Vita vya Miaka thelathini

1600

Dibaji

viambatisho

wahusika

marejeleo


Play button

1618 - 1648

Vita vya Miaka thelathini



Vita vya Miaka Thelathini vilikuwa mojawapo ya mapigano marefu na yenye uharibifu zaidi katika historia ya Ulaya, yaliyodumu kuanzia 1618 hadi 1648. Vita hivyo vilipiganwa hasa katika Ulaya ya Kati, takriban wanajeshi na raia milioni 4.5 hadi 8 walikufa kwa sababu ya vita, njaa, na magonjwa. , wakati baadhi ya maeneo ya nchi ambayo sasa ni Ujerumani ya kisasa yalipata kupungua kwa idadi ya watu kwa zaidi ya 50%.Migogoro inayohusiana ni pamoja na Vita vya Miaka Themanini, Vita vya Mafanikio ya Mantuan, Vita vya Wafaransa na Wahispania, na Vita vya Marejesho ya Ureno.Hadi karne ya 20, wanahistoria kwa ujumla waliona vita hivyo kuwa mwendelezo wa mapambano ya kidini yaliyoanzishwa na Marekebisho Makubwa ya Kidini ya karne ya 16 ndani ya Milki Takatifu ya Roma.Amani ya Augsburg ya 1555 ilijaribu kusuluhisha hili kwa kugawa Dola katika majimbo ya Kilutheri na Kikatoliki, lakini kwa muda wa miaka 50 iliyofuata upanuzi wa Uprotestanti kupita mipaka hii ulivuruga makazi.Ingawa wafafanuzi wengi wa kisasa wanakubali kwamba tofauti juu ya dini na mamlaka ya Kifalme yalikuwa mambo muhimu katika kusababisha vita, wanabishana kuwa upeo na kiwango chake kilisukumwa na mashindano ya kutawala Ulaya kati ya Uhispania na Austria inayotawaliwa na Habsburg, na Nyumba ya Ufaransa ya Bourbon.Mlipuko wake kwa ujumla unatokana na 1618, wakati Maliki Ferdinand wa Pili alipoondolewa kuwa mfalme wa Bohemia na nafasi yake kuchukuliwa na Mprotestanti Frederick V wa Palatinate.Ingawa majeshi ya kifalme yalikandamiza uasi wa Bohemian haraka, ushiriki wake ulipanua mapigano hadi Palatinate, ambayo umuhimu wake wa kimkakati ulivutia Jamhuri ya Uholanzi na Uhispania, wakati huo ilishiriki katika Vita vya Miaka Themanini.Kwa kuwa watawala kama Christian IV wa Denmark na Gustavus Adolphus wa Uswidi pia walishikilia maeneo ndani ya Milki hiyo, hii iliwapa wao na mataifa mengine ya kigeni kisingizio cha kuingilia kati, na kugeuza mzozo wa ndani wa nasaba kuwa mzozo mpana wa Ulaya.Awamu ya kwanza kutoka 1618 hadi 1635 kimsingi ilikuwa vita vya wenyewe kwa wenyewe kati ya wanachama wa Kijerumani wa Dola Takatifu ya Kirumi, kwa msaada kutoka kwa nguvu za nje.Baada ya 1635, Milki hiyo ikawa jumba moja la maonyesho katika pambano pana kati ya Ufaransa, ikiungwa mkono na Uswidi, na Mtawala Ferdinand III, aliyeshirikiana na Uhispania.Hii ilihitimishwa na Amani ya Westphalia ya 1648, ambayo masharti yake yalijumuisha uhuru zaidi ndani ya Dola kwa majimbo kama Bavaria na Saxony, pamoja na kukubali uhuru wa Uholanzi na Uhispania.Kwa kudhoofisha akina Habsburg kuhusiana na Ufaransa, mzozo huo ulibadilisha usawa wa mamlaka ya Ulaya na kuweka msingi wa vita vya Louis XIV.
HistoryMaps Shop

Tembelea Duka

1600 Jan 1

Dibaji

Central Europe
Matengenezo ya Kiprotestanti yalianza mwaka wa 1517, lakini matokeo yake yangedumu kwa muda mrefu zaidi.Mamlaka ya Kanisa Katoliki katika Ulaya yalitiliwa shaka kwa mara ya kwanza baada ya muda mrefu, na bara hilo liligawanywa katika Wakatoliki na Waprotestanti.Ingawa baadhi ya nchi zilikuwa za Kiprotestanti kwa uwazi zaidi, kama vile Uingereza na Uholanzi , na nyingine zilibakia kuwa Wakatoliki sana kamaHispania , bado nyingine zilikuwa na mgawanyiko mkubwa wa ndani.Matengenezo ya Martin Luther yaligawanya sana wakuu wa Wajerumani ndani ya Milki Takatifu ya Kirumi , na kusababisha mzozo kati ya wafalme Wakatoliki wa Hapsburg na wakuu (hasa katika sehemu ya kaskazini ya Milki hiyo) ambao walikubali Uprotestanti wa Kilutheri.Hili lilisababisha migogoro kadhaa iliyoisha na Amani ya Augsburg (1555), ambayo ilianzisha kanuni ya cuius regio, eius religio (yeyote anayetawala, dini yake) ndani ya Milki Takatifu ya Roma.Kulingana na masharti ya Amani ya Augsburg, Maliki Mtakatifu wa Roma alikataa haki ya kulazimisha dini moja katika “Milki” yote na kila mkuu angeweza kuchagua kati ya kuanzisha Ukatoliki au Ulutheri katika nchi zilizo chini ya udhibiti wake mwenyewe.
▲
●
1618 - 1623
Awamu ya Bohemianornament
Play button
1618 May 23

Utetezi wa Pili wa Prague

Hradčany, Prague 1, Czechia
Utetezi wa Pili wa Prague ulikuwa tukio muhimu kuelekea Vita vya Miaka Thelathini.Ilifanyika Mei 23, 1618, wakati kikundi cha waasi Waprotestanti kilipowatupa watawala wawili wa maliki Wakatoliki na katibu wao nje ya dirisha la Kansela ya Bohemia.Hiki kilikuwa kitendo cha ishara ya kupinga ufalme wa Kikatoliki wa Habsburg na sera zake za kidini katika eneo hilo.Regents waliokoka kuanguka, ambayo iliwakasirisha zaidi Waprotestanti.Mara tu baada ya kujitetea, Waprotestanti na Habsburgs Wakatoliki walianza kukusanya washirika kwa vita.
▲
●
Vita vya Pilsen
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1618 Sep 19 - Nov 21

Vita vya Pilsen

Plzeň, Czechia
Baada ya Kujihami kwa Prague, serikali mpya iliyoundwa ya wakuu wa Kiprotestanti na waungwana ilimpa Ernst von Mansfeld amri juu ya majeshi yake yote.Wakati huohuo, wakuu na makasisi Wakatoliki walianza kukimbia nchi.Baadhi ya nyumba za watawa na vilevile nyumba zisizo na ngome zilihamishwa na wakimbizi Wakatoliki wakaelekea katika jiji la Pilsen, ambako walifikiri kwamba ulinzi wenye mafanikio ungeweza kupangwa.Jiji lilikuwa limetayarishwa vyema kwa kuzingirwa kwa muda mrefu, lakini ulinzi ulikuwa chini ya ulinzi na watetezi walikosa baruti ya kutosha kwa silaha zao.Mansfeld aliamua kuteka jiji hilo kabla ya Wakatoliki kupata uungwaji mkono kutoka nje.Mnamo tarehe 19 Septemba 1618 jeshi la Mansfeld lilifika viunga vya mji.Mabeki hao walizuia milango miwili ya jiji na la tatu likaimarishwa na walinzi wa ziada.Jeshi la Waprotestanti lilikuwa dhaifu sana kuanza mashambulizi ya kila kitu kwenye ngome, kwa hiyo Mansfeld aliamua kuchukua mji kwa njaa.Mnamo tarehe 2 Oktoba silaha za Kiprotestanti zilifika, lakini kiwango na idadi ya mizinga ilikuwa ndogo na mabomu ya kuta za jiji hayakuleta athari kidogo.Kuzingirwa kuliendelea, na Waprotestanti wakipokea vifaa vipya na kuajiri kila siku, wakati watetezi walikosa chakula na silaha.Pia, kisima kikuu cha jiji kiliharibiwa na ghala za maji ya kunywa zilipungua hivi karibuni.Hatimaye, tarehe 21 Novemba, nyufa zilifanywa kwenye kuta na askari wa Kiprotestanti walimiminika ndani ya jiji.Baada ya masaa kadhaa ya mapigano ya karibu ya mkono kwa mkono, mji wote ulikuwa mikononi mwa Mansfeld.Vita vya Pilsen vilikuwa vita kuu vya kwanza vya Vita vya Miaka Thelathini.
▲
●
Ferdinand anakuwa mfalme wa Bohemia
Mfalme Ferdinand II ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Mar 20

Ferdinand anakuwa mfalme wa Bohemia

Bohemia Central, Czechia
Tarehe 20 Machi 1619 Matthias alikufa na Ferdinand moja kwa moja akawa Mfalme wa Bohemia.Ferdinand pia alichaguliwa kuwa Mfalme Mtakatifu wa Roma kama Ferdinand II.
▲
●
Vita vya Sablat
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Jun 10

Vita vya Sablat

Dříteň, Czechia
Mapigano ya Sablat au Záblatí yalitokea tarehe 10 Juni 1619, wakati wa kipindi cha Bohemia cha Vita vya Miaka Thelathini.Vita hivyo vilipiganwa kati ya jeshi la Kifalme la Kikatoliki la Roma lililoongozwa na Charles Bonaventure de Longueval, Hesabu ya Bucquoy na jeshi la Waprotestanti la Ernst von Mansfeld.Wakati Mansfeld ilipokuwa njiani kumtia nguvu jemadari Hohenlohe, ambaye alikuwa anazingira Budějovice, Buquoy aliizuia Mansfeld karibu na kijiji kidogo cha Záblatí, kama kilomita 25 (16 mi) km NW ya Budějovice, na kumleta vitani.Mansfeld ilishindwa, na kupoteza angalau askari 1,500 wa miguu na gari la moshi la mizigo.Matokeo yake, Wabohemia walilazimika kuondoa kuzingirwa kwa Budějovice.
▲
●
Vita vya Wisternitz
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Aug 5

Vita vya Wisternitz

Dolní Věstonice, Czechia
Budweis (České Budějovice) ilikuwa mojawapo ya miji mitatu iliyosalia mwaminifu kwa Mfalme Ferdinand wa House Habsburg wakati Bohemia ilipoasi.Baada ya ushindi wa Habsburg huko Sablat, Wabohemia walilazimika kuongeza kuzingirwa kwa České Budějovice.Mnamo tarehe 15 Juni 1619, Georg Friedrich wa Hohenlohe-Neuenstein-Weikersheim alirejea Soběslav ambako alingoja kuimarishwa na Heinrich Matthias von Thurn.Baada ya kuchukua udhibiti wa maeneo yenye nguvu ya kusini mwa Bohemia, Ferdinand alituma jeshi chini ya Dampierre hadi Moravia, ambayo ilikuwa imechagua upande wa waasi wa Bohemia.Hata hivyo, Dampierre alishindwa huko Dolní Věstonice (Kijerumani: Wisternitz) na vikosi vya Moravian chini ya von Tiefenbach (ndugu wa Rudolf von Tiefenbach) na Ladislav Velen ze Žerotína mnamo Agosti 1619, ambayo iliondoka Moravia katika kambi ya Bohemian.Mapigano ya Wisternitz au Dolní Věstonice yalipiganwa tarehe 5 Agosti 1619 kati ya jeshi la Moravian la Shirikisho la Bohemia chini ya Friedrich von Tiefenbach (Teuffenbach) na jeshi la Habsburg chini ya Henri de Dampierre.Vita vilikuwa ushindi wa Moraviani.
▲
●
Frederick V anakuwa mfalme wa Bohemia
Frederick V wa Palatinate ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Aug 26

Frederick V anakuwa mfalme wa Bohemia

Bohemia Central, Czechia

Waasi wa Bohemia walimtoa rasmi Ferdinand kama Mfalme wa Bohemia na badala yake wakamteua Mteule wa Palatine Frederick V.

▲
●
Vita vya Humenné
Kuzingirwa kwa Vienna ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Nov 22 - Nov 23

Vita vya Humenné

Humenné, Slovakia
Mataifa mengi ya Milki Takatifu ya Roma yaliona Vita vya Miaka Thelathini kama fursa nzuri ya (re) kupata uhuru wao.Mmoja wao alikuwa Hungaria iliyoongozwa na Gábor Bethlen, Mkuu wa Transylvania.Alijiunga na Bohemia katika Muungano wa Waprotestanti wenye kupinga Habsburg.Kwa muda mfupi, alishinda kaskazini mwa Hungary na Bratislava, na mnamo Novemba alianza kuzingirwa kwa Vienna - mji mkuu wa Austria na Dola Takatifu ya Kirumi.Hali ya Maliki Ferdinand wa Pili ilikuwa ya kustaajabisha.Maliki alituma barua kwa Sigismund wa Tatu wa Poland, na kumwomba kukata laini za usambazaji wa Bethlen kutoka Transylvania.Pia alimtuma George Drugeth, hesabu ya Homonna - mpinzani wa zamani wa Bethlen, sasa Bwana Jaji Mkuu wa Royal Hungary - kwenda Poland, kuajiri vikosi vya Habsburgs.Jumuiya ya Madola ya Kipolishi-Kilithuania haikutaka kushiriki katika vita hivyo, ilibakia kutoegemea upande wowote.Lakini mfalme kwa kuwa aliunga mkono sana Muungano wa Kikatoliki na akina Habsburg, aliamua kumsaidia maliki.Ingawa hakutaka kutuma vikosi moja kwa moja, aliruhusu Drugeth kuajiri mamluki nchini Poland.Drugeth aliajiri karibu Lisowczycy 8,000 wakiongozwa na Rogawski, ambaye alijiunga na wanaume wake 3,000.Jeshi lililojiunga lilijumuisha karibu wanajeshi 11,000, lakini idadi hii inabishaniwa.Familia ya Lisowczycy ilikabiliana na maiti ya George Rákóczi karibu na Humenné kwenye Milima ya Carpathian jioni ya tarehe 22 Novemba.Walenty Rogawski hakuweza kuwashikilia wapanda farasi pamoja na waligawanyika.Siku iliyofuata, tarehe 23 Novemba, Rákóczi aliamua kutuma askari wake wa miguu ili kuteka nyara kambi ya adui.Ilipokuwa ikifanya hivyo, hatimaye Rogawski alikusanya askari wake na kuwashambulia bila kutarajia Watransylvanians.Baada ya muda mfupi, ilimbidi Rákóczi kutangaza kurudi.Vita vilishindwa na Wapolandi.Bethlen alipopata habari juu ya kushindwa kwa Rákóczi, ilimbidi kuvunja mzingiro, kukusanya askari wake na kurudi Bratislava, na kutuma wapanda farasi wapatao 12,000 hadi kaskazini mwa Hungaria wakiongozwa na George Széchy, ili kuulinda dhidi ya Lisowczycy.Ferdinand II alimfanya atie sahihi makubaliano ya kusitisha mapigano na mnamo Januari 16, 1620 walitia sahihi mkataba wa amani huko Pozsony (sasa Bratislava).Vita vya Humenné vilikuwa sehemu muhimu ya vita kwani uingiliaji kati wa Poland uliokoa Vienna - mji mkuu wa Milki Takatifu ya Roma - kutoka Transylvania.Ndio maana baadhi ya vyanzo vya Kipolishi huiita misaada ya kwanza ya Vienna - ya pili ikiwa Vita maarufu vya Vienna mnamo 1683.
▲
●
Play button
1620 Nov 8

Vita vya White Mountain

Prague, Czechia
Jeshi la Wabohemia 21,000 na mamluki chini ya Mkristo wa Anhalt lilishindwa na watu 23,000 wa majeshi ya pamoja ya Ferdinand II, Mfalme Mtakatifu wa Roma, wakiongozwa na Charles Bonaventure de Longueval, Count of Bucquoy, na Umoja wa Kikatoliki wa Ujerumani chini ya Maximilian I, Mteule wa Bavaria na Johann Tserclaes, Hesabu ya Tilly, huko Bílá Hora ("Mlima Mweupe") karibu na Prague.Majeruhi wa Bohemian hawakuwa mkubwa lakini ari yao iliporomoka na vikosi vya Imperial viliikalia Prague siku iliyofuata.
▲
●
Vita vya Mingolsheim
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1622 Apr 27

Vita vya Mingolsheim

Heidelberg, Germany
Mapigano ya Mingolsheim yalipiganwa tarehe 27 Aprili 1622, karibu na kijiji cha Wajerumani cha Wiesloch, kilomita 23 (14 mi) kusini mwa Heidelberg, kati ya jeshi la Kiprotestanti chini ya Jenerali von Mansfeld na Margrave wa Baden-Durlach dhidi ya jeshi la Kikatoliki la Roma chini ya Count. Tilly.Mapema katika masika ya 1621, kikosi cha mamluki chini ya amri ya Georg Friedrich, Margrave wa Baden-Durlach, kilivuka Mto Rhine kutoka Alsace hadi makutano na kikosi chini ya Ernst von Mansfeld.Kwa kuunganishwa, majeshi yalilenga kuzuia uhusiano kati ya Count Tilly na Gonzalo Fernández de Córdoba, wakiwasili na jeshi lenye nguvu 20,000 kutoka Uholanzi wa Uhispania chini ya amri kutoka kwa Jenerali Ambrosio Spinola.Tilly alikutana na jeshi la Kiprotestanti kwenye ulinzi wake wa nyuma na akaendesha gari juu yake.Shambulio hili lilifanikiwa hadi alipolishirikisha kundi kuu la Kiprotestanti, na kisha akakataliwa.Tilly alirudi nyuma na kulipita jeshi la Waprotestanti lililosimama ili kuungana na de Córdoba baadaye mwezi huo.Baada ya vita, Mansfeld alijikuta katika hali mbaya hadi majeshi ya Mkristo wa Brunswick yalipoweza kufika kutoka kaskazini.Majeshi hayo mawili yangeshiriki baadaye mwezi huo kwenye Vita vya Wimpfen.
▲
●
1625 - 1629
Awamu ya Denmarkornament
Play button
1625 Jan 1

Uingiliaji wa Denmark

Denmark
Baada ya Frederick kuwekwa madarakani mwaka wa 1623, John George wa Saxony na Mfuasi wa Calvin George William, Mteule wa Brandenburg walianza kuwa na wasiwasi Ferdinand alikusudia kurejesha uaskofu wa zamani wa Kikatoliki ambao sasa unashikiliwa na Waprotestanti.Kama Duke wa Holstein, Christian IV pia alikuwa mwanachama wa duru ya Saxon ya Chini, wakati uchumi wa Denmark ulitegemea biashara ya Baltic na ushuru wa trafiki kupitia Øresund.Ferdinand alikuwa amemlipa Albrecht von Wallenstein kwa msaada wake dhidi ya Frederick na mashamba yaliyopokonywa kutoka kwa waasi wa Bohemia, na sasa akafanya naye mkataba wa kuteka kaskazini kwa msingi sawa.Mnamo Mei 1625, Kreis ya Saxony ya Chini ilimchagua Mkristo kuwa kamanda wao wa kijeshi, ingawa hakuwa na upinzani;Saxony na Brandenburg waliziona Denmark na Uswidi kama washindani, na walitaka kuepuka kujihusisha na Dola.Jaribio la kujadili suluhu la amani lilishindikana huku mzozo wa Ujerumani ukiwa sehemu ya mapambano makubwa kati ya Ufaransa na wapinzani wao wa Habsburg nchiniUhispania na Austria.Katika Mkataba wa Juni 1624 wa Compiègne, Ufaransa ilikuwa imekubali kufadhili vita vya Uholanzi dhidi ya Uhispania kwa muda usiopungua miaka mitatu, wakati katika Mkataba wa Desemba 1625 wa The Hague, Waholanzi na Waingereza walikubali kufadhili uingiliaji wa Denmark katika Dola.
▲
●
Vita vya Dessau Bridge
Jeshi la Denmark likivuka daraja, Vita vya Miaka thelathini na Christian Holm ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1626 Apr 25

Vita vya Dessau Bridge

Saxony-Anhalt, Germany
Vita vya Daraja la Dessau vilikuwa vita muhimu vya Vita vya Miaka Thelathini kati ya Waprotestanti wa Denmark na majeshi ya Kikatoliki ya Kifalme ya Ujerumani kwenye Mto Elbe nje ya Dessau, Ujerumani tarehe 25 Aprili 1626. Vita hivi vilikuwa ni jaribio la Ernst von Mansfeld kuvuka Dessau. daraja ili kuvamia makao makuu ya Jeshi la Kifalme huko Magdeburg, Ujerumani.Daraja la Dessau lilikuwa njia pekee ya kufikia ardhi kati ya Magdeburg na Dresden, ambayo ilifanya iwe vigumu kwa Danes kusonga mbele.The Count of Tilly alitaka udhibiti wa daraja hilo ili kumzuia Mfalme Christian IV wa Denmark asipate ufikiaji wa Kassel na kulinda Mzunguko wa Saxon ya Chini.Majeshi ya Kifalme ya Ujerumani ya Albrecht von Wallenstein yaliwashinda kwa mikono majeshi ya Kiprotestanti ya Ernst von Mansfeld katika vita hivi.
▲
●
Vita vya Lutter
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1626 Aug 27

Vita vya Lutter

Lutter am Barenberge, Lower Sa
Mpango wa kampeni ya Christian kwa 1626 ulikuwa na sehemu tatu;wakati aliongoza jeshi kuu dhidi ya Tilly, Ernst von Mansfeld angeshambulia Wallenstein, akiungwa mkono na Christian wa Brunswick.Katika tukio hilo, Mansfeld ilishindwa kwenye Mapigano ya Daraja la Dessau mwezi Aprili, huku shambulio la Christian wa Brunswick halikufaulu kabisa na akafa kwa ugonjwa mwezi Juni.Akiwa amezidiwa ujanja na kuzuiwa na mvua kubwa, Christian alirejea katika kituo chake cha Wolfenbüttel lakini aliamua kusimama na kupigana huko Lutter mnamo 27 Agosti.Shambulio lisiloidhinishwa na mrengo wake wa kulia lilisababisha kusonga mbele kwa jumla ambayo ilichukizwa na hasara kubwa na kufikia alasiri, wanajeshi wa Christian walikuwa wamerudi nyuma kabisa.Msururu wa mashtaka ya askari wapanda farasi wa Denmark ulimwezesha kutoroka lakini kwa gharama ya angalau 30% ya jeshi lake, silaha zote na gari la moshi kubwa la mizigo.Wengi wa washirika wake Wajerumani walimwacha na ingawa vita viliendelea hadi Mkataba wa Lübeck mnamo Juni 1629, kushindwa huko Lutter kulimaliza kabisa matumaini ya Christian ya kupanua milki yake ya Ujerumani.
▲
●
Play button
1628 Jan 1 - 1631

Vita vya Mafanikio ya Mantuan

Casale Monferrato, Casale Monf
Vita vya Mafanikio ya Mantuan (1628-1631) ilikuwa mzozo unaohusiana wa Vita vya Miaka Thelathini, iliyosababishwa na kifo mnamo Desemba 1627 cha Vincenzo II, mrithi wa mwisho wa kiume katika safu ya moja kwa moja ya Nyumba ya Gonzaga na mtawala wa duchies. ya Mantua na Montferrat.Maeneo haya yalikuwa ufunguo wa udhibiti wa Barabara ya Uhispania, njia ya ardhini iliyoruhusu HabsburgUhispania kuhamisha waandikishaji na vifaa kutoka Italia hadi kwa jeshi lao huko Flanders.Matokeo yake yalikuwa vita vya wakala kati ya Ufaransa , ambaye alimuunga mkono Duke wa Nevers aliyezaliwa Ufaransa, na Uhispania, ambaye alimuunga mkono binamu yake wa mbali, Duke wa Guastalla.Mapigano yalijikita kwenye ngome ya Casale Monferrato, ambayo Wahispania waliizingira mara mbili, kuanzia Machi 1628 hadi Aprili 1629 na kuanzia Septemba 1629 hadi Oktoba 1630. Uingiliaji kati wa Ufaransa kwa niaba ya Nevers mnamo Aprili 1629 ulimfanya Mtawala Ferdinand II kuunga mkono Uhispania kwa kuhamisha wanajeshi wa Imperial kutoka. Ujerumani ya Kaskazini , ambayo iliiteka Mantua mnamo Julai 1630. Hata hivyo, uimarishaji wa Ufaransa uliiwezesha Nevers kubaki na Casale, huku Ferdinand akiwaondoa wanajeshi wake kwa kujibu uingiliaji kati wa Uswidi katika Vita vya Miaka Thelathini, na pande hizo mbili zilikubali mapatano mnamo Oktoba 1630.Mkataba wa Juni 1631 wa Cherasco ulithibitisha Nevers kama Duke wa Mantua na Montferrat, kama malipo ya hasara ndogo za eneo.Muhimu zaidi, iliiacha Ufaransa ikimiliki Pinerolo na Casale, ngome muhimu ambazo zilidhibiti ufikiaji wa njia kupitia Alps na kulinda mipaka yao ya kusini.Kubadilishwa kwa rasilimali za Kifalme na Uhispania kutoka Ujerumani kuliwaruhusu Wasweden kujiimarisha ndani ya Milki Takatifu ya Roma na ilikuwa sababu moja ya Vita vya Miaka Thelathini kuendelea hadi 1648.
▲
●
Kuzingirwa kwa Stralsund
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1628 May 1 - Aug 4

Kuzingirwa kwa Stralsund

Mecklenburg-Vorpommern, German
Kuzingirwa kwa Stralsund kulikuwa ni kuzingirwa kwa Stralsund na Jeshi la Kifalme la Albrecht von Wallenstein wakati wa Vita vya Miaka Thelathini, kuanzia Mei hadi 4 Agosti 1628. Stralsund ilisaidiwa na Denmark na Uswidi, kwa ushiriki mkubwa wa Uskoti.Kuondolewa kwa kuzingirwa kulimaliza mfululizo wa ushindi wa Wallenstein, na kuchangia anguko lake.Kikosi cha kijeshi cha Uswidi huko Stralsund kilikuwa cha kwanza katika ardhi ya Ujerumani katika historia.Vita viliashiria kuingia kwa kweli kwa Uswidi kwenye vita.
▲
●
Vita vya Wolgast
Christian IV wa Denmark-Norway na jeshi lake la wanamaji.Picha ya Vilhelm Marstrand inamuonyesha kwenye Vita vya Colberger Heide, 1644. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1628 Sep 2

Vita vya Wolgast

Mecklenburg-Vorpommern, German
Vikosi vya Denmark vya Christian IV wa Denmark-Norway vilikuwa vimetua kwenye eneo la Usedom na bara jirani, na kuwafukuza wanajeshi wa kifalme.Jeshi la Kifalme lililoongozwa na Albrecht von Wallenstein liliondoka kuizingira Stralsund kukabiliana na Christian IV.Hatimaye, vikosi vya Denmark vilishindwa.Christian IV na sehemu ya kikosi chake cha kutua waliweza kutoroka kwa meli.
▲
●
Mkataba wa Lübeck
kambi ya Wallenstein ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1629 May 22

Mkataba wa Lübeck

Lübeck, Germany
Katika Mkataba wa Lübeck Christian IV aliihifadhi Denmark lakini ikabidi aache kuunga mkono majimbo ya Kiprotestanti ya Ujerumani.Hilo liliwapa mamlaka ya Kikatoliki fursa ya kuchukua ardhi zaidi ya Kiprotestanti katika miaka miwili iliyofuata.Ilirejesha kwa Denmark-Norway eneo lake la kabla ya vita kwa gharama ya kujitenga kabisa na mambo ya kifalme.
▲
●
1630 - 1634
Awamu ya Uswidiornament
Uingiliaji wa Uswidi
Gustavus Adolphus ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1630 Jan 2

Uingiliaji wa Uswidi

Sweden
Mfalme wa Kiprotestanti wa Uswidi, Gustavus Adolphus, aliamua kujihusisha katika kuwatetea Waprotestanti katika Milki Takatifu ya Roma .Hata hivyo, waziri mkuu Mkatoliki wa Ufaransa na Kadinali Richelieu wa Kikatoliki walikuwa wakipata wasiwasi kuhusu mamlaka iliyoongezeka ya akina Hapsburg.Richelieu's alisaidia kujadili Mkataba wa Altmark kati ya Uswidi na Jumuiya ya Madola ya Kipolishi-Kilithuania, na kumwachilia Gustavus Adolphus kuingia vitani.
▲
●
Wanajeshi wa Uswidi wanatua katika Duchy ya Pomerania
Gustavus Adolphus alitua huko Pomerania, karibu na Peenemünde, 1630. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1630 Jun 1

Wanajeshi wa Uswidi wanatua katika Duchy ya Pomerania

Peenemünde, Germany
Mfalme hakutoa tangazo rasmi la vita dhidi ya serikali za Kikatoliki.Baada ya shambulio lililotokea kwa Stralsund, mshirika wake, alihisi kwamba alikuwa na kisingizio cha kutosha cha kutua bila kutangaza vita.Kwa kutumia Stralsund kama daraja, mnamo Juni 1630 karibu wanajeshi 18,000 wa Uswidi walitua katika Duchy ya Pomerania.Gustavus alitia saini muungano na Bogislaw XIV, Duke wa Pomerania, akilinda maslahi yake huko Pomerania dhidi ya Jumuiya ya Madola ya Kipolishi-Kilithuania ya Kikatoliki, mshindani mwingine wa Baltic aliyehusishwa na Ferdinand na familia na dini.Matarajio ya uungwaji mkono ulioenea hayakuwezekana;kufikia mwisho wa 1630, mshirika mpya pekee wa Uswidi alikuwa Magdeburg, ambayo ilizingirwa na Tilly.
▲
●
Kulinda Pomerania
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1630 Jul 20

Kulinda Pomerania

Stettin, Poland
Kisha mfalme akaamuru kwamba ulinzi kwa Stettin uboreshwe.Watu wote wa jiji pamoja na wanakijiji walikusanywa na kazi za ulinzi zikakamilika haraka.
▲
●
Vita vya Frankfurt an der Oder
Vita vya Frankfurt an der Oder, 1631 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1631 Apr 13

Vita vya Frankfurt an der Oder

Brandenburg, Germany
Mapigano ya Frankfurt yalipiganwa kati ya Milki ya Uswidi na Milki Takatifu ya Kirumi kwa ajili ya Oder iliyoimarishwa kimkakati, iliyoimarishwa kuvuka Frankfurt an der Oder, Brandenburg, Ujerumani.Mji huo ulikuwa ngome kuu ya kwanza ya Imperial kushambuliwa na Uswidi nje ya Duchy ya Pomerania, ambapo Uswidi ilikuwa imeanzisha kituo cha daraja mnamo 1630. Baada ya kuzingirwa kwa siku mbili, vikosi vya Uswidi, vikiungwa mkono na wasaidizi wa Uskoti, vilivamia mji huo.Matokeo yalikuwa ushindi wa Uswidi.Baada ya kuondolewa kwa Landsberg (Warthe) (sasa Gorzow), Frankfurt ililinda sehemu ya nyuma ya jeshi la Uswidi wakati Gustavus Adolphus wa Uswidi alipoingia Ujerumani ya Kati.
▲
●
Gunia la Magdeburg
Sack of Magdeburg - Wasichana wa Magdeburg, uchoraji wa 1866 na Eduard Steinbrück ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1631 May 20 - May 24

Gunia la Magdeburg

Saxony-Anhalt, Germany
Baada ya miezi miwili ya kuzingirwa Pappenheim hatimaye alimshawishi Tilly, ambaye alikuwa ameleta uimarishaji, kuvamia jiji mnamo Mei 20 na wanaume 40,000 chini ya amri ya kibinafsi ya Pappenheim.Raia wa Magdeburg walitarajia shambulio la misaada la Uswidi bila mafanikio.Katika siku ya mwisho ya kuzingirwa, madiwani waliamua kuwa ulikuwa wakati wa kushtaki amani, lakini neno la uamuzi wao halikumfikia Tilly kwa wakati.Mapema asubuhi ya Mei 20, shambulio hilo lilianza kwa moto mkubwa wa mizinga.Muda mfupi baadaye, Pappenheim na Tilly walianzisha mashambulizi ya watoto wachanga.Ngome hizo zilivunjwa na vikosi vya Imperial viliweza kuwashinda watetezi kufungua Lango la Kröcken, ambalo liliruhusu jeshi zima kuingia ndani ya jiji kuuteka.Ulinzi wa jiji hilo ulidhoofishwa zaidi na kukatishwa tamaa wakati kamanda Dietrich von Falkenberg alipopigwa risasi na wanajeshi wa Imperial wa Kikatoliki.Gunia la Magdeburg linachukuliwa kuwa mauaji mabaya zaidi ya Vita vya Miaka Thelathini na kusababisha vifo vya karibu 20,000.Magdeburg, ambalo wakati huo lilikuwa mojawapo ya majiji makubwa zaidi nchini Ujerumani, lililokuwa na wakazi zaidi ya 25,000 mwaka wa 1630, halikupata umuhimu wake hadi kufikia karne ya 18.
▲
●
Play button
1631 Sep 17

Vita vya Breitenfeld

Breitenfeld, Leipzig, Germany
Mapigano ya Breitenfeld yalipiganwa katika njia panda karibu na Breitenfeld takriban kilomita 8 kaskazini-magharibi mwa jiji la Leipzig lenye kuta tarehe 17 Septemba 1631. Ulikuwa ushindi mkuu wa kwanza wa Waprotestanti katika Vita vya Miaka Thelathini.Ushindi huo ulithibitisha Gustavus Adolphus wa Uswidi wa House of Vasa kuwa kiongozi mkuu mwenye mbinu na kushawishi mataifa mengi ya Ujerumani ya Kiprotestanti kushirikiana na Uswidi dhidi ya Ligi ya Kikatoliki ya Ujerumani, iliyoongozwa na Maximilian I, Mteule wa Bavaria, na Maliki Mtakatifu wa Roma Ferdinand II.
▲
●
Uvamizi wa Uswidi wa Bavaria
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1632 Mar 1

Uvamizi wa Uswidi wa Bavaria

Bavaria, Germany
Mnamo Machi 1632 Mfalme Gustavus Adolphus wa Uswidi alivamia Bavaria, akiwa na jeshi la askari wa Uswidi na mamluki wa Ujerumani.Adolphus alipanga kuhamisha majeshi yake sambamba na Mto Danube, kuelekea mashariki ili kuteka miji yenye ngome ya Ingolstadt, Regensburg, na Passau - ili Wasweden wapate njia iliyo wazi ya kutishia Vienna na Maliki.Hata hivyo miji hii yenye ngome kwenye Danube ilikuwa na nguvu sana kwa Adolphus kuichukua.
▲
●
Vita vya Mvua
Mwonekano wa uwanja wa vita kutoka mashariki: Mto Lech unatiririka kutoka kulia hadi katikati, kisha unatiririka magharibi (juu) hadi mto Donau.Mji wa kituo cha Mvua juu;Mji wa Donauwörth juu kushoto.Mizinga ya kivita ya Uswidi inafyatua mto kutoka kusini (kushoto), wapanda farasi wa Uswidi wanavuka katikati ya mto.Upande wa pili wa mto jeshi la Imperial linarudi kaskazini (kulia) katikati ya mawingu ya moshi kutoka kwa safu ya mizinga. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1632 Apr 5

Vita vya Mvua

Rain, Swabia, Bavaria, Germany
Akiwa na idadi kubwa na askari wengi wasio na uzoefu, Tilly alijenga kazi za ulinzi kando ya Mto Lech, unaozingatia mji wa Rain, akitumaini kuchelewesha Gustavus kwa muda wa kutosha kwa ajili ya kuimarisha Imperial chini ya Albrecht von Wallenstein kumfikia.Mnamo tarehe 14 Aprili, Wasweden walishambulia ulinzi kwa silaha, kisha wakavuka mto siku iliyofuata, na kusababisha vifo vya karibu 3,000, ikiwa ni pamoja na Tilly.Mnamo tarehe 16, Maximilian wa Bavaria aliamuru kurudi nyuma, akiacha vifaa na bunduki zake.Vita vya Mvua vilifanyika tarehe 15 Aprili 1632 karibu na Mvua huko Bavaria.Ilipiganwa na jeshi la Uswidi-Wajerumani chini ya Gustavus Adolphus wa Uswidi, na kikosi cha Ligi ya Kikatoliki kilichoongozwa na Johann Tserclaes, Count of Tilly.Vita hivyo vilisababisha ushindi wa Uswidi, wakati Tilly alijeruhiwa vibaya na baadaye akafa kutokana na majeraha yake.Licha ya ushindi huu, Wasweden walikuwa wametolewa kutoka kwenye vituo vyao vya Kaskazini mwa Ujerumani na wakati Maximilian alipohusishwa na Wallenstein walijikuta wamezingirwa huko Nuremberg.Hii ilisababisha vita kubwa zaidi ya vita mnamo 3 Septemba, wakati shambulio kwenye kambi ya Imperial nje ya mji lilirudishwa kwa umwagaji damu.
▲
●
1632 Jul 17 - Sep 18

Kuzingirwa kwa Nuremberg

Nuremberg, Germany
Mnamo Julai 1632, badala ya kukabiliana na jeshi la Imperial na Catholic League lililojumuishwa kwa idadi kubwa chini ya amri ya Albrecht von Wallenstein na Mteule wa Bavaria Maximilian I, Gustavus Adolphus wa Uswidi aliamuru kurudi nyuma kwa busara katika jiji la Nuremberg.Jeshi la Wallenstein mara moja lilianza kuwekeza Nuremberg na kuzingira jiji, wakingojea njaa na magonjwa ya milipuko ili kulemaza jeshi la Uswidi.Ilikuwa vigumu kwa wale waliozingira kuzingirwa kwa sababu jiji hilo lilikuwa kubwa na lilihitaji nguvu kubwa ya kuzunguka eneo hilo.Katika kambi ya Wallenstein, kulikuwa na askari 50,000, farasi 15,000 na wafuasi 25,000 wa kambi.Kutafuta chakula ili kusambaza nguvu kubwa kama hiyo ya kuzingira tuli ilionekana kuwa ngumu sana.Jeshi la Gustavus lilikua kwa kuimarishwa kutoka kwa watu 18,500 hadi 45,000 wenye bunduki 175, jeshi kubwa zaidi alilowahi kuongoza ana kwa ana.Kwa usafi duni wa mazingira na vifaa duni, pande zote mbili ziliteseka na njaa, typhus na kiseyeye.Ili kujaribu kuvunja msuguano huo, wanaume 25,000 chini ya Gustavus walishambulia ngome za Imperial katika Vita vya Alte Veste mnamo Septemba 3 lakini walishindwa kupenya, wakiwa wamepoteza wanaume 2,500 ikilinganishwa na Mabeberu 900.Hatimaye, kuzingirwa kumalizika baada ya wiki kumi na moja wakati Wasweden na washirika wao waliondoka.Ugonjwa huo uliua wanajeshi 10,000 wa Uswidi na washirika, na wengine 11,000 wanaohama.Gustavus alidhoofishwa sana na mapambano hivi kwamba alituma mapendekezo ya amani kwa Wallenstein, ambaye aliyatupilia mbali.
▲
●
Play button
1632 Sep 16

Vita vya Lützen

Lützen, Saxony-Anhalt, Germany
Vita vya Lützen (16 Novemba 1632) vilikuwa moja ya vita muhimu zaidi vya Vita vya Miaka Thelathini.Ijapokuwa hasara zilikuwa kubwa kwa pande zote mbili, vita vilikuwa ushindi wa Kiprotestanti, lakini viligharimu maisha ya mmoja wa viongozi muhimu zaidi wa upande wa Kiprotestanti, Mfalme wa Uswidi Gustavus Adolphus, ambaye aliongoza sababu ya Kiprotestanti kupoteza mwelekeo.Marshal wa uwanja wa Imperial Pappenheim pia alijeruhiwa vibaya.Kupoteza kwa Gustavus Adolphus kuliiacha Ufaransa ya Kikatoliki kama mamlaka kuu kwa upande wa "Waprotestanti" (anti-Habsburg), hatimaye kupelekea kuanzishwa kwa Ligi ya Heilbronn na kuingia wazi kwa Ufaransa katika vita.Vita hivyo vilikuwa na ukungu, ambao ulikuwa mzito juu ya uwanja wa Saxony asubuhi hiyo.Maneno "Lützendimma" (Lützen fog) bado yanatumika katika lugha ya Kiswidi ili kuelezea ukungu mzito.
▲
●
Kukamatwa na Mauaji ya Wallenstein
Wallenstein ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1634 Feb 5

Kukamatwa na Mauaji ya Wallenstein

Cheb, Czechia
Uvumi ulikuwa ukienea kwamba Wallenstein alikuwa akijiandaa kubadili upande.Umwagaji damu wa Eger ulikuwa kilele cha utakaso wa ndani katika jeshi la Milki Takatifu ya Kirumi .Mnamo tarehe 25 Februari 1634, kikundi cha maafisa wa Ireland na Scotland wanaofanya kazi chini ya idhini ya Ferdinand II, Mfalme Mtakatifu wa Roma, walimuua generalissimo Albrecht von Wallenstein na kikundi cha wenzake katika mji wa Eger (leo Cheb, Jamhuri ya Cheki).Wauaji hao walilinganishwa na wauaji kwa amri ya kifalme na walituzwa mali iliyotwaliwa kutoka kwa familia za wahasiriwa wao.Usafishaji huo uliendelea kupitia mateso ya wanajeshi wengine wa ngazi za juu ambao walionekana kuwa wafuasi wa Wallenstein.
▲
●
Play button
1634 Sep 6

Vita vya Nördlingen

Nördlingen, Bavaria, Germany
Kufikia mwaka wa 1634, Wasweden na washirika wao wa Kijerumani wa Kiprotestanti waliteka sehemu kubwa ya Ujerumani ya kusini na kufunga Barabara ya Uhispania, njia ya ugavi wa nchi kavu iliyotumiwa na Wahispania ili kusambaza askari na vifaa kutoka Italia ili kusaidia vita vyao vinavyoendelea dhidi ya Jamhuri ya Uholanzi.Ili kurejesha udhibiti wa hili, jeshi la Uhispania chini ya Kadinali-Infante Ferdinand liliungana na jeshi la Kifalme lililoongozwa na Ferdinand wa Hungaria karibu na mji wa Nördlingen, uliokuwa ukishikiliwa na ngome ya Uswidi.Jeshi la Uswidi-Wajerumani likiongozwa na Gustav Horn na Bernhard wa Saxe-Weimar waliandamana ili kupata nafuu yao lakini walidharau kwa kiasi kikubwa idadi na hali ya wanajeshi wa Imperial-Spanish wanaowakabili.Mnamo tarehe 6 Septemba, Horn alizindua mfululizo wa mashambulizi dhidi ya udongo uliojengwa kwenye milima kusini mwa Nördlingen, ambayo yote yalikataliwa.Nambari za juu zilimaanisha kuwa makamanda wa Kihispania-Imperial wangeweza kuimarisha nafasi zao na Horn hatimaye alianza kurudi nyuma.Walipofanya hivyo, walizingirwa na wapanda farasi wa Kifalme na jeshi la Kiprotestanti likaanguka.Ushindi ulikuwa na matokeo makubwa ya kieneo na kimkakati;Wasweden walijiondoa kutoka Bavaria na chini ya masharti ya Amani ya Prague mnamo Mei 1635, washirika wao wa Ujerumani walifanya amani na Maliki Ferdinand wa Pili.Ufaransa, ambayo hapo awali ilijiwekea kikomo kwa kufadhili Wasweden na Uholanzi, ikawa mshirika rasmi na kuingia vitani kama mpiganaji hai.
▲
●
1635 - 1646
Awamu ya Ufaransaornament
Ufaransa inajiunga na vita
Picha ya Kardinali Richelieu miezi michache kabla ya kifo chake ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 Apr 1

Ufaransa inajiunga na vita

France
Kushindwa vibaya kwa Uswidi huko Nördlingen mnamo Septemba 1634 kulitishia ushiriki wao, na kusababisha Ufaransa kuingilia moja kwa moja.Chini ya Mkataba wa Aprili 1635 wa Compiègne uliojadiliwa na Axel Oxenstierna, Richelieu alikubali ruzuku mpya kwa Wasweden.Pia aliajiri mamluki wakiongozwa na Bernhard wa Saxe-Weimar kwa ajili ya mashambulizi katika Rhineland na akatangaza vita dhidi yaHispania mwezi Mei, kuanzia 1635 hadi 1659 Vita vya Franco-Spanish.
▲
●
Ufaransa inavamia Uholanzi wa Uhispania
Wanajeshi wa Ufaransa wakiteka kijiji ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 May 1

Ufaransa inavamia Uholanzi wa Uhispania

Netherlands

Baada ya kuivamia Uholanzi ya Uhispania mnamo Mei 1635, jeshi la Ufaransa lililokuwa na vifaa duni lilianguka, likipata majeruhi 17,000 kutokana na magonjwa na kuachwa.

▲
●
Amani ya Prague
Amani ya Prague ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 May 30

Amani ya Prague

Prague Castle, Masarykova, Rud
Amani ya Prague ilimaliza ushiriki wa Saxony katika Vita vya Miaka Thelathini.Masharti hayo baadaye yangeunda msingi wa Amani ya Westphalia ya 1648.Wakuu wengine wa Ujerumani baadaye walijiunga na mkataba huo na ingawa Vita vya Miaka Thelathini viliendelea, inakubaliwa kwa ujumla kwamba Prague ilimaliza kama vita vya wenyewe kwa wenyewe vya kidini ndani ya Milki Takatifu ya Kirumi.Baada ya hapo, mzozo huo uliongozwa kwa kiasi kikubwa na mataifa ya kigeni, ikiwa ni pamoja naHispania , Sweden, na Ufaransa .
▲
●
Uhispania inavamia Ufaransa Kaskazini
Wasafiri kushambuliwa na askari, Vrancx, 1647. Kumbuka mandhari ukiwa nyuma;kufikia miaka ya 1640, uhaba wa vifaa na malisho ya farasi ulikuwa mdogo sana katika kampeni za kijeshi ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1636 Jan 1

Uhispania inavamia Ufaransa Kaskazini

Corbie, France
Shambulio la Uhispania mnamo 1636 lilifika Corbie Kaskazini mwa Ufaransa;ingawa ilisababisha hofu hukoParis , ukosefu wa vifaa uliwalazimisha kurudi nyuma, na haikurudiwa.
▲
●
Ufaransa inaingia kwenye Vita rasmi
Kardinali Richelieu katika Kuzingirwa kwa La Rochelle ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1636 Mar 1

Ufaransa inaingia kwenye Vita rasmi

Wismar, Germany

Katika Mkataba wa Machi 1636 wa Wismar, Ufaransa ilijiunga rasmi na Vita vya Miaka Thelathini kwa ushirikiano na Uswidi;

▲
●
Vita vya Wittstock
Vita vya Wittstock ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1636 Oct 4

Vita vya Wittstock

Wittstock/Dosse, Germany
Mfalme Mtakatifu wa Roma, pamoja na washirika wake wa Saxon na Wakatoliki wa Kirumi, alikuwa akipigania udhibiti wa Ujerumani ya kaskazini dhidi ya Wasweden na muungano wa wakuu wa Kiprotestanti waliopinga utawala wa Habsburg.Jeshi la Kifalme lilikuwa kubwa kwa nguvu kuliko jeshi la Uswidi, lakini angalau theluthi moja yake iliundwa na vitengo vya Saxon vya ubora wa kutiliwa shaka.Mizinga ya Kiswidi ilikuwa na nguvu zaidi, na kusababisha makamanda wa Imperial kudumisha nafasi ya ulinzi kwa kiasi kikubwa kwenye vilele vya vilima.Jeshi la washirika wa Uswidi lililoongozwa kwa pamoja na Johan Banér na Alexander Leslie, baadaye Earl wa 1 wa Leven walishinda kwa uthabiti jeshi la pamoja la Imperial-Saxon, lililoongozwa na Count Melchior von Hatzfeld na Mteule wa Saxon John George I.
▲
●
Vita vya Kwanza na vya Pili vya Rheinfelden
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1638 Feb 28

Vita vya Kwanza na vya Pili vya Rheinfelden

near Rheinfelden, Germany
Baada ya kusukumwa hadi ukingo wa magharibi wa Rhine na Wafalme wa mapema, jeshi la Bernhard lilikuwa limekaa Alsace wakati wa 1635 na lilifanya kidogo isipokuwa kusaidia kurudisha nyuma uvamizi wa Kifalme wa Ufaransa chini ya Kardinali-Infante Ferdinand na Matthias Gallas mnamo 1636.Mapema katika Februari 1638, akiwa amechochewa na serikali ya Ufaransa, Bernhard alipeleka jeshi lake la wanaume 6,000 na bunduki 14 hadi kwenye Mto Rhine ili kupata kivuko.Kufika katika sehemu muhimu ya kuvuka katika mji wa Rheinfelden, Bernhard alijiandaa kuwekeza mji kutoka kusini.Ili kuzuia hili, Mabeberu, chini ya mamluki wa Kiitaliano Hesabu Federico Savelli na jenerali wa Ujerumani Johann von Werth, walipitia Msitu Mweusi kushambulia jeshi la Bernhard na kupunguza mji.Bernhard alipigwa katika pambano la kwanza lakini alifanikiwa kuwashinda na kuwakamata Werth na Savelli katika pambano la pili.
▲
●
Kuzingirwa kwa Breisach
Kifo cha Gustavus huko Lützen na Carl Wahlbom (1855) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1638 Aug 18

Kuzingirwa kwa Breisach

Breisach am Rhein, Germany
Vita vya Breisach vilipiganwa tarehe 18 Agosti - 17 Desemba 1638 kama sehemu ya Vita vya Miaka Thelathini.Iliisha baada ya majaribio kadhaa ya kutofaulu ya vikosi vya Imperial na kujisalimisha kwa ngome ya Imperial kwa Wafaransa, iliyoamriwa na Bernard wa Saxe-Weimar.Ilipata udhibiti wa Ufaransa wa Alsace na kukata Barabara ya Uhispania.
▲
●
Vita vya Downs
Kabla ya Vita vya Downs na Reinier Nooms, karibu 1639, inayoonyesha kizuizi cha Uholanzi kwenye pwani ya Kiingereza, meli iliyoonyeshwa ni Aemilia, bendera ya Tromp. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1639 Oct 21

Vita vya Downs

near the Downs, English Channe
Kuingia kwa Ufaransa katika Vita vya Miaka Thelathini kulikuwa kumezuia barabara ya "Kihispania" kuelekea Flanders.Ili kutegemeza jeshi la Uhispania la Flanders la Kadinali-Infante Ferdinand, jeshi la wanamaji la Uhispania lililazimika kusafirisha vifaa kwa njia ya bahari kupitia Dunkirk, bandari ya mwisho iliyodhibitiwa naUhispania kwenye pwani ya Bahari ya Kaskazini.Katika majira ya kuchipua ya 1639, Count-Duke of Olivares aliamuru ujenzi na mkusanyiko wa meli mpya huko A Coruña kwa ajili ya safari mpya ya usaidizi kuelekea Dunkirk.Meli 29 za kivita zilikusanywa katika vikosi vinne, na upesi zikaunganishwa na meli 22 za ziada (pia katika vikosi vinne) kutoka meli ya Mediterania ya Uhispania.Meli kumi na mbili za usafiri za Kiingereza pia ziliwasili, zikiwa na kandarasi ya kubeba jeshi la Uhispania chini ya bendera ya kutoegemea upande wowote kwa Kiingereza.Kutoka kwa mitandao ya kijasusi, Waholanzi walijifunza kuwa meli za Uhispania zinaweza kujaribu kuweka nanga inayojulikana kama The Downs, karibu na pwani ya Kiingereza, kati ya Dover na Deal.Vita vya majini vya Downs vilikuwa kushindwa kwa Wahispania, na Mikoa ya Muungano ya Uholanzi , iliyoamriwa na Luteni-Admiral Maarten Tromp.
▲
●
Vita vya Wolfenbüttel
Vita vya Wolfenbüttel ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1641 Jun 29

Vita vya Wolfenbüttel

Wolfenbüttel, Germany
Vita vya Wolfenbüttel (29 Juni 1641) vilifanyika karibu na mji wa Wolfenbüttel, katika eneo ambalo sasa linaitwa Lower Saxony, wakati wa Vita vya Miaka Thelathini.Vikosi vya Uswidi vikiongozwa na Carl Gustaf Wrangel na Hans Christoff von Königsmarck na Bernardines vikiongozwa na Jean-Baptiste Budes, Comte de Guébriant vilistahimili shambulio la vikosi vya Imperial vilivyoongozwa na Archduke Leopold Wilhelm wa Austria, na kulazimisha Imperials kurudi nyuma.
▲
●
Vita vya Kampeni
Mchoro wa Merian wa "Vita ya Kempener Heide" ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1642 Jan 17

Vita vya Kampeni

Kempen, Germany

Vita vya Kempen vilikuwa vita wakati wa Vita vya Miaka Thelathini huko Kempen, Westphalia tarehe 17 Januari 1642. Vilisababisha ushindi wa jeshi la Wafaransa-Weimar-Hessian chini ya Mfaransa Comte de Guébriant na Jenerali wa Hessian Kaspar Graf von Eberstein dhidi ya Jeshi la Kifalme chini ya Jenerali Guillaume de Lamboy, ambaye alitekwa.

▲
●
Vita vya Pili vya Breitenfeld
Vita vya Breitenfeld 1642 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1642 Oct 23

Vita vya Pili vya Breitenfeld

Breitenfeld, Leipzig, Germany

Vita vya Pili vya Breitenfeld vilikuwa ushindi mnono kwa jeshi la Uswidi chini ya amri ya Field Marshal Lennart Torstenson juu ya Jeshi la Kifalme la Dola Takatifu ya Kirumi chini ya amri ya Archduke Leopold Wilhelm wa Austria na naibu wake, Prince-General Ottavio Piccolomini, Duke. ya Amalfi.

▲
●
Wasweden waliteka Leipzig
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1642 Dec 1

Wasweden waliteka Leipzig

Leipzig, Germany

Wasweden waliiteka Leipzig mnamo Desemba, na kuwapa msingi mpya muhimu huko Ujerumani, na ingawa walishindwa kuchukua Freiberg mnamo Februari 1643, jeshi la Saxon lilipunguzwa kwa vikosi vichache.

▲
●
Play button
1643 May 19

Vita vya Rocroi

Rocroi, France
Mapigano ya Rocroi, yaliyopiganwa tarehe 19 Mei 1643, yalikuwa ushiriki mkubwa wa Vita vya Miaka Thelathini.Ilipiganwa kati ya jeshi la Ufaransa lililoongozwa na Duke wa Enghien mwenye umri wa miaka 21 (baadaye alijulikana kama Great Condé) na vikosi vya Uhispania chini ya Jenerali Francisco de Melo, siku tano tu baada ya kutawazwa kwa Louis XIV kwa kiti cha enzi cha Ufaransa kufuatia. kifo cha baba yake.Rocroi alivunja hadithi ya kutoshindwa kwa Tercios ya Uhispania, vitengo vya kutisha vya askari wa miguu ambavyo vilikuwa vimetawala viwanja vya vita vya Uropa kwa miaka 120 iliyopita.Kwa hivyo vita mara nyingi huzingatiwa kuashiria mwisho wa ukuu wa kijeshi wa Uhispania na mwanzo wa ufalme wa Ufaransa huko Uropa.Baada ya Rocroi, Wahispania waliacha mfumo wa Tercio na kupitisha fundisho la watoto wachanga la Line lililotumiwa na Wafaransa.Wiki tatu baada ya Rocroi, Ferdinand alialika Uswidi na Ufaransa kuhudhuria mazungumzo ya amani katika miji ya Westphalia ya Münster na Osnabrück, lakini mazungumzo yalicheleweshwa wakati Christian wa Denmark alipoizuia Hamburg na kuongeza malipo ya ushuru katika Baltic.
▲
●
Vita vya Torstenson
Kuzingirwa kwa Brno mnamo 1645, na vikosi vya Uswidi na Transylvanian vilivyoongozwa na Torstenson. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1643 Dec 1

Vita vya Torstenson

Denmark-Norway
Denmark ilikuwa imejiondoa katika Vita vya Miaka Thelathini katika Mkataba wa Lübeck (1629).Baada ya ushindi wake katika vita, Uswidi ilihisi kuwa ilipaswa kushambulia Denmark kutokana na nafasi yake nzuri ya kijiografia kuhusiana na Uswidi.Uswidi ilivamia katika vita vifupi vya miaka miwili.Katika Mkataba wa Pili wa Brömsebro (1645), ambao ulihitimisha vita, Denmaki ilibidi ifanye makubaliano makubwa ya eneo na kuwaondolea Uswidi kutoka kwa Malipo ya Sauti, ikikubali kumalizika kwa eneo la Denmark dominium maris baltici.Juhudi za Denmark za kubadili matokeo haya katika Vita vya Pili vya Kaskazini, Scanian na Great Northern zilishindwa.
▲
●
Play button
1644 Aug 3 - Aug 9

Vita vya Freiburg

Baden-Württemberg, Germany
Mapigano ya Freiburg yalifanyika kati ya Wafaransa, yenye jeshi la watu 20,000, chini ya amri ya Louis II de Bourbon, Duc d'Enghien, na Henri de La Tour d'Auvergne, Viscount de Turenne, na jeshi la Bavaria-Imperial. ya wanaume 16,800 chini ya Field Marshal Franz von Mercy.Tarehe 3 na 5 Agosti, Wafaransa walipata hasara kubwa licha ya kuwa na idadi kubwa zaidi.Mnamo tarehe 9, jeshi la Turenne lilijaribu kuwazunguka WaBavaria kwa kuelekea Glottertal kupitia Betzenhausen na kukata vifaa vyao, wakati Mercy alihamia St. Peter ambapo walikabiliana.WaBavaria walizuia shambulio la askari wa mbele wa Ufaransa na kurudi nyuma huku wakiacha sehemu za mizigo yao na mizinga.Baada ya kusababisha hasara kubwa kwa pande zote mbili, upande wa Ufaransa ulidai ushindi kwa sababu ya kurudi nyuma kwa Bavaria lakini vita mara nyingi huonekana kama sare au ushindi wa kimbinu wa Bavaria kwani jeshi la Ufaransa lilichukua hasara kubwa zaidi na kushindwa lengo lao la kuwaokoa au kuwarudisha nyuma. Freiburg.Hata hivyo, Ufaransa ilipata faida ya kimkakati katika kampeni ifuatayo kwa kuiacha Freiburg ikiendelea na kufika eneo ambalo lilikuwa na ulinzi kidogo wa Upper Rhine kabla ya Mercy na matokeo yake kushinda sehemu kubwa zake.Makabiliano kati ya Ufaransa na Bavaria yaliendelea, na kusababisha vita vilivyofuata vya Herbsthausen na Nördlingen katika 1645. Msururu huu wa vita vilivyodumu tangu Tuttlingen 1643 uliashiria kukaribia mwisho wa Vita vya Miaka Thelathini.Hasara kubwa iliyopatikana huko Freiburg ilidhoofisha pande zote mbili na ilikuwa sababu kubwa iliyosababisha Vita huko Nördlingen, ambapo Von Mercy aliuawa.Warithi wa Rehema hawakuwa na ujuzi na ufanisi kama yeye, ambayo ilisababisha Bavaria kuteseka mara nyingi katika miaka iliyofuata.Maximilian, baada ya uvamizi mbaya wa 1646 alijiondoa kwa muda kutoka kwenye vita kwenye Truce ya Ulm 1647.
▲
●
Play button
1645 Mar 6

Vita vya Jankau

Jankov, Czech Republic
Vita vya Jankau vilikuwa moja ya vita kuu vya mwisho vya Vita vya Miaka Thelathini vya 1618 hadi 1648, vilipiganwa kati ya majeshi ya Uswidi na Imperial, kila moja ikiwa na watu wapatao 16,000.Wasweden waliohamaki zaidi na bora zaidi chini ya Lennart Torstensson waliwaangamiza vilivyo wapinzani wao, wakiamriwa na Melchior von Hatzfeldt.Hata hivyo, uharibifu uliosababishwa na miongo kadhaa ya vita ulimaanisha kwamba majeshi sasa yalitumia muda wao mwingi kupata vifaa, na Wasweden hawakuweza kujinufaisha.Vikosi vya kifalme vilipata tena udhibiti wa Bohemia mwaka wa 1646, lakini kampeni zisizokamilika katika Rhineland na Saxony zilionyesha wazi kwamba hakuna upande ulikuwa na nguvu au rasilimali za kulazimisha ufumbuzi wa kijeshi.Ingawa mapigano yaliendelea huku washiriki wakijaribu kuboresha nafasi zao, yaliongeza uharaka wa mazungumzo ambayo yalifikia kilele katika Amani ya Westphalia ya 1648.
▲
●
Play button
1645 Aug 3

Vita vya Pili vya Nördlingen

Alerheim, Germany
Mabeberu na mshirika wao mkuu wa Kijerumani Bavaria walikuwa wakikabiliwa na shinikizo kali zaidi katika vita kutoka kwa Wafaransa, Wasweden na washirika wao wa Kiprotestanti na walikuwa wakijitahidi kuzuia jaribio la Wafaransa kuingia Bavaria.Vita vya pili vya Nördlingen vilipiganwa mnamo Agosti 3, 1645 kusini mashariki mwa Nördlingen karibu na kijiji cha Alerheim.Ufaransa na washirika wake wa Kijerumani wa Kiprotestanti walishinda majeshi ya Milki Takatifu ya Roma na mshirika wake wa Bavaria.
▲
●
Play button
1648 May 17

Vita vya Zusmarshausen

Zusmarshausen, Germany
Vita vya Zusmarshausen vilipiganwa tarehe 17 Mei 1648 kati ya vikosi vya Bavaria-Imperial chini ya von Holzappel na jeshi la washirika la Franco-Swedish chini ya amri ya Turenne katika wilaya ya kisasa ya Augsburg ya Bavaria, Ujerumani.Jeshi la washirika liliibuka washindi, na jeshi la Imperial liliokolewa tu kutoka kwa maangamizi na mapigano ya walinzi wa nyuma wa Raimondo Montecuccoli na wapanda farasi wake.Zusmarshausen vilikuwa vita kuu vya mwisho vya vita kupigwa katika ardhi ya Ujerumani, na pia vilikuwa vita kubwa zaidi (kwa idadi ya wanaume waliohusika; waliouawa walikuwa wepesi kiasi) kufanyika katika miaka mitatu ya mwisho ya mapigano.
▲
●
Vita vya Prague
Vita kwenye Charles Bridge ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1648 Jul 25

Vita vya Prague

Prague, Czechia
Mapigano ya Prague, yaliyotokea kati ya 25 Julai na 1 Novemba 1648 yalikuwa hatua ya mwisho ya Vita vya Miaka Thelathini.Wakati mazungumzo ya Amani ya Westphalia yalipokuwa yakiendelea, Wasweden walichukua fursa hiyo kuanzisha kampeni ya mwisho katika Bohemia.Matokeo kuu, na pengine lengo kuu, lilikuwa kupora mkusanyo wa sanaa wa ajabu uliokusanywa katika Kasri la Prague na Rudolph II, Mfalme Mtakatifu wa Roma (1552–1612), chaguo ambalo lilichukuliwa chini ya Elbe kwa mashua na kusafirishwa hadi Uswidi.Baada ya kukalia ngome na ukingo wa magharibi wa Vltava kwa miezi kadhaa, Wasweden walijiondoa wakati habari za kutiwa saini kwa mkataba huo zilipowafikia.Lilikuwa ni pambano kuu la mwisho la Vita vya Miaka Thelathini, lililotokea katika jiji la Prague, ambako vita hivyo vilianza miaka 30 mapema.
▲
●
Play button
1648 Aug 20

Vita vya Lenzi

Lens, Pas-de-Calais, France
Kwa muda wa miaka minne kufuatia ushindi mnono wa Ufaransa huko Rocroi dhidi ya Jeshila Uhispania la Flanders, Wafaransa waliteka makumi ya miji kote kaskazini mwa Ufaransa na Uholanzi wa Uhispania.Archduke Leopold Wilhelm aliteuliwa kuwa gavana wa Uholanzi wa Uhispania mnamo 1647 ili kuimarisha muungano wa Uhispania wa Habsburg na Austria, na alianza mashambulio makubwa mwaka huo huo.Jeshi la Uhispania lilipata mafanikio ya kuteka tena ngome za Armentières, Comines na Landrecies.Prince de Condé alikumbukwa kutoka kwa kampeni iliyoshindwa huko Catalonia dhidi ya Wahispania na kuteuliwa kuwa kamanda wa jeshi la Ufaransa la watu 16,000 dhidi ya jeshi la Uhispania la Archduke na Jenerali Jean de Beck, gavana wa Luxembourg.Condé aliiteka Ypres lakini kikosi cha wanajeshi 18,000 cha Uhispania na Ujerumani kiliizingira Lens.Condé alienda kukutana nao.Katika Vita vya Lens vilivyofuata, Condé aliwachochea Wahispania kuacha msimamo mkali wa kilima kwa uwanda wazi, ambapo alitumia nidhamu na uwezo wa hali ya juu wa kupambana na wapanda farasi wake kuwashinda na kuwashinda wapanda farasi wa Walloon-Lorrainer kwenye Wahispania. mbawa.Askari wa miguu wa Ufaransa na wapanda farasi katika kituo hicho walishambuliwa na kituo kikuu cha Uhispania, wakipata hasara kubwa lakini wakashikilia msimamo wao.Wapanda farasi wa Ufaransa kwenye mbawa, walioachiliwa kutoka kwa upinzani wowote, walizunguka na kushtaki kituo cha Uhispania, ambacho kilikubali mara moja.Wahispania walipoteza nusu ya jeshi lao, baadhi ya watu 8,000-9,000 ambapo 3,000 waliuawa au kujeruhiwa na 5,000-6,000 walitekwa, bunduki 38, bendera 100 pamoja na pantoni zao na mizigo.Hasara za Ufaransa ziliuawa na kujeruhiwa 1,500.Ushindi wa Ufaransa ulichangia kutiwa saini kwa Amani ya Westphalia lakini kuzuka kwa uasi wa Fronde uliwazuia Wafaransa kutumia ushindi wao dhidi ya Wahispania.
▲
●
Mkataba wa Westphalia
Amani ya Westphalia ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1648 Oct 24

Mkataba wa Westphalia

Osnabrück, Germany
Amani ya Westphalia ni jina la pamoja la mikataba miwili ya amani iliyotiwa saini mnamo Oktoba 1648 katika miji ya Westphalia ya Osnabrück na Münster.Walimaliza Vita vya Miaka Thelathini na kuleta amani katika Milki Takatifu ya Roma, na kufunga kipindi cha msiba cha historia ya Ulaya ambacho kiliua takriban watu milioni nane.
▲
●
1648 Dec 1

Epilogue

Central Europe
Imependekezwa kuvunjika kwa utaratibu wa kijamii uliosababishwa na vita mara nyingi kulikuwa muhimu zaidi na kudumu zaidi kuliko uharibifu wa haraka.Kuporomoka kwa serikali za mitaa kuliunda wakulima wasio na ardhi, ambao waliungana ili kujilinda kutoka kwa askari wa pande zote mbili, na kusababisha uasi mkubwa huko Austria ya Juu, Bavaria na Brandenburg.Wanajeshi waliharibu eneo moja kabla ya kusonga mbele, na kuacha sehemu kubwa ya ardhi tupu ya watu na kubadilisha mfumo wa ikolojia.Uhaba wa chakula ulizidishwa na mlipuko katika idadi ya panya, wakati Bavaria ilizidiwa na mbwa mwitu katika majira ya baridi ya 1638, na mazao yake kuharibiwa na pakiti za nguruwe mwitu katika spring iliyofuata.Amani ya Westphalia ilithibitisha tena "uhuru wa Wajerumani", na kukomesha majaribio ya Habsburg ya kubadilisha Milki Takatifu ya Kirumi kuwa hali ya kati zaidi sawa naUhispania .Kwa muda wa miaka 50 iliyofuata, Bavaria, Brandenburg-Prussia, Saxony na wengine walizidi kufuata sera zao wenyewe, huku Uswidi ikipata mkondo wa kudumu katika Dola.Licha ya vikwazo hivi, ardhi ya Habsburg iliteseka kidogo kutokana na vita kuliko nyingine nyingi na ikawa kambi iliyoshikamana zaidi na kunyonya kwa Bohemia, na kurejeshwa kwa Ukatoliki katika maeneo yao yote.Ufaransa bila shaka ilipata mengi kutokana na Vita vya Miaka Thelathini kuliko mamlaka yoyote;kufikia 1648, malengo mengi ya Richelieu yalikuwa yamefikiwa.Haya yalitia ndani kutenganishwa kwa Habsburgs za Uhispania na Austria, upanuzi wa mpaka wa Ufaransa katika Milki, na kukomesha ukuu wa kijeshi wa Uhispania katika Ulaya Kaskazini.Ingawa mzozo kati ya Ufaransa na Uhispania uliendelea hadi 1659, Westphalia iliruhusu Louis XIV kuanza kuchukua nafasi ya Uhispania kama serikali kuu ya Uropa.Ingawa tofauti kuhusu dini zilibakia kuwa suala katika karne yote ya 17, ilikuwa vita kuu ya mwisho katika Bara la Ulaya ambapo inaweza kusemwa kuwa chanzo kikuu.Iliunda muhtasari wa Uropa ambao uliendelea hadi 1815 na zaidi;taifa la Ufaransa, mwanzo wa Ujerumani iliyoungana na kambi tofauti ya Austro-Hungarian, Uhispania iliyopungua lakini bado muhimu, majimbo madogo huru kama Denmark, Uswidi na Uswizi, pamoja na Nchi za Chini zilizogawanyika kati ya Jamhuri ya Uholanzi na kile kilichokuja. Ubelgiji mnamo 1830.
▲
●

Appendices



APPENDIX 1

Gustavus Adolphus: 'The Father Of Modern Warfare


Play button




APPENDIX 2

Why the Thirty Years' War Was So Devastating?


Play button




APPENDIX 3

Field Artillery | Evolution of Warfare 1450-1650


Play button




APPENDIX 4

Europe's Apocalypse: The Shocking Human Cost Of The Thirty Years' War


Play button

Characters



Ottavio Piccolomini

Ottavio Piccolomini

Imperial Field Marshal

Archduke Leopold Wilhelm

Archduke Leopold Wilhelm

Austrian Archduke

Maarten Tromp

Maarten Tromp

Dutch General / Admiral

Ernst von Mansfeld

Ernst von Mansfeld

German Military Commander

Gaspar de Guzmán

Gaspar de Guzmán

Spanish Prime Minister

Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim

Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim

Field Marshal of the Holy Roman Empire

Alexander Leslie

Alexander Leslie

Swedish Field Marshal

Cardinal Richelieu

Cardinal Richelieu

First Minister of State

Gustavus Adolphus

Gustavus Adolphus

King of Sweden

Albrecht von Wallenstein

Albrecht von Wallenstein

Bohemian Military leader

George I Rákóczi

George I Rákóczi

Prince of Transylvania

Melchior von Hatzfeldt Westerwald

Melchior von Hatzfeldt Westerwald

Imperial Field Marshal

Johan Banér

Johan Banér

Swedish Field Marshal

Johann Tserclaes

Johann Tserclaes

Count of Tilly

Ferdinand II

Ferdinand II

Holy Roman Emperor

Martin Luther

Martin Luther

German Priest

John George I

John George I

Elector of Saxony

Louis XIII

Louis XIII

King of France

Bogislaw XIV

Bogislaw XIV

Duke of Pomerania

References



  • Alfani, Guido; Percoco, Marco (2019). "Plague and long-term development: the lasting effects of the 1629–30 epidemic on the Italian cities". The Economic History Review. 72 (4): 1175–1201. doi:10.1111/ehr.12652. ISSN 1468-0289. S2CID 131730725.
  • Baramova, Maria (2014). Asbach, Olaf; Schröder, Peter (eds.). Non-splendid isolation: the Ottoman Empire and the Thirty Years War in The Ashgate Research Companion to the Thirty Years' War. Routledge. ISBN 978-1-4094-0629-7.
  • Bassett, Richard (2015). For God and Kaiser; the Imperial Austrian Army. Yale University Press. ISBN 978-0-300-17858-6.
  • Bely, Lucien (2014). Asbach, Olaf; Schröder, Peter (eds.). France and the Thirty Years War in The Ashgate Research Companion to the Thirty Years' War. Ashgate. ISBN 978-1-4094-0629-7.
  • Bireley, Robert (1976). "The Peace of Prague (1635) and the Counterreformation in Germany". The Journal of Modern History. 48 (1): 31–69. doi:10.1086/241519. S2CID 143376778.
  • Bonney, Richard (2002). The Thirty Years' War 1618–1648. Osprey Publishing.
  • Briggs, Robin (1996). Witches & Neighbors: The Social And Cultural Context of European Witchcraft. Viking. ISBN 978-0-670-83589-8.
  • Brzezinski, Richard (2001). Lützen 1632: Climax of the Thirty Years War: The Clash of Empires. Osprey. ISBN 978-1-85532-552-4.
  • Chandler, David (1990). The Art of Warfare in the Age of Marlborough. Spellmount Publishers Ltd. ISBN 978-0946771424.
  • Clodfelter, Micheal (2008). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015 (2017 ed.). McFarland. ISBN 978-0-7864-7470-7.
  • Costa, Fernando Dores (2005). "Interpreting the Portuguese War of Restoration (1641-1668) in a European Context". Journal of Portuguese History. 3 (1).
  • Cramer, Kevin (2007). The Thirty Years' War & German Memory in the Nineteenth Century. University of Nebraska. ISBN 978-0-8032-1562-7.
  • Croxton, Derek (2013). The Last Christian Peace: The Congress of Westphalia as A Baroque Event. Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-33332-2.
  • Croxton, Derek (1998). "A Territorial Imperative? The Military Revolution, Strategy and Peacemaking in the Thirty Years War". War in History. 5 (3): 253–279. doi:10.1177/096834459800500301. JSTOR 26007296. S2CID 159915965.
  • Davenport, Frances Gardiner (1917). European Treaties Bearing on the History of the United States and Its Dependencies (2014 ed.). Literary Licensing. ISBN 978-1-4981-4446-9.
  • Duffy, Christopher (1995). Siege Warfare: The Fortress in the Early Modern World 1494–1660. Routledge. ISBN 978-0415146494.
  • Ferretti, Giuliano (2014). "La politique italienne de la France et le duché de Savoie au temps de Richelieu; Franco-Savoyard Italian policy in the time of Richelieu". Dix-septième Siècle (in French). 1 (262): 7. doi:10.3917/dss.141.0007.
  • Friehs, Julia Teresa. "Art and the Thirty Years' War". Die Welt der Habsburger. Retrieved 8 August 2021.
  • Hays, J. N. (2005). Epidemics and pandemics; their impacts on human history. ABC-CLIO. ISBN 978-1851096589.
  • Gnanaprakasar, Nalloor Swamy (2003). Critical History of Jaffna – The Tamil Era. Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-1686-8.
  • Gutmann, Myron P. (1988). "The Origins of the Thirty Years' War". Journal of Interdisciplinary History. 18 (4): 749–770. doi:10.2307/204823. JSTOR 204823.
  • Hanlon, Gregory (2016). The Twilight Of A Military Tradition: Italian Aristocrats And European Conflicts, 1560–1800. Routledge. ISBN 978-1-138-15827-6.
  • Hayden, J. Michael (1973). "Continuity in the France of Henry IV and Louis XIII: French Foreign Policy, 1598–1615". The Journal of Modern History. 45 (1): 1–23. doi:10.1086/240888. JSTOR 1877591. S2CID 144914347.
  • Helfferich, Tryntje (2009). The Thirty Years War: A Documentary History. Hackett Publishing Co, Inc. ISBN 978-0872209398.
  • Heitz, Gerhard; Rischer, Henning (1995). Geschichte in Daten. Mecklenburg-Vorpommern; History in data; Mecklenburg-Western Pomerania (in German). Koehler&Amelang. ISBN 3-7338-0195-4.
  • Israel, Jonathan (1995). Spain in the Low Countries, (1635–1643) in Spain, Europe and the Atlantic: Essays in Honour of John H. Elliott. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-47045-2.
  • Jensen, Gary F. (2007). The Path of the Devil: Early Modern Witch Hunts. Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-4697-4.
  • Kamen, Henry (2003). Spain's Road to Empire. Allen Lane. ISBN 978-0140285284.
  • Kohn, George (1995). Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present. Facts on file. ISBN 978-0-8160-2758-3.
  • Lee, Stephen (2001). The Thirty Years War (Lancaster Pamphlets). Routledge. ISBN 978-0-415-26862-2.
  • Lesaffer, Randall (1997). "The Westphalia Peace Treaties and the Development of the Tradition of Great European Peace Settlements prior to 1648". Grotiana. 18 (1): 71–95. doi:10.1163/187607597X00064.
  • Levy, Jack S (1983). War in the Modern Great Power System: 1495 to 1975. University Press of Kentucky.
  • Lockhart, Paul D (2007). Denmark, 1513–1660: the rise and decline of a Renaissance monarchy. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-927121-4.
  • Maland, David (1980). Europe at War, 1600–50. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-333-23446-4.
  • McMurdie, Justin (2014). The Thirty Years' War: Examining the Origins and Effects of Corpus Christianum's Defining Conflict (MA thesis). George Fox University.
  • Milton, Patrick; Axworthy, Michael; Simms, Brendan (2018). Towards The Peace Congress of Münster and Osnabrück (1643–1648) and the Westphalian Order (1648–1806) in "A Westphalia for the Middle East". C Hurst & Co Publishers Ltd. ISBN 978-1-78738-023-3.
  • Mitchell, Andrew Joseph (2005). Religion, revolt, and creation of regional identity in Catalonia, 1640–1643 (PhD thesis). Ohio State University.
  • Murdoch, Steve (2000). Britain, Denmark-Norway and the House of Stuart 1603–1660. Tuckwell. ISBN 978-1-86232-182-3.
  • Murdoch, S.; Zickerman, K; Marks, H (2012). "The Battle of Wittstock 1636: Conflicting Reports on a Swedish Victory in Germany". Northern Studies. 43.
  • Murdoch, Steve; Grosjean, Alexia (2014). Alexander Leslie and the Scottish generals of the Thirty Years' War, 1618–1648. London: Pickering & Chatto.
  • Nicklisch, Nicole; Ramsthaler, Frank; Meller, Harald; Others (2017). "The face of war: Trauma analysis of a mass grave from the Battle of Lützen (1632)". PLOS ONE. 12 (5): e0178252. Bibcode:2017PLoSO..1278252N. doi:10.1371/journal.pone.0178252. PMC 5439951. PMID 28542491.
  • Norrhem, Svante (2019). Mercenary Swedes; French subsidies to Sweden 1631–1796. Translated by Merton, Charlotte. Nordic Academic Press. ISBN 978-91-88661-82-1.
  • O'Connell, Daniel Patrick (1968). Richelieu. Weidenfeld & Nicolson.
  • O'Connell, Robert L (1990). Of Arms and Men: A History of War, Weapons, and Aggression. OUP. ISBN 978-0195053593.
  • Outram, Quentin (2001). "The Socio-Economic Relations of Warfare and the Military Mortality Crises of the Thirty Years' War" (PDF). Medical History. 45 (2): 151–184. doi:10.1017/S0025727300067703. PMC 1044352. PMID 11373858.
  • Outram, Quentin (2002). "The Demographic impact of early modern warfare". Social Science History. 26 (2): 245–272. doi:10.1215/01455532-26-2-245.
  • Parker, Geoffrey (2008). "Crisis and Catastrophe: The global crisis of the seventeenth century reconsidered". American Historical Review. 113 (4): 1053–1079. doi:10.1086/ahr.113.4.1053.
  • Parker, Geoffrey (1976). "The "Military Revolution," 1560-1660—a Myth?". The Journal of Modern History. 48 (2): 195–214. doi:10.1086/241429. JSTOR 1879826. S2CID 143661971.
  • Parker, Geoffrey (1984). The Thirty Years' War (1997 ed.). Routledge. ISBN 978-0-415-12883-4. (with several contributors)
  • Parker, Geoffrey (1972). Army of Flanders and the Spanish Road, 1567–1659: The Logistics of Spanish Victory and Defeat in the Low Countries' Wars (2004 ed.). CUP. ISBN 978-0-521-54392-7.
  • Parrott, David (2001). Richelieu's Army: War, Government and Society in France, 1624–1642. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-79209-7.
  • Pazos, Conde Miguel (2011). "El tradado de Nápoles. El encierro del príncipe Juan Casimiro y la leva de Polacos de Medina de las Torres (1638–1642): The Treaty of Naples; the imprisonment of John Casimir and the Polish Levy of Medina de las Torres". Studia Histórica, Historia Moderna (in Spanish). 33.
  • Pfister, Ulrich; Riedel, Jana; Uebele, Martin (2012). "Real Wages and the Origins of Modern Economic Growth in Germany, 16th to 19th Centuries" (PDF). European Historical Economics Society. 17. Archived from the original (PDF) on 11 May 2022. Retrieved 6 October 2020.
  • Porshnev, Boris Fedorovich (1995). Dukes, Paul (ed.). Muscovy and Sweden in the Thirty Years' War, 1630–1635. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-45139-0.
  • Pursell, Brennan C. (2003). The Winter King: Frederick V of the Palatinate and the Coming of the Thirty Years' War. Ashgate. ISBN 978-0-7546-3401-0.
  • Ryan, E.A. (1948). "Catholics and the Peace of Westphalia" (PDF). Theological Studies. 9 (4): 590–599. doi:10.1177/004056394800900407. S2CID 170555324. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 7 October 2020.
  • Schmidt, Burghart; Richefort, Isabelle (2006). "Les relations entre la France et les villes hanséatiques de Hambourg, Brême et Lübeck : Moyen Age-XIXe siècle; Relations between France and the Hanseatic ports of Hamburg, Bremen and Lubeck from the Middle Ages to the 19th century". Direction des Archives, Ministère des affaires étrangères (in French).
  • Schulze, Max-Stefan; Volckart, Oliver (2019). "The Long-term Impact of the Thirty Years War: What Grain Price Data Reveal" (PDF). Economic History.
  • Sharman, J.C (2018). "Myths of military revolution: European expansion and Eurocentrism". European Journal of International Relations. 24 (3): 491–513. doi:10.1177/1354066117719992. S2CID 148771791.
  • Spielvogel, Jackson (2017). Western Civilisation. Wadsworth Publishing. ISBN 978-1-305-95231-7.
  • Storrs, Christopher (2006). The Resilience of the Spanish Monarchy 1665–1700. OUP. ISBN 978-0-19-924637-3.
  • Stutler, James Oliver (2014). Lords of War: Maximilian I of Bavaria and the Institutions of Lordship in the Catholic League Army, 1619–1626 (PDF) (PhD thesis). Duke University. hdl:10161/8754. Archived from the original (PDF) on 28 July 2021. Retrieved 21 September 2020.
  • Sutherland, NM (1992). "The Origins of the Thirty Years War and the Structure of European Politics". The English Historical Review. CVII (CCCCXXIV): 587–625. doi:10.1093/ehr/cvii.ccccxxiv.587.
  • Talbott, Siobhan (2021). "'Causing misery and suffering miserably': Representations of the Thirty Years' War in Literature and History". Sage. 30 (1): 3–25. doi:10.1177/03061973211007353. S2CID 234347328.
  • Thion, Stephane (2008). French Armies of the Thirty Years' War. Auzielle: Little Round Top Editions.
  • Thornton, John (2016). "The Kingdom of Kongo and the Thirty Years' War". Journal of World History. 27 (2): 189–213. doi:10.1353/jwh.2016.0100. JSTOR 43901848. S2CID 163706878.
  • Trevor-Roper, Hugh (1967). The Crisis of the Seventeenth Century: Religion, the Reformation and Social Change (2001 ed.). Liberty Fund. ISBN 978-0-86597-278-0.
  • Van Gelderen, Martin (2002). Republicanism and Constitutionalism in Early Modern Europe: A Shared European Heritage Volume I. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80203-1.
  • Van Groesen, Michiel (2011). "Lessons Learned: The Second Dutch Conquest of Brazil and the Memory of the First". Colonial Latin American Review. 20 (2): 167–193. doi:10.1080/10609164.2011.585770. S2CID 218574377.
  • Van Nimwegen, Olaf (2010). The Dutch Army and the Military Revolutions, 1588–1688. Boydell Press. ISBN 978-1-84383-575-2.
  • Wedgwood, C.V. (1938). The Thirty Years War (2005 ed.). New York Review of Books. ISBN 978-1-59017-146-2.
  • White, Matthew (2012). The Great Big Book of Horrible Things. W.W. Norton & Co. ISBN 978-0-393-08192-3.
  • Wilson, Peter H. (2009). Europe's Tragedy: A History of the Thirty Years War. Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9592-3.
  • Wilson, Peter H. (2018). Lützen: Great Battles Series. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199642540.
  • Wilson, Peter (2008). "The Causes of the Thirty Years War 1618–48". The English Historical Review. 123 (502): 554–586. doi:10.1093/ehr/cen160. JSTOR 20108541.
  • Zaller, Robert (1974). "'Interest of State': James I and the Palatinate". Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies. 6 (2): 144–175. doi:10.2307/4048141. JSTOR 4048141.