power System: 1495 to 1975. University Press of Kentucky.
  • Lockhart, Paul D (2007). Denmark, 1513–1660: the rise and decline of a Renaissance monarchy. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-927121-4.
  • Maland, David (1980). Europe at War, 1600–50. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-333-23446-4.
  • McMurdie, Justin (2014). The Thirty Years' War: Examining the Origins and Effects of Corpus Christianum's Defining Conflict (MA thesis). George Fox University.
  • Milton, Patrick; Axworthy, Michael; Simms, Brendan (2018). Towards The Peace Congress of Münster and Osnabrück (1643–1648) and the Westphalian Order (1648–1806) in "A Westphalia for the Middle East". C Hurst & Co Publishers Ltd. ISBN 978-1-78738-023-3.
  • Mitchell, Andrew Joseph (2005). Religion, revolt, and creation of regional identity in Catalonia, 1640–1643 (PhD thesis). Ohio State University.
  • Murdoch, Steve (2000). Britain, Denmark-Norway and the House of Stuart 1603–1660. Tuckwell. ISBN 978-1-86232-182-3.
  • Murdoch, S.; Zickerman, K; Marks, H (2012). "The Battle of Wittstock 1636: Conflicting Reports on a Swedish Victory in Germany". Northern Studies. 43.
  • Murdoch, Steve; Grosjean, Alexia (2014). Alexander Leslie and the Scottish generals of the Thirty Years' War, 1618–1648. London: Pickering & Chatto.
  • Nicklisch, Nicole; Ramsthaler, Frank; Meller, Harald; Others (2017). "The face of war: Trauma analysis of a mass grave from the Battle of Lützen (1632)". PLOS ONE. 12 (5): e0178252. Bibcode:2017PLoSO..1278252N. doi:10.1371/journal.pone.0178252. PMC 5439951. PMID 28542491.
  • Norrhem, Svante (2019). Mercenary Swedes; French subsidies to Sweden 1631–1796. Translated by Merton, Charlotte. Nordic Academic Press. ISBN 978-91-88661-82-1.
  • O'Connell, Daniel Patrick (1968). Richelieu. Weidenfeld & Nicolson.
  • O'Connell, Robert L (1990). Of Arms and Men: A History of War, Weapons, and Aggression. OUP. ISBN 978-0195053593.
  • Outram, Quentin (2001). "The Socio-Economic Relations of Warfare and the Military Mortality Crises of the Thirty Years' War" (PDF). Medical History. 45 (2): 151–184. doi:10.1017/S0025727300067703. PMC 1044352. PMID 11373858.
  • Outram, Quentin (2002). "The Demographic impact of early modern warfare". Social Science History. 26 (2): 245–272. doi:10.1215/01455532-26-2-245.
  • Parker, Geoffrey (2008). "Crisis and Catastrophe: The global crisis of the seventeenth century reconsidered". American Historical Review. 113 (4): 1053–1079. doi:10.1086/ahr.113.4.1053.
  • Parker, Geoffrey (1976). "The "Military Revolution," 1560-1660—a Myth?". The Journal of Modern History. 48 (2): 195–214. doi:10.1086/241429. JSTOR 1879826. S2CID 143661971.
  • Parker, Geoffrey (1984). The Thirty Years' War (1997 ed.). Routledge. ISBN 978-0-415-12883-4. (with several contributors)
  • Parker, Geoffrey (1972). Army of Flanders and the Spanish Road, 1567–1659: The Logistics of Spanish Victory and Defeat in the Low Countries' Wars (2004 ed.). CUP. ISBN 978-0-521-54392-7.
  • Parrott, David (2001). Richelieu's Army: War, Government and Society in France, 1624–1642. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-79209-7.
  • Pazos, Conde Miguel (2011). "El tradado de Nápoles. El encierro del príncipe Juan Casimiro y la leva de Polacos de Medina de las Torres (1638–1642): The Treaty of Naples; the imprisonment of John Casimir and the Polish Levy of Medina de las Torres". Studia Histórica, Historia Moderna (in Spanish). 33.
  • Pfister, Ulrich; Riedel, Jana; Uebele, Martin (2012). "Real Wages and the Origins of Modern Economic Growth in Germany, 16th to 19th Centuries" (PDF). European Historical Economics Society. 17. Archived from the original (PDF) on 11 May 2022. Retrieved 6 October 2020.
  • Porshnev, Boris Fedorovich (1995). Dukes, Paul (ed.). Muscovy and Sweden in the Thirty Years' War, 1630–1635. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-45139-0.
  • Pursell, Brennan C. (2003). The Winter King: Frederick V of the Palatinate and the Coming of the Thirty Years' War. Ashgate. ISBN 978-0-7546-3401-0.
  • Ryan, E.A. (1948). "Catholics and the Peace of Westphalia" (PDF). Theological Studies. 9 (4): 590–599. doi:10.1177/004056394800900407. S2CID 170555324. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 7 October 2020.
  • Schmidt, Burghart; Richefort, Isabelle (2006). "Les relations entre la France et les villes hanséatiques de Hambourg, Brême et Lübeck : Moyen Age-XIXe siècle; Relations between France and the Hanseatic ports of Hamburg, Bremen and Lubeck from the Middle Ages to the 19th century". Direction des Archives, Ministère des affaires étrangères (in French).
  • Schulze, Max-Stefan; Volckart, Oliver (2019). "The Long-term Impact of the Thirty Years War: What Grain Price Data Reveal" (PDF). Economic History.
  • Sharman, J.C (2018). "Myths of military revolution: European expansion and Eurocentrism". European Journal of International Relations. 24 (3): 491–513. doi:10.1177/1354066117719992. S2CID 148771791.
  • Spielvogel, Jackson (2017). Western Civilisation. Wadsworth Publishing. ISBN 978-1-305-95231-7.
  • Storrs, Christopher (2006). The Resilience of the Spanish Monarchy 1665–1700. OUP. ISBN 978-0-19-924637-3.
  • Stutler, James Oliver (2014). Lords of War: Maximilian I of Bavaria and the Institutions of Lordship in the Catholic League Army, 1619–1626 (PDF) (PhD thesis). Duke University. hdl:10161/8754. Archived from the original (PDF) on 28 July 2021. Retrieved 21 September 2020.
  • Sutherland, NM (1992). "The Origins of the Thirty Years War and the Structure of European Politics". The English Historical Review. CVII (CCCCXXIV): 587–625. doi:10.1093/ehr/cvii.ccccxxiv.587.
  • Talbott, Siobhan (2021). "'Causing misery and suffering miserably': Representations of the Thirty Years' War in Literature and History". Sage. 30 (1): 3–25. doi:10.1177/03061973211007353. S2CID 234347328.
  • Thion, Stephane (2008). French Armies of the Thirty Years' War. Auzielle: Little Round Top Editions.
  • Thornton, John (2016). "The Kingdom of Kongo and the Thirty Years' War". Journal of World History. 27 (2): 189–213. doi:10.1353/jwh.2016.0100. JSTOR 43901848. S2CID 163706878.
  • Trevor-Roper, Hugh (1967). The Crisis of the Seventeenth Century: Religion, the Reformation and Social Change (2001 ed.). Liberty Fund. ISBN 978-0-86597-278-0.
  • Van Gelderen, Martin (2002). Republicanism and Constitutionalism in Early Modern Europe: A Shared European Heritage Volume I. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80203-1.
  • Van Groesen, Michiel (2011). "Lessons Learned: The Second Dutch Conquest of Brazil and the Memory of the First". Colonial Latin American Review. 20 (2): 167–193. doi:10.1080/10609164.2011.585770. S2CID 218574377.
  • Van Nimwegen, Olaf (2010). The Dutch Army and the Military Revolutions, 1588–1688. Boydell Press. ISBN 978-1-84383-575-2.
  • Wedgwood, C.V. (1938). The Thirty Years War (2005 ed.). New York Review of Books. ISBN 978-1-59017-146-2.
  • White, Matthew (2012). The Great Big Book of Horrible Things. W.W. Norton & Co. ISBN 978-0-393-08192-3.
  • Wilson, Peter H. (2009). Europe's Tragedy: A History of the Thirty Years War. Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9592-3.
  • Wilson, Peter H. (2018). Lützen: Great Battles Series. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199642540.
  • Wilson, Peter (2008). "The Causes of the Thirty Years War 1618–48". The English Historical Review. 123 (502): 554–586. doi:10.1093/ehr/cen160. JSTOR 20108541.
  • Zaller, Robert (1974). "'Interest of State': James I and the Palatinate". Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies. 6 (2): 144–175. doi:10.2307/4048141. JSTOR 4048141.