Kalifat Almohadów

Ruch Almohadów zapoczątkował Ibn Tumart, członek Masmudy, konfederacji plemienia Berberów z gór Atlas w południowym Maroku.W tym czasie Maroko, zachodnia Algieria i Hiszpania (al-Andalus) znajdowały się pod panowaniem Almorawidów, dynastii Sanhaja Berberów.Na początku swojego życia Ibn Tumart udał się do Kordoby w Hiszpanii, aby kontynuować studia, a następnie do Bagdadu, aby je pogłębić.W Bagdadzie Ibn Tumart przyłączył się do szkoły teologicznej al-Ash'ari i znalazł się pod wpływem nauczyciela al-Ghazali.Wkrótce opracował własny system, łącząc doktryny różnych mistrzów.

Ibn Tumart spędził trochę czasu w różnych miastach Ifriqiyan, głosząc kazania i agitując, kierując gwałtownymi atakami na sklepy z winami i inne przejawy rozluźnienia.Jego wybryki i ogniste kazania skłoniły władze, które miały dość, by przenosić go z miasta do miasta.W 1120 r. Ibn Tumart i jego niewielka grupa zwolenników udali się do Maroka, zatrzymując się najpierw w Fezie, gdzie na krótko zaangażował w debatę uczonych Maliki z miasta.Posunął się nawet do tego, że napadł na ulice Fezu siostrę emira Almorawidów ʿAli ibn Yusuf, ponieważ chodziła odsłonięta, na wzór berberyjskich kobiet.Emir postanowił jedynie wypędzić go z miasta.

Po szczególnie poruszającym kazaniu, w którym omówiono jego niepowodzenie w przekonaniu Almorawidów do reformy za pomocą argumentów, Ibn Tumart „objawił się” jako prawdziwy Mahdi, sędzia i prawodawca kierowany przez Boga, i za takiego został uznany przez swoich słuchaczy.Było to faktycznie wypowiedzenie wojny państwu Almoravidów.

Ibn Tumart opuścił swoją jaskinię w 1122 roku i udał się do Atlasu Wysokiego, aby zorganizować ruch Almohadów wśród górskich plemion Masmuda.Oprócz własnego plemienia, Hargha, Ibn Tumart zapewnił przyłączenie Ganfisa, Gadmiwa, Hintata, Haskura i Hazraja do sprawy Almohadów.Około 1124 r. Ibn Tumart wzniósł ribat Tinmel w dolinie Nfis w Atlasie Wysokim, nie do zdobycia kompleks ufortyfikowany, który miał służyć zarówno jako duchowe centrum, jak i wojskowa kwatera główna ruchu Almohadów.Przez pierwsze osiem lat bunt Almohadów ograniczał się do wojny partyzanckiej wzdłuż szczytów i wąwozów Atlasu Wysokiego.Ich główna szkoda polegała na uczynieniu niepewnymi (całkowicie nieprzejezdnymi) dróg i przełęczy górskich na południe od Marrakeszu - zagrażając trasie do najważniejszej Sijilmassy, ​​bramy handlu transsaharyjskiego.Nie mogąc wysłać wystarczającej liczby ludzi przez wąskie przełęcze, aby wyprzeć rebeliantów Almohadów z ich łatwo bronionych górskich umocnień, władze Almorawidów pogodziły się z założeniem twierdz, aby ich tam uwięzić (najsłynniejsza forteca Tasghîmût, która chroniła podejście do Aghmat, które zostało zdobyte przez Almohadów w 1132 r.), eksplorując alternatywne trasy przez bardziej wschodnie przełęcze.

Almohadowie w końcu zeszli z gór na swój pierwszy znaczący atak na nizinach.To była katastrofa.Almohadowie odepchnęli kolumnę Almorawidów, która wyszła im na spotkanie przed Aghmatem, a następnie ścigali ich resztki aż do Marrakeszu.Oblegali Marrakesz przez czterdzieści dni, aż w kwietniu (lub maju) 1130 r. Almorawidzi wypadli z miasta i zmiażdżyli Almohadów w krwawej bitwie pod al-Buhayra (nazwa pochodzi od dużego ogrodu na wschód od miasta).Almohadowie zostali całkowicie rozgromieni, z ogromnymi stratami.Połowa ich przywódców zginęła w akcji, a ci, którzy przeżyli, dopiero co zdołali wdrapać się z powrotem w góry.

Ibn Tumart zmarł wkrótce potem, w sierpniu 1130 r. Śmierć Ibn Tumarta była utrzymywana w tajemnicy przez trzy lata, okres, który kronikarze Almohadu opisali jako ghayba lub „okultyzm”.Ten okres prawdopodobnie dał Abd al-Mu'minowi czas na zapewnienie sobie pozycji następcy politycznego przywództwa ruchu.

Pod rządami Abd al-Mu'mina Almohadzi zeszli z gór Atlas, ostatecznie niszcząc potęgę słabnącej dynastii Almorawidów do 1147 r. Abd al-Mu'min stworzył swoje imperium, zdobywając najpierw kontrolę nad wysokimi górami Atlas, a następnie Atlas Średni, do regionu Rif, ostatecznie przenosząc się do swojej ojczyzny na północ od Tlemcen.W 1145 roku, po utracie przez Almorawidów przywódcy ich katalońskich najemników, Revetera, Almohadzi pokonali ich w otwartej bitwie.Od tego momentu Almohadowie przenieśli się na zachód na równinę przybrzeżną Atlantyku.Po oblężeniu Marrakeszu ostatecznie zdobyli go w 1147 roku.

Zaangażowanie Almohadów w Al-Andalus rozpoczęło się już w 1145 r., Kiedy Ali ibn Isa ibn Maymun, dowódca marynarki Almorawidów w Kadyksie, uciekł do „Abd al-Mu'min”.W tym samym roku Ibn Qasi, władca Silves, był jednym z pierwszych andaluzyjskich przywódców, którzy zaapelowali o interwencję Almohada w Al-Andalus w celu powstrzymania postępu królestw chrześcijańskich, których słabnący Almorawidzi nie byli w stanie powstrzymać.W 1147 Abd al-Mu'min wysłał siły zbrojne dowodzone przez innego uciekiniera z Almorawidów, Abu Ishaqa Barraza, który schwytał Algeciras i Tarifę, zanim ruszył na zachód do Niebla, Badajoz i Algarve.Almorawidzi w Sewilli byli oblegani w 1147 r., Aż do zdobycia miasta w 1148 r. Przy lokalnym wsparciu.

Mniej więcej w tym czasie wielki bunt skupiony w dolinie Sous, kierowany przez Muhammada ibn 'Abd Allah al-Massi, wstrząsnął imperium Almohadów i przybrał wymiar religijny, gromadząc różne plemiona, by przeciwstawić się Almohadom.Po początkowych niepowodzeniach Almohada bunt został ostatecznie stłumiony dzięki porucznikowi Abd al-Mu'mina, Umarowi al-Hintati, który dowodził siłami, które zabiły al-Massi.Bunt obciążył zasoby Almohadów i spowodował tymczasowe odwrócenie sytuacji również w Al-Andalus, ale Almohadowie wkrótce ponownie przeszli do ofensywy.Odpowiadając na apele lokalnych urzędników muzułmańskich, przejęli kontrolę nad Kordobą w 1149 roku, ratując miasto przed siłami Alfonsa VII.Pozostali Almorawidzi w Al-Andalus, dowodzeni przez Yahya ibn Ghaniya, byli wówczas ograniczeni do Granady.W 1150 lub 1151 Abd al-Mu'min wezwał przywódców i notabli Al-Andalus pod jego kontrolą do Ribat al-Fath (Rabat), gdzie zmusił ich do złożenia przysięgi lojalności wobec niego, najwyraźniej jako polityczna demonstracja jego siły.Almorawidzi w Granadzie zostali pokonani w 1155 r., a następnie wycofali się na Baleary, gdzie utrzymywali się jeszcze przez kilka dziesięcioleci. Almohadowie przenieśli stolicę muzułmańskiej Iberii z Kordoby do Sewilli.

Jednak przez większą część lat pięćdziesiątych XII wieku Abd al-Mu'min koncentrował swoje wysiłki na ekspansji na wschód w Afryce Północnej.1151 dotarł do Konstantyna, gdzie stanął do walki z koalicją plemion arabskich maszerujących przez ziemie Berberów.Zamiast zniszczyć te plemiona, wykorzystał je do swoich kampanii w al-Andalus, a także pomogły stłumić wszelki wewnętrzny sprzeciw ze strony rodziny Ibn Tumarta.Abd al-Mu'min poprowadził swoje siły do ​​podboju Tunisu w 1159 r., A następnie stopniowo ustanowił kontrolę nad Ifriqiya, podbijając miasta Mahdia (wówczas w posiadaniu Rogera II z Sycylii), Kairouan i inne nadmorskie miasta aż do Trypolisu ( we współczesnej Libii).Następnie wrócił do Marrakeszu i wyjechał na wyprawę do Al-Andalus w 1161 r. Abd al-Mu'min nakazał budowę nowej cytadeli na Gibraltarze, gdzie osiadł podczas pobytu w Al-Andalus.

Książęta Almohadów mieli dłuższą i bardziej wybitną karierę niż Murabitowie.Następcy Abd al-Mumina, Abu Yaqub Yusuf (Yusuf I, panował w latach 1163–1184) i Abu Yusuf Yaqub al-Mansur (Yaʻqūb I, panował w latach 1184–1199), byli zdolnymi ludźmi.Początkowo ich rząd skłonił wielu żydowskich i chrześcijańskich poddanych do schronienia się w rozwijających się chrześcijańskich państwach Portugalii , Kastylii i Aragonii.W końcu stali się mniej fanatyczni niż Murabici, a Ya'qub al-Mansur był bardzo utalentowanym człowiekiem, który napisał dobry arabski styl i chronił filozofa Awerroesa.Jego tytuł „al-Manṣūr” („Zwycięski”) został zdobyty dzięki zwycięstwu nad Alfonsem VIII z Kastylii w bitwie pod Alarcos (1195).

W 1163 roku kalif Abu Ya'qub Yusuf uczynił Alcazar swoją główną rezydencją w regionie.W 1169 roku dalej rozbudowywał i upiększał kompleks pałacowy, dodając sześć nowych ogrodzeń po północnej, południowej i zachodniej stronie istniejących pałaców.Prace wykonali architekci Ahmad ibn Baso i Ali al-Ghumari.Z wyjątkiem murów rozebrano prawie wszystkie wcześniejsze budynki i zbudowano łącznie około dwunastu pałaców.Wśród nowych konstrukcji znajdował się bardzo duży dziedziniec ogrodowy, obecnie znany jako Patio del Crucero, który znajdował się w starej zagrodzie Abbadidów.W latach 1171-1198 po północnej stronie Alcazaru zbudowano ogromny nowy meczet kongregacyjny (później przekształcony w obecną sewilską katedrę).W pobliżu zbudowano także stocznię w 1184 r., a w 1196 r. targ tekstylny.

Bitwa pod Faḥṣ al-Jullāb toczyła się w czwartek 15 października 1165 r. Między najeźdźcami Almohadów a królem Murcji Ibn Mardanishem.Armia Almohadów pod dowództwem sayyidów Abū Ḥafṣ ʿUmar i Abū Saʿīd ʿUthmān, bracia kalifa Abū Yaʿḳūb Yūsuf, rozpoczęła ofensywę przeciwko Ibn Mardanīshowi latem 1165 r. We wrześniu schwytali Andújar, nękali Galerę, Caravaca, Bazę i Sierra de Segura, a następnie schwytał Cúllara i Véleza podczas ich zbliżania się do Murcji.

Abu Yaqub Yusuf najechał Iberię, podbijając al-Andalus i pustosząc Walencję i Katalonię.W następnym roku osiedlił się w Sewilli.

Yusuf I przetransportował dwadzieścia tysięcy żołnierzy przez Cieśninę Gibraltarską, mając na celu umocnienie władzy na terytoriach muzułmańskich.W ciągu roku ustawił w szeregu większość muzułmańskich miast.W 1172 r. po raz pierwszy wystąpił przeciwko pozycji chrześcijańskiej.Rozpoczął oblężenie miasta Huete — i poniósł porażkę.Przyczyn niepowodzenia było wiele.Przynajmniej jeden naoczny świadek sugeruje, że Yusuf I...Nie był szczególnie zaangażowany w oblężenie;...Kiedy po obozie Almohadów rozeszła się wiadomość, że Alfonso VIII z Kastylii (obecnie osiemnaście lat i rządzący we własnym imieniu) zbliża się, by znieść oblężenie, Almohadowie zrezygnowali ze swojej pozycji i wycofali się.Dla Yusufa I była to żenująca porażka, choć nie śmiertelna;wkrótce miał się zebrać i wznowić wojnę.Ale Huete było punktem zwrotnym dla królestw chrześcijańskich, które teraz zaczęły ponownie dostosowywać swoje wzajemne nastawienie.Do 1177 roku cała piątka chrześcijańskich królów zaprzysięgła traktaty lub zawarła sojusze małżeńskie.Polityczna jedność Alfonsa Walecznego stała się jednością celu;a krata lojalności utkana przez chrześcijańskiego wroga okazałaby się prawie niemożliwa do spenetrowania przez Almohadów.

Banū Ghāniya byli potomkami Almorawidów, którzy po upadku państwa Almorawidów w połowie XII wieku założyli księstwo na Balearach.W 1184 najechali Afrykę Północną i walczyli z Almohadami w walce, która trwała do lat trzydziestych XII wieku i toczyła się od Trypolisu do Sijilmāsy pod amirami ʿAlī (1184-1187) i Yaḥyā b.Ghaniya (1188-1235?).Przybycie Banū Ghāniya do Afryki Północnej zbiegło się w czasie z podbojem Almohad Ifrīqiya (Tunezja) przez Ayyubid amir Sharaf al-Dīn Qarāqūsh.Przez kilka lat siły Ajjubidów walczyły ramię w ramię z Banū Ghāniya i różnymi plemionami arabskimi przeciwko Almohadom, aż Ṣalāḥ al-Dīn zawarł z nimi pokój w 1190 r. Nieustępliwy opór Banū Ghāniya i ich sojuszników, choć ostatecznie nieskuteczny, postawił koniec marzeń Almohadów o imperium obejmującym całą północno-zachodnią Afrykę i zmusił ich do ostatecznego zrzeczenia się władzy nad Ifrīqiya i Środkowym Maghribem, które przeszły pod panowanie lokalnych dynastii Hafsidów i Zayyanidów w pierwszej połowie XIII wieku.

Oblężenie Santarém trwało od czerwca 1184 do lipca 1184. Wiosną 1184 Abu Yaqub Yusuf zebrał armię, przekroczył Cieśninę Gibraltarską i pomaszerował do Sewilli.Stamtąd pomaszerował w kierunku Badajoz i skierował się na zachód, aby oblegać Santarém w Portugalii, którego bronił Afonso I z Portugalii .Słysząc o ataku Abu Yusufa, Ferdynand II z León poprowadził swoje wojska do Santarém, aby wesprzeć swojego teścia, Afonso I.Abu Yusuf, wierząc, że ma wystarczającą liczbę żołnierzy do utrzymania oblężenia, wysłał część swojej armii, aby maszerowała do Lizbony i oblegała również to miasto.Rozkazy zostały źle zinterpretowane, a jego armia, widząc duże kontyngenty ludzi opuszczających bitwę, była zdezorientowana i zaczęła się wycofywać.Abu Yusuf, próbując zebrać swoje wojska, został ranny bełtem z kuszy i zmarł 29 lipca 1184 r.

Bitwa pod Alarcos była bitwą między Almohadami dowodzonymi przez Abu Yusufa Ya'quba al-Mansura i króla Kastylii Alfonsa VIII.Doprowadziło to do klęski sił kastylijskich i ich późniejszego odwrotu do Toledo, podczas gdy Almohadowie odzyskali Trujillo, Montánchez i Talavera.

Bitwa pod Las Navas de Tolosa była ważnym punktem zwrotnym w rekonkwiście i średniowiecznej historiiHiszpanii .Do chrześcijańskich sił króla Kastylii Alfonsa VIII dołączyły armie jego rywali, Sancho VII z Nawarry i Piotr II z Aragonii, w bitwie przeciwko muzułmańskim władcom Almohadów południowej części Półwyspu Iberyjskiego.Kalif Muhammad al-Nasir dowodził armią Almohadów, złożoną z ludzi z całego kalifatu Almohadów.

Yusuf II zmarł nagle na początku 1224 roku – przypadkowo pokaleczony podczas zabawy ze swoimi krowami.Z braku spadkobierców biurokraci pałacowi, na czele z Ibn Jam'i, szybko zaaranżowali wybór jego starszego wujka Abd al-Wahida I na nowego kalifa w Marrakeszu.Ale pośpiech i prawdopodobna niekonstytucyjność postępowania w Marakeszu zdenerwowały jego wujów, braci al-Nasira, w al-Andalus.Dynastia Almohadów nigdy nie miała spornej sukcesji.Pomimo nieporozumień zawsze lojalnie stali za wybranym kalifem, więc bunt nie był sprawą przypadkową.Wkrótce jednak Abdallaha odwiedziła w Murcji niewyraźna postać Abu Zayda ibn Yujjana, byłego wysokiego biurokraty w Marakeszu, którego upadek został zaaranżowany kilka lat wcześniej przez al-Jami'i, a teraz odsiadywał wyrok wygnania w pobliżu Chinchilla. (Albacet).Ibn Yujjan przekonał Abdallaha do zakwestionowania wyborów, zapewniając go o swoich wysokich koneksjach w pałacu w Marrakeszu i wśród szejków Masmudy.W porozumieniu z braćmi Abdallah wkrótce ogłosił się nowym kalifem Almohadów, przyjmując tytuł kalifa „al-Adil” („Sprawiedliwy” lub „Sprawiedliwy”) i natychmiast zajął Sewillę i rozpoczął przygotowania do marszu Marakeszu i skonfrontować się z Abd al-Wahidem I. Ale Ibn Yajjan już wykorzystał swoje marokańskie koneksje.Przed końcem lata Abu Zakariya, szejk plemienia Hintata, i Yusuf ibn Ali, gubernator Tinmal, opowiedzieli się za al-Adilem, zajęli pałac w Marrakeszu, obalili kalifa i wypędzili al-Jami'i i jego koterię .Upadły kalif Abd al-Wahid I został zamordowany przez uduszenie we wrześniu 1224 roku.

Odejście al-Ma'muna w 1228 roku oznaczało koniec ery Almohadów w Hiszpanii.Ibn Hud i inni lokalni andaluzyjscy siłacze nie byli w stanie powstrzymać narastającej fali chrześcijańskich ataków, przeprowadzanych prawie co roku przez Sancho II z Portugalii , Alfonsa IX z León , Ferdynanda III z Kastylii i Jakuba I z Aragonii .W ciągu następnych dwudziestu lat nastąpił ogromny postęp chrześcijańskiej rekonkwisty - stare wielkie andaluzyjskie cytadele upadły w wielkim tempie: Mérida i Badajoz w 1230 (do Leon), Majorka w 1230 (do Aragonii), Beja w 1234 (do Portugalii), Cordova w 1236 (do Kastylii), Valencia w 1238 (do Aragonii), Niebla-Huelva w 1238 (do Leon), Silves w 1242 (do Portugalii), Murcia w 1243 (do Kastylii), Jaén w 1246 (do Kastylii), Alicante w 1248 r. (Do Kastylii), którego kulminacją był upadek największego z andaluzyjskich miast, byłej stolicy Almohadów, Sewilli, w ręce chrześcijan w 1248 r. Ferdynand III Kastylijski wkroczył do Sewilli jako zdobywca 22 grudnia 1248 r.Andaluzyjczycy byli bezradni wobec tego ataku.Ibn Hudd próbował wcześnie powstrzymać natarcie Leonów, ale większość jego armii andaluzyjskiej została zniszczona w bitwie pod Alange w 1230 r. Ibn Hud starał się przenieść pozostałą broń i ludzi, aby ocalić zagrożone lub oblężone andaluzyjskie cytadele, ale z tak wieloma atakami od razu było to przedsięwzięcie beznadziejne.Po śmierci Ibn Huda w 1238 r. niektóre z andaluzyjskich miast, podejmując ostatnią próbę ratunku, ponownie ofiarowały się Almohadom, ale bezskutecznie.Almohadzi nie wrócą.

W 1229 r. Gubernator Ifriqiyas, Abu Zakariya, wrócił do Tunisu po podbiciu Konstantyna i Béjaïa w tym samym roku i ogłosił niepodległość.Po oderwaniu się Hafsydów od Almohadów pod rządami Abu Zakariya (1228–1249), Abu Zakariya zorganizował administrację w Ifriqiya (rzymska prowincja Afryki we współczesnym Maghrebie; dzisiejsza Tunezja, wschodnia Algieria i zachodnia Libia) i zbudował miasto Tunis jako gospodarcze i kulturalne centrum cesarstwa.W tym samym czasie wielu muzułmanów z Al-Andalus uciekających przed chrześcijańską rekonkwistą z Iberii zostało wchłoniętych.Następnie zaanektował Trypolis w 1234 r., Algier w 1235 r., Rzekę Chelif w 1236 r. I podbił ważne konfederacje plemienne Berberów od 1235 do 1238 r.Podbił także Królestwo Tlemcen w lipcu 1242, zmuszając sułtana Tlemcen do swoich wasali.

W swoich afrykańskich posiadłościach Almohadowie zachęcali chrześcijan do osiedlania się nawet w Fezie, a po bitwie pod Las Navas de Tolosa od czasu do czasu zawierali sojusze z królami Kastylii.Udało im się wypędzić garnizony umieszczone w niektórych nadmorskich miastach przez normańskich królów Sycylii.Historia ich upadku różni się od historii Almorawidów, których wysiedlili.Nie zostali zaatakowani przez wielki ruch religijny, ale utracili terytoria, po kawałku, przez bunt plemion i okręgów.Ich najskuteczniejszymi wrogami byli Banu Marin (Marinidzi), którzy założyli kolejną dynastię.Ostatni przedstawiciel linii, Idris II, „al-Wathiq”, został sprowadzony w posiadanie Marakeszu, gdzie został zamordowany przez niewolnika w 1269 roku.

Ideologia Almohadu głoszona przez Ibn Tumarta została opisana przez Amirę Bennison jako „wyrafinowana hybrydowa forma islamu, która splatała ze sobą wątki nauki hadisów, Zahiri i Shafi'i fiqh, akcji społecznych Ghazali (hisba) i duchowego zaangażowania w koncepcje szyitów imama i mahdiego”.Jeśli chodzi o orzecznictwo muzułmańskie, państwo uznało szkołę myślenia Zahiri (ظاهري), chociaż czasami szafici również otrzymywali pewną miarę władzy.Dynastia Almohadów przyjęła styl kursywnego pisma Maghrebi, znany dziś jako „Maghrebi thuluth” jako oficjalny styl używany w rękopisach, monetach, dokumentach i architekturze.Skrybowie i kaligrafowie z okresu Almohadów również zaczęli oświetlać słowa i frazy w rękopisach dla podkreślenia, używając płatków złota i lapis lazuli.W czasach dynastii Almohadów sam akt introligatorstwa nabrał wielkiego znaczenia, z godnym uwagi przykładem kalifa Almohadu Abd al-Mu'mina, który sprowadził rzemieślników na obchody oprawy Koranu importowanego z Kordoby.Książki były najczęściej oprawiane w kozie skóry i zdobione przeplotem wielobocznym, karbowaniem i tłoczeniem.Almohadowie początkowo stronili od produkcji luksusowych tekstyliów i jedwabiu, ale ostatecznie i oni zajęli się tą produkcją.Tkaniny Almohadów, podobnie jak wcześniejsze przykłady Almoravidów, były często dekorowane siatką okrągłych wypełnień ozdobnymi wzorami lub arabską epigrafią.Wraz z poprzedzającym go okresem Almorawidów, okres Almohadów jest uważany za jeden z najbardziej formacyjnych etapów architektury marokańskiej i mauretańskiej, ustanawiający wiele form i motywów, które zostały udoskonalone w kolejnych stuleciach.Główne miejsca architektury i sztuki Almohadów to Fez, Marrakesz, Rabat i Sewilla.