Қазақ даласын бақылау

Қазақтар көшпелі болған соң, қалыпты мағынада жаулап алу мүмкін емес еді.Оның орнына Ресей бақылауы баяу өсті.Сүннит мұсылман қазақтарының қазақ-орыс шекарасына жақын жерде көптеген қоныстары болғанымен, Ресей жеріне жиі жорық жасап тұрса да, Ресей патшалығы олармен байланысқа 1692 жылы І Петр Тәуке Мұхаммед ханмен кездескен кезде ғана кірісті.Орыстар кейінгі 20 жыл ішінде қазақ-орыс шекарасының бойында жайлап сауда бекеттерін сала бастады, бірте-бірте қазақ жеріне басып кіріп, жергілікті тұрғындарды ығыстыра бастады.Өзара әрекеттестік 1718 жылы қазақ билеушісі Әбілқайыр Мұхаммед хан тұсында күшейе түсті, ол бастапқыда орыстардан Қазақ хандығын шығысқа қарай көтеріліп келе жатқан Жоңғар хандығынан қорғауды сұрады.Әбілқайырдың ұлы Нұр Әли хан 1752 жылы одақты бұзып, қазақтың атақты қолбасшысы Насрулла Наурызбай баһадүрдің көмегін ала отырып, Ресейге соғысуға бел буады.Қазақ жасақтары ұрыс даласында талай рет жеңіліске ұшырағандықтан, орыс басқыншылығына қарсы көтеріліс негізінен нәтижесіз болды.Содан кейін Нұр Әли хан Ресейдің қорғауына қайта қосылуға келісіп, оның хандық бөлімшесі Кіші жүз автономиялы болды.1781 жылға қарай Қазақ хандығының Орта жүз бөлінісін басқарған Әбіл-Мансұр хан да Ресейдің ықпалы мен қорғауына енді.Өзінен бұрынғы Әбілқайыр сияқты Әбілмансур да Цинге қарсы жақсырақ қорғаныс іздеді.Ол үш қазақ жүзінің басын біріктіріп, олардың барлығын Ресей империясының қол астына алуына көмектесті.Осы уақытта Әбілмансұр да Насрулла Наурызбай баһадүрді қазақ әскеріндегі өзінің үш ту ұстаушысының біріне айналдырды.Бұл қозғалыстар орыстардың Орталық Азияның кіндігіне одан әрі енуіне және Орталық Азияның басқа мемлекеттерімен араласуына мүмкіндік берді.