Гучин жилийн дайн

хавсралтууд

тэмдэгтүүд

лавлагаа


Play button

1618 - 1648

Гучин жилийн дайн



Гучин жилийн дайн бол 1618-1648 он хүртэл үргэлжилсэн Европын түүхэн дэх хамгийн урт бөгөөд хамгийн их хор хөнөөлтэй мөргөлдөөнүүдийн нэг юм. Голдуу Төв Европт тулалдаж, 4,5-8 сая цэрэг, энгийн иргэд тулалдаанд, өлсгөлөн, өвчний улмаас нас баржээ. , харин одоогийн Герман улсын зарим бүс нутагт хүн амын тоо 50 гаруй хувиар буурсан байна.Холбогдох зөрчилдөөнүүдэд Наян жилийн дайн, Мантуаны өв залгамжлалын дайн, Франц-Испанийн дайн, Португалийн сэргээн босгох дайн зэрэг орно.20-р зууныг хүртэл түүхчид ерөнхийдөө дайныг Ариун Ромын эзэнт гүрний доторх 16-р зууны шинэчлэлийн үеэр эхлүүлсэн шашны тэмцлийн үргэлжлэл гэж үздэг байв.1555 оны Аугсбургийн энх тайван нь эзэнт гүрнийг лютеран ба католик шашинтнуудад хуваах замаар үүнийг шийдвэрлэхийг оролдсон боловч дараагийн 50 жилийн хугацаанд протестантизм эдгээр хил хязгаараас давсан нь суурин газрыг тогтворгүй болгосон.Орчин үеийн ихэнх тайлбарлагчид шашин шүтлэг, эзэн хааны эрх мэдлийн талаархи санал зөрөлдөөн нь дайныг үүсгэсэн чухал хүчин зүйл байсан гэж үздэг ч түүний цар хүрээ, цар хүрээ нь Хабсбургийн захирч байсан Испани, Австри, Францын Бурбоны ордны хоорондох Европын ноёрхлын төлөөх өрсөлдөөнөөс үүдэлтэй гэж үздэг.Түүний дэгдэлт ерөнхийдөө 1618 онд эзэн хаан II Фердинандыг Богемийн хаанаас буулгаж, Пфальцын протестант V Фредерикээр солигдсон үеэс эхэлдэг.Хэдийгээр эзэн хааны хүчин Богемийн бослогыг хурдан дарсан ч түүний оролцоо нь стратегийн ач холбогдол нь Голланд, Испанид байсан Палатин руу тулалдааныг өргөжүүлж, дараа нь Наян жилийн дайнд оролцсон.Данийн IV Кристиан, Шведийн Густав Адольф зэрэг эрх баригчид эзэнт гүрний нутаг дэвсгэрийг эзэмшиж байсан тул энэ нь тэдэнд болон бусад гадаадын гүрнийг хөндлөнгөөс оролцох шалтаг өгч, гүрний дотоод маргааныг Европын өргөн хүрээний мөргөлдөөн болгон хувиргасан.1618 оноос 1635 он хүртэлх эхний үе шат нь үндсэндээ Ариун Ромын эзэнт гүрний Германы гишүүдийн хооронд гадны гүрнүүдийн дэмжлэгтэйгээр өрнөсөн иргэний дайн байв.1635 оноос хойш Шведийн дэмжлэгтэй Франц, Испанитай холбоотон эзэн хаан III Фердинанд хоёрын хооронд өрнөсөн тэмцэлд эзэнт гүрэн нэг театр болжээ.Энэ нь 1648 оны Вестфалийн энх тайвны гэрээгээр дуусгавар болсон бөгөөд түүний заалтууд нь Бавари, Саксон зэрэг мужуудад эзэнт гүрний дотор илүү бие даасан байдал, мөн Голландын тусгаар тогтнолыг Испанид хүлээн зөвшөөрсөн.Францтай харьцуулахад Хабсбургийнхныг сулруулсанаар энэ мөргөлдөөн нь Европын хүчний тэнцвэрт байдлыг өөрчилж, Людовик XIV-ийн дайны эхлэлийг тавьсан юм.
HistoryMaps Shop

Дэлгүүр зочлох

1600 Jan 1

Пролог

Central Europe
Протестант шинэчлэл 1517 онд эхэлсэн боловч түүний үр дагавар илүү удаан үргэлжлэх болно.Европ дахь католик сүмийн эрх мэдэл удаан хугацааны туршид анх удаа эргэлзээтэй байсан бөгөөд тив нь католик болон протестант гэж хуваагджээ.Зарим улсууд, тухайлбал, Англи , Нидерланд зэрэг протестант үзэлтэй байсан бол зарим ньИспани шиг тууштай католик шашинтай хэвээр байсан бол зарим нь хурц дотоод хуваагдлаар тэмдэглэгдсэн байв.Мартин Лютерийн шинэчлэл нь Ариун Ромын эзэнт гүрний доторх Германы ноёдыг эрс хувааж, Лютеран протестантизмыг хүлээн авсан Католик Хапсбургийн хаад болон ноёдын (ялангуяа эзэнт гүрний хойд хэсэгт) мөргөлдөөнд хүргэв.Энэ нь Ариун Ромын эзэнт гүрний дотор cuius regio, eius religio (хэн ч хаанчлах, түүний шашин) зарчмыг бий болгосон Аугсбургийн энх тайвнаар (1555) дууссан хэд хэдэн мөргөлдөөнд хүргэсэн.Аугсбургийн энх тайвны нөхцлийн дагуу Ариун Ромын эзэн хаан "Эзэнт гүрэн" даяар нэг шашныг хэрэгжүүлэх эрхээсээ татгалзаж, хунтайж бүр өөрийн мэдэлд байдаг газар нутагт католик эсвэл лютеранизм байгуулахын аль нэгийг сонгох боломжтой байв.
▲
●
1618 - 1623
Богемийн үе шатornament
Play button
1618 May 23

Прага хотын хоёр дахь хамгаалалт

Hradčany, Prague 1, Czechia
Прага хотын хоёр дахь хамгаалалт нь Гучин жилийн дайны өмнөх гол үйл явдал байв.1618 оны 5-р сарын 23-нд хэсэг протестант босогчид Католик шашны эзэн хааны хоёр захирагч болон тэдний нарийн бичгийн дарга нарыг Богемийн канцлерийн цонхоор шидсэн үед болсон.Энэ нь Католик Хабсбургийн хаант засаглал, түүний бүс нутагт явуулж буй шашны бодлогыг эсэргүүцсэн бэлгэдлийн үйлдэл байв.Регентүүд уналтаас амьд үлдсэн нь протестантуудыг улам ихээр хилэгнүүлэв.Батлан ​​хамгаалахын дараа тэр даруй протестант эдлэн газар болон католик Хабсбургууд дайнд холбоотнуудаа цуглуулж эхлэв.
▲
●
Пилзений тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1618 Sep 19 - Nov 21

Пилзений тулаан

Plzeň, Czechia
Прага хотыг хамгаалсны дараа протестант язгууртнууд болон ноёдуудаас бүрдсэн шинэ засгийн газар Эрнст фон Мансфельд бүх хүчээ удирдах тушаал өгсөн.Энэ хооронд католик шашны язгууртнууд болон санваартнууд эх орноосоо дүрвэж эхлэв.Зарим сүм хийдүүд болон бэхэлгээгүй байшингуудыг нүүлгэн шилжүүлж, католик дүрвэгсэд Пилсен хотыг чиглэн, амжилттай хамгаалалтыг зохион байгуулах боломжтой гэж үзэв.Хотыг удаан хугацаанд бүслэлтэд бэлтгэхэд маш сайн бэлтгэгдсэн байсан ч хамгаалалт нь хүний ​​нөөцгүй байсан бөгөөд хамгаалагчдад их бууны сум хангалттай байсангүй.Католик шашинтнууд гаднаас дэмжлэг авахаас өмнө Мансфельд хотыг эзлэхээр шийджээ.1618 оны 9-р сарын 19-нд Мансфельдын арми хотын захад хүрч ирэв.Хамгаалагч нар хотын хоёр хаалгыг хааж, гурав дахь хаалгыг нэмэлт хамгаалалтаар бэхжүүлэв.Протестантуудын арми шилтгээн рүү дайрч довтлоход хэтэрхий сул байсан тул Мансфельд өлсгөлөнгөөр ​​хотыг эзлэхээр шийджээ.10-р сарын 2-нд протестант их буунууд ирсэн боловч их бууны калибрын тоо, тоо нь бага байсан тул хотын ханыг бөмбөгдсөн нь үр дүн багатай байв.Бүслэлт үргэлжилж, протестантууд өдөр бүр шинэ хангамж, элсэгчдийг хүлээн авч байсан бол хамгаалагчдад хоол хүнс, сум хэрэгсэл дутагдаж байв.Мөн хотын гол худаг эвдэрч, ундны усны нөөц удалгүй дуусчээ.Эцэст нь 11-р сарын 21-нд хананд хагарал үүсч, протестант цэргүүд хот руу цутгав.Хэдэн цаг гардан тулалдсаны эцэст бүх хот Мансфелдын гарт байв.Пилзений тулалдаан бол Гучин жилийн дайны анхны томоохон тулаан байв.
▲
●
Фердинанд Богемийн хаан болов
Эзэн хаан II Фердинанд ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Mar 20

Фердинанд Богемийн хаан болов

Bohemia Central, Czechia
1619 оны 3-р сарын 20-нд Матиас нас барж, Фердинанд автоматаар Богемийн хаан болов.Дараа нь Фердинанд Ариун Ромын эзэн хаан II Фердинандаар сонгогдов.
▲
●
Саблатын тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Jun 10

Саблатын тулаан

Dříteň, Czechia
Саблат буюу Заблатигийн тулаан 1619 оны 6-р сарын 10-нд Гучин жилийн дайны Богемийн үед болсон.Энэхүү тулаан нь Бакуой гүн Чарльз Бонавентур де Лонгувалаар удирдуулсан Ромын Католик эзэн хааны арми болон Эрнст фон Мансфельдын протестант арми нарын хооронд тулалдаж байв.Мансфельд Будежовицыг бүсэлж байсан генерал Хоэнлохыг бэхжүүлэхээр явж байх үед Букуой Мансфелдийг Будежовицээс хойд зүгт 25 км (16 миль) зайд орших Заблати хэмээх жижиг тосгоны ойролцоо саатуулж, түүнийг тулалдаанд авчирсан.Мансфельд ялагдал хүлээж, дор хаяж 1500 явган цэрэг, ачаа тээшний галт тэргээ алджээ.Үүний үр дүнд Богемичууд Будежовицын бүслэлтийг арилгах шаардлагатай болжээ.
▲
●
Вистерницийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Aug 5

Вистерницийн тулаан

Dolní Věstonice, Czechia
Будвейс (České Budějovice) нь Богеми бослого гарахад Хабсбургийн ордны хаан Фердинандад үнэнч хэвээр үлдсэн гурван хотын нэг байв.Саблат дахь Хабсбургийн ялалтын дараа Богемичууд Ческе Будежовицын бүслэлтийг нэмэгдүүлэхээс өөр аргагүй болжээ.1619 оны 6-р сарын 15-нд Хоэнлохе-Нойенштейн-Вейкерсхаймын Георг Фридрих Собеслав руу ухарч, гүн Генрих Маттиас фон Турнаар хүчээ авахыг хүлээж байв.Фердинанд Чехийн өмнөд хэсгийн хүчирхэг газруудыг хяналтандаа авсны дараа Богемийн босогчдын талыг сонгосон Моравиа руу Дампьерын удирдлаган дор хүч илгээв.Гэсэн хэдий ч Дампьер 1619 оны 8-р сард фон Тифенбах (Рудольф фон Тифенбахын дүү) болон Ладислав Велен зе Жеротина нарын удирдлаган дор Моравийн цэргүүдэд Долни Вестонице (Герман: Вистерниц) ялагдаж, Моравийг Чехийн хуаранд орхив.Вистерниц буюу Долни Вестоницегийн тулалдаан нь 1619 оны 8-р сарын 5-нд Фридрих фон Тифенбах (Теффенбах) удирдлага дор Богемийн Холбооны Моравийн хүчин болон Анри де Дампьерийн удирдлаган дор Хабсбургийн арми хооронд тулалдсан.Энэхүү тулаан нь Моравийн ялалт байв.
▲
●
Фредерик V Богемийн хаан болов
Палатинатын Фредерик V ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Aug 26

Фредерик V Богемийн хаан болов

Bohemia Central, Czechia

Богемийн босогчид Фердинандыг Богемийн хаанаар албан ёсоор буулгаж, оронд нь Палатины сонгогч В Фредерикийг томилов.

▲
●
Хуменнегийн тулаан
Венийн бүслэлт ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Nov 22 - Nov 23

Хуменнегийн тулаан

Humenné, Slovakia
Ариун Ромын эзэнт гүрний олон үндэстэн Гучин жилийн дайныг тусгаар тогтнолоо олж авах төгс боломж гэж үзсэн.Тэдний нэг нь Трансильванийн хунтайж Габор Бетлен тэргүүтэй Унгар улс байв.Тэрээр Хабсбургийн эсрэг протестантуудын холбоонд Богемид нэгдсэн.Богинохон хугацаанд тэрээр Унгарын хойд хэсэг, Братиславыг эзлэн авч, 11-р сард Австри, Ариун Ромын эзэнт гүрний нийслэл Вена хотыг бүслэв.Эзэн хаан II Фердинандын байдал эрс тэс байв.Эзэн хаан Польшийн Сигизмунд III руу захидал илгээж, Трансильваниас Бетлений хангамжийн шугамыг таслахыг түүнээс хүсэв.Тэрээр мөн Бетлений хуучин өрсөлдөгч, одоо Унгарын Хатан хааны Ерөнхий шүүгч Хомонна гүн Жорж Другэтийг Хабсбургт цэрэг хөлслөхөөр Польш руу илгээв.Польш-Литвийн хамтын нөхөрлөл дайнд оролцохыг хүсээгүй тул төвийг сахисан хэвээр байв.Гэвч хаан Католик Лиг болон Хабсбургийнхныг өрөвддөг нэгэн байсан тул эзэн хаанд туслахаар шийджээ.Тэрээр шууд хүч илгээхийг хүсээгүй ч Польшид хөлсний цэрэг хөлслөхийг Другетэд зөвшөөрөв.Другэт Рогавски тэргүүтэй 8000 орчим Лисовчийг ажилд авсан бөгөөд тэд өөрийн 3000 эрчүүдтэй нэгдсэн.Нэгдсэн армид 11,000 орчим цэрэг багтсан боловч энэ тоо маргаантай байна.Лисовзици 11-р сарын 22-ны орой Карпатын нурууны Хуменнегийн ойролцоо Жорж Ракочигийн корпустай тулалдав.Валенти Рогавски морин цэргээ нэгтгэж чадаагүй тул хоёр хуваагдав.Маргааш нь 11-р сарын 23-нд Ракоци дайсны хуаранг дээрэмдэхийн тулд явган цэргээ илгээхээр шийдэв.Үүнийг хийж байх хооронд Рогавски эцэст нь цэргээ цуглуулж, Трансильванчууд руу гэнэт дайрав.Богинохон хугацаанд Ракоци ухарч байгаагаа зарлахад хүрэв.Энэ тулаанд Польшчууд ялсан.Бетлен Ракочи ялагдсаныг мэдээд бүслэлтийг эвдэж, цэргүүдээ цуглуулан Братислав руу буцах шаардлагатай болж, Лисовчигийн эсрэг хамгаалалтад авахын тулд Унгарын хойд хэсэгт Жорж Шехи тэргүүтэй 12000 орчим морьт цэргийг илгээжээ.II Фердинанд түүнийг гал зогсоох гэрээнд гарын үсэг зурж, 1620 оны 1-р сарын 16-нд Позсони (одоогийн Братислав) хотод энхийн гэрээ байгуулав.Польшийн оролцоо Ариун Ромын эзэнт гүрний нийслэл Вена хотыг Трансильваниас аварсан тул Хуменнегийн тулаан дайны чухал хэсэг байв.Тийм ч учраас Польшийн зарим эх сурвалж үүнийг Венийн анхны тусламж гэж нэрлэдэг бөгөөд хоёр дахь нь 1683 онд болсон Венийн тулалдаан юм.
▲
●
Play button
1620 Nov 8

Цагаан уулын тулаан

Prague, Czechia
Анхальтын Христийн удирдлаган дор 21 мянган богемчууд болон хөлсний цэргүүдээс бүрдсэн армийг Ариун Ромын эзэн хаан II Фердинанд, Буквой гүн Чарльз Бонавентур де Лонгуваль, I Элеектор Максимилианаар удирдуулсан Германы католик шашны нэгдлийн армиас бүрдсэн 23,000 цэрэг бут ниргэжээ. Бавари болон Иоганн Церклаес, Тиллигийн гүн, Прагагийн ойролцоох Била Хора ("Цагаан уул").Богемийн хохирол тийм ч их биш байсан ч тэдний сэтгэл санаа унасан тул эзэн хааны цэргүүд маргааш нь Прага хотыг эзлэв.
▲
●
Минголшэймийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1622 Apr 27

Минголшэймийн тулаан

Heidelberg, Germany
Минголшэймийн тулалдаан нь 1622 оны 4-р сарын 27-нд Гейдельбергээс өмнө зүгт 23 км-ийн зайд орших Германы Вислох тосгоны ойролцоо генерал фон Мансфельд удирдсан протестант арми болон Баден-Дурлахын маргравын хооронд графын удирдсан Ромын католик шашны армийн эсрэг тулалдсан. Тилли.1621 оны хаврын эхээр Баден-Дурлачийн марграв Георг Фридрихийн удирдлаган дор хөлсний цэрэг Эрнст фон Мансфельд удирдсан хүчнийхэнтэй нэгдэх хүртэл Алзасаас Рейн мөрнийг гатлав.Армиуд нийлээд генерал Амбросио Спинолагийн тушаалаар Испанийн Нидерландаас 20,000 хүний ​​бүрэлдэхүүнтэй армитай ирж ​​Гүн Тилли, Гонзало Фернандес де Кордоба хоёрын хооронд холбоо тогтоохоос урьдчилан сэргийлэх зорилготой байв.Тилли протестантуудын армитай арын хамгаалалтад таарч, түүн рүү дайрав.Энэ довтолгоо түүнийг протестантуудын үндсэн байгууллагатай тулалдах хүртэл амжилттай болж, дараа нь няцаав.Тилли ухарч, тэр сарын сүүлээр де Кордобатай холбогдохын тулд хөдөлгөөнгүй протестант армийг тойрон гарч ирэв.Тулалдааны дараа Мансфельд Брунсвикийн Кристианы арми хойд зүгээс ирэх хүртэл тодорхой сул байдалд оров.Хоёр арми сарын сүүлээр Вимпфений тулалдаанд оролцоно.
▲
●
1625 - 1629
Данийн үе шатornament
Play button
1625 Jan 1

Данийн интервенци

Denmark
1623 онд Фредерикийг огцруулсны дараа Саксонийн Жон Жорж, Калвинист Жорж Уильям нар Бранденбургийн сонгогч Фердинанд одоо протестантуудын эзэмшиж байсан Католик шашны бишопын зөвлөлийг эргүүлэн авахаар санаа зовж эхэлжээ.IV Кристиан Холштейн гүнгийн хувьд Доод Саксоны тойргийн гишүүн байсан бол Данийн эдийн засаг нь Балтийн тэнгисийн худалдаа, Оресунд дамжин өнгөрөх тээврийн хэрэгслийн төлбөрт тулгуурладаг байв.Фердинанд Богемийн босогчдоос хураан авсан эд хөрөнгөөрөө Фредерикийн эсрэг дэмжлэг үзүүлснийхээ төлөө Альбрехт фон Уолленштейныг төлсөн бөгөөд одоо түүнтэй ижил төстэй үндсэн дээр хойд зүгийг байлдан дагуулах гэрээ байгуулжээ.1625 оны 5-р сард Доод Саксонийн Крейс Христийг цэргийн командлагчаар сонгосон боловч эсэргүүцэлгүй байсан;Саксони, Бранденбург нь Дани, Шведийг өрсөлдөгч гэж үзэж, эзэнт гүрэнд оролцохоос зайлсхийхийг хүсч байв.Герман дахь мөргөлдөөн Франц болонИспани , Австри дахь Хабсбургийн өрсөлдөгчдийн хоорондын өргөн тэмцлийн нэг хэсэг болсон тул энхийн замаар шийдвэрлэх хэлэлцээр хийх оролдлого бүтэлгүйтэв.1624 оны 6-р сарын Компьений гэрээгээр Франц улс Испанийн эсрэг хийсэн Голландын дайнд доод тал нь гурван жил татаас өгөхөөр тохиролцсон бол 1625 оны 12-р сарын Гаагийн гэрээгээр Голланд , Англи улс Данийн эзэнт гүрэн дэх интервенцийг санхүүжүүлэхээр тохиролцов.
▲
●
Дессау гүүрний тулаан
Данийн арми гүүрээр дайрч байна, Гучин жилийн дайн- Кристиан Холм ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1626 Apr 25

Дессау гүүрний тулаан

Saxony-Anhalt, Germany
Дессаугийн гүүрний тулалдаан нь 1626 оны 4-р сарын 25-нд Германы Дессаугийн гадна Эльба гол дээр Данийн протестантууд болон Германы эзэн хааны католик хүчний хооронд болсон Гучин жилийн дайны чухал тулаан байв. Энэ тулаан нь Эрнст фон Мансфелд Дессауг гатлах гэсэн оролдлого байв. Германы Магдебург дахь эзэн хааны армийн төв байр руу довтлохын тулд гүүр.Дессаугийн гүүр нь Магдебург, Дрезден хоёрыг холбосон цорын ганц газар байсан бөгөөд энэ нь Даничуудын урагшлахад хүндрэл учруулж байв.Гүн Тилли Данийн хаан IV Кристианыг Кассель руу нэвтрэхээс сэргийлж, Доод Саксоны тойргийг хамгаалахын тулд гүүрийг хяналтандаа байлгахыг хүсчээ.Альбрехт фон Валленштейн Германы эзэнт гүрний цэргүүд энэ тулалдаанд Эрнст фон Мансфельдын протестант цэргүүдийг ялав.
▲
●
Луттерийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1626 Aug 27

Луттерийн тулаан

Lutter am Barenberge, Lower Sa
1626 оны Христийн кампанит ажлын төлөвлөгөө гурван хэсгээс бүрдсэн;Тэрээр Тиллигийн эсрэг үндсэн армийг удирдаж байх үед Эрнст фон Мансфельд Брунсвикийн Кристиан дэмжсэн Уолленштейн рүү дайрах болно.Энэ үйл явдалд Мансфельд 4-р сард Дессаугийн гүүрний тулалдаанд ялагдсан бол Брунсвикийн Кристиан довтолгоо бүрэн бүтэлгүйтэж, зургадугаар сард өвчний улмаас нас баржээ.Ширүүн бороонд саад болж, Кристиан Вольфенбүттел дэх бааз руугаа буцаж ирсэн боловч 8-р сарын 27-нд Лютерт зогсож, тулалдахаар шийджээ.Түүний баруун жигүүрийн зөвшөөрөлгүй дайралт нь ерөнхий давшилтад хүргэсэн бөгөөд энэ нь их хэмжээний хохирол амссан бөгөөд үдээс хойш Христийн цэргүүд бүрэн ухарч байв.Данийн морин цэрэг армийнхаа 30-аас доошгүй хувь, бүх их буу, ачаа тээшний галт тэрэгний ихэнх хэсгийг хохироосон ч түүнийг зугтаж чадсан юм.Германы холбоотнуудын ихэнх нь түүнийг орхисон бөгөөд 1629 оны 6-р сард Любекийн гэрээ байгуулах хүртэл дайн үргэлжилсэн ч Лютерт ялагдал хүлээсэн нь Христийн Германы эзэмшил газраа өргөжүүлэх итгэл найдварыг үр дүнтэй зогсоов.
▲
●
Play button
1628 Jan 1 - 1631

Мантуаны өв залгамжлалын дайн

Casale Monferrato, Casale Monf
Мантуаны өв залгамжлалын дайн (1628-1631) нь Гонзагагийн ордны сүүлчийн эрэгтэй өв залгамжлагч, гүнгийн захирагч II Винченцо 1627 оны 12-р сард нас барснаас үүдэлтэй Гучин жилийн дайны холбоотой мөргөлдөөн юм. Мантуа ба Монферрат.Эдгээр нутаг дэвсгэр нь Испанийн замыг хянах гол түлхүүр байсан бөгөөд ХабсбургИспанид Италиас Фландерс дахь арми руу элсэгчид болон хангамжийг шилжүүлэх боломжийг олгосон хуурай зам байв.Үүний үр дүнд Францад төрсөн Неверсийн гүнийг дэмжсэн Франц болон түүний алс холын үеэл Гуасталлагийн герцог дэмжсэн Испани хоёрын хооронд прокси дайн болов.1628 оны 3-р сараас 1629 оны 4-р сар хүртэл, 1629 оны 9-р сараас 1630 оны 10-р сар хүртэл Испаничууд хоёр удаа бүсэлсэн Касале Монферрато цайз дээр тулалдсан тул 1629 оны 4-р сард Неверсийн нэрийн өмнөөс Франц интервенц хийснээр эзэн хаан II Фердинанд Испанид эзэн хааны цэргийг шилжүүлэх замаар Испанид дэмжлэг үзүүлэхэд хүргэсэн. 1630 оны 7-р сард Мантуаг эзэлсэн Умард Герман . Гэсэн хэдий ч Францын нэмэлт хүч Неверсийг Касалийг авч үлдэх боломжийг олгосон бол Фердинанд Гучин жилийн дайнд Шведийн оролцооны хариуд цэргээ татаж, 1630 оны 10-р сард хоёр тал эвлэрэл тохиролцов.1631 оны 6-р сард Чераскогийн гэрээгээр Неверсийг Мантуагийн герцог, Монферрат гэж баталгаажуулж, газар нутгийн бага зэргийн хохирол амссан.Хамгийн чухал нь Францыг Альпийн нуруугаар дамжин өнгөрөх гарцыг хянаж, өмнөд хилээ хамгаалж байсан гол цайз болох Пинероло, Касалегийн эзэмшилд үлдээв.Германаас эзэн хааны болон Испанийн нөөцийг өөрчилсөн нь Шведчүүдэд Ариун Ромын эзэнт гүрний бүрэлдэхүүнд орох боломжийг олгосон бөгөөд 1648 он хүртэл Гучин жилийн дайн үргэлжилсэн нэг шалтгаан болсон юм.
▲
●
Штралсундын бүслэлт
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1628 May 1 - Aug 4

Штралсундын бүслэлт

Mecklenburg-Vorpommern, German
Штральсунд бүслэлт нь 1628 оны 5-р сараас 8-р сарын 4-ний хооронд Гучин жилийн дайны үеэр Альбрехт фон Валленштейн эзэн хааны арми Штралсунд хотод тавьсан бүслэлт юм. Штралсунд Дани, Швед улсууд тусалж, Шотландын ихээхэн оролцоотой байв.Бүслэлт цуцлагдсанаар Уолленштейн цуврал ялалтыг зогсоож, уналтад нь нөлөөлөв.Штралсунд дахь Шведийн гарнизон нь Германы нутаг дэвсгэрт түүхэн дэх анхных байв.Энэхүү тулалдаан нь Швед улсыг дайнд де-факто оруулсныг тэмдэглэв.
▲
●
Волгастын тулаан
Дани-Норвегийн IV Кристиан тэнгисийн цэргийн хамт.Вилхельм Марстрандын зурсан зураг нь 1644 онд Колбергер Хайдегийн тулалдаанд түүнийг дүрсэлсэн байдаг. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1628 Sep 2

Волгастын тулаан

Mecklenburg-Vorpommern, German
Дани-Норвегийн IV Кристиан Данийн цэргүүд Уседом болон зэргэлдээх эх газарт бууж, эзэнт гүрний эзлэн түрэмгийлэгч хүчийг хөөн гаргажээ.Альбрехт фон Валленштейн удирдсан эзэн хааны арми IV Кристиантай сөргөлдөхийн тулд Стралсундыг бүслэн орхив.Эцэст нь Данийн цэргүүд ялагдсан.Кристиан IV болон түүний буух хүчний нэг хэсэг нь усан онгоцоор зугтаж чадсан.
▲
●
Любекийн гэрээ
Уолленштейн хуаран ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1629 May 22

Любекийн гэрээ

Lübeck, Germany
Любэкийн гэрээгээр Кристиан IV Дани улсыг хэвээр үлдээсэн боловч Германы протестант мужуудыг дэмжихээ зогсоох шаардлагатай болжээ.Энэ нь католик шашинтнуудад дараагийн хоёр жилийн хугацаанд протестантуудын газар нутгийг илүү ихээр авах боломжийг олгосон юм.Дани-Норвегид дайны өмнөх нутаг дэвсгэрээ эзэнт гүрний асуудлаас эцсийн байдлаар таслах зардлаар сэргээв.
▲
●
1630 - 1634
Шведийн үе шатornament
Шведийн интервенци
Густав Адольфус ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1630 Jan 2

Шведийн интервенци

Sweden
Шведийн протестант хаан Густав Адольф Ариун Ромын эзэнт гүрэн дэх протестантуудыг хамгаалах ажилд оролцохоор шийджээ.Гэсэн хэдий ч Францын Католик шашны тэргүүн сайд, католик кардинал Ришельеу нар Хапсбургийн хүч нэмэгдэж байгаад сандарч байв.Ришелье Швед, Польш-Литвийн хамтын нөхөрлөлийн хооронд Альтмаркийн эвлэрлийн гэрээ байгуулахад тусалж, Густав Адольфыг дайнд оруулахад чөлөөлөв.
▲
●
Шведийн цэргүүд Померанийн гүнт улсад газардлаа
Густав Адольфийн буух нь Померанид, Пенемюндегийн ойролцоо, 1630 он ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1630 Jun 1

Шведийн цэргүүд Померанийн гүнт улсад газардлаа

Peenemünde, Germany
Хаан Католик шашны гүрнүүдийн эсрэг албан ёсоор дайн зарлаагүй.Түүний холбоотон Штральсунд руу дайрсны дараа тэрээр дайн зарлахгүйгээр газардах хангалттай шалтаг байгаа гэж үзжээ.Штралсундыг гүүрэн гарц болгон ашигласнаар 1630 оны 6-р сард 18,000 шахам Шведийн цэрэг Померанийн гүнт улсад газарджээ.Густавус Померанийн герцог XIV Богиславтай холбоо байгуулж, Померани дахь ашиг сонирхлоо Католик Польш-Литвийн Хамтын нөхөрлөлийн эсрэг, Балтийн өөр нэг өрсөлдөгч Фердинандтай гэр бүл, шашин шүтлэгээрээ холбоотой байсан.Өргөн хүрээний дэмжлэг үзүүлэх хүлээлт бодитой бус байсан;1630 оны эцэс гэхэд Шведийн цорын ганц шинэ холбоотон нь Тиллид бүслэгдсэн Магдебург байв.
▲
●
Померанийг хамгаалах
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1630 Jul 20

Померанийг хамгаалах

Stettin, Poland
Дараа нь хаан Стеттиний хамгаалалтыг сайжруулахыг тушаав.Хотын бүх иргэд, тосгоны оршин суугчдыг цуглуулж, хамгаалалтын ажлыг хурдан дуусгав.
▲
●
Франкфурт ан дер Одерын тулалдаан
Франкфурт ан дер Одерын тулалдаан, 1631 он ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1631 Apr 13

Франкфурт ан дер Одерын тулалдаан

Brandenburg, Germany
Франкфуртын тулалдаан нь Шведийн эзэнт гүрэн болон Ариун Ромын эзэнт гүрний хооронд Германы Бранденбург хотын Франкфурт ан дер Одер боомтыг гатлах стратегийн ач холбогдолтой, бэхлэгдсэн Одер боомтод тулалдсан юм.Энэ хот нь 1630 онд Швед гүүрэн гарц байгуулж байсан Померанийн Гүнт улсын гадна Шведийн довтолгоонд өртсөн анхны эзэн хааны бэхлэлт байв. Хоёр өдрийн бүслэлтийн дараа Шведийн цэргүүд Шотландын туслах хүчний дэмжлэгтэйгээр хот руу дайрчээ.Үүний үр дүнд Шведийн баг ялалт байгуулав.Ойролцоох Ландсберг (Варте) (одоогийн Горзов) хотыг дараа нь чөлөөлсний дараа Шведийн Густав Адольфус Төв Герман руу цааш явах үед Франкфурт Шведийн армийн ар талыг хамгаалах үүрэг гүйцэтгэжээ.
▲
●
Магдебургийн шуудай
Магдебургийн шуудай - Магдебургийн охид, Эдуард Штайнбрюкийн 1866 оны зураг ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1631 May 20 - May 24

Магдебургийн шуудай

Saxony-Anhalt, Germany
Хоёр сарын бүслэлтийн дараа Паппенхайм эцэст нь нэмэлт хүч авчирсан Тиллиг Паппенхаймын хувийн тушаалаар 40,000 хүнтэй 5-р сарын 20-нд хот руу дайрахыг ятгав.Магдебургийн иргэд Шведийн тусламжийн довтолгоонд дэмий найдаж байсан.Бүслэлтийн сүүлчийн өдөр зөвлөлийн гишүүд энх тайвны төлөө шүүхэд хандах цаг нь болсон гэж шийдсэн боловч тэдний шийдвэрийн тухай мэдээлэл Тиллид хүрч чадаагүй юм.5-р сарын 20-ны өглөө эрт дайралт их бууны буудлагаар эхэлсэн.Удалгүй Паппенхайм, Тилли нар явган цэргийн довтолгоог эхлүүлэв.Бэхлэлтүүд эвдэрч, эзэн хааны хүчнүүд хамгаалагчдыг дарангуйлж, Кроккен хаалгыг онгойлгож чадсан нь бүх арми хот руу орж, түүнийг дээрэмдэх боломжийг олгосон юм.Командлагч Дитрих фон Фалкенберг Католик шашны эзэнт гүрний цэргүүдэд буудан хөнөөгдөж, хотын хамгаалалт улам бүр суларч, сэтгэл санаагаар унасан.Магдебургийн шуудай нь гучин жилийн дайны хамгийн аймшигт хядлага гэж тооцогддог бөгөөд 20,000 орчим хүн амь үрэгджээ.1630 онд 25,000 гаруй хүн амтай Германы хамгийн том хотуудын нэг байсан Магдебург 18-р зуун хүртэл ач холбогдлоо сэргээж чадаагүй юм.
▲
●
Play button
1631 Sep 17

Брейтенфельдийн тулаан

Breitenfeld, Leipzig, Germany
Брейтенфельдийн тулалдаан нь 1631 оны 9-р сарын 17-нд хэрэмтэй Лейпциг хотоос баруун хойд зүгт 8 км-ийн зайд Брейтенфельдийн ойролцоох уулзвар дээр болсон. Энэ нь Протестантуудын Гучин жилийн дайны анхны томоохон ялалт байв.Ялалт нь Шведийн Васагийн ордны Густав Адольфыг тактикийн агуу удирдагч болохыг баталж, Баварийн сонгогч Максимилиан I, Ариун Ромын эзэн хаан II Фердинанд тэргүүтэй Германы католик шашны лигийн эсрэг Шведтэй холбоотон болохын тулд Германы олон протестант мужуудыг өдөөсөн юм.
▲
●
Шведийн Бавари руу довтолсон явдал
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1632 Mar 1

Шведийн Бавари руу довтолсон явдал

Bavaria, Germany
1632 оны 3-р сард Шведийн хаан Густав Адольф Шведийн цэргүүд болон Германы хөлсний цэргүүдийн хамт Бавари руу довтлов.Адольф өөрийн хүчээ Дунай мөрний дагуу зэрэгцээ хөдөлгөж, Инголштадт, Регенсбург, Пассау зэрэг бэхлэгдсэн хотуудыг эзлэн авахын тулд зүүн тийш хөдөлж, ингэснээр Шведүүд Вена болон эзэн хааныг заналхийлэх тодорхой замтай болно.Гэсэн хэдий ч Дунай дахь эдгээр бэхлэгдсэн хотууд Адольфын хувьд хэтэрхий хүчтэй байсан.
▲
●
Борооны тулаан
Тулааны талбарыг зүүн талаас нь харах: Лех гол баруунаас төв рүү урсаж, баруун тийш (дээш) Дона гол руу урсдаг.Rain хотын төвийн дээд хэсэг;Донауверт хот зүүн дээд талд.Шведийн их буунууд голын эрэг дээр урдаас (зүүн талд), Шведийн морин цэргүүд доод төвийг гаталж байна.Голын нөгөө эрэгт эзэн хааны арми их бууны довтолгооноос үүдэлтэй утаа үүлний дунд хойд (баруун) руу ухарч байна. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1632 Apr 5

Борооны тулаан

Rain, Swabia, Bavaria, Germany
Олон тооны туршлагагүй цэргүүдтэй Тилли Густавусыг Альбрехт фон Валленштейн удирдсан эзэнт гүрний нэмэлт хүч түүнд хүрэхийн тулд хангалттай удаан хойшлуулна гэж найдаж, Райн хотод төвтэй Лех голын дагуу хамгаалалтын ажил барьжээ.Дөрөвдүгээр сарын 14-нд Шведүүд хамгаалалтыг их буугаар бөмбөгдөж, дараа өдөр нь голыг гаталж, Тилли зэрэг 3000 орчим хүний ​​амь насыг хохироосон.16-нд Баварийн Максимилиан хангамж, буу зэвсгээ орхин ухрахыг тушаажээ.Борооны тулаан 1632 оны 4-р сарын 15-нд Бавари дахь Райны ойролцоо болжээ.Энэ нь Шведийн Густав Адольфын удирдлаган дор Швед-Германы арми, Тилли гүн Иоганн Церклаес тэргүүтэй Католик лигийн хүчинтэй тулалдаж байв.Тулалдааны үр дүнд Шведийн ялалт байгуулсан бол Тилли хүнд шархадсан бөгөөд дараа нь шархаа даалгүй нас баржээ.Энэ ялалтыг үл харгалзан Шведүүд Хойд Герман дахь баазаасаа холдож, Максимилиан Валленштейнтэй холбогдох үед Нюрнбергт бүслэгдсэн байв.Энэ нь 9-р сарын 3-нд дайны хамгийн том тулалдаанд хүргэсэн бөгөөд хотын гаднах эзэн хааны хуаранд хийсэн дайралтыг цуст няцаав.
▲
●
1632 Jul 17 - Sep 18

Нюрнбергийг бүслэх

Nuremberg, Germany
1632 оны 7-р сард Шведийн Густав Адольфус Альбрехт фон Валленштейн, Баварийн сонгогч I Максимилиан нарын удирдлаган дор эзэн хааны болон Католик лигийн нэгдсэн армитай тулалдахын оронд Нюрнберг хотод тактикийн ухрах тушаал өгчээ.Уолленштейн арми тэр даруй Нюрнбергт хөрөнгө оруулалт хийж, хотыг бүслэн, өлсгөлөн, тахал өвчин Шведийн хүчийг сүйрүүлэхийг хүлээж байв.Бүслэгчдийн хувьд бүслэлтээ үргэлжлүүлэх нь хэцүү байсан тул хот нь том байсан тул тойрч гарахад асар их хүч хэрэгтэй байв.Уолленштейн хуаранд 50 мянган цэрэг, 15 мянган морьтой, 25 мянган дагалдагч байв.Ийм том статик бүслэлтийн хүчийг нийлүүлэхийн тулд тэжээл хайх нь маш хэцүү байсан.Густавусын арми 175 хээрийн буутай 18,500-аас 45,000 хүртэл хүчирхэгжсэн нь түүний биечлэн удирдаж байсан хамгийн том арми юм.Ариун цэврийн шаардлага хангаагүй, хүрэлцээ муутай байсан тул хоёр тал өлсгөлөн, хижиг, хар өвчнөөр өвчилсөн.Гацаанаас гарахын тулд 9-р сарын 3-нд Альте-Вестэгийн тулалдаанд Густавын удирдлаган дор 25,000 хүн эзэн хааны бэхлэлт рүү довтолсон боловч 900 эзэн хааныхтай харьцуулахад 2,500 хүнээ алджээ.Арван нэгэн долоо хоногийн дараа Шведүүд болон тэдний холбоотнууд ухарснаар бүслэлт дуусав.Өвчний улмаас Шведийн болон холбоотнуудын 10,000 цэрэг амиа алдаж, 11,000 цөллөгчид нэмэгджээ.Густавус тэмцэлд маш суларсан тул Уолленштейн рүү энхийн санал илгээж, тэр тэднийг огцруулжээ.
▲
●
Play button
1632 Sep 16

Люцений тулаан

Lützen, Saxony-Anhalt, Germany
Люцэний тулалдаан (1632 оны 11-р сарын 16) нь Гучин жилийн дайны хамгийн чухал тулаануудын нэг юм.Хэдийгээр хоёр тал бараг адилхан хохирол амсаж байсан ч тулаан нь Протестантуудын ялалт байсан ч протестантуудын хамгийн чухал удирдагчдын нэг, Шведийн хаан Густав Адольфын амь насыг хохироосон нь протестантуудыг чигээ алдахад хүргэсэн юм.Эзэн хааны фельдмаршал Паппенхайм мөн үхлийн шархаджээ.Густав Адольфыг алдсан нь Католик Францыг "Протестант" (Хабсбургийн эсрэг) тал дээр давамгайлах хүч болгон үлдээж, эцэст нь Хейлброны лиг байгуулагдаж, Францыг дайнд нээлттэй оруулахад хүргэв.Тулалдааны онцлог нь тэр өглөө Саксонийн талбайн дээгүүр манан байв."Lützendimma" (Lützen fog) гэсэн хэллэгийг Швед хэлэнд маш их манантай гэж тайлбарлахын тулд ашигладаг хэвээр байна.
▲
●
Уолленштейнийг баривчилж, хөнөөсөн
Уолленштейн ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1634 Feb 5

Уолленштейнийг баривчилж, хөнөөсөн

Cheb, Czechia
Уолленштейн талыг солихоор бэлтгэж байна гэсэн цуу яриа тарж байв.Эгерийн цуст ван бол Ариун Ромын эзэнт гүрний арми дахь дотоод цэвэрлэгээний оргил үе байв.1634 оны 2-р сарын 25-нд Ариун Ромын эзэн хаан II Фердинандын зөвшөөрлөөр ажиллаж байсан Ирланд, Шотландын хэсэг офицерууд генералиссимо Альбрехт фон Валленштейн болон түүний хамтрагчдыг Эгер хотод (өнөөгийн Чеб, Чех) алжээ.Алуурчдыг хааны зарлигаар цаазлагчтай адилтгаж, амь үрэгдэгсдийн ар гэрийнхнээс хураан авсан эд хөрөнгөөр ​​шагнаж байжээ.Уолленштейнийг дэмжигч гэж үзсэн бусад өндөр тушаалын цэргийн албан хаагчдыг хавчин гадуурхах замаар цэвэрлэгээ үргэлжилсэн.
▲
●
Play button
1634 Sep 6

Нордлингений тулаан

Nördlingen, Bavaria, Germany
1634 он гэхэд Шведүүд болон тэдний протестант герман холбоотнууд Германы өмнөд хэсгийн ихэнх хэсгийг эзэлж, Голландын эсрэг үргэлжилж буй дайныг дэмжих зорилгоор Италиас цэрэг, хангамжийг зөөвөрлөхийн тулд Испаничууд ашигладаг хуурай газрын хангамжийн замыг хааж, Испанийн замыг хаажээ.Үүний хяналтыг сэргээхийн тулд Кардинал-Инфанте Фердинандын удирдлаган дор Испанийн арми Шведийн гарнизонд байсан Нордлинген хотын ойролцоо Унгарын Фердинанд тэргүүтэй эзэн хааны хүчинтэй холбогдов.Густав Хорн, Сакс-Веймарын Бернхард нарын командалсан Швед-Германы арми тусламж үзүүлэхээр явсан боловч тэдэнд тулгарсан эзэн хаан-Испанийн цэргүүдийн тоо, калибрийг дутуу үнэлэв.9-р сарын 6-нд Хорн Нордлинген хотын өмнөд хэсэгт байрлах толгод дээр баригдсан газар шорооны ажил руу хэд хэдэн довтолгоо хийж, бүгдийг нь няцаав.Илүү өндөр тоо нь Испани-Их эзэнт гүрний командлагчид байр сууриа байнга бэхжүүлж, Хорн эцэст нь ухарч эхэлсэн гэсэн үг юм.Тэд үүнийг хийснээр эзэн хааны морин цэргүүдээр хожиж, протестантуудын арми сүйрчээ.Ялагдал нь нутаг дэвсгэрийн болон стратегийн үр дагаварт хүргэсэн;Шведүүд Бавариас гарч, 1635 оны 5-р сард Прага дахь энх тайвны нөхцлийн дагуу Германы холбоотнууд эзэн хаан II Фердинандтай эвлэрэв.Өмнө нь Шведүүд болон Голландуудыг санхүүжүүлэхээр хязгаарлагдаж байсан Франц албан ёсоор холбоотон болж, дайнд идэвхтэй дайчлагчийн хувиар орсон юм.
▲
●
1635 - 1646
Францын үе шатornament
Франц дайнд нэгдэв
Кардинал Ришельегийн нас барахаас хэдхэн сарын өмнөх хөрөг зураг ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 Apr 1

Франц дайнд нэгдэв

France
1634 оны 9-р сард Нордлингенд Шведийн ноцтой ялагдал нь тэдний оролцоог заналхийлж, Францыг шууд хөндлөнгөөс оролцоход хүргэв.1635 оны 4-р сарын Компьений гэрээний дагуу Аксель Оксеншьернатай тохиролцсоны дагуу Ришелье Шведчүүдэд шинэ татаас олгохоор тохиролцов.Мөн тэрээр Сакс-Веймарын Бернхард тэргүүтэй хөлсний цэргүүдийг Рейнланд руу довтлоход хөлслөн авч, тавдугаар сардИспанид дайн зарласнаар 1635-1659 оны Франц-Испанийн дайн эхэлжээ.
▲
●
Франц Испанийн Нидерланд руу довтлов
Францын цэргүүд тосгоныг дээрэмдэж байна ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 May 1

Франц Испанийн Нидерланд руу довтлов

Netherlands

1635 оны 5-р сард Испанийн Нидерланд руу довтолсоны дараа муу тоноглогдсон Францын арми сүйрч, өвчин эмгэг, цөлжилтийн улмаас 17,000 хүн амь үрэгджээ.

▲
●
Прагагийн амар амгалан
Прагагийн амар амгалан ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 May 30

Прагагийн амар амгалан

Prague Castle, Masarykova, Rud
Прагагийн энх тайван нь Саксонийн Гучин жилийн дайнд оролцоог зогсоов.Энэ нэр томъёо нь хожим 1648 оны Вестфалийн энх тайвны үндэс суурь болно.Дараа нь Германы бусад ноёд уг гэрээнд нэгдсэн бөгөөд Гучин жилийн дайн үргэлжилсэн ч Прага үүнийг Ариун Ромын эзэнт гүрний доторх шашны иргэний дайнаар дуусгавар болгосон нь ерөнхийдөө хүлээн зөвшөөрөгдсөн.Үүний дараа мөргөлдөөнийгИспани , Швед, Франц зэрэг гадаадын гүрнүүд голлон хөдөлгөв.
▲
●
Испани хойд Франц руу довтлов
Цэргүүд дайрсан аялагчид, Vrancx, 1647. Цаана нь сүйрсэн ландшафтыг тэмдэглэ;1640-өөд он гэхэд морины хангамж, тэжээлийн хомсдол цэргийн кампанит ажлыг эрс хязгаарлав. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1636 Jan 1

Испани хойд Франц руу довтлов

Corbie, France
1636 онд Испанийн довтолгоо Хойд Францад Корбид хүрчээ;Парист үймээн самуун үүсгэсэн ч хангамжийн хомсдол нь тэднийг ухрахад хүргэсэн бөгөөд дахин давтагдсангүй.
▲
●
Франц албан ёсоор дайнд оров
Ла Рошелийн бүслэлт дэх кардинал Ришелье ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1636 Mar 1

Франц албан ёсоор дайнд оров

Wismar, Germany

1636 оны 3-р сарын Висмарын гэрээгээр Франц Шведтэй эвсэж, Гучин жилийн дайнд албан ёсоор нэгдсэн;

▲
●
Виттстокийн тулаан
Виттстокийн тулаан ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1636 Oct 4

Виттстокийн тулаан

Wittstock/Dosse, Germany
Ариун Ромын эзэн хаан Саксон болон Ромын Католик шашны холбоотнуудтайгаа хамт Германы хойд хэсгийг Шведүүдийн эсрэг хяналтандаа байлгахын төлөө тэмцэж, Хабсбургийн ноёрхлыг эсэргүүцсэн протестант ноёдын эвслийн эсрэг тэмцэж байв.Эзэн хааны арми нь Шведийн армиас илүү хүчтэй байсан ч дор хаяж гуравны нэг нь чанарын хувьд эргэлзээтэй Саксоны ангиудаас бүрдсэн байв.Шведийн их буу нь нэлээд хүчтэй байсан нь эзэн хааны командлагчдыг толгодын орой дээр голчлон хамгаалалтын байрлалд байлгахад хүргэв.Хожим Левенийн 1-р гүн Иохан Банер, Александр Лесли нарын хамтарсан Шведийн холбоотны арми Гүн Мелкиор фон Хатцфельд, Саксоны сонгогч Жон Жорж I тэргүүтэй эзэн хаан-Саксоны нэгдсэн армийг шийдэмгий ялав.
▲
●
Рейнфельдений эхний ба хоёр дахь тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1638 Feb 28

Рейнфельдений эхний ба хоёр дахь тулаан

near Rheinfelden, Germany
Эзэн хааны давшилтаар Рейн мөрний баруун эрэг рүү шахагдсан Бернхардын арми 1635 онд Алзас хотод суурьшсан бөгөөд 1636 онд Кардинал Фердинанд, Маттиас Галлас нарын удирдлаган дор Франц руу хийсэн эзэн хааны довтолгоог няцаахад тусалсангүй.1638 оны 2-р сарын эхээр Францын засгийн газрын дэмжлэгээр Бернхард гарц олохын тулд 6000 хүн, 14 буутай армиа Рейн мөрөн рүү чиглэв.Рейнфельден хотын чухал уулзвар дээр ирэхэд Бернхард өмнөд зүгээс хотыг хөрөнгө оруулахаар бэлтгэв.Үүнээс сэргийлэхийн тулд Италийн хөлсний цэрэг Гүн Федерико Савелли, Германы генерал Иоганн фон Верт нарын удирдлага дор империалистууд Хар ойгоор дамжин Бернхардын арми руу довтолж, хотыг чөлөөлөв.Бернхард эхний тулалдаанд ялагдсан боловч хоёр дахь тулаанд Верт, Савелли нарыг ялж, барьж чаджээ.
▲
●
Брейсахыг бүслэх
Карл Валбом Люцэнд Густавусын үхэл (1855) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1638 Aug 18

Брейсахыг бүслэх

Breisach am Rhein, Germany
Брейсахын тулалдаан нь 1638 оны 8-р сарын 18-аас 12-р сарын 17-нд Гучин жилийн дайны нэг хэсэг болгон тулалдсан.Сакс-Веймарын Бернардын тушаалаар эзэн хааны гарнизоныг францчуудад бууж өгснөөр эзэнт гүрний хүчнүүд хэд хэдэн амжилтгүй тусламж үзүүлэх оролдлого хийсний дараа энэ нь дууссан.Энэ нь Францын Эльзасын хяналтыг баталгаажуулж, Испанийн замыг таслав.
▲
●
Даунуудын тулаан
1639 онд Английн эргийн ойролцоох Голландын бүслэлтийг дүрсэлсэн Рейньер Ноумсын Даунуудын тулалдааны өмнө үзүүлсэн хөлөг онгоц бол Тромпын гол хөлөг болох Аемилиа юм. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1639 Oct 21

Даунуудын тулаан

near the Downs, English Channe
Франц Гучин жилийн дайнд орсноор Фландерс хүрэх "Испанийн зам"-ыг хаажээ.Кардинал-Инфанте Фердинандын Испанийн Фландерсийн армийг дэмжихийн тулд Испанийн тэнгисийн цэргийн хүчин Хойд тэнгисийн эрэг дээрхИспанийн хяналтад байдаг сүүлчийн боомт болох Дункиркээр дамжуулан далайн гатлага тээвэрлэх шаардлагатай болсон.1639 оны хавар Оливаресын гүн Гүн Дункирк рүү шинэ тусламж үзүүлэх зорилгоор А Корунад шинэ флот барьж, угсрахыг тушаажээ.29 байлдааны хөлөг дөрвөн эскадрильд цугларсан бөгөөд удалгүй Испанийн Газар дундын тэнгисийн флотоос нэмэлт 22 байлдааны хөлөг (мөн дөрвөн эскадриль) нэгдэв.Английн 12 тээврийн хөлөг онгоц бас ирж, Английн төвийг сахисан тугийн дор Испанийн армийг авч явах гэрээ байгуулав.Тагнуулын сүлжээнээс Голландчууд Испанийн флот Английн эргийн ойролцоох Даунс гэгддэг Довер ба Дил хоёрын хооронд бэхэлгээ хийхийг оролдож магадгүй гэдгийг мэдсэн.Даунуудын тэнгисийн цэргийн тулаан нь дэслэгч-адмирал Мартен Тромпын удирдсан Нидерландын Нэгдсэн мужуудад Испаничуудыг эрс ялсан юм.
▲
●
Вольфенбуттелийн тулаан
Вольфенбуттелийн тулаан ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1641 Jun 29

Вольфенбуттелийн тулаан

Wolfenbüttel, Germany
Вольфенбүттелийн тулалдаан (1641 оны 6-р сарын 29) Гучин жилийн дайны үеэр одоогийн Доод Саксонийн нутаг дэвсгэрт орших Вольфенбүттел хотын ойролцоо болсон.Шведийн Карл Густаф Врангель, Ханс Кристофф фон Кенигсмарк, Жан-Батист Будес тэргүүтэй Бернардин нар, Конте де Гуебриант тэргүүтэй Шведийн цэргүүд Австрийн Арчдук Леопольд Вильгельм тэргүүтэй эзэн хааны цэргүүдийн довтолгоог эсэргүүцэж, эзэн хааны цэргийг дахин шахав.
▲
●
Кампанит ажлын тулаан
"Кемпенер Хайдегийн тулаан"-ын Мериан сийлбэр ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1642 Jan 17

Кампанит ажлын тулаан

Kempen, Germany

Кемпенийн тулалдаан нь 1642 оны 1-р сарын 17-нд Вестфалийн Кемпен хотод болсон Гучин жилийн дайны үеэр болсон тулалдааны үр дүнд Франц-Веймар-Гессийн арми Францын комте де Гюбриант, Гессиан генерал-лейтенант Каспар Граф фон Эберштейн нарын эсрэг ялалт байгуулсан юм. олзлогдсон генерал Гийом де Ламбойн дор эзэн хааны арми.

▲
●
Брайтенфельдийн хоёр дахь тулаан
1642 оны Брейтенфельдийн тулаан ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1642 Oct 23

Брайтенфельдийн хоёр дахь тулаан

Breitenfeld, Leipzig, Germany

Брейтенфельдийн хоёр дахь тулалдаан бол Австрийн Арчдук Леопольд Вильгельм болон түүний орлогч, хунтайж, гүн Оттавио Пикколомини нарын удирдлаган дор Фельдмаршал Леннарт Торстенсоны удирдлаган дор Шведийн арми Ариун Ромын эзэнт гүрний эзэнт гүрний армитай хийсэн шийдвэрлэх ялалт байв. Амальфи.

▲
●
Шведүүд Лейпцигийг эзлэн авав
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1642 Dec 1

Шведүүд Лейпцигийг эзлэн авав

Leipzig, Germany

Шведүүд 12-р сард Лейпцигийг эзлэн авснаар Герман дахь томоохон шинэ баазтай болж, 1643 оны 2-р сард Фрайбергийг авч чадаагүй ч Саксоны арми цөөхөн гарнизон болж цөөрчээ.

▲
●
Play button
1643 May 19

Рокрогийн тулаан

Rocroi, France
1643 оны 5-р сарын 19-нд болсон Рокрогийн тулалдаан нь Гучин жилийн дайны гол тулаан байв.Энэ нь Францын 21 настай герцог Энгиен (хожим Их Конде гэгддэг) тэргүүтэй Францын арми болон генерал Франциско де Мелогийн удирдлаган дор Испанийн цэргүүдийн хооронд буюу Луис XIV Францын хаан ширээнд сууснаас хойш ердөө тав хоногийн дараа тулалдсан юм. түүний эцгийн үхэл.Рокрой өмнөх 120 жилийн турш Европын тулааны талбарт ноёрхож байсан Испанийн Терсиос хэмээх аймшигт явган цэргийн ангиудын ялагдашгүй тухай домгийг нураажээ.Тиймээс тулалдаан нь Испанийн цэргийн агуу байдлын төгсгөл, Европ дахь Францын ноёрхлын эхлэлийг тэмдэглэдэг гэж үздэг.Рокройгийн дараа Испаничууд Терсио системийг орхиж, Францчуудын ашигладаг Шугамын явган цэргийн сургаалыг баталсан.Рокройгоос гурван долоо хоногийн дараа Фердинанд Швед, Францыг Вестфалийн Мюнстер, Оснабрюк хотуудад энхийн хэлэлцээнд оролцохыг урьсан боловч Данийн Кристиан Гамбургийг бүсэлж, Балтийн эрэгт замын хураамжийн төлбөрийг нэмэгдүүлснээр хэлэлцээр хойшлогджээ.
▲
●
Торстенсоны дайн
1645 онд Торстенсон тэргүүтэй Шведийн болон Трансильванийн цэргүүд Брно хотыг бүслэв. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1643 Dec 1

Торстенсоны дайн

Denmark-Norway
Любекийн гэрээгээр (1629) Дани улс Гучин жилийн дайнаас гарчээ.Дайнд ялалт байгуулсныхаа дараа Швед улс Шведтэй харьцуулахад газарзүйн хувьд давуу талтай тул Дани руу довтлох ёстой гэж үзжээ.Хоёр жил үргэлжилсэн богино дайнд Швед довтлов.Дайныг дуусгасан Бромсеброгийн 2-р гэрээнд (1645) Дани улс нутаг дэвсгэрийн асар том буулт хийж, Данийн доминиум maris baltici-ийн төгсгөлийг бодитоор хүлээн зөвшөөрч, Шведийг зөв татвараас чөлөөлөх ёстой байв.Хойд, Скан, Их Хойд дайнд энэ үр дүнг өөрчлөх Данийн хүчин чармайлт амжилтгүй болсон.
▲
●
Play button
1644 Aug 3 - Aug 9

Фрайбургийн тулаан

Baden-Württemberg, Germany
Фрайбургийн тулалдаан нь 20,000 хүнтэй армиас бүрдсэн Францчууд Луис II де Бурбон, Дук д'Энхиен, Анри де Ла Тур д'Оверн, Виконт де Турен, Баварийн эзэнт гүрний арми нарын хооронд болсон. хээрийн маршал Франц фон Мерсигийн удирдлаган дор 16,800 хүнтэй.8-р сарын 3, 5-нд францчууд илүү олон байсан ч ихээхэн хохирол амссан.9-нд Туреннагийн арми Бетценхаузенаар дамжин Глоттертал руу чиглэн Баваричуудыг жигүүрлэхийг оролдсон бөгөөд тэдний хангамжийг тасалсан бол Мерси Гэгээн Петрт нүүж, тэд хоорондоо тулалджээ.Баваричууд Францын тэргүүний довтолгоог няцааж, ачаа тээш, их бууныхаа зарим хэсгийг орхин ухарчээ.Хоёр тал их хэмжээний хохирол амсаж, Францын тал Баварийн ухралтаас болж ялалтаа зарласан боловч Францын арми илүү их хохирол амссан тул тулааныг тэнцээ эсвэл Баварийн тактикийн ялалт гэж үздэг. Фрайбург.Гэсэн хэдий ч Франц дараагийн кампанит ажилд Фрайбургийг орхиж, Мерсигээс өмнө сийрэг хамгаалалттай Дээд Рейн мужид хүрч, улмаар түүний томоохон хэсгийг эзлэн авснаар стратегийн давуу тал олж авав.Франц, Баварийн хоорондох сөргөлдөөн үргэлжилсээр 1645 онд Хербстозен, Нордлингений дараагийн тулаанд хүргэсэн. 1643 онд Туттлингенээс хойш үргэлжилсэн энэхүү цуврал тулаан нь Гучин жилийн дайн дуусах дөхөж байгааг илтгэж байв.Фрайбургт учирсан асар их хохирол нь хоёр талыг сулруулж, Фон Мерси амь үрэгдсэн Нордлинген дэх тулалдаанд хүргэсэн асар том хүчин зүйл байв.Мерсигийн залгамжлагчид түүн шиг чадварлаг, үр дүнтэй биш байсан нь Бавариа дараагийн жилүүдэд олон удаа довтолгоонд өртөхөд хүргэсэн.Максимилиан 1646 оны аймшигт довтолгооны дараа 1647 оны Улмын эвлэрлийн гэрээгээр дайнаас түр татгалзав.
▲
●
Play button
1645 Mar 6

Янкаугийн тулаан

Jankov, Czech Republic
Янкаугийн тулалдаан бол 1618-1648 оны Гучин жилийн дайны сүүлчийн томоохон тулалдааны нэг бөгөөд Шведийн болон эзэн хааны армийн хооронд тулалдсан бөгөөд тус бүр нь 16,000 орчим хүнтэй байв.Ленарт Торстенссоны удирдлаган дор илүү хөдөлгөөнтэй, илүү сайн удирдсан Шведүүд Мелкиор фон Хатцфельдтийн удирдсан өрсөлдөгчөө үр дүнтэй устгасан.Гэсэн хэдий ч олон арван жилийн мөргөлдөөний улмаас сүйрсэн нь армиуд ихэнх цагаа хангамж авахад зарцуулдаг байсан тул Шведүүд давуу талыг ашиглаж чадахгүй байв.Эзэн хааны хүчин 1646 онд Богемийн хяналтыг эргүүлэн авсан боловч Рейнланд болон Саксонид хийсэн үр дүнд хүрээгүй кампанит ажил нь аль ч талд цэргийн шийдлийг ногдуулах хүч чадал, нөөц байхгүй гэдгийг тодорхой харуулсан.Оролцогчид байр сууриа сайжруулахыг оролдох үед тулалдаан үргэлжилсээр байсан ч 1648 онд Вестфалийн энх тайвнаар өндөрлөсөн хэлэлцээний шуурхай байдлыг нэмэгдүүлсэн.
▲
●
Play button
1645 Aug 3

Нордлингений хоёр дахь тулаан

Alerheim, Germany
Эзэнт гүрнүүд болон тэдний гол холбоотон Германы Бавари улс дайнд Франц, Шведүүд болон тэдний протестант холбоотнуудын зүгээс улам хүчтэй дарамт шахалт үзүүлж, Бавари руу довтлох Францын оролдлогоос урьдчилан сэргийлэхийн тулд тэмцэж байв.Нордлингений хоёр дахь тулаан 1645 оны 8-р сарын 3-нд Нордлингенээс зүүн өмнө зүгт, Алерхайм тосгоны ойролцоо болжээ.Франц болон түүний протестант Германы холбоотнууд Ариун Ромын эзэнт гүрэн болон түүний холбоотон Баварийн цэргүүдийг ялав.
▲
●
Play button
1648 May 17

Зусмаршаузены тулаан

Zusmarshausen, Germany
Зусмаршаузены тулалдаан нь 1648 оны 5-р сарын 17-нд Германы Бавари мужийн орчин үеийн Аугсбург дүүрэгт фон Холзаппелийн удирдлаган дор Баварийн эзэнт гүрний хүчнүүд болон Туреннагийн удирдлаган дор Франц-Шведийн холбоотны армийн хооронд тулалдсан.Холбоотны хүч ялалт байгуулж, эзэн хааны армийг зөвхөн Раймондо Монтекуколи ба түүний морьт цэргүүдийн зөрүүд арын хамгаалалтын тулалдаан устгаж чадсан юм.Зусмаршаузен бол Германы нутаг дэвсгэрт болсон дайны сүүлчийн томоохон тулалдаан бөгөөд сүүлийн гурван жилийн тулаанд болсон хамгийн том тулаан (оролцсон эрчүүдийн тоогоор; хохирол харьцангуй бага байсан) байв.
▲
●
Прага дахь тулаан
Чарльз гүүрэн дээрх тулаан ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1648 Jul 25

Прага дахь тулаан

Prague, Czechia
1648 оны 7-р сарын 25-аас 11-р сарын 1-ний хооронд болсон Прагийн тулалдаан нь Гучин жилийн дайны сүүлчийн үйл ажиллагаа байв.Вестфалийн энх тайвны төлөөх хэлэлцээ үргэлжилж байх үед Шведүүд Богеми руу сүүлчийн кампанит ажил хийх боломжийг ашигласан.Үүний гол үр дүн, магадгүй гол зорилго нь Ариун Ромын эзэн хаан II Рудольфын (1552-1612) Прагийн шилтгээнд цуглуулсан гайхамшигт урлагийн цуглуулгыг дээрэмдэх байсан бөгөөд цуглуулгыг нь Элбийг усан онгоцоор буулгаж, Швед рүү илгээсэн юм.Хэдэн сарын турш цайз болон Влтава мөрний баруун эргийг эзлэн авсны дараа Шведүүд гэрээнд гарын үсэг зурсан тухай мэдээ ирэхэд цэргээ татав.Энэ бол 30 жилийн өмнө дайн эхэлсэн Прага хотод болсон Гучин жилийн дайны сүүлчийн томоохон мөргөлдөөн байв.
▲
●
Play button
1648 Aug 20

Линзний тулаан

Lens, Pas-de-Calais, France
Францчууд РокройдИспанийн Фландерсийн армийн эсрэг шийдэмгий ялалт байгуулснаас хойш дөрвөн жилийн хугацаанд Францын хойд хэсэг болон Испанийн Нидерландын олон арван хотыг эзлэн авав.Испанийн Хабсбургийн холбоог Австритай бэхжүүлэхийн тулд 1647 онд Арчдук Леопольд Вильгельм Испанийн Нидерландын захирагчаар томилогдсон бөгөөд тэр жилдээ томоохон сөрөг довтолгоог эхлүүлжээ.Испанийн арми эхлээд Арментиер, Коминес, Ландресси цайзуудыг эргүүлэн авч чадсан.Хунтайж де Кондег Испанийн эсрэг Каталони дахь бүтэлгүй кампанит ажлаас эргүүлэн татаж, Арчдук, Люксембургийн амбан захирагч генерал Жан де Бек нарын Испанийн армийн эсрэг талд байрлах 16,000 хүнтэй Францын армийн командлагчаар томилогдов.Конде Ипресийг эзэлсэн боловч дараа нь Испани-Германы 18,000 цэрэг Ленсийг бүслэв.Конде тэдэнтэй уулзахаар урагшиллаа.Линзийн тулалдаанд Конде Испаничуудыг өдөөн хатгаж, ил задгай талбай руу хүчтэй толгодын байрлалыг өгч, морин цэргүүдийнхээ сахилга бат, ойрын тулааны дээд чадварыг ашиглан Валлон-Лоррейнерийн морин цэргийг Испанийн эсрэг цохиж, бут ниргэжээ. далавч.Төвд байсан Францын явган цэрэг, морин цэрэг Испанийн хүчирхэг төвийн довтолгоонд өртөж, их хэмжээний хохирол амссан ч байр сууриа хадгалсаар байв.Далавчин дээрх Францын морин цэрэг ямар ч эсэргүүцэлээс чөлөөлөгдөж, Испанийн төвийг бүсэлж, дайрч, тэр даруй бууж өглөө.Испаничууд армийнхаа талыг алдсан бөгөөд 8000-9000 орчим хүн, үүнээс 3000 нь алагдаж шархадсан, 5000-6000 нь олзлогдсон, 38 буу, 100 туг, понтон, ачаа тээшний хамт.Францын хохирол 1500 хүн алагдаж, шархаджээ.Францын ялалт Вестфалийн энх тайвны гэрээ байгуулахад хувь нэмэр оруулсан боловч Фрондын бослогын дэгдэлт нь францчуудыг испаничуудын эсрэг ялалтаа ашиглахад саад болсон юм.
▲
●
Вестфалийн гэрээ
Вестфалийн энх тайван ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1648 Oct 24

Вестфалийн гэрээ

Osnabrück, Germany
Вестфалийн энх тайван гэдэг нь 1648 оны 10-р сард Вестфалийн Оснабрюк, Мюнстер хотуудад байгуулсан энх тайвны хоёр гэрээний хамтын нэр юм.Тэд Гучин жилийн дайныг дуусгаж, Ариун Ромын эзэнт гүрэнд энх тайвныг авчирч, найман сая орчим хүний ​​амийг авч одсон Европын түүхийн гамшгийн үеийг хаасан юм.
▲
●
1648 Dec 1

Эпилог

Central Europe
Дайны улмаас нийгмийн дэг журам эвдэрсэн нь шууд хохирлоос илүү чухал бөгөөд удаан үргэлжилдэг гэж үздэг.Орон нутгийн засаг захиргаа нуран унаснаар газаргүй тариачид бий болж, тэд хоёр талын цэргүүдээс өөрсдийгөө хамгаалахын тулд нэгдэж, Дээд Австри, Бавари, Бранденбургт өргөн хүрээний бослогод хүргэв.Цэргүүд цааш явахаасаа өмнө нэг газрыг сүйтгэж, их хэмжээний газар нутгийг хүмүүс хоосон болгож, экосистемийг өөрчилсөн.Мэрэгч амьтдын тоо дэлбэрснээс болж хүнсний хомсдол улам бүр дордож, 1638 оны өвөл Баварийг чононуудад дарж, дараа жилийн хавар нь үр тариа нь зэрлэг гахайн сүрэгт өртөж устгасан.Вестфалийн энх тайван нь "Германы эрх чөлөөг" дахин баталгаажуулж, Хабсбургийн Ариун Ромын эзэнт гүрнийгИспанитай адил төвлөрсөн улс болгон хувиргах оролдлогыг зогсоов.Дараагийн 50 жилийн хугацаанд Бавари, Бранденбург-Прусс, Саксони болон бусад улсууд өөрсдийн бодлогоо улам бүр явуулж, Швед эзэнт гүрэнд байнгын байр сууриа олж авав.Эдгээр бүтэлгүйтлүүдийг үл харгалзан Хабсбургийн нутаг дэвсгэр бусад олон хүмүүстэй харьцуулахад дайнд бага хохирол амссан бөгөөд Чехийг шингээж, бүх нутаг дэвсгэрт католик шашныг сэргээснээр илүү уялдаатай блок болжээ.Гучин жилийн дайнаас Франц бусад гүрнээс илүү ихийг олж авсан байх;1648 он гэхэд Ришельегийн ихэнх зорилго биелсэн.Үүнд Испани, Австрийн Хабсбургуудыг тусгаарлах, Францын хилийг эзэнт гүрэн болгон өргөжүүлэх, Хойд Европ дахь Испанийн цэргийн ноёрхлыг зогсоох зэрэг багтсан.Хэдийгээр Франц-Испанийн мөргөлдөөн 1659 он хүртэл үргэлжилсэн ч Вестфали нь XIV Людовикийг Испанийг Европын зонхилох гүрэн болгон орлож эхлэхийг зөвшөөрөв.17-р зууны туршид шашин шүтлэгийн талаархи санал зөрөлдөөн нь асуудал хэвээр байсан ч энэ нь эх газрын Европ дахь сүүлчийн томоохон дайн байсан бөгөөд үүнийг гол хөдөлгөгч гэж хэлж болно.Энэ нь 1815 он ба түүнээс хойшхи хугацаанд оршин тогтносон Европын тоймыг бий болгосон;Францын үндэстэн улс, нэгдсэн Герман ба тусдаа Австри-Унгарын блокийн эхлэл, багассан боловч ач холбогдолтой Испани, Дани, Швед, Швейцарь зэрэг бие даасан жижиг мужууд, Голландын Бүгд Найрамдах Улс хооронд хуваагдсан нам дор улсууд. 1830 онд Бельги.
▲
●

Appendices



APPENDIX 1

Gustavus Adolphus: 'The Father Of Modern Warfare


Play button




APPENDIX 2

Why the Thirty Years' War Was So Devastating?


Play button




APPENDIX 3

Field Artillery | Evolution of Warfare 1450-1650


Play button




APPENDIX 4

Europe's Apocalypse: The Shocking Human Cost Of The Thirty Years' War


Play button

Characters



Ottavio Piccolomini

Ottavio Piccolomini

Imperial Field Marshal

Archduke Leopold Wilhelm

Archduke Leopold Wilhelm

Austrian Archduke

Maarten Tromp

Maarten Tromp

Dutch General / Admiral

Ernst von Mansfeld

Ernst von Mansfeld

German Military Commander

Gaspar de Guzmán

Gaspar de Guzmán

Spanish Prime Minister

Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim

Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim

Field Marshal of the Holy Roman Empire

Alexander Leslie

Alexander Leslie

Swedish Field Marshal

Cardinal Richelieu

Cardinal Richelieu

First Minister of State

Gustavus Adolphus

Gustavus Adolphus

King of Sweden

Albrecht von Wallenstein

Albrecht von Wallenstein

Bohemian Military leader

George I Rákóczi

George I Rákóczi

Prince of Transylvania

Melchior von Hatzfeldt Westerwald

Melchior von Hatzfeldt Westerwald

Imperial Field Marshal

Johan Banér

Johan Banér

Swedish Field Marshal

Johann Tserclaes

Johann Tserclaes

Count of Tilly

Ferdinand II

Ferdinand II

Holy Roman Emperor

Martin Luther

Martin Luther

German Priest

John George I

John George I

Elector of Saxony

Louis XIII

Louis XIII

King of France

Bogislaw XIV

Bogislaw XIV

Duke of Pomerania

References



  • Alfani, Guido; Percoco, Marco (2019). "Plague and long-term development: the lasting effects of the 1629–30 epidemic on the Italian cities". The Economic History Review. 72 (4): 1175–1201. doi:10.1111/ehr.12652. ISSN 1468-0289. S2CID 131730725.
  • Baramova, Maria (2014). Asbach, Olaf; Schröder, Peter (eds.). Non-splendid isolation: the Ottoman Empire and the Thirty Years War in The Ashgate Research Companion to the Thirty Years' War. Routledge. ISBN 978-1-4094-0629-7.
  • Bassett, Richard (2015). For God and Kaiser; the Imperial Austrian Army. Yale University Press. ISBN 978-0-300-17858-6.
  • Bely, Lucien (2014). Asbach, Olaf; Schröder, Peter (eds.). France and the Thirty Years War in The Ashgate Research Companion to the Thirty Years' War. Ashgate. ISBN 978-1-4094-0629-7.
  • Bireley, Robert (1976). "The Peace of Prague (1635) and the Counterreformation in Germany". The Journal of Modern History. 48 (1): 31–69. doi:10.1086/241519. S2CID 143376778.
  • Bonney, Richard (2002). The Thirty Years' War 1618–1648. Osprey Publishing.
  • Briggs, Robin (1996). Witches & Neighbors: The Social And Cultural Context of European Witchcraft. Viking. ISBN 978-0-670-83589-8.
  • Brzezinski, Richard (2001). Lützen 1632: Climax of the Thirty Years War: The Clash of Empires. Osprey. ISBN 978-1-85532-552-4.
  • Chandler, David (1990). The Art of Warfare in the Age of Marlborough. Spellmount Publishers Ltd. ISBN 978-0946771424.
  • Clodfelter, Micheal (2008). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015 (2017 ed.). McFarland. ISBN 978-0-7864-7470-7.
  • Costa, Fernando Dores (2005). "Interpreting the Portuguese War of Restoration (1641-1668) in a European Context". Journal of Portuguese History. 3 (1).
  • Cramer, Kevin (2007). The Thirty Years' War & German Memory in the Nineteenth Century. University of Nebraska. ISBN 978-0-8032-1562-7.
  • Croxton, Derek (2013). The Last Christian Peace: The Congress of Westphalia as A Baroque Event. Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-33332-2.
  • Croxton, Derek (1998). "A Territorial Imperative? The Military Revolution, Strategy and Peacemaking in the Thirty Years War". War in History. 5 (3): 253–279. doi:10.1177/096834459800500301. JSTOR 26007296. S2CID 159915965.
  • Davenport, Frances Gardiner (1917). European Treaties Bearing on the History of the United States and Its Dependencies (2014 ed.). Literary Licensing. ISBN 978-1-4981-4446-9.
  • Duffy, Christopher (1995). Siege Warfare: The Fortress in the Early Modern World 1494–1660. Routledge. ISBN 978-0415146494.
  • Ferretti, Giuliano (2014). "La politique italienne de la France et le duché de Savoie au temps de Richelieu; Franco-Savoyard Italian policy in the time of Richelieu". Dix-septième Siècle (in French). 1 (262): 7. doi:10.3917/dss.141.0007.
  • Friehs, Julia Teresa. "Art and the Thirty Years' War". Die Welt der Habsburger. Retrieved 8 August 2021.
  • Hays, J. N. (2005). Epidemics and pandemics; their impacts on human history. ABC-CLIO. ISBN 978-1851096589.
  • Gnanaprakasar, Nalloor Swamy (2003). Critical History of Jaffna – The Tamil Era. Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-1686-8.
  • Gutmann, Myron P. (1988). "The Origins of the Thirty Years' War". Journal of Interdisciplinary History. 18 (4): 749–770. doi:10.2307/204823. JSTOR 204823.
  • Hanlon, Gregory (2016). The Twilight Of A Military Tradition: Italian Aristocrats And European Conflicts, 1560–1800. Routledge. ISBN 978-1-138-15827-6.
  • Hayden, J. Michael (1973). "Continuity in the France of Henry IV and Louis XIII: French Foreign Policy, 1598–1615". The Journal of Modern History. 45 (1): 1–23. doi:10.1086/240888. JSTOR 1877591. S2CID 144914347.
  • Helfferich, Tryntje (2009). The Thirty Years War: A Documentary History. Hackett Publishing Co, Inc. ISBN 978-0872209398.
  • Heitz, Gerhard; Rischer, Henning (1995). Geschichte in Daten. Mecklenburg-Vorpommern; History in data; Mecklenburg-Western Pomerania (in German). Koehler&Amelang. ISBN 3-7338-0195-4.
  • Israel, Jonathan (1995). Spain in the Low Countries, (1635–1643) in Spain, Europe and the Atlantic: Essays in Honour of John H. Elliott. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-47045-2.
  • Jensen, Gary F. (2007). The Path of the Devil: Early Modern Witch Hunts. Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-4697-4.
  • Kamen, Henry (2003). Spain's Road to Empire. Allen Lane. ISBN 978-0140285284.
  • Kohn, George (1995). Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present. Facts on file. ISBN 978-0-8160-2758-3.
  • Lee, Stephen (2001). The Thirty Years War (Lancaster Pamphlets). Routledge. ISBN 978-0-415-26862-2.
  • Lesaffer, Randall (1997). "The Westphalia Peace Treaties and the Development of the Tradition of Great European Peace Settlements prior to 1648". Grotiana. 18 (1): 71–95. doi:10.1163/187607597X00064.
  • Levy, Jack S (1983). War in the Modern Great Power System: 1495 to 1975. University Press of Kentucky.
  • Lockhart, Paul D (2007). Denmark, 1513–1660: the rise and decline of a Renaissance monarchy. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-927121-4.
  • Maland, David (1980). Europe at War, 1600–50. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-333-23446-4.
  • McMurdie, Justin (2014). The Thirty Years' War: Examining the Origins and Effects of Corpus Christianum's Defining Conflict (MA thesis). George Fox University.
  • Milton, Patrick; Axworthy, Michael; Simms, Brendan (2018). Towards The Peace Congress of Münster and Osnabrück (1643–1648) and the Westphalian Order (1648–1806) in "A Westphalia for the Middle East". C Hurst & Co Publishers Ltd. ISBN 978-1-78738-023-3.
  • Mitchell, Andrew Joseph (2005). Religion, revolt, and creation of regional identity in Catalonia, 1640–1643 (PhD thesis). Ohio State University.
  • Murdoch, Steve (2000). Britain, Denmark-Norway and the House of Stuart 1603–1660. Tuckwell. ISBN 978-1-86232-182-3.
  • Murdoch, S.; Zickerman, K; Marks, H (2012). "The Battle of Wittstock 1636: Conflicting Reports on a Swedish Victory in Germany". Northern Studies. 43.
  • Murdoch, Steve; Grosjean, Alexia (2014). Alexander Leslie and the Scottish generals of the Thirty Years' War, 1618–1648. London: Pickering & Chatto.
  • Nicklisch, Nicole; Ramsthaler, Frank; Meller, Harald; Others (2017). "The face of war: Trauma analysis of a mass grave from the Battle of Lützen (1632)". PLOS ONE. 12 (5): e0178252. Bibcode:2017PLoSO..1278252N. doi:10.1371/journal.pone.0178252. PMC 5439951. PMID 28542491.
  • Norrhem, Svante (2019). Mercenary Swedes; French subsidies to Sweden 1631–1796. Translated by Merton, Charlotte. Nordic Academic Press. ISBN 978-91-88661-82-1.
  • O'Connell, Daniel Patrick (1968). Richelieu. Weidenfeld & Nicolson.
  • O'Connell, Robert L (1990). Of Arms and Men: A History of War, Weapons, and Aggression. OUP. ISBN 978-0195053593.
  • Outram, Quentin (2001). "The Socio-Economic Relations of Warfare and the Military Mortality Crises of the Thirty Years' War" (PDF). Medical History. 45 (2): 151–184. doi:10.1017/S0025727300067703. PMC 1044352. PMID 11373858.
  • Outram, Quentin (2002). "The Demographic impact of early modern warfare". Social Science History. 26 (2): 245–272. doi:10.1215/01455532-26-2-245.
  • Parker, Geoffrey (2008). "Crisis and Catastrophe: The global crisis of the seventeenth century reconsidered". American Historical Review. 113 (4): 1053–1079. doi:10.1086/ahr.113.4.1053.
  • Parker, Geoffrey (1976). "The "Military Revolution," 1560-1660—a Myth?". The Journal of Modern History. 48 (2): 195–214. doi:10.1086/241429. JSTOR 1879826. S2CID 143661971.
  • Parker, Geoffrey (1984). The Thirty Years' War (1997 ed.). Routledge. ISBN 978-0-415-12883-4. (with several contributors)
  • Parker, Geoffrey (1972). Army of Flanders and the Spanish Road, 1567–1659: The Logistics of Spanish Victory and Defeat in the Low Countries' Wars (2004 ed.). CUP. ISBN 978-0-521-54392-7.
  • Parrott, David (2001). Richelieu's Army: War, Government and Society in France, 1624–1642. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-79209-7.
  • Pazos, Conde Miguel (2011). "El tradado de Nápoles. El encierro del príncipe Juan Casimiro y la leva de Polacos de Medina de las Torres (1638–1642): The Treaty of Naples; the imprisonment of John Casimir and the Polish Levy of Medina de las Torres". Studia Histórica, Historia Moderna (in Spanish). 33.
  • Pfister, Ulrich; Riedel, Jana; Uebele, Martin (2012). "Real Wages and the Origins of Modern Economic Growth in Germany, 16th to 19th Centuries" (PDF). European Historical Economics Society. 17. Archived from the original (PDF) on 11 May 2022. Retrieved 6 October 2020.
  • Porshnev, Boris Fedorovich (1995). Dukes, Paul (ed.). Muscovy and Sweden in the Thirty Years' War, 1630–1635. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-45139-0.
  • Pursell, Brennan C. (2003). The Winter King: Frederick V of the Palatinate and the Coming of the Thirty Years' War. Ashgate. ISBN 978-0-7546-3401-0.
  • Ryan, E.A. (1948). "Catholics and the Peace of Westphalia" (PDF). Theological Studies. 9 (4): 590–599. doi:10.1177/004056394800900407. S2CID 170555324. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 7 October 2020.
  • Schmidt, Burghart; Richefort, Isabelle (2006). "Les relations entre la France et les villes hanséatiques de Hambourg, Brême et Lübeck : Moyen Age-XIXe siècle; Relations between France and the Hanseatic ports of Hamburg, Bremen and Lubeck from the Middle Ages to the 19th century". Direction des Archives, Ministère des affaires étrangères (in French).
  • Schulze, Max-Stefan; Volckart, Oliver (2019). "The Long-term Impact of the Thirty Years War: What Grain Price Data Reveal" (PDF). Economic History.
  • Sharman, J.C (2018). "Myths of military revolution: European expansion and Eurocentrism". European Journal of International Relations. 24 (3): 491–513. doi:10.1177/1354066117719992. S2CID 148771791.
  • Spielvogel, Jackson (2017). Western Civilisation. Wadsworth Publishing. ISBN 978-1-305-95231-7.
  • Storrs, Christopher (2006). The Resilience of the Spanish Monarchy 1665–1700. OUP. ISBN 978-0-19-924637-3.
  • Stutler, James Oliver (2014). Lords of War: Maximilian I of Bavaria and the Institutions of Lordship in the Catholic League Army, 1619–1626 (PDF) (PhD thesis). Duke University. hdl:10161/8754. Archived from the original (PDF) on 28 July 2021. Retrieved 21 September 2020.
  • Sutherland, NM (1992). "The Origins of the Thirty Years War and the Structure of European Politics". The English Historical Review. CVII (CCCCXXIV): 587–625. doi:10.1093/ehr/cvii.ccccxxiv.587.
  • Talbott, Siobhan (2021). "'Causing misery and suffering miserably': Representations of the Thirty Years' War in Literature and History". Sage. 30 (1): 3–25. doi:10.1177/03061973211007353. S2CID 234347328.
  • Thion, Stephane (2008). French Armies of the Thirty Years' War. Auzielle: Little Round Top Editions.
  • Thornton, John (2016). "The Kingdom of Kongo and the Thirty Years' War". Journal of World History. 27 (2): 189–213. doi:10.1353/jwh.2016.0100. JSTOR 43901848. S2CID 163706878.
  • Trevor-Roper, Hugh (1967). The Crisis of the Seventeenth Century: Religion, the Reformation and Social Change (2001 ed.). Liberty Fund. ISBN 978-0-86597-278-0.
  • Van Gelderen, Martin (2002). Republicanism and Constitutionalism in Early Modern Europe: A Shared European Heritage Volume I. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80203-1.
  • Van Groesen, Michiel (2011). "Lessons Learned: The Second Dutch Conquest of Brazil and the Memory of the First". Colonial Latin American Review. 20 (2): 167–193. doi:10.1080/10609164.2011.585770. S2CID 218574377.
  • Van Nimwegen, Olaf (2010). The Dutch Army and the Military Revolutions, 1588–1688. Boydell Press. ISBN 978-1-84383-575-2.
  • Wedgwood, C.V. (1938). The Thirty Years War (2005 ed.). New York Review of Books. ISBN 978-1-59017-146-2.
  • White, Matthew (2012). The Great Big Book of Horrible Things. W.W. Norton & Co. ISBN 978-0-393-08192-3.
  • Wilson, Peter H. (2009). Europe's Tragedy: A History of the Thirty Years War. Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9592-3.
  • Wilson, Peter H. (2018). Lützen: Great Battles Series. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199642540.
  • Wilson, Peter (2008). "The Causes of the Thirty Years War 1618–48". The English Historical Review. 123 (502): 554–586. doi:10.1093/ehr/cen160. JSTOR 20108541.
  • Zaller, Robert (1974). "'Interest of State': James I and the Palatinate". Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies. 6 (2): 144–175. doi:10.2307/4048141. JSTOR 4048141.