Macarıstan Knyazlığı

Macar tarixdən əvvəlki dövr macar dilinin digər fin-uqor və ya uqor dillərindən ayrılması ilə başlayan və eramızdan əvvəl 895-ci ildə Karpat hövzəsinin Macarıstanın fəthi ilə sona çatan macar xalqının və ya macarların tarixi dövrünü əhatə edir.Bizans, Qərbi Avropa və Macarıstan salnamələrində macarların ən erkən qeydlərinə əsaslanaraq, alimlər onları əsrlər boyu qədim skiflərin və hunların nəsilləri hesab edirdilər.Macarların (Macarların) gəlişi ərəfəsində təxminən 895-ci ildə Şərqi Fransiya, Birinci Bolqar İmperiyası və Böyük Moraviya (Şərqi Fransiyanın vassal dövləti) Karpat hövzəsinin ərazisini idarə edirdilər.Macarlar ətrafdakı dövlətlər tərəfindən tez-tez muzdlu kimi işə götürüldükləri və onilliklər ərzində bu ərazidə öz kampaniyalarına rəhbərlik etdikləri üçün bu bölgə haqqında çox məlumatlı idilər.Böyük Karl 803-cü ildə Avar dövlətini məhv etdikdən sonra bu ərazi seyrək məskunlaşmışdı və macarlar (Macarlar) dinc və faktiki olaraq heç bir müqavimət göstərmədən köçə bildilər.Arpadın başçılığı ilə yeni birləşmiş macarlar 895-ci ildən başlayaraq Karpat hövzəsində məskunlaşdılar.

Macarıstanın Karpat hövzəsini zəbt etməsi 9-10-cu əsrlərin sonunda macarların Mərkəzi Avropada məskunlaşması ilə bitən bir sıra tarixi hadisələr idi.Macarların gəlişindən əvvəl üç erkən orta əsr dövləti, Birinci Bolqarıstan İmperiyası , Şərqi Fransiya və Moraviya Karpat hövzəsinə nəzarət etmək üçün bir-biri ilə vuruşmuşdular.Onlar hərdən macar atlılarını əsgər kimi işə götürürdülər.Buna görə də Karpatların şərqindəki Pontik çöllərində məskunlaşan macarlar fəth başlayanda gələcək vətənləri ilə tanış idilər.Macarıstan işğalı "xalqların gec və ya "kiçik" köçü" kontekstində başladı.Müasir mənbələr macarların 894 və ya 895-ci illərdə peçeneqlərin və bolqarların onlara qarşı birgə hücumundan sonra Karpat dağlarını keçdiklərini təsdiq edir.Onlar əvvəlcə Dunay çayının şərqindəki düzənliklərə nəzarəti ələ keçirdilər və 900-cü ildə Pannoniyaya (çayın qərbindəki bölgə) hücum edərək işğal etdilər. Onlar Moraviyada daxili münaqişələrdən istifadə edərək bu dövləti 902-906-cı illər arasında məhv etdilər.Üç əsas nəzəriyyə "Macarıstan torpaqlarının alınması"nın səbəblərini izah etməyə çalışır.Biri iddia edir ki, bu, yeni vətən işğal etmək məqsədi ilə əvvəlki reydlərdən sonra əvvəlcədən hazırlanmış hərbi əməliyyat idi.Bu fikir (məsələn, Bakay və Padanyi tərəfindən təmsil olunur) əsasən Anonim və sonrakı Macar salnamələrinin rəvayətinə uyğundur.Əks fikrə görə, peçeneqlərin və bolqarların birgə hücumu macarların əlini sıxmağa məcbur etdi.Kristo, Tóth və nəzəriyyənin digər davamçıları macarların Bolqar-Peçeneq koalisiyası ilə münaqişəsi və onların Pont çöllərindən geri çəkilmələri arasında əlaqə haqqında Fulda, Regino və Porfirogenitus tərəfindən verilən yekdil ifadələrə istinad edirlər.Aralıq bir nəzəriyyə təklif edir ki, macarlar onilliklər ərzində Bolqarıstan-Peçeneq hücumu Pontik çöllərini tərk etmək qərarını sürətləndirəndə qərbə doğru hərəkət etməyi düşünürdülər.Məsələn, Róna-Tas iddia edir ki, "bir sıra uğursuz hadisələrə baxmayaraq, macarların başlarını suyun üstündə saxlamağı bacarmaları, peçeneqlərin onlara hücumu zamanı həqiqətən də irəliləməyə hazır olduqlarını göstərir".

Prümdən olan Regino yazır ki, macarlar Karpat hövzəsinə gəldikdən sonra "pannoniyalıların və avarların səhralarında dolaşaraq gündəlik yeməklərini ov və balıq tutmaqla axtarırdılar".Onların Dunaya doğru irəliləmələri, görünür, 896-cı ildə bütün Pannoniyanın müdafiəsini Braslava (Drava və Sava çayları arasındakı bölgənin hökmdarı)] tapşırması üçün imperator tacını daşıyan Müqəddəs Roma İmperatoru Arnulfunu stimullaşdırmışdır.

Macarlar ilə bağlı qeydə alınan növbəti hadisə onların 899 və 900-cü illərdə İtaliyaya qarşı basqınlarıdır. Zaltsburq arxiyepiskopu Teotmar və onun suffraqanlarının məktubu imperator Arnulfun onları İtaliya kralı I Berenqara hücuma təhrik etdiyini deməyə əsas verir.Sentyabrın 2-də Brenta çayında böyük döyüşdə italyan qoşunlarını darmadağın etdilər və qışda Verçelli və Modena bölgələrini qarət etdilər.Bu qələbədən sonra bütün İtaliya krallığı macarların mərhəməti üzərində yatdı.Onlara qarşı duracaq italyan ordusu olmadığından macarlar, Berenqarın ordusu tərəfindən təqib olunmağa başlamazdan əvvəl etdikləri kimi, monastırlara, qalalara və şəhərlərə hücumlarını davam etdirərək, mülayim qışı İtaliyada keçirməyə qərar verdilər.İmperator Arnulfun ölümünü biləndə İtaliyadan qayıtdılar.Macarlar İtaliyanı tərk etməzdən əvvəl, 900-cü ilin yazında, girovları tərk etmələri müqabilində onlara və sülh üçün pul verən Berenqarla sülh bağladılar.Liuprandın yazdığı kimi, macarlar Berenqarın dostları oldular.Görünür, zaman keçdikcə bəzi macar liderləri onun şəxsi dostuna çevrildilər.

İmperatorun ölümü macarları Şərqi Fransiya ilə ittifaqdan azad etdi.İtaliyadan qayıdarkən onlar Pannoniya üzərində hökmranlıqlarını genişləndirdilər.Bundan əlavə, Kremonalı Liutprandın fikrincə, 900-cü ildə Arnulfun oğlu Lui Uşağın tacqoyma mərasimində macarlar "Kral Arnulfun öz qüdrətlərinin köməyi ilə tabe etdiyi Moraviyalıların milləti olduğunu iddia etdilər". macarların İtaliyadan çəkildikdən sonra moraviyalıları məğlub etdiklərini.Bundan sonra macarlar və moraviyalılar ittifaq bağladılar və Aventinusa görə birlikdə Bavariyanı işğal etdilər.Bununla belə, müasir Fulda İlnamələri yalnız Enns çayına çatan macarlara istinad edir.

Macarlar Böyük Moraviyanın şərq hissələrini fəth edir, bununla da Karpat hövzəsinin Macarıstan fəthi başa çatır, Qərbdən və Şimaldan bu bölgəyə slavyanlar onlara xərac verməyə başlayırlar.Moraviyanın mövcudluğunu dayandırdığı tarix qeyri-müəyyəndir, çünki 902-ci ildən sonra "Moraviyanın bir dövlət kimi mövcudluğu" və ya onun süqutu ilə bağlı heç bir aydın dəlil yoxdur.“Annales Alamannici”dəki qısa qeyd 902-ci ildə “Moraviyada macarlarla müharibə”dən bəhs edir, bu müharibə zamanı “torpaq məğlub oldu”, lakin bu mətn birmənalı deyil.Alternativ olaraq, Raffelstetten Gömrük Qaydaları adlanan sənəddə 905-ci ildə "Moraviyalıların bazarları" xatırlanır. "Müqəddəs Naumun həyatı" macarların Moraviyanı işğal etməsindən bəhs edir və əlavə edir ki, "macarlar tərəfindən tutulmayan moraviyalılar bolqarların yanına qaçdılar". .Konstantin Porfirogenitus Moraviyanın süqutunu onun macarlar tərəfindən işğalı ilə də əlaqələndirir.Müasir Slovakiyanın Szepestamásfalva, Dévény və digər yerlərdə erkən orta əsr şəhər mərkəzləri və qalalarının dağıdılması təxminən 900-cü illərə aiddir.

Macarlar 904-cü ildə Pannoniyadan Lombardiyaya aparan "Macarların Marşrutu" adlanan yoldan istifadə edərək İtaliyaya hücum etdilər. Onlar Kral I Berenqarın müttəfiqləri kimi rəqibi Provans kralı Luisinə qarşı gəldilər.Macarlar Kral Lui tərəfindən Po çayı boyunca əvvəllər işğal edilmiş əraziləri viran qoydular, bu da Berenqarın qələbəsini təmin etdi.Qalib monarx macarlara daha əvvəl rəqibinin hakimiyyətini qəbul etmiş bütün şəhərləri talan etməyə icazə verdi və hər il təxminən 375 kiloqram (827 funt) gümüş xərac ödəməyə razı oldu.Macarların qələbəsi sonrakı onilliklər ərzində Şərqi Fransiya tərəfindən şərqə doğru genişlənmə cəhdlərinə mane oldu və macarların bu krallığın geniş ərazilərini sərbəst şəkildə talan etmələrinə yol açdı.

Kurszán, ikili liderlikdə Magyarların kendesi idi və Árpád gyula kimi xidmət edirdi - əsas nəzəriyyəyə görə.Macarıstan işğalında onun mühüm rolu olmuşdur.892/893-cü illərdə Karintiyalı Arnulf ilə birlikdə Frank imperiyasının şərq sərhədlərini qorumaq üçün Böyük Moraviyaya hücum etdi.Arnulf ona Moraviyada tutulan bütün torpaqları verdi.Kurszán Macarıstanın Bolqar Krallığına aid olan cənub hissəsini də işğal etdi.O, ölkənin cənubdan zəifliyini dərk etdikdən sonra Bizans imperatoru VI Leo ilə ittifaqa girdi.Onlar birlikdə Bolqarıstan I Simeonun ordusunu təəccüblü şəkildə məğlub etdilər.Karpat hövzəsinin fəthindən sonrakı mühüm hadisə, Bavariyalıların Kurszán'ı öldürməsi, Müqəddəs Qall, Annales Alamannici və Einsiedeln Salnamələrinin daha uzun versiyası tərəfindən qeyd edildi.Üç salnamədə yekdilliklə qeyd olunur ki, bavariyalılar sülh müqaviləsi bağlamaq bəhanəsi ilə Macarıstan liderini şam yeməyinə dəvət ediblər və onu xaincəsinə qətlə yetiriblər.Bu andan etibarən Arpad yeganə hökmdar oldu və keçmiş tərəfdaşının ərazisinin bir hissəsini işğal etdi.

İki Macarıstan ordusu bir-birinin ardınca Saksoniya Hersoqluğunu viran edir.Saksonların hücumu ilə təhdid edilən Meissen yaxınlığında yaşayan Dalamansiyalıların Slavyan tayfası macarlardan gəlmələrini xahiş etdi.

Pressburq döyüşü 4-6 iyul 907-ci il tarixləri arasında gedən üç gün davam edən döyüş idi və bu döyüş zamanı əsasən Margrave Luitpoldun başçılıq etdiyi Bavariya qoşunlarından ibarət Şərqi Fransiya ordusu Macarıstan qüvvələri tərəfindən məhv edildi.Döyüşün dəqiq yeri məlum deyil.Müasir mənbələr bunun "Brezalauspurc"da baş verdiyini söyləyirlər, lakin Brezalauspurcun dəqiq harada olduğu aydın deyil.Bəzi mütəxəssislər onu Zalavarın yaxınlığında yerləşdirirlər;digərləri Bratislavaya yaxın bir yerdə, ənənəvi fərziyyə.Pressburq döyüşünün mühüm nəticəsi Şərqi Fransiya Krallığının 900-cü ildə itirilən sonrakı marchia orientalis ərazisi də daxil olmaqla Pannoniyanın Karolinq Yürüşü üzərində nəzarəti bərpa edə bilməməsi idi.Pressburq döyüşünün ən əlamətdar nəticəsi macarların Karpat hövzəsini macarların ələ keçirməsi zamanı əldə etdikləri torpaqları təmin etmələri, onların gələcəklərini təhlükə altına qoyan alman işğalının qarşısını almaları və Macarıstan Krallığını qurmalarıdır.Bu döyüş Macarıstan tarixində ən əlamətdar döyüşlərdən biri hesab olunur və macar işğalının başa çatması deməkdir.

Pressburq döyüşü Bavariya şahzadəsi Luitpoldun başçılıq etdiyi hücum edən Şərqi Fransiya ordularının fəlakətli məğlubiyyəti ilə başa çatdıqdan sonra, macarlar köçəri müharibə fəlsəfəsinə əməl etdilər: düşməninizi tamamilə məhv edin və ya onu sizə tabe olmağa məcbur edin, əvvəlcə Bavariya şahzadəsi Arnulfu məcbur etdi. onlara xərac ödəyin və qoşunlarının digər alman və xristian ərazilərinə hücum etmək üçün hersoqluğun torpaqlarını keçməsinə icazə verin, sonra digər Şərqi Fransiya hersoqluğuna qarşı uzun məsafəli kampaniyalara başladı.908-ci il kampaniyasında macarlar 906-cı ildə olduğu kimi slavyan tayfalarının yaşadığı Bohemiya və ya Sileziyadan gələn Türingiya və Saksoniyaya hücum etmək üçün yenidən Dalamansiya ərazisindən istifadə etdilər. Türingiya macarlarla Eisenachda döyüş meydanında qarşılaşdı.Bu döyüş haqqında çoxlu təfərrüatlara malik deyilik, lakin bilirik ki, bu, almanlar üçün sarsıdıcı məğlubiyyət idi və xristian ordusunun lideri: Türingiya hersoqu Egino və I Rudolf ilə birlikdə Türingiya hersoqu Burchard öldürüldü. Alman əsgərlərinin əksəriyyəti ilə birlikdə Würzburg yepiskopu.Macarlar sonra Bremenə qədər şimalda Türingiya və Saksoniyanı talan etdilər və çoxlu qənimətlə evlərinə qayıtdılar.

909-cu ildə bir Macarıstan ordusu Bavariyanı işğal etdi, lakin Pocking yaxınlığında kiçik bir döyüşdə Bavariya hersoqu Arnulf tərəfindən məğlub edildi.Kral Lui qərara aldı ki, bütün Alman hersoqluğundan olan qüvvələr macarlara qarşı vuruşmaq üçün bir araya gəlsinlər.Hətta bayrağı altında toplaşmayanları edamla hədələyib.Beləliklə, Lui "böyük bir ordu" topladığını güman edə bilərik, Liutprand bunu "Antapodosis"də ifadə edir.Frank ordusunun dəqiq ölçüsü məlum deyil, lakin onun Macarıstan ordusundan qat-qat çox olduğunu güman etmək olar.Bu, macarların döyüş zamanı niyə belə ehtiyatlı olduqlarını və qeyri-adi uzun müddət (on iki saatdan çox) gözlədiklərini, vur-qaç taktikaları ilə düşmənin gücünü yavaş-yavaş azaltdıqlarını və onları çaşdırmaq üçün psixoloji üsullardan istifadə etdiklərini izah edir. , həlledici taktiki addımı atmazdan əvvəl.İlk Lechfeld Döyüşü Magyar ordusunun Uşaq Louis-in nominal komandanlığı altında Şərqi Fransiya və Svabiyanın (Alamannia) birləşmiş qüvvələri üzərində mühüm qələbəsi idi.Bu döyüş köçəri döyüşçülərin istifadə etdiyi saxta geri çəkilmə taktikasının uğurunun ən böyük nümunələrindən biri və psixoloji müharibədən səmərəli istifadə nümunəsidir.

Birinci Lechfeld döyüşündən sonra Macarıstan ordusu şimala, Bavariya və Frankoniya sərhəddinə doğru irəlilədi və Rednitzdə Lotaringiya hersoqu Gebhardın başçılıq etdiyi Franko-Bavaro-Lotaringiya ordusu ilə qarşılaşdı.Döyüş haqqında bir çox təfərrüatları bilmirik, sadəcə olaraq döyüş Bavariya ilə Frankoniya sərhədində getdi, alman ordusu ağır məğlubiyyətə uğradı.Ordu komandirləri Gebhard, Lotaringiya hersoqu, Liudger, qraf Ladenqau və əsgərlərin çoxu öldürüldü, qalan əsgərlər isə qaçdılar.Annales Alamannicidən biz də ehtimal edə bilərik ki, Auqsburq döyüşündə olduğu kimi, macarlar düşmən qoşunlarını, bu dəfə də Bavariyalıları elə aldada bildilər ki, onlar döyüşdə qalib gəldiklərini zənn etdilər və o anda, Düşmən keşikçini buraxdıqda qəfil hücuma keçdi və onları məğlub etdi.Ola bilsin ki, macarlar on gün əvvəl Auqsburq döyüşündə qalib gəldikləri eyni köçəri saxta geri çəkilmə taktikasından istifadə edə bilərdilər.Bu iki döyüşdən sonra Macarıstan ordusu alman ərazilərini qarət edib yandırdı və heç kim onlarla yenidən vuruşmağa cəhd etmədi, divarlarla əhatə olunmuş şəhərlərə və qalalara çəkildi və Macarıstanda geri dönmələrini gözlədi.Evə qayıdarkən macarlar Regensburqun ətrafını qarət etdilər, Altayx və Osterhofeni yandırdılar.Kral Lui Uşaq sülh istəyir və xərac verməyə başlayır.

Macarıstan qoşunları Bavariyanı keçərək Svabiya və Frankoniyaya hücum edir.Maynfelddən Aarqauya qədər əraziləri talayırlar.Bundan sonra onlar Reyn çayını keçərək ilk dəfə Burqundiyaya hücum edirlər.

Aventinusun hekayəsi təsdiqləyirdi ki, Konrad 910-cu ilin iyununda Rednitz döyüşündən sonra Svabiya, Frank, Bavariya və Saksoniya hersoqları ilə birlikdə macarlara, eləcə də sələfi Lui Uşağa xərac verməyə borcludur. Salnaməçiyə görə, müntəzəm vergi ödəmək "sülhün qiyməti" idi.Qərb sərhədi sakitləşdirildikdən sonra macarlar Almaniya Krallığının şərq əyalətlərindən uzaq Qərbə uzun mənzilli hərbi kampaniyalarını yerinə yetirmək üçün puffer zona və köçürmə sahəsi kimi istifadə etdilər.Bavariya macarlara səyahətlərini davam etdirməyə icazə verdi və bu müddət ərzində Bavariya-Macarıstan münasibətləri neytral olaraq xarakterizə edildi.Müntəzəm vergi ödənişləri ilə təmin edilən "sülh"ə baxmayaraq, o, macarların sərhədə girərkən və ya uzaq bir kampaniyadan sonra Pannoniya hövzəsinə qayıtdıqda daimi basqınları ilə üzləşdi.Bununla belə, enerjili və mübariz Arnulf 11 avqust 909-cu ildə Rott çayı yaxınlığındakı Pockingdə kiçik bir macar basqınçı kontingentini məğlub etdi, onlar Freising'in iki kilsəsini yandırdıqları bir kampaniyadan geri çəkildikdən sonra.910-cu ildə o, Lechfeld döyüşündən və digər talan hücumlarından qalib gələn Neuchinqdə başqa bir kiçik macar birliyini də məğlub etdi.Meyxananın döyüşü 913-cü ildə, Macarıstanın basqınçı ordusu Bavariya, Svabiya və Şimali Burqundiyaya qarşı talan hücumlarından qayıdarkən, Bavariya hersoqu Arnulf, qraflar Erçanger və Şvabiyalı Burçardın birləşmiş ordusu ilə qarşılaşdıqda baş verdi. Onları Aschbachda River Inn sahilində məğlub edən Lord Udalrich.

Henri Fowler Şərqi Fransiyanın yeni kralı seçildikdən sonra Macarıstan ordusu Almaniyaya daxil olur və Püxen döyüşündə Henrinin qüvvələrini məğlub edir, sonra Qərbə doğru gedir.Macarıstan ordusu Lotarinqiya və Fransaya daxil olur.Kral Çarlz Sadə döyüşdə onlarla qarşılaşmaq üçün kifayət qədər qüvvə toplaya bilmir, geri çəkilir və öz səltənətini qarət etməyə imkan verir.920-ci ilin əvvəlində həmin macar ordusu Qərbdən Burqundiyaya, daha sonra Lombardiyaya daxil olur və Macarıstan Knyazlığının müttəfiqi İtaliyalı I Berenqara hücum edən Burqundiya kralı II Rudolfun qüvvələrini məğlub edir.Bundan sonra macarlar Rudolfu dəstəklədiyini düşündükləri İtaliya şəhərlərinin ətrafını talan etdilər: Berqamo, Piacenza və Noqar.

921-ci ildə Dursak və Boqatın başçılıq etdiyi Macarıstan ordusu Şimali İtaliyaya daxil olur, sonra Breşiya və Verona arasında Burqundiya kralı II Rudolfun italyan tərəfdarlarının qüvvələrini məhv edir, palatin Odelrikini öldürür və Berqamo qrafı Gisleberti əsir götürür. .Bu ordu qışladığı İtaliyanın cənubuna doğru gedir və 922-ci ilin yanvarında Roma ilə Neapol arasındakı bölgələri talayır.Magyar ordusu Bizanslıların idarə etdiyi Cənubi İtaliyada Apuliyaya hücum edir.

Bahar – Burqundiya kralı II Rudolf İtaliya üsyançıları tərəfindən Paviyada İtaliya kralı seçilir.İtaliya imperatoru I Berenqar macarlardan kömək istəyir və onlar daha sonra Pavianı və Tiçino çayının sahillərində döyüş qalereyalarını yandıran Szalardın başçılıq etdiyi ordunu göndərirlər.7 aprel - Veronada imperator Berenqar öldürüldükdə, macarlar Burqundiyaya doğru gedirlər.Burqundiyalı II Rudolf və Arllı Hyu Alp dağlarının keçidlərində onları mühasirəyə almağa çalışırlar, lakin macarlar pusqudan qaçaraq Qotiya və Nimes ətrafına hücum edirlər.Aralarında vəba yayıldığı üçün evə qayıdırlar.Daha bir macar ordusu Saksoniyanı talayır.Alman kralı Henri Fowler Werla qalasına çəkilir.Macar zadəganı təsadüfən almanların əlinə düşür.Kral Henri bu fürsətdən istifadə edərək macarlarla danışıqlar aparır, sülh tələb edir və Macarıstan Knyazlığına xərac ödəməyi qəbul edir.

Alman kralı Henri Fowler Macarıstan Knyazlığına xərac ödəməyə davam etməkdən imtina etdiyinə görə, macar ordusu Saksoniyaya daxil olur.Onlar müttəfiqlik təkliflərini rədd edən Dalamansiyalıların slavyan qəbiləsinin torpaqlarından daxil olurlar, sonra macarlar ikiyə bölünürlər, lakin tezliklə Saksoniyanı qərbdən qabaqlamağa çalışan ordu Qota yaxınlığında Saksoniya və Türingiyanın birləşmiş qüvvələri tərəfindən məğlub edilir.Digər ordu Merseburqu mühasirəyə alır, lakin bundan sonra Riade döyüşündə kral ordusu tərəfindən məğlub edilir.Henrinin sağlığında macarlar Şərqi Fransiyaya növbəti basqın etməyə cəsarət etmədilər.

Macarlar və Peçeneqlər arasında müharibə başlayır, lakin bir şəhərə (ehtimal ki, Belqrada) gələn Bolqarıstanın onların ərazilərinə hücumu xəbərindən sonra sülh bağlanır.Macarlar və peçeneqlər bu şəhərə hücum etmək qərarına gəlirlər.Macarıstan-Peçeneq ordusu Wlndr döyüşündə məğlub oldu, rahatlaşdıran Bizans-Bolqar qüvvələri daha sonra şəhəri fəth etdi və üç gün ərzində talan etdi.Müttəfiqlər Bolqarıstanı talayırlar, sonra 40 gün düşərgə qurduqları Konstantinopola doğru gedirlər və çoxlu əsir götürərək Trakyanı yağmalayırlar.Bizans İmperiyası macarlarla sülh müqaviləsi bağlayır, əsirləri fidyə alır və Macarıstan Knyazlığına xərac ödəməyi qəbul edir.

Macarıstan ordusu İtaliyaya daxil olur, kral Hyu onlara 10 buşel qızıl verərək onları Kordova xilafətinə hücum etməyə razı salır.İyunun ortalarında macarlar Kataloniyaya gəlir, bölgəni talayır, sonra Kordova xilafətinin şimal ərazilərinə daxil olurlar.İyunun 23-də macarlar Leridanı 8 gün mühasirəyə aldılar, sonra Cerdanya və Hueskaya hücum etdilər.İyunun 26-da macarlar Barbastro hökmdarı Yəhya ibn Muhəmməd ibn əl Təvili əsir götürür və fidyə alınana qədər 33 gün əsir saxlayırlar.Nəhayət, iyul ayında macarlar səhrada tapırlar və yemək və sudan məhrum olurlar.Onlar italyan bələdçisini öldürüb evlərinə qayıdırlar.Beş macar əsgəri kordobalılar tərəfindən əsir götürülür və xəlifənin cangüdəni olur.

I Ottonun alman ordusu Lechfeld döyüşündə Macarıstan ordusunu məğlub etdi və onu havaya qaldırdı.Qələbəyə baxmayaraq, almanların itkiləri ağır oldu, onların arasında çoxlu zadəganlar da var idi: Konrad, Lotaringiya hersoqu, qraf Dietpald, Ulrix qrafı Aarqau, Bavariya qrafı Bertold və s. Macarıstan liderləri Bulcsú, Lehel və Súr Regensburqa aparılaraq asıldılar. bir çox digər macarlarla.Almanların qələbəsi Almaniya Krallığını qorudu və köçərilərin Qərbi Avropaya hücumlarını həmişəlik dayandırdı.I Otto qələbədən sonra ordusu tərəfindən imperator və vətənin atası elan edildi və o, Lexfeld döyüşündən sonra daha çox möhkəmləndiyi mövqe əsasında 962-ci ildə Müqəddəs Roma İmperatoru tacına keçdi.Almanların Macarıstan ordusunu məhv etməsi, Magyar köçərilərinin Latın Avropasına qarşı hücumlarını qəti şəkildə dayandırdı.Macarıstan tarixçisi Gyula Kristo bunu "fəlakətli məğlubiyyət" adlandırır.955-ci ildən sonra macarlar qərbə doğru bütün yürüşlərini tamamilə dayandırdılar.Bundan əlavə, I Otto onlara qarşı daha hərbi kampaniya başlatmadı;onların lideri Fayş onların məğlubiyyətindən sonra taxtdan salındı ​​və Taksony tərəfindən Macarların Böyük Şahzadəsi oldu.

Sonrakı mənbə İohannes Aventinus yazır ki, Taksoni 955-ci il avqustun 10-da Lexfeld döyüşündə vuruşub. Orada gələcək Müqəddəs Roma İmperatoru I Otto 8000 nəfərlik macar ordusunu darmadağın etdi.Bu hesabat etibarlıdırsa, Taksony döyüş meydanında sağ qalan bir neçə Macarıstan liderlərindən biri idi.Zoltan Korde və Gyula Kristo da daxil olmaqla müasir tarixçilər Fajsın o dövrdə Taksoninin lehinə taxtdan imtina etdiyini irəli sürürlər.Həmin döyüşdən sonra macarların Qərbi Avropada talan basqınları dayandı və onlar Enns və Traysen çayları arasındakı torpaqlardan geri çəkilməyə məcbur oldular.Bununla belə, macarlar 970-ci illərə qədər Bizans imperiyasına hücumlarını davam etdirdilər.Gesta Hungarorum-a görə, "böyük bir müsəlman ordusu" Macarıstana "Bular ölkəsindən" Taksoni altında gəldi.Müasir Abraham ben Jacob da 965-ci ildə Praqada Macarıstandan olan müsəlman tacirlərin olmasını qeyd etmişdir. Anonim həmçinin Taksoninin hakimiyyəti dövründə peçeneqlərin gəlişini yazır;onlara “Kemej bölgəsində Tissaya qədər yaşamaq üçün bir torpaq” verdi.Macarıstanın Taksony dövründə Qərbi Avropa ilə əlaqəsinin yeganə əlaməti Cremonadan olan Liudprandın hesabatıdır.O, Papa XII İohannın yepiskopu təqdis etdiyi və 963-cü ildə almanlara "hücum etməli olduqlarını təbliğ etmək üçün macarlara göndərdiyi" Zacheus haqqında yazır. Lakin Zacheusun nə vaxtsa Macarıstana gəldiyinə dair heç bir sübut yoxdur.

Reytinqli rəislik cəmiyyətindən dövlət cəmiyyətinə keçid bu müddət ərzində ən mühüm hadisələrdən biri idi.Başlanğıcda macarlar yarımköçəri həyat tərzini qoruyub saxladılar, heyvandarlıqla məşğul olurdular: onlar qış və yay otlaqları arasında çay boyunca köç edər, mal-qarası üçün su tapardılar.Dəyişən iqtisadi şərait, köçəri cəmiyyətini dəstəkləmək üçün kifayət qədər otlaq sahəsinin olmaması və irəliləməyin mümkünsüzlüyü səbəbindən yarı köçəri macar həyat tərzi dəyişməyə başladı və macarlar oturaq həyat tərzi keçirərək əkinçiliklə məşğul oldular, baxmayaraq ki, bu dəyişikliyin başlanğıcını tarix etmək olar. 8-ci əsrə qədər.Cəmiyyət daha homojen oldu: yerli slavyan və digər əhali macarlarla birləşdi.Macar qəbilə başçıları və onların qəbilələri ölkədə möhkəmləndirilmiş mərkəzlər yaratmış, sonralar onların qalaları qraflıqların mərkəzinə çevrilmişdir.Macarıstan kəndlərinin bütün sistemi 10-cu əsrdə inkişaf etmişdir.Macarların Böyük Şahzadələri Fayş və Taksoni hakimiyyət strukturunda islahatlar aparmağa başladılar.Onlar ilk dəfə xristian missionerləri dəvət etdilər və qalalar tikdilər.Taksony Macarıstan knyazlığının köhnə mərkəzini (ehtimal ki, Yuxarı Tiszada) ləğv etdi və Sekesfehervar və Esterqonda yenilərini axtardı.Taksony həmçinin köhnə tipli hərbi xidməti bərpa etdi, ordunun silahlarını dəyişdirdi və macar əhalisinin geniş miqyaslı mütəşəkkil köçürülmələrini həyata keçirdi.

Kiyevli I Svyatoslav Macarıstan və Peçeneqlərin köməkçi qoşunları ilə Bizans imperiyasına hücum edir.Bizanslılar Arkadiopolis döyüşündə Svyatoslavın ordusunu məğlub etdilər.Macarıstanın Avropaya hücumlarının sonu.

Geza 972-ci ildə atasının yerinə keçdi. O, amansız bir hökmdar kimi şöhrətinə səbəb olan mərkəzləşdirmə siyasətini qəbul etdi.Oğlunun Həyatının daha uzun versiyasında hətta Gezanın əllərinin "qanla çirkləndiyi" deyilir.Pál Engel yazırdı ki, Geza qohumlarına qarşı "geniş miqyaslı təmizləmə" həyata keçirdi və bu, təxminən 972-ci ildən etibarən Arpad sülaləsinin digər üzvlərinə istinad edilməməsini izah edir.Geza Müqəddəs Roma İmperiyası ilə sülh bağlamağa qərar verdi.Merseburqlu, demək olar ki, müasir Tietmar, bütpərəst macarların xristianlığı qəbul etmələrinin Macarıstanın ilk xristian hökmdarı olan Geza dövründə başladığını təsdiqləyir.Bununla belə, Geza bütpərəst kultları müşahidə etməyə davam etdi ki, bu da onun xristianlığı qəbul etməsinin heç vaxt tam olmadığını sübut edir.

Macarıstan dövlətinin möhkəmlənməsi Geza dövründə başladı.Arkadiopolis döyüşündən sonra Bizans İmperiyası macarların əsas düşməni idi.Bizans ekspansiyası macarları təhdid edirdi, çünki o zaman tabe edilmiş Birinci Bolqar İmperiyası macarlarla müttəfiq idi.972-ci ildə Bizans İmperiyası ilə Müqəddəs Roma İmperiyası ittifaq bağladıqda knyazlığın vəziyyəti daha da çətinləşdi.973-cü ildə, ehtimal ki, Gezanın təyin etdiyi on iki məşhur Magyar elçisi, Müqəddəs Roma İmperatoru I Ottonun təşkil etdiyi pəhrizdə iştirak etdi.Geza Bavariya məhkəməsi ilə sıx əlaqələr qurdu, missionerləri dəvət etdi və oğlunu Hersoq II Henrixin qızı Gisela ilə evləndirdi.Birləşmiş ərazinin yalnız bir hissəsini idarə edən, bütün yeddi macar tayfasının nominal hökmdarı olan Arpad sülaləsindən olan Géza, Macarıstanın Böyük Şahzadəsi Macarıstanı Qərbi siyasi və sosial modelə uyğun olaraq dövləti yenidən qurmaq niyyətində idi. .

Yeni Macarıstan dövləti xristian dünyası ilə sərhəddə yerləşirdi.10-cu əsrin ikinci yarısından Almaniyadan ora katolik missionerlərin gəlməsi ilə Macarıstanda xristianlıq çiçəkləndi.945-963-cü illər arasında Knyazlığın əsas vəzifə sahibləri (Gyula və Horka) xristianlığı qəbul etməyə razılaşdılar.973-cü ildə I Geza və onun bütün ailəsi vəftiz olundu və imperator I Otto ilə rəsmi sülh bağlandı;lakin vəftiz olunduqdan sonra da mahiyyətcə bütpərəst qaldı: Geza atası Taksony tərəfindən bütpərəst şahzadə kimi təhsil almışdı.İlk Macar Benedikt monastırı 996-cı ildə Şahzadə Geza tərəfindən qurulmuşdur.Gezanın hakimiyyəti dövründə millət köçəri həyat tərzindən qəti şəkildə imtina etdi və Lechfeld döyüşündən bir neçə onillik ərzində xristian krallığına çevrildi.

Kral Müqəddəs Stefan kimi də tanınan I Stefan 997-1000 və ya 1001-ci illər arasında macarların sonuncu Böyük Şahzadəsi və 1000 və ya 1001-ci illərdən 1038-ci ildə ölümünə qədər Macarıstanın ilk kralı idi. O, Böyük Şahzadə Gezanın yeganə oğlu idi. və onun arvadı Sarolt, tanınmış güllər nəslindən idi.Valideynlərinin hər ikisi vəftiz olunsa da, Stiven ailəsinin dindar xristian olan ilk üzvü idi.O, imperator Otton sülaləsindən olan Bavariyadan olan Gisela ilə evləndi.997-ci ildə atasının yerinə oturduqdan sonra Stiven taxt uğrunda çoxlu sayda bütpərəst döyüşçülər tərəfindən dəstəklənən qohumu Koppanya qarşı mübarizə aparmalı oldu.O, Vecelin, Hont və Pázmány daxil olmaqla xarici cəngavərlərin və yerli lordların köməyi ilə Koppány'i məğlub etdi.O, 25 dekabr 1000 və ya 1 yanvar 1001-ci ildə Papa II Sylvester tərəfindən göndərilən tacla taclandı.Qara macarlar və onun əmisi Kiçik Gyula da daxil olmaqla, yarı müstəqil qəbilələrə və başçılara qarşı bir sıra müharibələrdə o, Karpat hövzəsini birləşdirdi.O, 1030-cu ildə Müqəddəs Roma İmperatoru II Konradın işğalçı qoşunlarını Macarıstandan geri çəkilməyə məcbur edərək, krallığının müstəqilliyini qorudu.Stiven ən azı bir arxiyepiskop, altı yepiskop və üç Benedikt monastırı quraraq, Macarıstandakı kilsəni Müqəddəs Roma İmperiyasının arxiyepiskoplarından müstəqil şəkildə inkişaf etdirməsinə səbəb oldu.O, xristian adətlərinə məhəl qoymayanlara görə ağır cəzalar verməklə xristianlığın yayılmasını təşviq edirdi.Onun yerli idarəetmə sistemi qalalar ətrafında təşkil edilən və kral məmurları tərəfindən idarə olunan mahallara əsaslanırdı.Macarıstan onun hakimiyyəti dövründə uzunmüddətli sülh dövründən zövq aldı və Qərbi Avropa, Müqəddəs Torpaq və Konstantinopol arasında səyahət edən zəvvarlar və tacirlər üçün üstünlük verilən marşruta çevrildi.

Arpadın nəslindən olan I Stefan Papa tərəfindən Macarıstanın ilk xristian kralı kimi tanınır və Esterqonda Macarıstanın ilk kralı kimi taclanır.Macarıstanın Karpat hövzəsi üzərində nəzarətini genişləndirir.O, həmçinin ilk fərmanlarını verir, kilsələrin tikilməsini əmr edir və bütpərəst əməlləri qadağan edir.Ən erkən Benedikt abbeyinin, Pannonhalmanın və ilk Roma Katolik yeparxiyalarının yaradılması