Het koninkrijk Kartli, gecentreerd in Oost-Georgië met als hoofdstad Tbilisi, ontstond uit de fragmentatie van het Verenigd Koninkrijk Georgië in 1478 en bestond tot 1762 toen het fuseerde met het naburige koninkrijk Kakheti. Deze fusie, mogelijk gemaakt door dynastieke opvolging, bracht beide regio's onder de heerschappij van de Kakhetiaanse tak van de Bagrationi-dynastie. Door de geschiedenis heen was Kartli vaak een vazal van de dominante regionale machten van Iran en, in mindere mate, van het Ottomaanse Rijk , hoewel het periodes van grotere autonomie kende, vooral na 1747.
Achtergrond en desintegratie
Kartli's verhaal is nauw verweven met de bredere desintegratie van het koninkrijk Georgië, beginnend rond 1450. Het koninkrijk werd geplaagd door interne conflicten binnen het koninklijk huis en de adel, wat uiteindelijk tot verdeeldheid leidde. Het cruciale moment kwam na 1463 toen George VIII werd verslagen in de Slag bij Chikhori, wat leidde tot zijn gevangenneming in 1465 door Qvarqvare II, Prins van Samtskhe. Deze gebeurtenis veroorzaakte de verdeling van Georgië in afzonderlijke koninkrijken, waarvan Kartli er een was.
Tijdperk van fragmentatie en conflict
Bagrat VI riep zichzelf in 1466 uit tot koning van heel Georgië, waarmee hij Kartli's eigen ambities overschaduwde. Constantijn, een rivaliserende eiser en de neef van George VIII, vestigde zijn heerschappij over een deel van Kartli in 1469. Dit tijdperk werd gekenmerkt door voortdurende feodale geschillen en conflicten, niet alleen binnen Georgië, maar ook met opkomende externe bedreigingen zoals de Ottomanen en de Turkmenen.
Inspanningen voor hereniging en voortdurende strijd
Aan het einde van de 15e eeuw werden pogingen ondernomen om Georgische gebieden te herenigen. Constantijn slaagde er bijvoorbeeld in controle uit te oefenen over Kartli en herenigde het land kort met West-Georgië. Deze inspanningen waren echter vaak van korte duur vanwege aanhoudende interne conflicten en nieuwe externe uitdagingen.
Onderwerping en semi-onafhankelijkheid
Tegen het midden van de 16e eeuw kwam Kartli, net als veel andere delen van Georgië, onder de heerschappij van Iran, en de Vrede van Amasya in 1555 bevestigde deze status. Hoewel Kartli formeel werd erkend als onderdeel van het Perzische rijk Safavid , behield hij een zekere mate van autonomie, beheerde hij tot op zekere hoogte zijn interne aangelegenheden en hield hij zich bezig met regionale politiek.
Opkomst van het Huis van Kartli-Kakheti
In de 18e eeuw, vooral na de moord op Nader Shah in 1747, profiteerden de koningen van Kartli en Kakheti, Teimuraz II en Heraclius II, van de daaropvolgende chaos in Perzië om de facto onafhankelijkheid te bevestigen. Deze periode zag een aanzienlijke heropleving van het fortuin van het koninkrijk en een herbevestiging van de Georgische culturele en politieke identiteit.
Eenwording en Russische heerschappij
De eenwording van Kartli en Kakheti onder Irakli II in 1762 markeerde de oprichting van het koninkrijk Kartli-Kakheti. Dit verenigde koninkrijk streefde ernaar zijn soevereiniteit te behouden ondanks de toenemende druk van naburige rijken, met name Rusland en Perzië. Het Verdrag van Georgievsk uit 1783 symboliseerde een strategische afstemming met Rusland, die uiteindelijk leidde tot de formele annexatie van het koninkrijk door het Russische rijk in 1800.